Просмотров:
2 чел. считают текст песни верным
1 чел. считают текст песни неверным
На этой странице находится текст песни Meyra ft Cemil Demirbakan - Agladin Ya, а также перевод песни и видео или клип.
Опрос: Верный ли текст песни?
ДаНетМой мир
Вконтакте
Одноклассники
Glben Ergen - Ak Hi Bitmez
Ak hi bitmez, bitmez derler yanl
Seven gzden der mi, dmez derler yanl
Kabullenmek zor oldu
Bir grnd bir kayboldu, varsn kaybolsun
Onsuz gnler gemez derler, yanl
Kader adam seer mi, semez derler yanl
Kabullenmek zor oldu
im yand kor oldu, varsn kor olsun
Yaramazm dndn m, duramadn geldin mi yoksa
Bu garip halin ne?
Yoksa dnyan durdu mu yoksa?
Kanadn atn da uamadn dtn m yoksa
Bir zr borcun var
O byk gn geldi mi yoksa?
Sabrettim bekledim, hi sorun etmedim
Bunlar ykmaz beni, ben daha bitmedim akm
Bak dimdik ayaktaym hala hayattaym..
***
Pinhani - Ben Nasl Byk Adam Olucam - Szleri
Grmezdim nm grmezdim
Okudum yllarca hep okudum
Okumaktan boynumu bktm yoruldum
Bilmezdim adm bilmezdim
Aradm her ehirde aradm
Kotum dere tepe atm dolatm
Kimin uruna
Ne uruna
Herkez kesini kapm, iyi ama
Ben nas byk adam olucam
Bir tek seni bana ok grd dnya
yiler bu sava kaybetmi
Peki ben nas byk adam olucam
Kt olmak seni geri getirirmi acaba
Sevmezdim okulu sevmezdim
Okudum yllarca hep okudum
Okumaktan boynumu bktm yoruldum
Bilmezdim oyunu bilmezdim
Denedim her ekilde denedim
Denemekle olmad zaten yenildim
Kimin uruna
Ne uruna
Herkes kesini kapm,iyi ama
Ben nas byk adam olucam
Bir tek seni bana ok grd dnya
yiler bu sava kaybetmi
Peki ben nas byk adam olucam
Kt olmak seni geri getirir mi acaba..
***
Sla - dan Sonra - Szleri
Soldan kalktm bu sabah olamaz m
Terslendim bakkala akkala olamaz m
Kudurttular belki beter oldum
Hi uyutmad belki hayatmn sen gerei
Tek tarafl olur mu yani bu iler
Yzde elli hakszlk payn
Hababam drter
Yok rahat uyku
Mecbur kalkp yakacan bi sigara
Koyucan takkeyi tam ortaya
Kendine gvenen yle gelsin
Braksn inad dile gelsin
Sznden dnen namert ksn
Bizde byle bundan sonra
Kafay dzelttim senden sonra
Kendime yanarm senden sonra
ster gelirim ister gelmem
Hesapm vericez bundan sonra!
Evet gzmn stnde kam var
Hi utanmyorsun dimi
Kavgann da adab var
Zerre kesmez seni
Bu dz ayak sevmeler
Sende aksiyonsuz yaanmyor aklar
BR : Hayat senin hayatn
K : Vahi biraz tabiatn
Sert lugatn iddetli tavrn
Huzur istedin ama yine bulamadn
Gl her son bir balang
Gle gle, gle gle
Kolay iliki gelmez iine
Biliyorum seni
Kaderin ellerinde sakn zme kendi
***
Pinhani - stanbul'da
Yol kenarnda oynayan ocuklar gibi
Topum kat bugn yola
Evin nnde sulanmayan iekler gibi
Bam dt saksma
stanbul'da kimim var, kimin iin bu toz duman
stanbul'da neyim var, ne kald ki kalabalktan
Kaamayp da saklanan kedicikler gibi
Sndm senin scaklna
Sevemiyorsan stanbul'u benim gibi
Kaalm yine bozkrlara
stanbul'da kimim var, kimin iin bu toz duman
stanbul'da neyim var, ne kald ki kalabalktan
Yere dnce krlmayan bir oyuncak gibi
Altm ben yuvarlanmaya
stanbul'da ne kald ki
***
Tarkan stanbul Alyor
Sen gideli buralardan
Yolunu gzlemekteyim
stanbul alyor
Yastaym sevgilim
Hala seninim, delinim
Braktn gibiyim
kmaz sokaklarnda kayp
Derbeder haldeyim
Sen gideli bu aktan
Kalbimle harpteyim
Yokluun lmden beter
Buz tuttu yreim
Hala seninim, delinim
Braktn gibiyim
kmaz sokaklarnda kayp
Derbeder haldeyim
Rzgar ol es pfr pfr
Yamur ol da bul beni
Geceleri ryalarma gir
pp oka, sev beni
Sen gideli bu ehirden
tmez oldu blbller
Domad gneim batal
Amaz oldu gller
Hala seninim, delinim
Braktn gibiyim
kmaz sokaklarnda kayp
Derbeder haldeyim
Unutmadm, unutamadm
Dinmedi frtnam iimde
Baucumdaki resmin
Duruyor ayn yerinde
Hala seninim, delinim
Braktn gibiyim
kmaz sokaklarnda kayp
Derbeder haldeyim
Rzgar ol es pfr pfr
Yamur ol da bul beni
Geceleri ryalarma gir
pp oka, sev beni
***
Tarkan - Vay Anam Vay
Sorma, derdin nedir diye sorma
Gel gr halimi gr de anla
Azar azar iim
Yanar durur o biim
l dese lrm onun iin
ok seviyorum hem de ok
Tam kalbime geldi ok
Delisiyim o canna yandmn
Vurgunuyum haberi yok (2)
Vay Anam Vay halime
Vay Anam Vay
Dii eli yakar ii beni
Dile kolay (2)
Snd havam fiyakam
Menziline gireli
imdi sabah zor ediyorum geceleri
Azar azar iim
Yanar durdur o biim
l dese lrm onun iin
ok seviyorum hem de ok
Tam kalbime geldi ok
Delisiyim o canna yandmn
Vurgunuyum haberi yok
Yok derdime are yok
Tam kalbime geldi ok
Klesiyim o canna yandmn
Vurgunuyum haberi yok (2)
***
Tarkan - at Kap
at Kap
Ak
Bi daham?
Tvbe
Yasak ettim ben onu bu gnle
Tad tatldr nceleri
Ama sonu sancldr
Gelmem oyununa
Ka kez yand dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bi daha pabu brakmam aka
Derken
at kap gelip eldi fikrimi
aka maka yine tavlad beni
Yana yana kle dneceim yine
Kaleyi iinden fethetti
Ak
Bi daha m?
Bu defa kar koymal ona
Tad tatldr nceleri
Ama sonu sancldr
Gelmem oyununa
Ka kez yand dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bir daha yem olmam aka
Derken
at kap gelip eldi fikrimi
aka maka yine tavlad beni
Yana yana kle dneceim yine
Kaleyi ten fethetti
Gizli gizli rp alarn
Gz kr olas beni anszn avlad
imdi direnmek ne mmkn
Elimi kolumu fena balad
Tad tatldr nceleri
Ama sonu sancldr
Gelmem oyuna
Ka kez yand dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bir daha kanmam aka
Derken
at kap geldip eldi fikrimi
aka maka yine tavlad beni
Yana yana kle dneceim yine
Kaleyi iinden fethetti
***
Tarkan - Bam Teli
Basma sakn bam telime
Yarama tuz biber ekme
zeriz bir birimizi sonra
Yakr m bylesi bize?
Bakalm konumayalm
Kalpten kalbe yol alalm
Bo yere tadmz kamasn
Sevielim savamayalm
Reva deil, ne sana bu ne de bana
Gel hadi dmeni kralm akn kylarna
Saman alevi gibi bir kvlcm yeter ona
Tutuursak eer ge olur, kl oluruz yana yana
Krdm, mr trps bu oyunlar
Erisi dorusu var sanan
Bal gibi de yanlyor inan
Yol yaknken gel dnelim yar
Dipsiz kuyudur aman
Dersek hap yutarz inan
Sanma ki sonunda zafer var
Sanma ki yanna kalr kar
Hakls, haksz yok ki bunun
Ate dt yeri yakar
***
Tarkan Dedikodu
Sze gerek yok
Gzlerime bak, oku gerei
Sen iinin sesini dinle
Kalbine sor beni
O frsat dkn, zalim elleri
Kendine uzak tut uzak
im, dm, zm, szm bir inan
Alnm ak, yzm ak
Dedikodu dedikodu, kuru iftira
Beyhude yere gcenip alnma
O kuyruklu yalanlara kanp
Yakma beni, kyma bu kula
Dedikodu dedikodu, kskanyorlar
Al elmaya ta atan ok olur yar
Bile bile dalmza basp
Bizi oyuna getiriyorlar
Yrei szlamadan canmz yakann
Er ya da ge verecek hesab var
Seveni seveninden ayrann
ki elim yakasnda mahere kadar
Gz gre gre gnahma girip de
Sulama, zme beni
Sonra ok yaydan kverir
Benden sylemesi
***
Tarkan - Hop Hop
Hep ayn hikaye
Ayn tas ayn hamam, nafile!
Hep ayn sonu mehul vaatler
Al birini vur tekine
Sanki alnmzn orta yerinde
Enayi yazyor
Bi de gzmzn iine baka baka
Pusu kuruyorlar bize
Hop hop!
Bol keseden atp tutma
Vd vd edip asabm bozma
Hadi hadi paa paa kabul et
Hadi sabrm tarma
Hop hop!
Delip geip kalbimizi
Bi kalemde sattnz cmlemizi
Hani hani hepimiz birimiz
Birimiz hepimiz, hepimiz iindi
Sen o cicili bicili yalanlarn
Gel de klahma anlat
Demode bu numaralar, yemezler
Admn denk at
Hani anca beraber
Kanca beraber idik
Unuttun bak!
Bir elin yada bir elin balda
Bu ne saltanat
ivi gibi ivi gibi olmak lazm
Bu deli gidie kafa tutmak lazm
Dnya m tersine dnyor
Yoksa ben miyim bu ba dnen?
Kulu kula kul etmi
Bizi aldatm bu dzen
Elini veren kolunu kaptryor
Uyank olmal bu zamanda
Huyuna suyuna gitmeyip
Meydan okumal alayna
Her yazlana izilene
Tav olup inanma
Her sylenene, her anlatlana
Sakn ola kanma
Sk sk tutun hakikatine
Yolundan dnme
Sen eytana uyup da ipin
Ucunu karma
Kolla kalbini kendini bozma
Hakkmzn hesabn soralm hadi
“bir” olup da direnelim gel
Haykralm isyanmz hadi
Hadi hep beraber!
***
Tarkan Arada Bir
Kyamam, alama
Karalar balama
Geer bu da geer
Umuduna darlma
nsanz, arada bir
Dengemiz aabilir
Akl baa dnnce
Yine sevgiye eilir
Arada bi ben de
Kadere ksyorum
Esip savurup
Mangalda kl brakmyorum
Arada bi bile bile
Ak zyorum
Yeniliyorum kendime
Kabul ediyorum
Yanyorum dostlar
u sralar efkarm var
imde mahzun imdi
Hznl, acl arklar
Bir damlaym okyanusunda
Kum tanesiyim kynda
Unutma ki bu gnl
Divanen aslnda
nsanz, arada bir
Dengemiz aabilir
Akl baa dnnce
Yine sevgiye eilir
***
Tarkan - Pare Pare
Hala dn gibi hatrlarm her ann anlarn
Biraz hrnm bu yzden biraz hznldr hep bir yanm
Hala szlar iin iin her biri yaralarmn
Dalgaldr denizim bu yzden
Biraz sszdr hep kylarm
Bir yanar bir snerim bir alar bir glerim
Pare pare buruktur hep sevinlerim
Da gibi derya gibi bende aclar ahidim arklar
Ne zaman mitle hayata gz krpsam
iekler asam kapma dayanr sonbahar
ok erken tandm orken tattm cilvesini kaderin
Zamansz bydm imdi kayp ocukluk gnlerim
Bir yanar bir snerim bir alar bir glerim
Pare pare buruktur hep sevinlerim
Da gibi derya gibi Bende aclar ahidim arklar
Ne zaman mitle hayata gz krpsam
iekler asam kapma dayanr sonbahar
***
Tarkan - Dilli Ddk
Sz gmse, skut altndr
Masal okuyor bilmiyor o zrdeli
Rzgar eken, frtna bier
Kendi den alamaz yani
Sen sen ol kalp krma
Uykularn kaar sonra
Akll ol oyuna gelme
Tepetakla olursun
Eden bulur sonunda
Pireyi deve yapt dilli ddk
Atee bile bile krkle gidiyor
Kendi kuyusunu kazyor enayi
Cr cr tyor
Bana gre hava ho, kendi bilir
Beni bilen iyi biliyor
Boa abalar
Bu gnllerde hkm gemiyor
Hadi sev hadi hadi hadi gzn karart da
Koy elini kalbine u yalan hayatta
Gelen geer konan ger unutma
Sana da kalmaz bu lml dnya
yle bi silkelen de gel kendine
Hududunu haddini bil, ileri gitme
ki kere iki drt hesap kolay
A kalbini gel, drdr etme
Caka satyor utanmas yok
O kendini stn buluyor ama yanlyor
Burnu kaf danda mbarek
O kendini bu alemin kral sanyor
0
seafoodplus.infoн., проф., академик Международной Академии Информатизации,
В процессе глобализации идет формирование многополюсного мира, что связано с возникновением новых полюсов, центров геополитической силы. Этими центрами выступают чаще всего локальные цивилизации. Тюркская общность народов внесла и вносит оригинальный и значимый вклад в мировую историю и мировую цивилизацию, поэтому она способна самоорганизоваться в форме локальной цивилизации. Тюркской общности народов целесообразно сформировать у своих членов тюркское локально-цивилизационное мировоззрение. Фундаментальной идеей локального цивилизационного мировоззрения является идея цивилизационизма, идея цивилизационной солидарности, единства исторических корней и исторической судьбы народов, относящихся к данной локальной цивилизации, необходимости их сотрудничества для решения стоящих перед ними общих проблем. Для перспектив развития Тюркской цивилизации в современной мировой информационной цивилизации большое значение имеет идеология тюркизма, являющаяся идеологией имеющей целью формирование Тюркской локальной цивилизации. Кратко резюмируя ряд исследований в данном направлении можно утверждать, что следующие концепции и положения соответствуют идеологии тюркизма, интересам Тюркской цивилизации в целом и каждого из тюркских народов в отдельности:
В целом система этих концепций даёт основы тюркского мировоззрения, при сохранении постмодернистского мировоззренческого плюрализма во многих других аспектах мировоззрения (онтология, гносеология, методология, этика, эстетика и др.) [4]. Реализация изложенных в данной статье концепций выступила бы как фактор инновационного модернизационного прорывного повышения роли Тюркской цивилизации и тюркского языка в системе мировой цивилизации, а также индустриально-инновационному развитию Казахстана и прорывному инновационному повышению международного и внутригосударственного статуса казахского языка [17].
1. Karimov B.R. The oikumenic concept of the nation and development of languages. Ойкуменическая концепция нации и развитие языков. Qarshi, Nasaf,
2. Каримов Б.Р. Ойкуменическая концепция нации и развитие языков. Якутск,
3. Каримов Б.Р. Этнолингвопанизм как одна из форм идеологического обоснования взаимообогащения культур // Проблемы обоснования в контексте развития культуры. Уфа.
4. Каримов Б.Р. Национальная философия отдельного тюркского народа в контексте тюркской и мировой философии // Туркология, № 3(53),
5. Каримов Б.Р. Формирование нации и проблема соотношения этнической территории нации и территории ее национального государства // Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук. Ташкент,
6. Каримов Б.Р., Муталов Ш.Ш. Уртатурк тили. Тошкент,
7. Каримов Б.Р., Муталов Ш.Ш. Усредненные языки: попытка решения мировой языковой проблемы. Т.: Фан,
8. Karimov B.R., Mutalov seafoodplus.info Averaged languages: an attempt to solve the world language problem. Tashkent: Fan, (второе издание в г.).
9. Karimov B.R., Mutalov seafoodplus.info Ortak Turkce // Bilig. Bilim ve Kultur Dergisi. Sayi-3/Guz'96, S
Каримов Б.Р. Координирующая терминологическая система для группы родственных языков // Компьютерный фонд терминов тюркских языков. Туркистан-Шымкент,
Karimov B.R. Oikumenic theory of nation and problem of tolerance in the conception of ethnolinguapanism and ethnosism. // Толерантность: идея и традиции. Материалы Международной научной конференции «Через толерантность к взаимопониманию и миру». Якутск,
Аюпов Н.Г., Нысанбаев А.Н. О тюркской фальсафе // Тюркская философия: десять вопросов и ответов. Алматы, С
Каримов Б.Р. Проблемы соотношения национальной и конфессиональной самоидентификации личности и гуманизм // Логос. Культура. Цивилизация. Якутск, С.
Каримов Б.Р. Тенгрианство и тюрки: история и современность // «Шаманизм как религия: генезис, реконструкция, традиции». Якутск,
Каримов Б.Р. Пути укрепления международного сотрудничества в социогуманитарных исследованиях // Актуальные проблемы филологии и социально-гуманитарных наук. Шымкент, С
Каримов Б.Р. Тюркская академия и Центр исследования Тюркского мира // Гуманитарная наука сегодня. В 3-х тт. Т Караганда, С
Каримов Б.Р. Как превратить язык Абая в мировой язык? (Проблемы и пути развития тюркских языков и их письменности) // Наука. Философия. Религия. Алматы: КазНПУ, С
Мақалада ұлттың ойкуменистік теориясы және этносизм мен этнолингвопанизм концепциялары негізінде ортатүрік тілін, туысқан тіл топтары үшін ортақтастырылған тіл жүйесін, ортадүние тілін және бірізді әлемдік жазу жүйесін қалыптастыру мәселелері зерттелді. Түрік тілдерінің және Түркі өркениетінің дамуы жаһандану контекстінде қаралды.
Ortaklaştırılmış dillernı, ortatürk dilini, ortakdünya dilini, ortakdünya alfabesini yaratış Türk sivilizasyonuni ve türk dilini yükseltirmiş ve cihan kapsamında önemli sivilizasyon ve dil derecesine getirmiş.
In article on a basis of oikumenic theory of nation, concepts of ethnosizm and ethnolinguapanizm is offered to create language ortaturk, system of averaged languages for groups of related languages, averaged world language and global united system of writings. The development of Turkic languages and the Turkic civilization in context of globalization are considered.
Ege Ü. Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir /TÜRKİYE
Eski Anadolu Türkçesi olarak bilinen devrenin en önemli temsilcisi Yûnus Emre (M//21)’dir. Yûnus Emre’nin şiirlerindeki açık, kısa cümleli ve dolambaçlı olmayan ifade yeteneği onun söylediklerinin etkili olmasını sağlayan unsur olmuştur. Aynı zamanda onu evrenselleştiren ve diğerlerinden ayıran taraf da dilindeki bu anlatım gücüdür. Yûnus’un şiirleri okunduğunda onun Türk dilini çok iyi bildiği, halkın kullandığı kelime ve deyimleri mısralarına çok iyi yerleştirdiği görülür. Bizce Yûnus Emre’nin anlatım gücünde atasözlerine de anlatım aracı olarak başvurması etkili olmuştur.
Bu bildiride Yûnus Emre Divanı’ndaki şiirler incelenerek Yûnus Emre’nin şiirlerinde atasözlerine nasıl yer verdiği gösterilecektir.
Yûnus Emre, bazı şiirlerinde atasözü söyleyeceğini önceden belli etmektedir. Bunun için şu beyti örnek verebiliriz:
Bir kişinüñyatlusözinvaruban kimseye dime
Biz uludan işitmişüz hınzırdan girüdür gammâz (YED/5)
Burada Yûnus Emre, bu atasözünü ululardan, kendinden büyüklerden dinlediğini ifade etmektedir. Aynı şekilde “Uslulardan öğütdür.” (Göseafoodplus.info); “Uslulardan meseldür.” (YED/7); “Manide getürmişler.” (YED/5); “Dahı yigrek eydür var.”(YED/5); “Nice bilürler var.” (YED/6) gibi sözlerinden sonra bir atasözü gelmektedir. Tabiidir ki pek çok atasözü için böyle bir ipucu verilmesine gerek duyulmamıştır.
Yûnus Emre Divanı’ndaki şiirlere bakıldığında bazı atasözlerinin aynen kullanıldığı; bazılarında çok küçük söz farklılıklarının olduğu; bazılarında ise bilinen bir atasözünün farklı sözlerle ifade edildiği görülmektedir. Divan’da Arapçadan alınan iki atasözüne de rastlanmaktadır.
Şimdi YûnusEmre’nin mısralarında yer alan atasözlerine örnekler verelim.
Ten fânidür cân ölmez çün gitdi girü gelmez
Ölürise ten ölür cânlar ölesi degül(YED. /2)
Yûnus gözüñ görürken yaragın eyleyigör
Gelmedi anda varan girü gelesi degül (YED/8)
Âhret yavlak ırakdur togrulık key yarakdur
Ayrulık sarp firâkdur hiç giden girü gelmez(YED. /3)
Gidüp gine gelmeyiser gelüp beni bulmayısar
Bu begligi sürmeyiser âh nideyin‘ömrüm seni (YED/5)
Yukarıdaki mısralarda “Giden geri gelmez.” atasözünün kullanıldığını görmekteyiz. Aşağıdaki mısralarda da “Dünyaya gelen gider.” atasözünün çok küçük değişikliklerle kullanılması söz konusudur:
Zamân geçdi devir döndi salâdur kudse gidelüm
Bu cihâna gelen gitdi salâdur kudse gidelüm(YED. /1)
Bunda hep gelenler gider hergiz gelmez yola gider
Bizüm hâlumuzdan haber soranlara selâm olsun (YED. /7)
Gider imiş bunda gelen dünyâ işi cümle yalan
Aglar ‘ömrin yavı kılan âh nideyin ‘ömrüm seni (YED. /4)
Dünyeye gelen göçer bir bir şerbetin içer
Bu bir köprüdür geçer câhiller anı bilmez (Göl. Div)
Bu dünyaya gelen kişi âhır yine gitse gerek
Müsafirdür vatanına bir gün sefer itse gerek (seafoodplus.infoç. /1)
Bundan sonra Yûnus Emre Divanı’ndaki atasözlerini içeren mısraları vererek Türkiye Türkçesindeki kullanılan şeklini göstermek istiyoruz.
‘Işkun odı yüregümde yandugına ‘âlem tanuk
Kanda bir od yanarısa nişânı var dütün düter(YED. 78/2)
“Ateş olmayan yerden duman tütmez.”
Tag ne kadar yükseg ise yol anuñ üstinden aşar
Yûnus Emre’m yolsuzlara yol gösterir vü hoş ider (YED/6)
“Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar.”
Ağız ağızdan kutludur ola ki sözünüz duta
Ben yüz biñ kez söyler isem sözüm kulağına girmez (YED. /8)
“Ağız ağızdan kutludur.”
Yitmiş iki millete suçum budur Hak didüm
Korkı hiyânetedür ya ben niçün kızaram(YED. /5)
“Hâin adam korkak olur.”
Gülme sakın sen aña eyü degüldür saña
Kişi neye gülerse başa geleğen olur. (YED. 96/2)
“Gülme komşuna gelir başına.”
Çok söz hayvân yükidür az söz erüñ görkidür
Bilene bir söz yiter cânda gevher varısa(YED. /9)
“Ârif/adam olana bir söz yeter.”
Ya niçe saklarısan dür-dâne gevher olmaz
Keklik keklikle uçar hemişe bâzbâz ile(YED. /5)
“Baz baz ile kel tavuk kel horoz ile.”
Sözler eyitdüm diyüYûnus nükte itmegil
Dahı yigrek eydür var el vardur el üstine(YED. /5)
İy Yûnus nükte kılma sözler eydürem diyü
Niçe bilürler vardur el vardur el üstine(YED. /6)
“El elden üstündür.”; “El elden üstündür arşa varıncaya kadar”
Zinhâr göñül evinde tutma yavuz endişe
Biregüyçün kuyı kazan ‘âkıbet kendü düşe (YED/1)
“Başkasına kuyu kazan kendi düşer”
Oglan gider danışmana salâdur dosta düşmana
Soñra gelmek peşimana sana assı kılmaz ola(Tim. Seç/3)
Bu cân saña bâkî kalmaz anda varan girü gelmez
Son pişmanlık assı kılmaz gel ikrâr it irenlere (Göseafoodplus.info XX/)
“Son pişmanlık fayda etmez.”
‘Işkuñıla avınıram baña seni gerek seni (YED. /2)
“Ne varlığa sevin, ne yokluğa yerin.”
İy Yûnus Emre biçâre özün dutgıl togrı yâre
Ölüme yogımış çâre esenledüm dünyâm seni (YED. /9)
“Ölüme çare bulunmaz.”; “Her şeye çare bulunur, ölüme çare bulunmaz.”
‘Âkil eli irmez ile irse dahı gelmez dile
Dertli hâlin derdlü bile sayru ne bilsin sagları
“Dertli dertlinin halini bilir.”
Sakıngıl yaruñ göñlin sırçadur sımayasın
Sırça sınduktan sonra bütün olası degül (seafoodplus.infoç. /4)
“Gönül bir sırça saraydır, kırılırsa yapılmaz.”
Ne virsen elüñ ile şol varur senüñ ile
Ben disem inanmazsın varıcagaz göresin (YED/2)
“Ne verirsen elinle o da gider seninle.”
Kimesne kimseye itmemiş ola
Anı kim kendüme ben itmişim ben (Tim. Seç. /2)
“Kişinin kendine ettiğini kimse etmez.”
Bilden zünnâr kesmedin îmân ârzû kılursın(YED. /1)
“Can vermeyince canan ele girmez.”; “Can gitmeyince canan gelmez.”
Kişi dertlü olıcak dermân istegen olur
Kendü derdi dermânın sormayan ‘âşık mıdır (YED. 36/6)
“Dert çeken derman arar.”; “Dertli ile biçare/bimar olan, elbet dermanını arar.”
Şu mısralarda da Yûnus Emre Arapça atasözlerini kullanmıştır. Özellikle ilk örnek dikkat çekicidir. Arapça ibârenin aynı mısra içerisinde Türkçe karşılığı da verilmiştir:
Mine’l-kalbi ile’l-kalb yol var dimişler erler
“Gönülden gönüle yol vardır.”
Yûnus beşâret saña gel dirler dostdan yaña
Ol kimseyi ol aña külli yerci‘ aslıdur (Göseafoodplus.info LXI/)
“Her şey aslına döner.”
Sonuç: Atasözleri “kalıplaşmış sözler” olarak en kısa şekilde tarif edilebilir. Bu yüzden atasözleri, yazar ve şairler için hazır söz hazineleridir. Dilin bu güçlü vasıtası Eski Türkçeden başlayarak günümüze kadar Türkçenin değişik devrelerindeki eserlerde kullanılmıştır. yüzyılların Eski Anadolu Türkçesini çok iyi bilen Yûnus Emre, orijinal benzetmeler, yeni deyimler, özlü sözlerle zengin ve güçlü bir anlatım diline ulaşmıştır. Örneklerden de görüleceği üzere Yûnus Emre’nin güçlü anlatımında atasözlerinin de büyük yeri vardır.Yûnus Emre Divanı’nda kadar atasözü bulunmaktadır. Biz bu bildiri çerçevesinde ancak belli sayıda atasözünü örneklendirmiş bulunmaktayız.
Inconclusion, Inthisarticle, theproverbsused in Yunus Emre’spoemswereemphasized.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, Yunus Emre Divanı, Metinler-Sözlük-Açılama, Cilt , Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul (Göl. Div.)
TATÇI,Mustafa,Yunus Emre Divânı II,Tenkitli Metin,Kültür Bakanlığı,Ankara (YED.)
TATÇI,Mustafa, Yunus Emre Külliyatı II, Yunus Emre Divanı,Tenkitli Metin, H Yayınları, İstanbul
TİMURTAŞ, Faruk K.,(Hazırlayan), Yunus Emre Divânı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Temel Eser Dizisi, Ankara (seafoodplus.infoç.)
YURTBAŞI, Metin, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, (baskı),İstanbul
In his paper Notes on Some Old Turkic Words, Professor Geng Shimin discusses words such as qïd-, alp, kügäli, ïγar in the Orkhon inscriptions by comparing them with examples from the Kazakh language (Acta Orientalia, Vol55). That paper greatly inspired me to write this article. To this day a number of Old Turkic words are preserved in the Kazakh language, some of them without any phonetic or semantic changes; some have had phonetic changes but maintained the original meaning (yoq> joq,ädgü> iygi ~ izgi, oγlan> ulan, yaγ> jaw, jabïz > jawïz, adaq> ayaq); some other words not only had phonetic changes but also became polysemous or their semantic meanings transferred. In such a sense, it is quite necessary to study the meaning and scope of these words in order to correctly understand diction and development in the language of the Orkhon inscriptions.
For example, ämgäk means “pain” in both the Orkhon inscriptions and Uighur texts, however, in Kazakh, the sound changed into engbek, which means “labor.”37 Is there any connection between these two? If yes, how did the semantic transformation happen? The only possible association could Pbe war prisoners doing manual work in ancient times. Could it be their hard life experiences gave the meaning of “manual labor” to “pain?” It’s worth mentioning a proverb about ämgäk in Kazakh: engbegi bardïng embegi bar. The original meaning of this proverb is not what is explained in the dictionary “He that works will gain the fruit” (You reap what you sow). I propose that in this proverb, engbek doesn’t have the “contemporary” meaning of “labor,” instead, it takes the “original” meaning of “pain.” Therefore, the proverb actually means “He that suffered from pain will gain the fruit.”
Just as the example of ämgäk, which featured both phonetic and semantic changes, here I would like to talk about some more specific examples in the Kazakh language that were retained from Orkhon inscriptions times.
Clauson discussed the multiple meanings of erig in the Old Turkic and Old Uighur text period, but didn’t propose any explanation for its significance in the Kültegin Inscription, and a “?” symbol is marked to show that it is unknown. As Clauson pointed out, ärig in Uighur text holds two meanings such as “enlightenment,” “teach” (ötlä-äriglä-) and “action” (ärig barïγ). However, this erig is written as ryg or rg in the Kültegin Inscription, therefore it is justifiable to reconstruct it as erig. In Uighur texts, öt ärig or ötlä-äriglä have wide vowels, and the vowel of the first syllable should be marked as ä rather than e. In this way, ärig in Uighur texts can be differentiated with erig in the Kültegin inscription.
Since erig has no connection to either ärig barïγ or öt ärig, what exactly does erig mean? What is erig yer like? To what place is it close? (yaγuq)
Although there has been a phonetic change for erig in Kazakh (erig> eriw), the original meaning has been retained, thus providing evidence for the interpretation of the Kültegin inscription.
In Kazakh, eriw refers to behaviors such as camping for a temporary stay while migrating from pasture to pasture. According to the Kazakh’s common law of törü, when a family temporarily camps in a place during migration, the surrounding families are obligated to prepare a variety of food for their provisional “neighbor.” Such food or practices are called eriwlik or eriwlik berüw, as in the Kazakh saying eriw elding eriwligi bar (Those who are passing through will be given eriwlik) (Januzaqov, p). If the stay lasts for days, it is called eriw bol-or eriwle-. According to the scope of meaning for erig in Kazakh, the term likely means “temporary camp during migration,” or even more likely means the inevitable path in migration from the winter village or spring pasture to the open range. It is adjacent(yaγuq) to a variety of caravan routes to and fro in it, so the inscriptions are erected here for passerby to read. Strictly speaking, erig is not a “holy place,” nor “convenient place,” but a “temporary camp during migration.”
Some may ask, according to the phonetic change rules in Kazakh, is -g at the end of a syllable becoming -y equivalent to -γ at the end of a syllable becoming -w? This is quite a legitimate question, -γ>-w and-g>-y are indeed universal laws in Kazakh, however, in individual cases, -g~-k in the end of the syllable can also be changed to -w, as in the following examples, OT.elig ~ Kaz.eliw “fifty,” OT.tiläg ~ Kaz.tilew “wish,” *küzäg ~ küzew "autumn pasture" (likewise: qïstaw < qïšlaγ"winter pasture")
There exist many examples in old Turkic showing that ïčγïn- and yit- mean "extinction" or "die out":
The Parallel Chinese Text: 亦是十二部大经卷也。无始以来。转读不尽(Oda, p).
There are nouns in Kazakh such as jetim (orphan/ parentless child) that is constructed from yet- (dead).
Although ïčγïn- and yit- indeed mean “die”, “perish,” or “lose”, the translation of this sentence in the Kültegin inscription is worth being reconsidered. From the sentence, we can see that il “nation” and qaγan “Khan” are with objective adjunctive parts, with the transitive verbs ïd-. The main verb of this sentence is ïd-, and from the affixes of yitir- and ïčγïn- it is clear these two auxiliary verbs are merely modifying the main verb ïd-. Thus when we translate this sentence we shouldn't focus on the meaning of the auxiliary verbs, but rather the main verb.
In Uighur Buddhist texts, ïd- corresponds to 遣 “dispatch,” 扔 “throw away” and 捨 “abandon,” for example, trs tätrü törüsin ïdalap köni kirtü nomqa törükä kirdilär 捨邪归正 “give up evil and return to good” (Oda, ). Interestingly, in the London version(Or) of Säkiz yükmäk yaruq edited by Oda, the translator used qod- instead of ïdala-, proving that ïd- is synonymous with qod- which means “throw away,” “discard.” Therefore, we can say that ïd- in the Kültegin inscription can be interpreted as “discard.”
As for ïčγïn-, it appears in the form of ïšqïn- in Kazakh language, meaning “exert all the strength,” “break free” (Januzaqov, p), generally derogatory. There are several phrases that can be found in Kazakh with ïšqïn-:
The above examples of ïšqïn- show that ïšqïn-(or ïčγïn-) can be used as an auxiliary verb to modify main verbs in Kazakh. If we consider the meaning scope of ïčγïn- in Kazakh, then it can be inferred that ïčγïnu ïd- and yitürü ïd- shouldn’t be translated as “lose” or “a loss of,” and be translated as “using all (their) might (they) hurls it.” Anyways, as a whole sentence, Tekin’s translation (, p) is also acceptable now38.
Many scholars such as Thomsen, Radloff, Orkun, Onogawa, Malov, Sartqoja and Geng all take azman for transliteration, as though it is a horse's name (Thomsen, p; Radloff, p; Orkun, p; Onogawa, p; Malov, p; Sartqoja, p; Geng, p). Gabain translated it as “pony” (junger Wallach) (Gabain, p), Tekin translated it as “yellowish white” (Tekin, p), “yellow” (sarımtırak) (Tekin, p). Thomsen mentioned in his paper once that azman is “five or six years old castrated horse” (Thomsen, p). Giraud approved this and had some discussion (Giraud, pp), however, it seems their opinions didn’t receive much attention.
However, the corresponding relationship of m and b between azman and azban requires explanation. Although the dialectal features in Orkhon inscriptions provide partial evidence, such as bängü ~ mängü, bïng ~ mïng, bän ~ män (Gabain, p). In Kazakh language, one can also find examples of alternation between m and b, such as: munï ~ bunï “this,” matïrïw ~ batïrïw “soak … in water,” küybengdew ~ küymengdew “busy.” Some examples from other Turkic languages include:
Kaz.qobïz ~ Kïr.qomus ~ Yak.homuz ~ Uig.qomuz (name of a musical instrument); Kaz.šïbïn ~ Kïr.čïmïn ~ Uig.čiwin “flies.”
As for yay, it is mostly translated as “summer” or “spring”: “summer”(Sommer) (Radloff, p); “spring”(ilkbahar) (Orkun, p); “spring” (Onogawa, p); summer (Tekin , p), “spring”(ilkbahar) (Tekin, p); “comfortable”(jaylï-) (Sartqoja, p); “summer” (Geng, p). Clauson discussed yay as a noun, and emphasized yay’s double meanings of “spring” and “summer” in various modern Turkic languages (p).
I believe that yay in this sentence means neither “spring” nor “summer,” but actually means “lightning,” and it is written as jay in the Kazakh language. Some other words meaning “lightning” include najaγay ~ nayzaγay, jasïl, but jay is most common. Examples: jay tüs- “hit by lightning,” jay bol- “with lightning,” jay otïnday “like a lightning fire,” jay soqqanday “as if hit by a lightning” (Januzaqov, p).
In the Bilge Qaγan Monument this sentence is paralleled: “lightning” in the sky corresponds to “deer cry” on the earth, with ätärčä being the keyword connecting the two sentences: Tekin correctly translated it as “böğürür gibi”. Lightning is closely followed by thunder, while interestingly ancient Turkic interpreted thunder as the “drumbeat of the heaven.” The author of the inscription vividly describes his sentiment for Bilge qaγan in such a poetic way: “As the heavenly drum beats when lightning comes, my heart yearns for the qaγan when the mountain deers cry.”
Neither Radloff and Thomsen read it correctly (see Tekin, related comments on p). Thomsen's reading and interpretation were harshly criticized by Bartold (Bartold, p.4). Orkun correctly read it as yalmasïnda, but his translation “atının zırhına” was also not proper (Orkun, p). Tekin translated it as caftan (Tekin), “robe”(kaftan) (Tekin, p). Sartqoja translated yarïq as “defensive weapons” (jaraq) in Kazakh, but yalma as “shield”(qalqan)(Sartqoja, p). Geng Shimin read it as yalma, and translated it as “robe” (Geng, p).
In Kazakh, yalma is retained in the form of front vowels, for example jelbe~jelbey, meaning “raincoat without sleeves.” The derivative words include jelbegey (jelbegeylen-, jelbegey jamïl-) meaning “cloaked but not wearing sleeves.” Though the back vowel jalba also means clothes, its semantic meaning shifted to “ragged clothes that wind can blow through.” The derivative idioms include jalba-julba “worn out clothes,” jalbaγay “hood connected to the coat that blocks wind, rain and sun” (Januzaqov, p; p ). From jelbe~jelbey, jelbegey and its variants jalbaγay, we can see that jalba is actually a kind of robe without sleeves, but has a headcover that can block rain and wind in a battle39.
How do we interpret the relationship of front-back vowel between jelbe and jalba? In fact, there are many such examples in Kazakh language: seafoodplus.infoγalaq~Kaz.dönggelek “round,” Contaminated with Oguz dön- ‘to turn’. OT.qop‘all’ ~Kaz.köp “many,” OT.tuy-~Kaz.tüy-(tüysik) “conscious, feeling,” OT.tatïγ “taste”~ Kaz.tätti “sweet,” OT.qarï~Kaz.käri “old,”(compare the Kazakh qart “old people” and käri “old”) OT.säril-~ Kaz.sarïl- “endure,” OT.tïl ~ OT.til “tongue”40.
The yalma worn by Kültegin is most likely this kind of robe, and its floating feature can keep off the shooting arrows from behind. Thus, it is neither “caftan” nor “armour for hourse”
yarïq in this sentence is transcribed by Tekin as y(a)r(ï)q, as to differentiate from y(a)r(a)q in KT E23, KT E32 (Tekin, p). I believethese three yrk (KT E23, E32, E33) can all be read and transcript as y(a)r(ï)q(see Clauson, p), because if there were differences, the writer might have distinguished them by adding vowels in between41.
Weapons used by ancient warriors are called qaruw-jaraq in Kazakh, and qaruw specifically refers to offensive weapons, such as nayza “spear,” sünggü “short spear,” šoqpar “big stick,” aybalta “ax,” sadaq “bow and arrows” etc., while jaraq refers to defensive weapons, such as qalqan “shield,” sawït “armor,” dulïγa “helmet” and so on. However, it seems that yarïq in Kültegin inscriptions only to refer to “armour” instead of other defensive weapons such as “shield” or “helmets.” In the Uighur text of Buddhāvataṃsakamahā-vaipulyasūtra in Yuan period, yarïq and its phonetic variants yïrïγ, which all correspond to the Chinese character “甲” (armor).
yarïγ usïγ käddäčilärig körtüktä qamaγ tïnlγ oγlanï uz-atï ädgü nomluγ usïγïγ kädip baxšïsïzïn bilgülük nomγa barzunlar“見著甲冑,當願眾生;常服善鎧,趣無師法”(Geng, p).
ädgü ögli biliš böšük-lär sär-inmäk-lig yïrïγ-lar-ïn kädür-mäk üz-ä ... “由善知識被忍辱甲”(Haneda, p).
this example can be seen as evidence that yarïγand its phonetic variant yïrïγcorresponds to “甲” (armor). yarïγin the Kültegin inscription means “armour” worn by Kültegin, while yalma is “cloak” - they are both used for defending against the enemies’ spears, arrows and other offensive weapons.
Abbreviations:
Kaz.=Kazakh, OT.=Old Turkic, Uig.=Uighur, Kïr.=Kïrgïz, Yak.=Yakut, Tuv.=Tuvan, DTS=ДревнетюркскийСловарь.
EDP= An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish.
Reference
Aalto, P. () Orhon Yazıtları’ndaki at İsimleri Üzerine, Türk Dili (Çev.: Erhan AYDIN).
巴托尔德 () 中亚突厥史十二讲, 北京:中国社会科学出版社(Bartold, V., Zwölf Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens).
Clauson, G. () An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
Dankoff, R. and J. Kelly () Mahmūd al-Kāšgarī Compendium of the Turkic Dialects. Sources of Oriental Languages and Literatures 7. Harvard University.
Древнетюркский Словарь () Ленинград.
Erdal, M. () Old Turkic Word Formation, Wiesbaden (Turkologica 7).
Erhan Aydın () Şine Usu Yazıtı, KaraM.
Gabain, A. () Alttürkische Grammatik(seafoodplus.infoe), Weisbaden.
耿世民()回鹘文《八十华严》残经研究,民族语文(第三期)(Geng Shimin, Uighur Fragments of Buddhāvataṃsaka-sūtra in Eighty Volumes).
耿世民() 古代突厥文碑铭研究, 北京:中央民族大学出版社(Geng Shimin, Studies on Old Turkic Inscriptions).
羽田亨()トルコ文華嚴経の斷簡, 羽田博士史学論本集(下卷),京都:同朋舍 (Haneda Tōru, On Old Turkic Buddhāvataṃsaka-sūtra Fragments).
Januzaqov, T. () Qazaq Tilining Sözdigi, Almatï.
Kaya, C. () Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin, Ankara.
Malov, C.E. () Памятники древнетюркской Письменности. Москва.
小田寿典 () 仏説天地八陽神呪経一巻-トルコ語訳の研究, 京都: 法蔵館(Oda Juten, A Study of the Buddhist Sūtra Called Säkiz yükmäk yaruq or Säkiz törlügin yarumïš yaltrïmïš in Old Turkic).
小野川秀美 () 突厥碑文譯注, 滿蒙史論叢四(Onogawa, The Tranlation and Commentary to Old Turkic Inscription).
Orkun,N.H.() Eski Turk Yazitlari. Istanbul.
Radloff, W. () Die alttürkischen Inschriften der Mongolei, St. Petersburg.
Сартқожа, Қ. () Орхон мұралары-тарихнамалық дерекнамалық талдау, Астана-күлтегін.
Tekin, T. () A Grammar of Orkhon Turkic, Uralic and Altaic Series Vol, Curzon.
Tekin, T. () Orhon Yazıtları (seafoodplus.infoı), Ankara.
Thomsen, V.() Inscriptions de L’Orkhon Déchiffrées, Helsingfors.
Thomsen, V.() Alttürkische Inschriften aus der Mongolei, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Wiesbaden : Harrassowitz,
Useev, N.() Kırgız Türkçesi Ağızlarında Köktürk Harfli Yazıtlara Ait Sözvarlığı, I. Uluslarararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri, Afyonkarahisar.
КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК В КОНТЕКСТЕ ГЛОБАЛИЗАЦИИ:
МЕХАНИЗМЫ ВЫЖИВАНИЯ
seafoodplus.infoлова,
доктор филологических наук, профессор
Казахская академия транспорта и
коммуникаций seafoodplus.infoаева,
Алматы, Казахстан
Сегодня становится вполне очевидным, что глобализационные процессы, в том числе и успешная интеграция в мировое экономическое, хозяйственное, образовательное, культурное пространство, невозможны без знания иностранного языка. Следовательно, в условиях происходящих в современном мире процессов глобализации актуальными являются проблемы языковой конкуренции, и в частности возможностей тюркского языкового сообщества на фоне массового распространения английского языка. Как в этих условиях обеспечить конкурентоспособность государственного казахского языка, гармонизировать его функционирование в этноязыковом поле республики с русским и английским языками, добиться реализации культурного проекта «Триединство языков в Республике Казахстан», который, несомненно, представляет собой нашу стратегическую цель, ориентируя новое поколение казахстанцев на владение как минимум тремя языками?
Казалось бы, насколько уместно говорить о конкурентоспособности казахского языка, если он действительно еще не занял позиций, детерминируемых высоким статусом государственного языка: языковая среда и информационное пространство остаются в большей степени русскоязычными, отсутствует мотивационная база изучения и употребления казахского языка. Безусловно, вызывает серьезную озабоченность то, что стратегическая цель – создание казахоязычной среды в казахстанском социуме – не достигнута, намеченные в официальных документах сроки реализации конкретных мер, как например, перевод делопроизводства на государственный язык, переносятся на более поздние сроки, «практически отсутствует структурированный анализ результатов предыдущих программ, совершенно очевидно доминирование количественных показателей над качественными» [1] и др.
Однако, несмотря на имеющиеся проблемы в распространении государственного языка, динамика здесь объективно имеется. Так, положительные сдвиги наблюдаются прежде всего в сфере образования, делопроизводства, СМИ, в которых на протяжении последних 20 лет наблюдается устойчивая тенденция к увеличению доли казахского языка, о чем свидетельствует стабильный рост как количества учреждений образования (детских дошкольных организаций, общеобразовательных школ, колледжей и вузов), в которых обучение и воспитание осуществляются на казахском языке, так и численности лиц, посещающих эти учебные заведения. Если в г. доля обучающихся в казахских школах составляла 30%, в / учебном году – из 3,5 миллиона учащихся школ республики 1,6 миллиона обучались на казахском языке (50,6 %), 1,5 миллиона – на русском (45 %), 80 тысяч – на узбекском (2,3 %), 23 тысячи – на уйгурском (0,6 %), 2,5 тысячи – на таджикском (0,07 %) и более тысячи – на других языках. Через 10 лет, в году, из 2, млн учащихся бюджетных школ на казахском языке обучались 1, млн (60,6 %), на русском – 0, млн (35,5 %), на узбекском – 0, млн (3,1 %) [2, С], в г. численность учащихся казахских школ составила 64% [3]. Как видим, за первое десятилетие независимости соотношение учащихся средних общеобразовательных школ по языку обучения изменилось в пользу школ с казахским языком на 20%, за второе десятилетие – на 10%. Такое увеличение произошло не благодаря демографическому росту (хотя тюркское население страны как представляющее собой молодые этносы имеет тенденцию к росту), а за счет оттока учащихся из русских школ.
В сфере высшего образования наблюдается аналогичная картина, отличающаяся лишь конкретными цифровыми показателями. Констатируя данный факт, следует отметить огромную организационную, научно-методическую работу, проведенную в сфере высшего образования в достаточно сжатые сроки, так как в х годах ХХ столетия вузы Казахстана по большинству специальностей реально не были готовы к обучению на казахском языке и вынуждены были форсировать подготовку учебной, научно-методической литературы. Это, в свою очередь, обусловило активизацию работы по расширению и углублению ресурсного, информационного потенциала казахского языка, в частности, - его терминологической системы. Практическим результатом явилось создание огромного массива словарно-справочной, учебной литературы на казахском языке по специальностям бакалавриата и магистратуры, многотомного русско-казахского словаря терминов по отраслям наук, мультимедийного учебного курса «Технический казахский язык» (разработчики – преподаватели и сотрудники КазНТУ им. Сатпаева, ), путем организации дистанционного обучения способствующего расширению сферы использования государственного языка при подготовке специалистов технического профиля. При этом, как и в средней общеобразовательной школе, заметна тенденция к стабильному увеличению казахоязычного контингента студентов. Так, к году численность студентов на отделениях с казахским языком обучения составила около 32% (85 ) по отношению к числу студентов на русских отделениях – около 68% ( ). Через 5 лет, к году, этот показатель вырос с 32% до 42,6% [4], к году эта цифра достигла отметки 47,6%. Следует отметить, что с появлением на рынке образовательных услуг вузов, в которых обучение ведется на английском языке (Казахстанский институт менеджмента, экономики и прогнозирования (КИМЭП,), Университет международного бизнеса (UIB, ), Казахстанско-Британский университет (КБТУ, ) и др.) кардинально меняется общая картина соотношения языков обучения в высшей школе за счет лиц, получающих образование на английском языке. Так, к г. численность студентов, обучающихся на английском языке, составила 10 тыс., или 1,6% от общего числа студентов. Соответственно численность студентов, обучающихся на русском языке, снизилась до 50,7%.
Таким образом, с до гг. численность студентов казахских отделений выросла с 32% до 47,6%, то есть на 14,4%, численность студентов русских отделений соответственно снизилась с 68% до 50,7%, то есть на 17,3%, около 2% студенческой молодежи обучается на английском языке. Если в г. на казахском языке обучалось 61% казахстанских школьников и 48% студентов ( чел.) [2], то на начало – учебного года этот показатель вырос до 54,4% ( чел.), а в г. достиг 64% [4]. Эта тенденция представляется устойчивой ввиду того, что обусловлена проводимой государством языковой политикой и свидетельствует о ее жизнеспособности.
Закрепляя и преумножая достигнутое, следует думать и о перспективах дальнейшего укрепления и развития государственного казахского языка. Действенным здесь представляется механизм выведения национального языка на новый общественно значимый уровень. Он основывается на важнейшей особенности постиндустриального общества, в котором язык играет роль «социального лифта», предоставляя его обладателю определенные преимущества, благодаря которым тот получает возможность повысить свое социальное положение. Следовательно, превратить государственный казахский язык в инструмент социальной мобильности – значит запустить экономическую составляющую и тем самым обеспечить успешное решение вопроса о перспективах казахского языка в конкурентных условиях глобализационных процессов. Создание в казахстанском социуме спроса на казахский язык – дело государственной значимости и государственного масштаба.
Здесь уместно отметить роль «высокой культуры», которая, среди других составляющих механизма, призванного мотивировать на изучение государственного языка, «работает» на формирование аксиологически значимого его восприятия, понимания роли государственного языка в достижении социального престижа.
Под термином «высокая культура», по seafoodplus.infoру, понимается культура, обладающая своей письменностью, основанная на образовании и гарантированная государством. [5, С] Иначе говоря, обладать «высокой культурой» значит изучить и освоить образовательные программы всех ступеней государственной системы образования и, кроме того, владеть государственным языком и созданной на нем культурой. Таким образом, социальный успех личности в современном мобильном обществе измеряется степенью обладания «высокой культурой», то есть образованием на высоком уровне и культурой, созданной на государственном языке, что невозможно без освоения самого языка. Только придав государственному языку силу экономического рычага, сделав его своеобразным «пропуском» на вершину социального престижа, можно говорить о его выживании в ходе языковой конкуренции в поликультурном индустриальном обществе, отличающемся мобильностью, постоянно модернизирующемся и обновляющемся.
Из сказанного следует, что развитие и пропаганда культуры казахского народа представляют собой вопрос выживания государственного языка в условиях языковой конкуренции в меняющемся мире. В этой связи возрастает актуальность масштабного, в полном объеме и с использованием новейших технических возможностей современных средств массовой информации, образовательного пространства республики введения так называемой культурологической составляющей, в которую входят не только исторические события, этнографические материалы, лучшие произведения устной и письменной казахской литературы, театра, кино, изобразительного искусства, но и приобретающая сегодня все большую популярность в связи с развитием международного туризма краеведческая, страноведческая информация о достопримечательностях природы, их отражении в сознании народа в виде легенд, былин, песен и др.
Существенным представляется также расширение ресурсного потенциала казахского языка. Здесь важную роль играет огромная работа по переводу и упорядочению научной и технической терминологии, активизация лексикографического дела, деятельности по созданию учебно-методического обеспечения дисциплины Қазақ тілі как для общеобразовательной и высшей школы, так и для разнообразных краткосрочных курсов по обучению взрослого населения. Думается, невозможно переоценить роль набирающего силу широкомасштабного проекта WIKIБІЛІМ в деле модернизации категорий, терминов, понятий и в целом – в обогащении информационно-ресурсного потенциала языка и наполнении казахоязычного контента с использованием преимуществ коллективного мышления.
Говоря о механизме выживания, следует иметь в виду и роль обучения языку, так как в национальной образовательной системе должны быть заложены критерии оценки результативности обучения на каждом из ее этапов и ступеней. Введение в г. казахского языка в перечень дисциплин на ЕНТ для выпускников русских школ явилось существенным шагом в повышении его социальной значимости, но оказалось полумерой, недостаточной для достижения стоящей перед обществом цели, поскольку результаты данного тестирования не оказывают влияния на дальнейшее продвижение личности. Следующим шагом в этом направлении можно считать преподавание на казахском языке ряда обязательных предметов, в частности истории Казахстана, о чем сказал министр культуры Мухтар Кул-Мухаммед на совещании в правительстве, представляя государственную программу функционирования и развития языков с по годы [6].
Таким образом, какой представляется языковая ситуация в полиэтническом казахстанском социуме в условиях глобализации? Ее можно будет характеризовать как полилингвальную, в которой казахский язык выступает в качестве государственного языка, консолидирующего казахстанцев, русский язык расширяет возможности общения как региональная реальность, а английский язык представляет собой средство коммуникации в условиях глобальной реальности. При этом будем иметь в виду, что каждый из языков является средством получения профессионального образования, языком науки и техники.
1. Языковая государственная программа Заговорим ли по-казахски? (диалог экспертов)- Институт политических решений, Алматы, - seafoodplus.info?st=
2. Казахстан за годы независимости – Статистический сборник / Отв. ред. Смаилов А.А. – Астана, – С
3. В Казахстане насчитали около тысяч студентов / Информационный портал seafoodplus.info / 20 января, [Электронный ресурс] - seafoodplus.info
seafoodplus.infoвенное изучение казахского языка в школах и ВУЗах Казахстана - 18 июня, - seafoodplus.info
5. Геллнер Э. Нации и национализм. – М.: Прогресс,
6. В вузах РК введут обязательные предметы на казахском - 26 июля , seafoodplus.info - seafoodplus.info,1,1,seafoodplus.info
Түйін
seafoodplus.infoғұлованың «Қазақ тілі жаһандану кезеңінде: өміршеңдігін арттыру тетігі» атты мақаласы жаһандану кезеңіндегі тілдер бәсекелестігі мәселеріне арналған. Қазақ тілінің өміршеңдігін күшейту тетігінің бір жолы болып тұлғаның қазақ тілін білуі әлеуметтік жағдайын жақсарту құралы ретінде қолдануы қарастырылады.
In B. Ismagulova’s article “Kazakh language in globalization context: survival mechanisms” the language competitive abilities in globalization processes reviewed, and the solution is given to use knowledge of Kazakh language as a person’s social growth tool.
Каталог:wp-content -> uploads ->
-> Комутова Айгуль Сериковна, кмм
-> Комутова Айгуль Сериковна, кмм
-> Сабақтың мақсаты: а/ Оқушылардың сөздік қорын молайту. Білім, білік дағдыларын қалыптастыру
-> Сабақтың тақырыбы: Физика-табиғат туралы ғылым
-> Сабақ мақсаты Тұздар гидролизін түсіну және тұздардың суда ерігенде қандай процестер жүретінін анықтау
-> Сабақтың мақсаты: Білімділік: Көміртек және оның қосылыстары туралымәлімет алады
-> 5В Қазақ тілі мен әдебиет мамандығы бойынша 3-курс студенттердің элективті пәндер каталогы оқу жылы
-> Сабақтың тақырыбы Салынған циклдер. Мақсаты Қайталау операторлары туралы білімнің кеңеюі
-> Сабақ тақырыбы: Теңдеулер жүйесін қолданып есептер шығару Мерзімі
-> Даулетиярова Зауре Ермаханқызы А. Пушкин атындағы №41 көпсалалы гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Тараз қаласы
жүктеу/скачать 9,62 Mb.