Boşnak Oyun Havaları

Biga Halk Oyunları
&#;&#;Biga’da Halk Oyunları ve oyunların müziği bu kültürün içinde önemli bir yere sahiptir. Müziğin; toplu olarak gerçekleştirilen eğlence ve etkinliklerin vazgeçilmez unsuru olduğu düşünüldüğünde yaşamın sürdüğü ve insanların bulunduğu her yer gibi Biga da aslında oyun ve müzik kültürünün iç-içe geçtiği örnek bir yerdir. Biga’yı benzer yörelerinden farklı kılan yanı ise kültürel çeşitliliğin halk oyunları kültürüne de yansımış olmasıdır. Bu nedenle Biga genelinde halk oyunları göz önüne alındığında, Trakya, Ege ve kısmi yerleşimlere göre de Kafkas oyunlarının etkisi görülür. Müzik kültüründe olduğu gibi halk oyunlarında da göçmen toplulukların farklı kültürel karakter gösteren halk oyunları ve dolayısıyla oyun müzikleri icralarında coğrafi etkileşimlere sıkça rastlanır. Biga’nın yerleşik topluluklarından Yörük-Manav halk oyunları genellikle zeybek karakterli olup 9/2 ve 9/4 ‘lük ritmik yapıdadır. Zaman içinde birçok kültür ürünü gibi halk oyunları ve oyun müziklerinin de giderek unutulmaya yüz tutması ile geleneğin zayıfladığı ve değişime uğradığı sıklıkla vurgulanmaktadır. Yöre konusundaki araştırmaları ile bilinen Engin Gürsu, halk oyunları ve icraları konusundaki düşüncelerini sitemkar bir ifadeyle şöyle belirtmektedir;

“…Şimdiki kuşak erkekler, oyunları basit ve rastgele oynamakta, birçok oyunu ise bilmemektedirler. Şimdilerde oynanan oyunlar yine rastgele oynanan çiftetelli ve karşılamadan başka, yöresel ve folklorik değer taşımayan havaya göre ayak uydurularak oynanan oyunlardır (Gürsu, ).”

&#;&#;Bununla birlikte yapılan çalışma ve araştırmalarda yörede oynanan oyunlardan; Erkek oyunlarının; “Çavuşköy Zeybeği”, “Erkek Harmandalısı”, “Biga Çiftetellisi”, “Karanlıkdere", “Kabagüvende”, “Karanfilin Moruna” (Çiftlemez Zeybeği), “Kusköy Zeybeği”, “Biga Sekmesi”, “Alay Havası”, “Bayramiç Karşılaması”, “Tabancalı (Zeybek)”, “Gündoğdu Zeybeği”, “Yandım Ayşe (Erkek)”, “Çift Oyun Havası (Kareler Giymez)”, “Kardan Beyaz”, “Evciler”, “Süzme”, “Arzu Kamber”, “Küreş Havası”, “Cengene (Ceng-I Harbi)”, “İşte Geldim (Güvey Övmesi)”, Kadın Oyunlarının;ise “Kız Harmandalısı”, “Karyolamın Demiri”, “Karşılama”, “Koca (Goca) Hava” (Dönme), “Kız Çiftetellisi”, “Çan Sekmesi” olduğu görülür (Canbay ve Satır, ).
&#;&#;Yörede halk oyunlarında yaygın olarak kullanılan çalgılar; klarnet, davul, darbuka (dümbelek), tef, zilli maşa ve kaşık olup yerel özelliklere göre nadiren zurna ve dilli kaval da görülebilir. Halk müzik kültürü içinde yer alan çalgıların yanında Roman eğlencelerinde kullanılan ve “ince saz” olarak bilinen çalgılardan keman, ud, cümbüş vb. Çalgılar da kullanılmaktadır.

BOŞNAKLARDA MÜZİK VE OYUN

Boşnakların oyunları genelde açık veya kapalı halka şeklinde,kolo formatında oynanır.Kına gecesi,düğün,cumbuz,teferiç,dernek gecelerinde mutlaka oynanır. Eski Boşnak danslarında zil,boru,çıngırak kullanılırmış. Bunlar mehter müziğinde de kulanılır. Daha sonra yerini akordeon,klarnet,klavye almıştır.

DüğünlerdeÇaçak,Rijetka,Moravac,Sarejevka,Zikino,Uzicko,Zavrzlama, Ruzmarin,Jusufe,Savina,Topcino,Vrtikolo,Ruzmarin,Şoto,Damat,Payduşka,Kasap gibi oyunlar oynanır.Şote-Damat-Payduşka oyunlarını Arnavut ve Makedonyalılar da oynar. Jusufe ve Sarejevka oyunlarının sadece Boşnaklara ait olduğu söseafoodplus.infoğer sayılan halk oyunları ise Sırplar tarafından da bilinir.Özellikle Çaçak ve Morovac’ın Sırbistanda olması,bu oyunların Sırplara aitolduğunu da gösterir.

Türkçe Saraylı Kız anlamına gelen Sarejevka ile şarkının sözlerinden de anlaşılan Jusufe oyunlarının sadece Boşnaklara ait olduğu sanılıyor.

Cumbuzlarda özellikle kadınların kullandığı enstüramanlar : darabuke,dombak,dumbelek,damburdak diye isimlendirilen ve kolun arasına ya da bacağa sıkıştırılarak çalınan,tek tarafı yuvarlak deri kaplı çalgıdıseafoodplus.inforya-Macaristan yönetimi sırasında Boşnaklar klarnet, svireda (kavala benzer), gajda-tulum-diple-ağız mızıkası veya
armonikayı kullanmışlardır.

Türkiye’deki Boşnaklar ise akordeon ve gustayı ençok kullanmaktadır. Gusla,gusli ya da gusle tek telli ve uzun saplı bir çalgıdır.Ağaç oyularak çalgının gövde ve sapı birlikte yapılmıştır.Şekli armudi yaprak biçimindedir. Çalgı“Gudala” adı verilen yayla,işaret ve orta parmağın tele dokunmasıyla çalınır.

Türkiye’ye yerleşen Boşnakların diğer çalgısı akordeon ise yüzyıldır,bu topraklarda kullanılmaktadıseafoodplus.info tuşlu olanına “Armonika ya da Harmonika” denir. Düğmeli olanına ise “Dugmereta” adı seafoodplus.infoün genel kullanılan piyano tuşlu olan Harmonikadıseafoodplus.info Saraybosna&#;da Başçarşıyı gezerken, sokakta turistlere Dugmereta çalan kişilere rastlanır&#;&#;

(Boşnak Medya Adana Temsilcisi-Fatma GÜLKAN)