bu aşk çoktan yol almış ve sen bana göresin / Meyra ft Cemil Demirbakan - Ağladın Ya | Текст песни и Перевод на русский

Bu Aşk Çoktan Yol Almış Ve Sen Bana Göresin

bu aşk çoktan yol almış ve sen bana göresin

Текст песни Meyra ft Cemil Demirbakan - Agladin Ya

Просмотров:
2 чел. считают текст песни верным
1 чел. считают текст песни неверным

На этой странице находится текст песни Meyra ft Cemil Demirbakan - Agladin Ya, а также перевод песни и видео или клип.

Bu aşk çoktan yol almış
Ve sen bana göresin
İyi yerisin kalbimin
Ben unuttum her şeyi
Görmeden tam gerçeği
Boşver, boşver
Ağladın ya, kıyamam dönerim nedensiz
Ağladın ya, inadım geçiyor bedelsiz
Gözyaşınla bir acı bitiyor sonunda
Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan
Bu aşk çoktan yol almış
Ve sen bana göresin
İyi yerisin kalbimin
Ben unuttum her şeyi
Görmeden tam gerçeği
Boşver, boşver
Ağladın ya, kıyamam dönerim nedensiz
Ağladın ya, inadım geçiyor bedelsiz
Gözyaşınla bir acı bitiyor sonunda
Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan Эта любовь взяла на себя инициативу уже
И ты мне
Лучшее место вам мое сердце
Я все забыл
Не видя всю правду
Ничего, не говоря уже о
Или вскричал , я откинуть мой разум фарш
Или кричал , я упорно идет свободный
Tear концы с горьким концом
Если вы хотите , чтобы плакать от счастья прямо сейчас
Эта любовь взяла на себя инициативу уже
И ты мне
Лучшее место вам мое сердце
Я все забыл
Не видя всю правду
Ничего, не говоря уже о
Или вскричал , я откинуть мой разум фарш
Или кричал , я упорно идет свободный
Tear концы с горьким концом
Если вы хотите , чтобы плакать от счастья прямо сейчас

Опрос: Верный ли текст песни?

ДаНет

Facebook

Мой мир

Вконтакте

Одноклассники

Перевод текста песни Ağladın ya - Sinan Akçıl, Ece Seçkin

Bu aşk çoktan yol almış ve sen Bana göresin, iyi yerisin kalbimin Ben unuttum her şeyi Görmeden tam gerçeği Boş ver, boş ver Ağladın ya Kıyamam dönerim nedensiz Ağladın ya İnadım geçiyor bedelsiz Gözyaşınla Bir acı bitiyor sonunda Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan Ağladın ya Kıyamam dönerim nedensiz Ağladın ya İnadım geçiyor bedelsiz Gözyaşınla Bir acı bitiyor sonunda Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan Bu aşk çoktan yol almış ve sen Bana göresin, iyi yerisin kalbimin Ben unuttum her şeyi Görmeden tam gerçeği Boş ver, boş ver Ağladın ya Kıyamam dönerim nedensiz Ağladın ya İnadım geçiyor bedelsiz Gözyaşınla Bir acı bitiyor sonunda Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan Ağladın ya Kıyamam dönerim nedensiz Ağladın ya İnadım geçiyor bedelsiz Gözyaşınla Bir acı bitiyor sonunda Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan Ağladın ya Kıyamam dönerim nedensiz Ağladın ya İnadım geçiyor bedelsiz Gözyaşınla Bir acı bitiyor sonunda Ağla şimdi istiyorsan mutluluktan

Форум о прекрасном: Турции и всем, что с ней связано

G&#;lben Ergen - A&#;k Hi&#; Bitmez

A&#;k hi&#; bitmez, bitmez derler yanl&#;&#;
Seven g&#;zden d&#;&#;er mi, d&#;&#;mez derler yanl&#;&#;
Kabullenmek zor oldu
Bir g&#;r&#;nd&#; bir kayboldu, vars&#;n kaybolsun

Onsuz g&#;nler ge&#;mez derler, yanl&#;&#;
Kader adam se&#;er mi, se&#;mez derler yanl&#;&#;
Kabullenmek zor oldu
&#;&#;im yand&#; kor oldu, vars&#;n kor olsun

Yaramaz&#;m d&#;nd&#;n m&#;, duramad&#;n geldin mi yoksa
Bu garip halin ne?
Yoksa d&#;nyan durdu mu yoksa?
Kanad&#;n&#; a&#;t&#;n da u&#;amad&#;n d&#;&#;t&#;n m&#; yoksa
Bir &#;z&#;r borcun var
O b&#;y&#;k g&#;n geldi mi yoksa?

Sabrettim bekledim, hi&#; sorun etmedim
Bunlar y&#;kmaz beni, ben daha bitmedim a&#;k&#;m
Bak dimdik ayaktay&#;m hala hayattay&#;m..
***
Pinhani - Ben Nas&#;l B&#;y&#;k Adam Olucam - S&#;zleri

G&#;rmezdim &#;n&#;m&#; g&#;rmezdim
Okudum y&#;llarca hep okudum
Okumaktan boynumu b&#;kt&#;m yoruldum
Bilmezdim ad&#;m&#; bilmezdim
Arad&#;m her &#;ehirde arad&#;m
Ko&#;tum dere tepe a&#;t&#;m dola&#;t&#;m
Kimin u&#;runa
Ne u&#;runa
Herkez k&#;&#;esini kapm&#;&#;, iyi ama
Ben nas&#; b&#;y&#;k adam olucam
Bir tek seni bana &#;ok g&#;rd&#; d&#;nya
&#;yiler bu sava&#;&#; kaybetmi&#;
Peki ben nas&#; b&#;y&#;k adam olucam
K&#;t&#; olmak seni geri getirirmi acaba
Sevmezdim okulu sevmezdim
Okudum y&#;llarca hep okudum
Okumaktan boynumu b&#;kt&#;m yoruldum
Bilmezdim oyunu bilmezdim
Denedim her &#;ekilde denedim
Denemekle olmad&#; zaten yenildim
Kimin u&#;runa
Ne u&#;runa
Herkes k&#;&#;esini kapm&#;&#;,iyi ama
Ben nas&#; b&#;y&#;k adam olucam
Bir tek seni bana &#;ok g&#;rd&#; d&#;nya
&#;yiler bu sava&#;&#; kaybetmi&#;
Peki ben nas&#; b&#;y&#;k adam olucam
K&#;t&#; olmak seni geri getirir mi acaba..

***
S&#;la - dan Sonra - S&#;zleri

Soldan kalkt&#;m bu sabah olamaz m&#;
Terslendim bakkala &#;akkala olamaz m&#;
Kudurttular belki beter oldum
Hi&#; uyutmad&#; belki hayat&#;m&#;n sen ger&#;e&#;i

Tek tarafl&#; olur mu yani bu i&#;ler
Y&#;zde elli haks&#;zl&#;k pay&#;n
Hababam d&#;rter
Yok rahat uyku
Mecbur kalk&#;p yakacan bi sigara
Koyucan takkeyi tam ortaya

Kendine g&#;venen &#;&#;yle gelsin
B&#;raks&#;n inad&#; dile gelsin
S&#;z&#;nden d&#;nen namert &#;&#;ks&#;n
Bizde b&#;yle bundan sonra
Kafay&#; d&#;zelttim senden sonra
Kendime yanar&#;m senden sonra
&#;ster gelirim ister gelmem
Hesapm&#; vericez bundan sonra!

Evet g&#;z&#;m&#;n &#;st&#;nde ka&#;&#;m var
Hi&#; utanm&#;yorsun dimi
Kavgan&#;n da adab&#; var
Zerre kesmez seni
Bu d&#;z ayak sevmeler
Sende aksiyonsuz ya&#;anm&#;yor a&#;klar

B&#;R : Hayat senin hayat&#;n
&#;K&#; : Vah&#;i biraz tabiat&#;n
Sert lugat&#;n &#;iddetli tavr&#;n
Huzur istedin ama yine bulamad&#;n
G&#;l her son bir ba&#;lang&#;&#;
G&#;le g&#;le, g&#;le g&#;le
Kolay ili&#;ki gelmez i&#;ine
Biliyorum seni
Kaderin ellerinde sak&#;n &#;zme kendi
***
Pinhani - &#;stanbul'da

Yol kenar&#;nda oynayan &#;ocuklar gibi
Topum ka&#;t&#; bug&#;n yola
Evin &#;n&#;nde sulanmayan &#;i&#;ekler gibi
Ba&#;&#;m d&#;&#;t&#; saks&#;ma

&#;stanbul'da kimim var, kimin i&#;in bu toz duman
&#;stanbul'da neyim var, ne kald&#; ki kalabal&#;ktan

Ka&#;amay&#;p da saklanan kedicikler gibi
S&#;&#;&#;nd&#;m senin s&#;cakl&#;&#;&#;na
Sevemiyorsan &#;stanbul'u benim gibi
Ka&#;al&#;m yine bozk&#;rlara

&#;stanbul'da kimim var, kimin i&#;in bu toz duman
&#;stanbul'da neyim var, ne kald&#; ki kalabal&#;ktan

Yere d&#;&#;&#;nce k&#;r&#;lmayan bir oyuncak gibi
Al&#;&#;t&#;m ben yuvarlanmaya
&#;stanbul'da ne kald&#; ki
***
Tarkan &#;stanbul A&#;l&#;yor

Sen gideli buralardan
Yolunu g&#;zlemekteyim
&#;stanbul a&#;l&#;yor
Yastay&#;m sevgilim

Hala seninim, delinim
B&#;rakt&#;&#;&#;n gibiyim
&#;&#;kmaz sokaklar&#;nda kay&#;p
Derbeder haldeyim

Sen gideli bu a&#;ktan
Kalbimle harpteyim
Yoklu&#;un &#;l&#;mden beter
Buz tuttu y&#;re&#;im

Hala seninim, delinim
B&#;rakt&#;&#;&#;n gibiyim
&#;&#;kmaz sokaklar&#;nda kay&#;p
Derbeder haldeyim

R&#;zgar ol es p&#;f&#;r p&#;f&#;r
Ya&#;mur ol da bul beni
Geceleri r&#;yalar&#;ma gir
&#;p&#;p ok&#;a, sev beni

Sen gideli bu &#;ehirden
&#;tmez oldu b&#;lb&#;ller
Do&#;mad&#; g&#;ne&#;im batal&#;
A&#;maz oldu g&#;ller

Hala seninim, delinim
B&#;rakt&#;&#;&#;n gibiyim
&#;&#;kmaz sokaklar&#;nda kay&#;p
Derbeder haldeyim

Unutmad&#;m, unutamad&#;m
Dinmedi f&#;rt&#;nam i&#;imde
Ba&#;ucumdaki resmin
Duruyor ayn&#; yerinde

Hala seninim, delinim
B&#;rakt&#;&#;&#;n gibiyim
&#;&#;kmaz sokaklar&#;nda kay&#;p
Derbeder haldeyim

R&#;zgar ol es p&#;f&#;r p&#;f&#;r
Ya&#;mur ol da bul beni
Geceleri r&#;yalar&#;ma gir
&#;p&#;p ok&#;a, sev beni
***
Tarkan - Vay Anam Vay

Sorma, derdin nedir diye sorma
Gel g&#;r halimi g&#;r de anla
Azar azar i&#;im
Yanar durur o bi&#;im
&#;l dese &#;l&#;r&#;m onun i&#;in

&#;ok seviyorum hem de &#;ok
Tam kalbime geldi ok
Delisiyim o can&#;na yand&#;&#;&#;m&#;n
Vurgunuyum haberi yok (2)

Vay Anam Vay halime
Vay Anam Vay
Di&#;i eli yakar i&#;i beni
Dile kolay (2)

S&#;nd&#; havam fiyakam
Menziline gireli
&#;imdi sabah&#; zor ediyorum geceleri
Azar azar i&#;im

Yanar durdur o bi&#;im
&#;l dese &#;l&#;r&#;m onun i&#;in
&#;ok seviyorum hem de &#;ok
Tam kalbime geldi ok

Delisiyim o can&#;na yand&#;&#;&#;m&#;n
Vurgunuyum haberi yok
Yok derdime &#;are yok
Tam kalbime geldi ok
K&#;lesiyim o can&#;na yand&#;&#;&#;m&#;n
Vurgunuyum haberi yok (2)
***
Tarkan - &#;at Kap&#;
&#;at Kap&#;

A&#;k
Bi daham&#;?
T&#;vbe
Yasak ettim ben onu bu g&#;n&#;le

Tad&#; tatl&#;d&#;r &#;nceleri
Ama sonu sanc&#;l&#;d&#;r
Gelmem oyununa
Ka&#; kez yand&#; dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bi daha pabu&#; b&#;rakmam a&#;ka
Derken

&#;at kap&#; gelip &#;eldi fikrimi
&#;aka maka yine tavlad&#; beni
Yana yana k&#;le d&#;nece&#;im yine
Kaleyi i&#;inden fethetti

A&#;k
Bi daha m&#;?
Bu defa kar&#;&#; koymal&#; ona

Tad&#; tatl&#;d&#;r &#;nceleri
Ama sonu sanc&#;l&#;d&#;r
Gelmem oyununa
Ka&#; kez yand&#; dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bir daha yem olmam a&#;ka
Derken

&#;at kap&#; gelip &#;eldi fikrimi
&#;aka maka yine tavlad&#; beni
Yana yana k&#;le d&#;nece&#;im yine
Kaleyi &#;ten fethetti

Gizli gizli &#;r&#;p a&#;lar&#;n&#;
G&#;z&#; k&#;r olas&#; beni ans&#;z&#;n avlad&#;
&#;imdi direnmek ne m&#;mk&#;n
Elimi kolumu fena ba&#;lad&#;

Tad&#; tatl&#;d&#;r &#;nceleri
Ama sonu sanc&#;l&#;d&#;r
Gelmem oyuna
Ka&#; kez yand&#; dilim
Bu kez yemin ettim
Ben bir daha kanmam a&#;ka
Derken

&#;at kap&#; geldip &#;eldi fikrimi
&#;aka maka yine tavlad&#; beni
Yana yana k&#;le d&#;nece&#;im yine
Kaleyi i&#;inden fethetti
***
Tarkan - Bam Teli

Basma sak&#;n bam telime
Yarama tuz biber ekme
&#;zeriz bir birimizi sonra
Yak&#;&#;&#;r m&#; b&#;ylesi bize?

Bak&#;&#;al&#;m konu&#;mayal&#;m
Kalpten kalbe yol alal&#;m
Bo&#; yere tad&#;m&#;z ka&#;mas&#;n
Sevi&#;elim sava&#;mayal&#;m

Reva de&#;il, ne sana bu ne de bana
Gel hadi d&#;meni k&#;ral&#;m a&#;k&#;n k&#;y&#;lar&#;na
Saman alevi gibi bir k&#;v&#;lc&#;m yeter ona
Tutu&#;ursak e&#;er ge&#; olur, k&#;l oluruz yana yana

K&#;rd&#;&#;&#;m, &#;m&#;r t&#;rp&#;s&#; bu oyunlar
E&#;risi do&#;rusu var sanan
Bal gibi de yan&#;l&#;yor inan
Yol yak&#;nken gel d&#;nelim yar
Dipsiz kuyudur aman
D&#;&#;ersek hap&#; yutar&#;z inan

Sanma ki sonunda zafer var
Sanma ki yan&#;na kal&#;r kar
Hakl&#;s&#;, haks&#;z&#; yok ki bunun
Ate&#; d&#;&#;t&#;&#;&#; yeri yakar
***
Tarkan Dedikodu

S&#;ze gerek yok
G&#;zlerime bak, oku ger&#;e&#;i
Sen i&#;inin sesini dinle
Kalbine sor beni

O f&#;rsat d&#;&#;k&#;n&#;, zalim elleri
Kendine uzak tut uzak
&#;&#;im, d&#;&#;&#;m, &#;z&#;m, s&#;z&#;m bir inan
Aln&#;m a&#;&#;k, y&#;z&#;m ak

Dedikodu dedikodu, kuru iftira
Beyhude yere g&#;cenip al&#;nma
O kuyruklu yalanlara kan&#;p
Yakma beni, k&#;yma bu kula

Dedikodu dedikodu, k&#;skan&#;yorlar
Al elmaya ta&#; atan &#;ok olur yar
Bile bile dal&#;m&#;za bas&#;p
Bizi oyuna getiriyorlar

Y&#;re&#;i s&#;zlamadan can&#;m&#;z&#; yakan&#;n
Er ya da ge&#; verecek hesab&#; var
Seveni seveninden ay&#;ran&#;n
&#;ki elim yakas&#;nda mah&#;ere kadar

G&#;z g&#;re g&#;re g&#;nah&#;ma girip de
Su&#;lama, &#;zme beni
Sonra ok yaydan &#;&#;k&#;verir
Benden s&#;ylemesi
***
Tarkan - Hop Hop

Hep ayn&#; hikaye
Ayn&#; tas ayn&#; hamam, nafile!
Hep ayn&#; sonu me&#;hul vaatler
Al birini vur &#;tekine
Sanki aln&#;m&#;z&#;n orta yerinde
Enayi yaz&#;yor
Bi de g&#;z&#;m&#;z&#;n i&#;ine baka baka
Pusu kuruyorlar bize

Hop hop!
Bol keseden at&#;p tutma
V&#;d&#; v&#;d&#; edip asab&#;m&#; bozma
Hadi hadi pa&#;a pa&#;a kabul et
Hadi sabr&#;m&#; ta&#;&#;rma
Hop hop!
Delip ge&#;ip kalbimizi
Bi kalemde satt&#;n&#;z c&#;mlemizi
Hani hani hepimiz birimiz
Birimiz hepimiz, hepimiz i&#;indi

Sen o cicili bicili yalanlar&#;n&#;
Gel de k&#;lah&#;ma anlat
Demode bu numaralar, yemezler
Ad&#;m&#;n&#; denk at
Hani anca beraber
Kanca beraber idik
Unuttun bak!
Bir elin ya&#;da bir elin balda
Bu ne saltanat

&#;ivi gibi &#;ivi gibi olmak laz&#;m
Bu deli gidi&#;e kafa tutmak laz&#;m

D&#;nya m&#; tersine d&#;n&#;yor
Yoksa ben miyim bu ba&#;&#; d&#;nen?
Kulu kula kul etmi&#;
Bizi aldatm&#;&#; bu d&#;zen
Elini veren kolunu kapt&#;r&#;yor
Uyan&#;k olmal&#; bu zamanda
Huyuna suyuna gitmeyip
Meydan okumal&#; alay&#;na

Her yaz&#;lana &#;izilene
Tav olup inanma
Her s&#;ylenene, her anlat&#;lana
Sak&#;n ola kanma
S&#;k&#; s&#;k&#; tutun hakikatine
Yolundan d&#;nme
Sen &#;eytana uyup da ipin
Ucunu ka&#;&#;rma
Kolla kalbini kendini bozma

Hakk&#;m&#;z&#;n hesab&#;n&#; soral&#;m hadi
“bir” olup da direnelim gel
Hayk&#;ral&#;m isyan&#;m&#;z&#; hadi
Hadi hep beraber!
***
Tarkan Arada Bir

K&#;yamam, a&#;lama
Karalar&#; ba&#;lama
Ge&#;er bu da ge&#;er
Umuduna dar&#;lma

&#;nsan&#;z, arada bir
Dengemiz &#;a&#;abilir
Ak&#;l ba&#;a d&#;n&#;nce
Yine sevgiye e&#;ilir

Arada bi ben de
Kadere k&#;s&#;yorum
Esip savurup
Mangalda k&#;l b&#;rakm&#;yorum

Arada bi bile bile
A&#;k&#; &#;z&#;yorum
Yeniliyorum kendime
Kabul ediyorum

Yan&#;yorum dostlar
&#;u s&#;ralar efkar&#;m var
&#;&#;imde mahzun &#;imdi
H&#;z&#;nl&#;, ac&#;l&#; &#;ark&#;lar

Bir damlay&#;m okyanusunda
Kum tanesiyim k&#;y&#;nda
Unutma ki bu g&#;n&#;l
Divanen asl&#;nda

&#;nsan&#;z, arada bir
Dengemiz &#;a&#;abilir
Ak&#;l ba&#;a d&#;n&#;nce
Yine sevgiye e&#;ilir
***
Tarkan - Pare Pare

Hala d&#;n gibi hat&#;rlar&#;m her an&#;n&#; an&#;lar&#;n

Biraz h&#;r&#;&#;n&#;m bu y&#;zden biraz h&#;z&#;nl&#;d&#;r hep bir yan&#;m

Hala s&#;zlar i&#;in i&#;in her biri yaralar&#;m&#;n

Dalgal&#;d&#;r denizim bu y&#;zden

Biraz &#;ss&#;zd&#;r hep k&#;y&#;lar&#;m

Bir yanar bir s&#;nerim bir a&#;lar bir g&#;lerim

Pare pare buruktur hep sevin&#;lerim

Da&#; gibi derya gibi bende ac&#;lar &#;ahidim &#;ark&#;lar

Ne zaman &#;mitle hayata g&#;z k&#;rpsam

&#;i&#;ekler a&#;sam kap&#;ma dayan&#;r sonbahar

&#;ok erken tan&#;d&#;m &#;orken tatt&#;m cilvesini kaderin

Zamans&#;z b&#;y&#;d&#;m &#;imdi kay&#;p &#;ocukluk g&#;nlerim

Bir yanar bir s&#;nerim bir a&#;lar bir g&#;lerim

Pare pare buruktur hep sevin&#;lerim

Da&#; gibi derya gibi Bende ac&#;lar &#;ahidim &#;ark&#;lar

Ne zaman &#;mitle hayata g&#;z k&#;rpsam

&#;i&#;ekler a&#;sam kap&#;ma dayan&#;r sonbahar
***
Tarkan - Dilli D&#;d&#;k

S&#;z g&#;m&#;&#;se, s&#;kut alt&#;nd&#;r
Masal okuyor bilmiyor o z&#;rdeli
R&#;zgar eken, f&#;rt&#;na bi&#;er
Kendi d&#;&#;en a&#;lamaz yani

Sen sen ol kalp k&#;rma
Uykular&#;n ka&#;ar sonra
Ak&#;ll&#; ol oyuna gelme
Tepetakla olursun
Eden bulur sonunda

Pireyi deve yapt&#; dilli d&#;d&#;k
Ate&#;e bile bile k&#;r&#;kle gidiyor
Kendi kuyusunu kaz&#;yor enayi
C&#;r c&#;r &#;t&#;yor

Bana g&#;re hava ho&#;, kendi bilir
Beni bilen iyi biliyor
Bo&#;a &#;abalar&#;
Bu g&#;n&#;llerde h&#;km&#; ge&#;miyor

Hadi sev hadi hadi hadi g&#;z&#;n&#; karart da
Koy elini kalbine &#;u yalan hayatta
Gelen ge&#;er konan g&#;&#;er unutma
Sana da kalmaz bu &#;l&#;ml&#; d&#;nya

&#;&#;yle bi silkelen de gel kendine
Hududunu haddini bil, ileri gitme
&#;ki kere iki d&#;rt hesap kolay
A&#; kalbini gel, d&#;rd&#;r etme

Caka sat&#;yor utanmas&#; yok
O kendini &#;st&#;n buluyor ama yan&#;l&#;yor
Burnu kaf da&#;&#;nda m&#;barek
O kendini bu alemin kral&#; san&#;yor

0

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық


KAYNAKLAR

    Bakü Türkoloji Kurultayı Tutanakları, (Çev. Kamil Veli Nerimanoğlu-Mustafa Öner), Türk Dil Kurumu, Ankara

    A. Bican Ercilasun, Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri, 5. Baskı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara

    A. Zeki Velidi Togan, Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, 2. Baskı, Enderun Kitabevi, İstanbul

    Ahmet Buran, Kurşunlanan Türkoloji, Manas Yayıncılık, Elazığ

    Ahmet Buran-Ercan Alkaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, 4. Baskı, Ankara

    Fuat Bozkurt, Türklerin Dili, 2. Baskı, Kültür bakanlığı Yayınları, Ankara

    Hatice Şirin User, Başlangıcından Günümüze Türk yazı Sistemleri, Akçağ Yayınları, Ankara

    K. Koç-A. İşina-B. Korganbekov, Kazak Edebiyatı 1 (Kazak Folkloru ve Sovyet dönemi Öncesi Kazak Edebiyatı), IQ Yayıncılık, İstanbul

    Mehmet Kutalmış, “Tarihte ve GünümüzdeKazakistan’ın Alfabe Meselesi”, Bilig, Güz , S. 31, s.

    Mustafa Öner, Bugünkü Kıpçak Türkçesi, TDK Yayınları, Ankara

    Olivier Roy, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi, “. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul

    Talat Tekin, Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, Simurg, Ankara



Путь прорывного повышения роли Тюркской цивилизации

и тюркского языка в мировой цивилизации

Б.Р.Каримов,

seafoodplus.infoн., проф., академик Международной Академии Информатизации,



Директор Международного института языка ортатюрк,

Ташкент, Узбекистан
Тюркская цивилизация является одной из древнейших цивилизаций мира. Истоки её уходят к тысячелетию до нашей эры, когда Древний Шумер как первое государство, образовавшееся на территории расселения протоалтайских и прототюркских народов (территории нынешних государств Турция, Иран, Азербайджан, Афганистан, Туркменистан, Узбекистан, Таджикистан, Казахстан, Кыргызстан, СУАР в КНР и др.) в числе первых в мире создал великие достижения человеческой цивилизации – развитые формы государства, этнической общности, языка, письменности, мифологии, религии (Тенгрианство). После завоевания Древнего Шумера семитскими племенами и включения его территории в Древний Аккад, и затем в Древний Вавилон, новые эпицентры развития Тюркской цивилизации возникают на оставшихся её территориях. После завоевательных нашествий на эти территории скотоводческо-земледельческих полукочевых племен древних арийцев в XII-YII веках до нашей эры на значительной части этих территорий образуются государства с арийской государственной элитой, но значительную часть населения в них продолжают составлять потомки прототюрков, древние тюрки, а также смешанное арийско-древнетюркское население. Древние археологические памятники культуры на территории Турана свидетельствуют об этом. Тюркская цивилизация, находясь на пути между ведущими государствами, цивилизациями, культурами Востока и Запада, Севера и Юга, выступала как цивилизация, оказывавшая значительное влияние в системе цивилизаций мира. Особую роль она играла на Великом Шелковом пути. Тюркский язык был одним из ведущих международных, мировых языков на этом пути. Тюркская цивилизация создала целый ряд государств, имевших большое влияние на развитие мировой истории, культуры, науки и искусства. В современную эпоху нового возрождения, Ренессанса Тюркской цивилизации она имеет возможности интенсивно развить свою культуру и язык, посредством использования достижений современной мировой цивилизации.

В процессе глобализации идет формирование многополюсного мира, что связано с возникновением новых полюсов, центров геополитической силы. Этими центрами выступают чаще всего локальные цивилизации. Тюркская общность народов внесла и вносит оригинальный и значимый вклад в мировую историю и мировую цивилизацию, поэтому она способна самоорганизоваться в форме локальной цивилизации. Тюркской общности народов целесообразно сформировать у своих членов тюркское локально-цивилизационное мировоззрение. Фундаментальной идеей локального цивилизационного мировоззрения является идея цивилизационизма, идея цивилизационной солидарности, единства исторических корней и исторической судьбы народов, относящихся к данной локальной цивилизации, необходимости их сотрудничества для решения стоящих перед ними общих проблем. Для перспектив развития Тюркской цивилизации в современной мировой информационной цивилизации большое значение имеет идеология тюркизма, являющаяся идеологией имеющей целью формирование Тюркской локальной цивилизации. Кратко резюмируя ряд исследований в данном направлении можно утверждать, что следующие концепции и положения соответствуют идеологии тюркизма, интересам Тюркской цивилизации в целом и каждого из тюркских народов в отдельности:



По цивилизационным вопросам [1, 2, 3, 4]: 1) Поддержка концепции этнолингвопанизма [3], концепции тюркизма и возрождения Тюркской цивилизации, разъяснение и поддержка концепций демократического тюркизма и ортатюркизма [1, 2]; 2) Позиция против концепции массовой культуры, против ликвидации национальных культур, за равноправный диалог, полилог локальных цивилизаций в рамках мировой цивилизации; 3) Поддержка концепции формирования среднеалтайского языка, общеалтайского мировоззрения и единого общеалтайского информационного пространства [4].

По политическим проблемам [4]: 1) Создание Тюркской Конфедерации государств (ТКГ). Конфедерация должна обеспечивать сохранение суверенитета отдельных тюркских государств и их членство в ООН; 2)Соблюдение устава ООН, поддержка её международной деятельности; 3)Поддержка концепции международно-правовой защиты прав человека; 4)Поддержка геополитической концепции многополярного мира. Одним из полюсов при этом может стать Тюркская Конфедерация; 5) Расширение Шанхайской Организации Сотрудничества (ШОС), и превращение её, в Организацию по безопасности и сотрудничеству в Азии (ОБСА), в аналог Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе (ОБСЕ). Организация «Совещание по взаимопониманию и мерам доверия в Азии», созданная по инициативе Казахстана, может слиться с ОБСА.

По экономическим проблемам [4]: 1) Создание Тюркского экономического пространства, экономического союза в рамках ТКГ; 2)Поддержка концепции Всемирных денег в системе ООН. Национальная валюта отдельной страны и даже группы стран не способна обеспечить устойчивую реализацию функции Всемирных денег; 3) Поддержка Концепции человеческого развития и Концепции Целей развития тысячелетия.

По военным вопросам: 1) Создание в рамках Тюркской конфедерации государств военного оборонительного союза на базе имеющейся системы межгосударственных договоров с сохранением суверенитета каждого тюркского государства; 2) Поддержка договора о нераспространении ядерного оружия и договора о безъядерной зоне в Центральной Азии с адекватным совместным своевременным реагированием ТКГ на происходящие в мире изменения в сфере ядерных угроз и ядерной безопасности.

По национальному вопросу [1, 2]: 1) Поддержка ойкуменической концепции нации, этносистского гуманизма и гуманистического этносизма и соответствующей концепции межнациональных, международных отношений. Опровержение крайних форм конструктивизма, инструментализма и примордиализма; 2) Поддержка концепции равноправия наций, борьба против гегемонизма, шовинизма одних наций против других; 3) Поддержка концепции межнациональной толерантности; 4) Поддержка концепции трехуровневого равноправия наций и их языков; 5) Поддержка принципа права наций на самоопределение, концепции адекватного понимания права наций на сепарацию, отделение и образование своего независимого государства признаваемого ООН. При этом использовать принцип компактификации и стягивания этнических территорий наций внутрь образующихся своих отдельных национальных государств [5].

По проблемам культуры [4]: 1) Поддержка Концепции культурного разнообразия; 2) Создание общетюркской культуры путем усреднения и на базе языка ортатюрк для развития культуры, как отдельной тюркской нации, так и Тюркской цивилизации в целом; 3) Поддержка деятельности ЮНЕСКО по защите языков от гибели; 4) Поддержка межкультурного диалога, полилога и толерантности [11]; 5) Поддержка концепции глобальной экокультуры, планетарной этики [12].

По проблемам религии [4]: 1) Поддержка концепции свободы совести и вероисповедания как личной свободы отдельного человека. Отказ от отождествления национальной и религиозной идентичности, признание их взаимной независимости [13]; 2) Поддержка концепции светского государства в мире и в каждом из тюркских государств; 3) Поддержка межконфессиональной толерантности; 4) Поддержка права тенгрианства как древнейшей религии протоалтайцев, прототюрков и древних тюрков на своё добровольное возрождение, без принуждения индивидов и социальных групп [14].

По проблемам истории [15]: 1) Выработка координированной концепции всемирной истории, истории Тюркской цивилизации, истории отношений между тюркскими и другими народами; 2) Выработка согласованной концепции этногенеза и культурно-исторического наследия тюркских народов; 3) Развитие исследований о роли Тюркской цивилизации в древнем глобальном взаимодействии цивилизаций через Великий шелковый путь и в процессе формирования великих евразийских империй; 4) Углубление исследований в сфере шумерологии в рамках концепции исторической взаимосвязи Тюркской цивилизации с Шумерской, тюркского языка с шумерским, тюркского тенгрианства с шумерским [14].

По проблемам науки [16]: 1) Создание Фонда научных исследований ТКГ; 2) Создание Ассоциации Академий наук тюркских государств; 2)Создание в каждом тюркском государстве Тюркской Академии (ТА). Целесообразно, чтобы эти ТА входили в систему международной организации «Международная Тюркская Академия» (МТА). Тюркская Академия, созданная в Астане, могла бы выступить началом этого объединения интеллектуальных сил Тюркской цивилизации. При ней целесообразно создать Международный институт языка ортатюрк с международным финансированием и создать там этот язык, который поможет всестороннему развитию Тюркской цивилизации.

По лингвистическим вопросам [7, 8, 9, 10, 17]: 1) Создание среднетюркского языка ортатюрк методом усреднения норм тюркских языков, признание его в качестве языка межтюркского межнационального общения, языка информации имеющей общетюркское и мировое значение и достижение признания его в качестве одного из языков ООН. Это обеспечивает равноправие всех тюркских языков между собой, каждый из тюркских народов имеет право использовать свой тюркский язык как государственный язык в своем национальном государстве и развивать его в меру своих возможностей. Механизм усреднения при создании норм языка «ортатюрк» дает близость к языку предков современных тюркских народов и внесение в язык ортатюрк основной части своего языкового наследия каждой из тюркских наций; 2) Создание системы усредненных языков для родственных языков; 3) Создание всемирного общечеловеческого языка на основе всех языков мира посредством системы усредненных языков; 3) Поддержка концепции государственного статуса национальных языков; 4) Поддержка концепции «понятных» языков. Близкородственные языки могут официально быть признанными в качестве «понятных» языков на определенных территориях, в том числе и других государств; 5) Создание координированной и унифицированной системы алфавитов национальных тюркских языков и языка ортатюрк; 6) Создание координированной и унифицированной системы терминов тюркских языков [10]; 7) Поддержка концепции межъязыковой толерантности; 8) Поддержка концепции культурного разнообразия и защиты национальных языков.

В целом система этих концепций даёт основы тюркского мировоззрения, при сохранении постмодернистского мировоззренческого плюрализма во многих других аспектах мировоззрения (онтология, гносеология, методология, этика, эстетика и др.) [4]. Реализация изложенных в данной статье концепций выступила бы как фактор инновационного модернизационного прорывного повышения роли Тюркской цивилизации и тюркского языка в системе мировой цивилизации, а также индустриально-инновационному развитию Казахстана и прорывному инновационному повышению международного и внутригосударственного статуса казахского языка [17].



Литература:

1. Karimov B.R. The oikumenic concept of the nation and development of languages. Ойкуменическая концепция нации и развитие языков. Qarshi, Nasaf,

2. Каримов Б.Р. Ойкуменическая концепция нации и развитие языков. Якутск,

3. Каримов Б.Р. Этнолингвопанизм как одна из форм идеологического обоснования взаимообогащения культур // Проблемы обоснования в контексте развития культуры. Уфа.

4. Каримов Б.Р. Национальная философия отдельного тюркского народа в контексте тюркской и мировой философии // Туркология, № 3(53),

5. Каримов Б.Р. Формирование нации и проблема соотношения этнической территории нации и территории ее национального государства // Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук. Ташкент,

6. Каримов Б.Р., Муталов Ш.Ш. Уртатурк тили. Тошкент,

7. Каримов Б.Р., Муталов Ш.Ш. Усредненные языки: попытка решения мировой языковой проблемы. Т.: Фан,

8. Karimov B.R., Mutalov seafoodplus.info Averaged languages: an attempt to solve the world language problem. Tashkent: Fan, (второе издание в г.).

9. Karimov B.R., Mutalov seafoodplus.info Ortak Turkce // Bilig. Bilim ve Kultur Dergisi. Sayi-3/Guz'96, S

Каримов Б.Р. Координирующая терминологическая система для группы родственных языков // Компьютерный фонд терминов тюркских языков. Туркистан-Шымкент,

Karimov B.R. Oikumenic theory of nation and problem of tolerance in the conception of ethnolinguapanism and ethnosism. // Толерантность: идея и традиции. Материалы Международной научной конференции «Через толерантность к взаимопониманию и миру». Якутск,

Аюпов Н.Г., Нысанбаев А.Н. О тюркской фальсафе // Тюркская философия: десять вопросов и ответов. Алматы, С

Каримов Б.Р. Проблемы соотношения национальной и конфессиональной самоидентификации личности и гуманизм // Логос. Культура. Цивилизация. Якутск, С.

Каримов Б.Р. Тенгрианство и тюрки: история и современность // «Шаманизм как религия: генезис, реконструкция, традиции». Якутск,

Каримов Б.Р. Пути укрепления международного сотрудничества в социогуманитарных исследованиях // Актуальные проблемы филологии и социально-гуманитарных наук. Шымкент, С

Каримов Б.Р. Тюркская академия и Центр исследования Тюркского мира // Гуманитарная наука сегодня. В 3-х тт. Т Караганда, С

Каримов Б.Р. Как превратить язык Абая в мировой язык? (Проблемы и пути развития тюркских языков и их письменности) // Наука. Философия. Религия. Алматы: КазНПУ, С



Түйін

Мақалада ұлттың ойкуменистік теориясы және этносизм мен этнолингвопанизм концепциялары негізінде ортатүрік тілін, туысқан тіл топтары үшін ортақтастырылған тіл жүйесін, ортадүние тілін және бірізді әлемдік жазу жүйесін қалыптастыру мәселелері зерттелді. Түрік тілдерінің және Түркі өркениетінің дамуы жаһандану контекстінде қаралды.



Özet

Ortaklaştırılmış dillernı, ortatürk dilini, ortakdünya dilini, ortakdünya alfabesini yaratış Türk sivilizasyonuni ve türk dilini yükseltirmiş ve cihan kapsamında önemli sivilizasyon ve dil derecesine getirmiş.



Summary

In article on a basis of oikumenic theory of nation, concepts of ethnosizm and ethnolinguapanizm is offered to create language ortaturk, system of averaged languages for groups of related languages, averaged world language and global united system of writings. The development of Turkic languages and the Turkic civilization in context of globalization are considered.


Yunus Emre’nin Dilinde Atasözlerinin Yeri

Zeki KAYMAZ

Profesör Doktor

Ege Ü. Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir /TÜRKİYE

Eski Anadolu Türkçesi olarak bilinen devrenin en önemli temsilcisi Yûnus Emre (M//21)’dir. Yûnus Emre’nin şiirlerindeki açık, kısa cümleli ve dolambaçlı olmayan ifade yeteneği onun söylediklerinin etkili olmasını sağlayan unsur olmuştur. Aynı zamanda onu evrenselleştiren ve diğerlerinden ayıran taraf da dilindeki bu anlatım gücüdür. Yûnus’un şiirleri okunduğunda onun Türk dilini çok iyi bildiği, halkın kullandığı kelime ve deyimleri mısralarına çok iyi yerleştirdiği görülür. Bizce Yûnus Emre’nin anlatım gücünde atasözlerine de anlatım aracı olarak başvurması etkili olmuştur.

Bu bildiride Yûnus Emre Divanı’ndaki şiirler incelenerek Yûnus Emre’nin şiirlerinde atasözlerine nasıl yer verdiği gösterilecektir.

Yûnus Emre, bazı şiirlerinde atasözü söyleyeceğini önceden belli etmektedir. Bunun için şu beyti örnek verebiliriz:

Bir kişinüñyatlusözinvaruban kimseye dime

Biz uludan işitmişüz hınzırdan girüdür gammâz (YED/5)

Burada Yûnus Emre, bu atasözünü ululardan, kendinden büyüklerden dinlediğini ifade etmektedir. Aynı şekilde “Uslulardan öğütdür.” (Göseafoodplus.info); “Uslulardan meseldür.” (YED/7); “Manide getürmişler.” (YED/5); “Dahı yigrek eydür var.”(YED/5); “Nice bilürler var.” (YED/6) gibi sözlerinden sonra bir atasözü gelmektedir. Tabiidir ki pek çok atasözü için böyle bir ipucu verilmesine gerek duyulmamıştır.

Yûnus Emre Divanı’ndaki şiirlere bakıldığında bazı atasözlerinin aynen kullanıldığı; bazılarında çok küçük söz farklılıklarının olduğu; bazılarında ise bilinen bir atasözünün farklı sözlerle ifade edildiği görülmektedir. Divan’da Arapçadan alınan iki atasözüne de rastlanmaktadır.

Şimdi YûnusEmre’nin mısralarında yer alan atasözlerine örnekler verelim.

Ten fânidür cân ölmez çün gitdi girü gelmez

Ölürise ten ölür cânlar ölesi degül(YED. /2)

Yûnus gözüñ görürken yaragın eyleyigör

Gelmedi anda varan girü gelesi degül (YED/8)

Âhret yavlak ırakdur togrulık key yarakdur

Ayrulık sarp firâkdur hiç giden girü gelmez(YED. /3)

Gidüp gine gelmeyiser gelüp beni bulmayısar

Bu begligi sürmeyiser âh nideyin‘ömrüm seni (YED/5)

Yukarıdaki mısralarda “Giden geri gelmez.” atasözünün kullanıldığını görmekteyiz. Aşağıdaki mısralarda da “Dünyaya gelen gider.” atasözünün çok küçük değişikliklerle kullanılması söz konusudur:

Zamân geçdi devir döndi salâdur kudse gidelüm

Bu cihâna gelen gitdi salâdur kudse gidelüm(YED. /1)

Bunda hep gelenler gider hergiz gelmez yola gider

Bizüm hâlumuzdan haber soranlara selâm olsun (YED. /7)

Gider imiş bunda gelen dünyâ işi cümle yalan

Aglar ‘ömrin yavı kılan âh nideyin ‘ömrüm seni (YED. /4)

Dünyeye gelen göçer bir bir şerbetin içer

Bu bir köprüdür geçer câhiller anı bilmez (Göl. Div)

Bu dünyaya gelen kişi âhır yine gitse gerek

Müsafirdür vatanına bir gün sefer itse gerek (seafoodplus.infoç. /1)

Bundan sonra Yûnus Emre Divanı’ndaki atasözlerini içeren mısraları vererek Türkiye Türkçesindeki kullanılan şeklini göstermek istiyoruz.

‘Işkun odı yüregümde yandugına ‘âlem tanuk

Kanda bir od yanarısa nişânı var dütün düter(YED. 78/2)

“Ateş olmayan yerden duman tütmez.”

Tag ne kadar yükseg ise yol anuñ üstinden aşar

Yûnus Emre’m yolsuzlara yol gösterir vü hoş ider (YED/6)

“Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar.”

Ağız ağızdan kutludur ola ki sözünüz duta

Ben yüz biñ kez söyler isem sözüm kulağına girmez (YED. /8)

“Ağız ağızdan kutludur.”

Yitmiş iki millete suçum budur Hak didüm

Korkı hiyânetedür ya ben niçün kızaram(YED. /5)

“Hâin adam korkak olur.”

Gülme sakın sen aña eyü degüldür saña

Kişi neye gülerse başa geleğen olur. (YED. 96/2)

“Gülme komşuna gelir başına.”

Çok söz hayvân yükidür az söz erüñ görkidür

Bilene bir söz yiter cânda gevher varısa(YED. /9)

“Ârif/adam olana bir söz yeter.”

Ya niçe saklarısan dür-dâne gevher olmaz

Keklik keklikle uçar hemişe bâzbâz ile(YED. /5)

“Baz baz ile kel tavuk kel horoz ile.”

Sözler eyitdüm diyüYûnus nükte itmegil

Dahı yigrek eydür var el vardur el üstine(YED. /5)

İy Yûnus nükte kılma sözler eydürem diyü

Niçe bilürler vardur el vardur el üstine(YED. /6)

“El elden üstündür.”; “El elden üstündür arşa varıncaya kadar”

Zinhâr göñül evinde tutma yavuz endişe

Biregüyçün kuyı kazan ‘âkıbet kendü düşe (YED/1)

“Başkasına kuyu kazan kendi düşer”

Oglan gider danışmana salâdur dosta düşmana

Soñra gelmek peşimana sana assı kılmaz ola(Tim. Seç/3)

Bu cân saña bâkî kalmaz anda varan girü gelmez

Son pişmanlık assı kılmaz gel ikrâr it irenlere (Göseafoodplus.info XX/)

“Son pişmanlık fayda etmez.”



Ne varluga sevinürem ne yokluğa yirinürem

‘Işkuñıla avınıram baña seni gerek seni (YED. /2)

“Ne varlığa sevin, ne yokluğa yerin.”

İy Yûnus Emre biçâre özün dutgıl togrı yâre

Ölüme yogımış çâre esenledüm dünyâm seni (YED. /9)

“Ölüme çare bulunmaz.”; “Her şeye çare bulunur, ölüme çare bulunmaz.”

‘Âkil eli irmez ile irse dahı gelmez dile

Dertli hâlin derdlü bile sayru ne bilsin sagları

“Dertli dertlinin halini bilir.”

Sakıngıl yaruñ göñlin sırçadur sımayasın

Sırça sınduktan sonra bütün olası degül (seafoodplus.infoç. /4)

“Gönül bir sırça saraydır, kırılırsa yapılmaz.”

Ne virsen elüñ ile şol varur senüñ ile

Ben disem inanmazsın varıcagaz göresin (YED/2)

“Ne verirsen elinle o da gider seninle.”

Kimesne kimseye itmemiş ola

Anı kim kendüme ben itmişim ben (Tim. Seç. /2)

“Kişinin kendine ettiğini kimse etmez.”



Sen cânuñdan geçmedin cânân ârzû kılursın

Bilden zünnâr kesmedin îmân ârzû kılursın(YED. /1)

“Can vermeyince canan ele girmez.”; “Can gitmeyince canan gelmez.”

Kişi dertlü olıcak dermân istegen olur

Kendü derdi dermânın sormayan ‘âşık mıdır (YED. 36/6)

“Dert çeken derman arar.”; “Dertli ile biçare/bimar olan, elbet dermanını arar.”

Şu mısralarda da Yûnus Emre Arapça atasözlerini kullanmıştır. Özellikle ilk örnek dikkat çekicidir. Arapça ibârenin aynı mısra içerisinde Türkçe karşılığı da verilmiştir:

Mine’l-kalbi ile’l-kalb yol var dimişler erler



Her göñülden göñüle rast togrı yol degül mi (YED/2)

“Gönülden gönüle yol vardır.”

Yûnus beşâret saña gel dirler dostdan yaña

Ol kimseyi ol aña külli yerci‘ aslıdur (Göseafoodplus.info LXI/)

“Her şey aslına döner.”

Sonuç: Atasözleri “kalıplaşmış sözler” olarak en kısa şekilde tarif edilebilir. Bu yüzden atasözleri, yazar ve şairler için hazır söz hazineleridir. Dilin bu güçlü vasıtası Eski Türkçeden başlayarak günümüze kadar Türkçenin değişik devrelerindeki eserlerde kullanılmıştır. yüzyılların Eski Anadolu Türkçesini çok iyi bilen Yûnus Emre, orijinal benzetmeler, yeni deyimler, özlü sözlerle zengin ve güçlü bir anlatım diline ulaşmıştır. Örneklerden de görüleceği üzere Yûnus Emre’nin güçlü anlatımında atasözlerinin de büyük yeri vardır.Yûnus Emre Divanı’nda kadar atasözü bulunmaktadır. Biz bu bildiri çerçevesinde ancak belli sayıda atasözünü örneklendirmiş bulunmaktayız.



Summary

Inconclusion, Inthisarticle, theproverbsused in Yunus Emre’spoemswereemphasized.



Kaynaklar ve Kısaltmalar

GÖLPINARLI, Abdülbaki, Yunus Emre Divanı, Metinler-Sözlük-Açılama, Cilt , Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul (Göl. Div.)

TATÇI,Mustafa,Yunus Emre Divânı II,Tenkitli Metin,Kültür Bakanlığı,Ankara (YED.)

TATÇI,Mustafa, Yunus Emre Külliyatı II, Yunus Emre Divanı,Tenkitli Metin, H Yayınları, İstanbul

TİMURTAŞ, Faruk K.,(Hazırlayan), Yunus Emre Divânı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Temel Eser Dizisi, Ankara (seafoodplus.infoç.)

YURTBAŞI, Metin, Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, (baskı),İstanbul



NOTES ON SOME OLD TURKIC WORDS IN KÜLTEGIN INSCRIPTION

Aydar Mirkamal,

Professor (School of Humanities, Xinjiang University)

In his paper Notes on Some Old Turkic Words, Professor Geng Shimin discusses words such as qïd-, alp, kügäli, ïγar in the Orkhon inscriptions by comparing them with examples from the Kazakh language (Acta Orientalia, Vol55). That paper greatly inspired me to write this article. To this day a number of Old Turkic words are preserved in the Kazakh language, some of them without any phonetic or semantic changes; some have had phonetic changes but maintained the original meaning (yoq> joq,ädgü> iygi ~ izgi, oγlan> ulan, yaγ> jaw, jabïz > jawïz, adaq> ayaq); some other words not only had phonetic changes but also became polysemous or their semantic meanings transferred. In such a sense, it is quite necessary to study the meaning and scope of these words in order to correctly understand diction and development in the language of the Orkhon inscriptions.

For example, ämgäk means “pain” in both the Orkhon inscriptions and Uighur texts, however, in Kazakh, the sound changed into engbek, which means “labor.”37 Is there any connection between these two? If yes, how did the semantic transformation happen? The only possible association could Pbe war prisoners doing manual work in ancient times. Could it be their hard life experiences gave the meaning of “manual labor” to “pain?” It’s worth mentioning a proverb about ämgäk in Kazakh: engbegi bardïng embegi bar. The original meaning of this proverb is not what is explained in the dictionary “He that works will gain the fruit” (You reap what you sow). I propose that in this proverb, engbek doesn’t have the “contemporary” meaning of “labor,” instead, it takes the “original” meaning of “pain.” Therefore, the proverb actually means “He that suffered from pain will gain the fruit.”

Just as the example of ämgäk, which featured both phonetic and semantic changes, here I would like to talk about some more specific examples in the Kazakh language that were retained from Orkhon inscriptions times.



    erig

y[aγ]uq el ärsär aa taerig yertä irsär ančaerig yertä bänggü taš toqïtdïm (Kültegin, S13). Thomsen read it as ärig~ärig (Thomsen, p), and Radloff read it as ärig (Radloff, p), but both of them misread the previous yaγuq, hence the understanding for erig is affected. Several scholars also have their own interpretations of the word: “barren”(čorak) (Orkun, p), “appropriate” (Onogawa, p), “communication hub” (Malov, p). In , Tekin translated it as “much frequented”(Tekin, p). In , it is translated as “easy to get access to”(ayrıca kolay erişilir bir yer) (Tekin, p). Sartqoja translated it as “holy place” (kiyeli) (Sartqoja, p). Geng Shimin translated it as “bustling,” also explained as “populated” in the vocabulary table (Geng, p).

Clauson discussed the multiple meanings of erig in the Old Turkic and Old Uighur text period, but didn’t propose any explanation for its significance in the Kültegin Inscription, and a “?” symbol is marked to show that it is unknown. As Clauson pointed out, ärig in Uighur text holds two meanings such as “enlightenment,” “teach” (ötlä-äriglä-) and “action” (ärig barïγ). However, this erig is written as ryg or rg in the Kültegin Inscription, therefore it is justifiable to reconstruct it as erig. In Uighur texts, öt ärig or ötlä-äriglä have wide vowels, and the vowel of the first syllable should be marked as ä rather than e. In this way, ärig in Uighur texts can be differentiated with erig in the Kültegin inscription.

Since erig has no connection to either ärig barïγ or öt ärig, what exactly does erig mean? What is erig yer like? To what place is it close? (yaγuq)

Although there has been a phonetic change for erig in Kazakh (erig> eriw), the original meaning has been retained, thus providing evidence for the interpretation of the Kültegin inscription.

In Kazakh, eriw refers to behaviors such as camping for a temporary stay while migrating from pasture to pasture. According to the Kazakh’s common law of törü, when a family temporarily camps in a place during migration, the surrounding families are obligated to prepare a variety of food for their provisional “neighbor.” Such food or practices are called eriwlik or eriwlik berüw, as in the Kazakh saying eriw elding eriwligi bar (Those who are passing through will be given eriwlik) (Januzaqov, p). If the stay lasts for days, it is called eriw bol-or eriwle-. According to the scope of meaning for erig in Kazakh, the term likely means “temporary camp during migration,” or even more likely means the inevitable path in migration from the winter village or spring pasture to the open range. It is adjacent(yaγuq) to a variety of caravan routes to and fro in it, so the inscriptions are erected here for passerby to read. Strictly speaking, erig is not a “holy place,” nor “convenient place,” but a “temporary camp during migration.”

Some may ask, according to the phonetic change rules in Kazakh, is -g at the end of a syllable becoming -y equivalent to -γ at the end of a syllable becoming -w? This is quite a legitimate question, -γ>-w and-g>-y are indeed universal laws in Kazakh, however, in individual cases, -g~-k in the end of the syllable can also be changed to -w, as in the following examples, OT.elig ~ Kaz.eliw “fifty,” OT.tiläg ~ Kaz.tilew “wish,” *küzäg ~ küzew "autumn pasture" (likewise: qïstaw < qïšlaγ"winter pasture")



    ïd-

türk bodun illädük ilin ïčγïnu ïdmïš, qaγanladuq qaγanïn yitüïdmïš(Kültegin, E7). Gabain interpreted ïčγïn- as “lose”(verlieren), “wane” (schwinden) (Gabain, p). “inkıraza yüz tutmuş” (Orkun, p); “lose” (Onogawa, p); “go to ruin” (Tekin, p), “elden çıkarmak”(lose) (Tekin, p); “distinguish”(joy-) (Sartqoja, p); “lose” (Geng, p).

There exist many examples in old Turkic showing that ïčγïn- and yit- mean "extinction" or "die out":



ol qan yoq boltuqta kisrä el yitmiš ïčγïnmïš…"After that Khan died, the nation collapsed too." (The Ongin inscription E1).

tay bilgä totok yablakın üčün bir eki atlıg yablakın üčün kara bodunım ölting yetding ‘Tay Bilge Totok kötülük düşündüğü için (kalan) bir iki ünlü kimse de kötülük düşündüğü için (ey) halkım “öldün, mahvoldun”’(Şine Usu Inscription E5, Erhan, p).

ïčγïn- was used with unut- (forget) in Buddist documents in Uighur script, meaning “forget”, or “disappear.”

kägdäkä bitimiš kuyn bitig täg sansïz tümän ažunta bärü unïtmatïn ïčγïnmatïn“Just as written on the scrolls, which have for millions of years never been forgotten.”

The Parallel Chinese Text: 亦是十二部大经卷也。无始以来。转读不尽(Oda, p).

There are nouns in Kazakh such as jetim (orphan/ parentless child) that is constructed from yet- (dead).

Although ïčγïn- and yit- indeed mean “die”, “perish,” or “lose”, the translation of this sentence in the Kültegin inscription is worth being reconsidered. From the sentence, we can see that il “nation” and qaγan “Khan” are with objective adjunctive parts, with the transitive verbs ïd-. The main verb of this sentence is ïd-, and from the affixes of yitir- and ïčγïn- it is clear these two auxiliary verbs are merely modifying the main verb ïd-. Thus when we translate this sentence we shouldn't focus on the meaning of the auxiliary verbs, but rather the main verb.

In Uighur Buddhist texts, ïd- corresponds to 遣 “dispatch,” 扔 “throw away” and 捨 “abandon,” for example, trs tätrü törüsin ïdalap köni kirtü nomqa törükä kirdilär 捨邪归正 “give up evil and return to good” (Oda, ). Interestingly, in the London version(Or) of Säkiz yükmäk yaruq edited by Oda, the translator used qod- instead of ïdala-, proving that ïd- is synonymous with qod- which means “throw away,” “discard.” Therefore, we can say that ïd- in the Kültegin inscription can be interpreted as “discard.”

As for ïčγïn-, it appears in the form of ïšqïn- in Kazakh language, meaning “exert all the strength,” “break free” (Januzaqov, p), generally derogatory. There are several phrases that can be found in Kazakh with ïšqïn-:



ïšqïnïp jila- “wail,” ïšqïnïp soqqïla- “beat furiously,” boran ïšqïnïp“blustery,” özen ïšqïnïp “rolling waves”…

The above examples of ïšqïn- show that ïšqïn-(or ïčγïn-) can be used as an auxiliary verb to modify main verbs in Kazakh. If we consider the meaning scope of ïčγïn- in Kazakh, then it can be inferred that ïčγïnu ïd- and yitürü ïd- shouldn’t be translated as “lose” or “a loss of,” and be translated as “using all (their) might (they) hurls it.” Anyways, as a whole sentence, Tekin’s translation (, p) is also acceptable now38.



    azman

kültegin azman aqïγ binip oplayu tägdi (Kültegin, N5).

Many scholars such as Thomsen, Radloff, Orkun, Onogawa, Malov, Sartqoja and Geng all take azman for transliteration, as though it is a horse's name (Thomsen, p; Radloff, p; Orkun, p; Onogawa, p; Malov, p; Sartqoja, p; Geng, p). Gabain translated it as “pony” (junger Wallach) (Gabain, p), Tekin translated it as “yellowish white” (Tekin, p), “yellow” (sarımtırak) (Tekin, p). Thomsen mentioned in his paper once that azman is “five or six years old castrated horse” (Thomsen, p). Giraud approved this and had some discussion (Giraud, pp), however, it seems their opinions didn’t receive much attention.



azman is a term for horse, but is retained in the form of azban in the Kazakh language. There are a series of denominations for horse in Kazakh culture, for example, from birth to 6 months old: qulïnšaq ~ qulïn; 6 months to 1 year old: jabaγï; 1-year-old to 2 years old: tay; 2 to 3 years: qunan (male) ~ qunajïn (female); 3 to 4 years: dönen (male) ~ dönejin (female); 4 to 5 years old: besti (male) ~ baytal or biye (female). Some male horses must be castrated at 4 to 5 years old, and after castration all horses are called at. Horses that are not castrated are called säwirikor ayγïr. ayγïr are herded separately, and bear the task of reproduction. azban are ayγïr that have been castrated for various reasons, but the term can also widely refer to other castrated livestock (Januzaqov, p). According to Dīwān lughāt al-Turk by Mahmud al-Kashgari, azma refer to “A ram of which the skin of the testicles has been cut so that it is no longer able to mount the female.” In a recent article, Useev also discussed azman in the Kültegin inscriptions. Judging from the meaning “cattle”(öküz) in spoken Kirgiz, he points out that azman in the Kültegin inscription is a person’s name just as arslan,bars and qošqar which are also borrowed from animal terms in old Turkic (Useev, pp). Useev did not notice that öküz is also the name for castrated cattle, while cattle not castrated are called buqa. In short, azman in the Kültegin inscription doesn’t mean castrated sheep, cattle or a person’s name borrowed from animal terms, but is a name for castrated horses.

However, the corresponding relationship of m and b between azman and azban requires explanation. Although the dialectal features in Orkhon inscriptions provide partial evidence, such as bängü ~ mängü, bïng ~ mïng, bän ~ män (Gabain, p). In Kazakh language, one can also find examples of alternation between m and b, such as: munï ~ bunï “this,” matïrïw ~ batïrïw “soak … in water,” küybengdew ~ küymengdew “busy.” Some examples from other Turkic languages include:

Kaz.qobïz ~ Kïr.qomus ~ Yak.homuz ~ Uig.qomuz (name of a musical instrument); Kaz.šïbïn ~ Kïr.čïmïn ~ Uig.čiwin “flies.”


    yay

yay bolsa üzä t[ängri] köbürgesi ätärčä anč[a] taγda sïγun ätsär [ ] saqïnurmän (Bilge qaγan, W).

As for yay, it is mostly translated as “summer” or “spring”: “summer”(Sommer) (Radloff, p); “spring”(ilkbahar) (Orkun, p); “spring” (Onogawa, p); summer (Tekin , p), “spring”(ilkbahar) (Tekin, p); “comfortable”(jaylï-) (Sartqoja, p); “summer” (Geng, p). Clauson discussed yay as a noun, and emphasized yay’s double meanings of “spring” and “summer” in various modern Turkic languages (p).

I believe that yay in this sentence means neither “spring” nor “summer,” but actually means “lightning,” and it is written as jay in the Kazakh language. Some other words meaning “lightning” include najaγay ~ nayzaγay, jasïl, but jay is most common. Examples: jay tüs- “hit by lightning,” jay bol- “with lightning,” jay otïnday “like a lightning fire,” jay soqqanday “as if hit by a lightning” (Januzaqov, p).

In the Bilge Qaγan Monument this sentence is paralleled: “lightning” in the sky corresponds to “deer cry” on the earth, with ätärčä being the keyword connecting the two sentences: Tekin correctly translated it as “böğürür gibi”. Lightning is closely followed by thunder, while interestingly ancient Turkic interpreted thunder as the “drumbeat of the heaven.” The author of the inscription vividly describes his sentiment for Bilge qaγan in such a poetic way: “As the heavenly drum beats when lightning comes, my heart yearns for the qaγan when the mountain deers cry.”



saqïn- in this sentence doesn’t take its usual meaning of “think” or “consider,” but means “to miss” or “to yearn,” as saγïn- in Kazakh language.

    yalma

yarïqïnta yalmasïnta yüz artuq oqun urtï (Kültegin, E33).

Neither Radloff and Thomsen read it correctly (see Tekin, related comments on p). Thomsen's reading and interpretation were harshly criticized by Bartold (Bartold, p.4). Orkun correctly read it as yalmasïnda, but his translation “atının zırhına” was also not proper (Orkun, p). Tekin translated it as caftan (Tekin), “robe”(kaftan) (Tekin, p). Sartqoja translated yarïq as “defensive weapons” (jaraq) in Kazakh, but yalma as “shield”(qalqan)(Sartqoja, p). Geng Shimin read it as yalma, and translated it as “robe” (Geng, p).

In Kazakh, yalma is retained in the form of front vowels, for example jelbe~jelbey, meaning “raincoat without sleeves.” The derivative words include jelbegey (jelbegeylen-, jelbegey jamïl-) meaning “cloaked but not wearing sleeves.” Though the back vowel jalba also means clothes, its semantic meaning shifted to “ragged clothes that wind can blow through.” The derivative idioms include jalba-julba “worn out clothes,” jalbaγay “hood connected to the coat that blocks wind, rain and sun” (Januzaqov, p; p ). From jelbe~jelbey, jelbegey and its variants jalbaγay, we can see that jalba is actually a kind of robe without sleeves, but has a headcover that can block rain and wind in a battle39.

How do we interpret the relationship of front-back vowel between jelbe and jalba? In fact, there are many such examples in Kazakh language: seafoodplus.infoγalaq~Kaz.dönggelek “round,” Contaminated with Oguz dön- ‘to turn’. OT.qop‘all’ ~Kaz.köp “many,” OT.tuy-~Kaz.tüy-(tüysik) “conscious, feeling,” OT.tatïγ “taste”~ Kaz.tätti “sweet,” OT.qarï~Kaz.käri “old,”(compare the Kazakh qart “old people” and käri “old”) OT.säril-~ Kaz.sarïl- “endure,” OT.tïl ~ OT.til “tongue”40.

The yalma worn by Kültegin is most likely this kind of robe, and its floating feature can keep off the shooting arrows from behind. Thus, it is neither “caftan” nor “armour for hourse”

yarïq in this sentence is transcribed by Tekin as y(a)r(ï)q, as to differentiate from y(a)r(a)q in KT E23, KT E32 (Tekin, p). I believethese three yrk (KT E23, E32, E33) can all be read and transcript as y(a)r(ï)q(see Clauson, p), because if there were differences, the writer might have distinguished them by adding vowels in between41.

Weapons used by ancient warriors are called qaruw-jaraq in Kazakh, and qaruw specifically refers to offensive weapons, such as nayza “spear,” sünggü “short spear,” šoqpar “big stick,” aybalta “ax,” sadaq “bow and arrows” etc., while jaraq refers to defensive weapons, such as qalqan “shield,” sawït “armor,” dulïγa “helmet” and so on. However, it seems that yarïq in Kültegin inscriptions only to refer to “armour” instead of other defensive weapons such as “shield” or “helmets.” In the Uighur text of Buddhāvatasakamahā-vaipulyasūtra in Yuan period, yarïq and its phonetic variants yïrïγ, which all correspond to the Chinese character “甲” (armor).

yarïγ usïγ käddäčilärig körtüktä qamaγ tïnlγ oγlanï uz-atï ädgü nomluγ usïγïγ kädip baxšïsïzïn bilgülük nomγa barzunlar“見著冑,當願眾生;常服善鎧,趣無師法”(Geng, p).

ädgü ögli biliš böšük-lär sär-inmäk-lig yïrïγ-lar-ïn kädür-mäk üz-ä ... “由善知識被忍辱”(Haneda, p).

this example can be seen as evidence that yarïγand its phonetic variant yïrïγcorresponds to “甲” (armor). yarïγin the Kültegin inscription means “armour” worn by Kültegin, while yalma is “cloak” - they are both used for defending against the enemies’ spears, arrows and other offensive weapons.
Abbreviations:

Kaz.=Kazakh, OT.=Old Turkic, Uig.=Uighur, Kïr.=Kïrgïz, Yak.=Yakut, Tuv.=Tuvan, DTS=ДревнетюркскийСловарь.

EDP= An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish.
Reference

Aalto, P. () Orhon Yazıtları’ndaki at İsimleri Üzerine, Türk Dili (Çev.: Erhan AYDIN).

巴托尔德 () 中亚突厥史十二讲, 北京:中国社会科学出版社(Bartold, V., Zwölf Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens).

Clauson, G. () An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.

Dankoff, R. and J. Kelly () Mahmūd al-Kāšgarī Compendium of the Turkic Dialects. Sources of Oriental Languages and Literatures 7. Harvard University.

Древнетюркский Словарь () Ленинград.

Erdal, M. () Old Turkic Word Formation, Wiesbaden (Turkologica 7).

Erhan Aydın () Şine Usu Yazıtı, KaraM.

Gabain, A. () Alttürkische Grammatik(seafoodplus.infoe), Weisbaden.

耿世民()回鹘文《八十华严》残经研究,民族语文(第三期)(Geng Shimin, Uighur Fragments of Buddhāvatasaka-sūtra in Eighty Volumes).

耿世民() 古代突厥文碑铭研究, 北京:中央民族大学出版社(Geng Shimin, Studies on Old Turkic Inscriptions).

羽田亨()トルコ文華嚴経の斷簡, 羽田博士史学論本集(下卷),京都:同朋舍 (Haneda Tōru, On Old Turkic Buddhāvatasaka-sūtra Fragments).

Januzaqov, T. () Qazaq Tilining Sözdigi, Almatï.

Kaya, C. () Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin, Ankara.

Malov, C.E. () Памятники древнетюркской Письменности. Москва.

小田寿典 () 仏説天地八陽神呪経一巻-トルコ語訳の研究, 京都: 法蔵館(Oda Juten, A Study of the Buddhist Sūtra Called Säkiz yükmäk yaruq or Säkiz törlügin yarumïš yaltrïmïš in Old Turkic).

小野川秀美 () 突厥碑文譯注, 滿蒙史論叢四(Onogawa, The Tranlation and Commentary to Old Turkic Inscription).

Orkun,N.H.() Eski Turk Yazitlari. Istanbul.

Radloff, W. () Die alttürkischen Inschriften der Mongolei, St. Petersburg.

Сартқожа, Қ. () Орхон мұралары-тарихнамалық дерекнамалық талдау, Астана-күлтегін.

Tekin, T. () A Grammar of Orkhon Turkic, Uralic and Altaic Series Vol, Curzon.

Tekin, T. () Orhon Yazıtları (seafoodplus.infoı), Ankara.

Thomsen, V.() Inscriptions de L’Orkhon Déchiffrées, Helsingfors.

Thomsen, V.() Alttürkische Inschriften aus der Mongolei, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Wiesbaden : Harrassowitz,

Useev, N.() Kırgız Türkçesi Ağızlarında Köktürk Harfli Yazıtlara Ait Sözvarlığı, I. Uluslarararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni Bildirileri, Afyonkarahisar.
КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК В КОНТЕКСТЕ ГЛОБАЛИЗАЦИИ:

МЕХАНИЗМЫ ВЫЖИВАНИЯ

seafoodplus.infoлова,

доктор филологических наук, профессор

Казахская академия транспорта и

коммуникаций seafoodplus.infoаева,

Алматы, Казахстан
Сегодня становится вполне очевидным, что глобализационные процессы, в том числе и успешная интеграция в мировое экономическое, хозяйственное, образовательное, культурное пространство, невозможны без знания иностранного языка. Следовательно, в условиях происходящих в современном мире процессов глобализации актуальными являются проблемы языковой конкуренции, и в частности возможностей тюркского языкового сообщества на фоне массового распространения английского языка. Как в этих условиях обеспечить конкурентоспособность государственного казахского языка, гармонизировать его функционирование в этноязыковом поле республики с русским и английским языками, добиться реализации культурного проекта «Триединство языков в Республике Казахстан», который, несомненно, представляет собой нашу стратегическую цель, ориентируя новое поколение казахстанцев на владение как минимум тремя языками?

Казалось бы, насколько уместно говорить о конкурентоспособности казахского языка, если он действительно еще не занял позиций, детерминируемых высоким статусом государственного языка: языковая среда и информационное пространство остаются в большей степени русскоязычными, отсутствует мотивационная база изучения и употребления казахского языка. Безусловно, вызывает серьезную озабоченность то, что стратегическая цель – создание казахоязычной среды в казахстанском социуме – не достигнута, намеченные в официальных документах сроки реализации конкретных мер, как например, перевод делопроизводства на государственный язык, переносятся на более поздние сроки, «практически отсутствует структурированный анализ результатов предыдущих программ, совершенно очевидно доминирование количественных показателей над качественными» [1] и др.

Однако, несмотря на имеющиеся проблемы в распространении государственного языка, динамика здесь объективно имеется. Так, положительные сдвиги наблюдаются прежде всего в сфере образования, делопроизводства, СМИ, в которых на протяжении последних 20 лет наблюдается устойчивая тенденция к увеличению доли казахского языка, о чем свидетельствует стабильный рост как количества учреждений образования (детских дошкольных организаций, общеобразовательных школ, колледжей и вузов), в которых обучение и воспитание осуществляются на казахском языке, так и численности лиц, посещающих эти учебные заведения. Если в г. доля обучающихся в казахских школах составляла 30%, в / учебном году – из 3,5 миллиона учащихся школ республики 1,6 миллиона обучались на казахском языке (50,6 %), 1,5 миллиона – на русском (45 %), 80 тысяч – на узбекском (2,3 %), 23 тысячи – на уйгурском (0,6 %), 2,5 тысячи – на таджикском (0,07 %) и более тысячи – на других языках. Через 10 лет, в году, из 2, млн учащихся бюджетных школ на казахском языке обучались 1, млн (60,6 %), на русском – 0, млн (35,5 %), на узбекском – 0, млн (3,1 %) [2, С], в г. численность учащихся казахских школ составила 64% [3]. Как видим, за первое десятилетие независимости соотношение учащихся средних общеобразовательных школ по языку обучения изменилось в пользу школ с казахским языком на 20%, за второе десятилетие – на 10%. Такое увеличение произошло не благодаря демографическому росту (хотя тюркское население страны как представляющее собой молодые этносы имеет тенденцию к росту), а за счет оттока учащихся из русских школ.

В сфере высшего образования наблюдается аналогичная картина, отличающаяся лишь конкретными цифровыми показателями. Констатируя данный факт, следует отметить огромную организационную, научно-методическую работу, проведенную в сфере высшего образования в достаточно сжатые сроки, так как в х годах ХХ столетия вузы Казахстана по большинству специальностей реально не были готовы к обучению на казахском языке и вынуждены были форсировать подготовку учебной, научно-методической литературы. Это, в свою очередь, обусловило активизацию работы по расширению и углублению ресурсного, информационного потенциала казахского языка, в частности, - его терминологической системы. Практическим результатом явилось создание огромного массива словарно-справочной, учебной литературы на казахском языке по специальностям бакалавриата и магистратуры, многотомного русско-казахского словаря терминов по отраслям наук, мультимедийного учебного курса «Технический казахский язык» (разработчики – преподаватели и сотрудники КазНТУ им. Сатпаева, ), путем организации дистанционного обучения способствующего расширению сферы использования государственного языка при подготовке специалистов технического профиля. При этом, как и в средней общеобразовательной школе, заметна тенденция к стабильному увеличению казахоязычного контингента студентов. Так, к году численность студентов на отделениях с казахским языком обучения составила около 32% (85 ) по отношению к числу студентов на русских отделениях – около 68% ( ). Через 5 лет, к году, этот показатель вырос с 32% до 42,6% [4], к году эта цифра достигла отметки 47,6%. Следует отметить, что с появлением на рынке образовательных услуг вузов, в которых обучение ведется на английском языке (Казахстанский институт менеджмента, экономики и прогнозирования (КИМЭП,), Университет международного бизнеса (UIB, ), Казахстанско-Британский университет (КБТУ, ) и др.) кардинально меняется общая картина соотношения языков обучения в высшей школе за счет лиц, получающих образование на английском языке. Так, к г. численность студентов, обучающихся на английском языке, составила 10 тыс., или 1,6% от общего числа студентов. Соответственно численность студентов, обучающихся на русском языке, снизилась до 50,7%.

Таким образом, с до гг. численность студентов казахских отделений выросла с 32% до 47,6%, то есть на 14,4%, численность студентов русских отделений соответственно снизилась с 68% до 50,7%, то есть на 17,3%, около 2% студенческой молодежи обучается на английском языке. Если в г. на казахском языке обучалось 61% казахстанских школьников и 48% студентов ( чел.) [2], то на начало – учебного года этот показатель вырос до 54,4% ( чел.), а в г. достиг 64% [4]. Эта тенденция представляется устойчивой ввиду того, что обусловлена проводимой государством языковой политикой и свидетельствует о ее жизнеспособности.

Закрепляя и преумножая достигнутое, следует думать и о перспективах дальнейшего укрепления и развития государственного казахского языка. Действенным здесь представляется механизм выведения национального языка на новый общественно значимый уровень. Он основывается на важнейшей особенности постиндустриального общества, в котором язык играет роль «социального лифта», предоставляя его обладателю определенные преимущества, благодаря которым тот получает возможность повысить свое социальное положение. Следовательно, превратить государственный казахский язык в инструмент социальной мобильности – значит запустить экономическую составляющую и тем самым обеспечить успешное решение вопроса о перспективах казахского языка в конкурентных условиях глобализационных процессов. Создание в казахстанском социуме спроса на казахский язык – дело государственной значимости и государственного масштаба.

Здесь уместно отметить роль «высокой культуры», которая, среди других составляющих механизма, призванного мотивировать на изучение государственного языка, «работает» на формирование аксиологически значимого его восприятия, понимания роли государственного языка в достижении социального престижа.

Под термином «высокая культура», по seafoodplus.infoру, понимается культура, обладающая своей письменностью, основанная на образовании и гарантированная государством. [5, С] Иначе говоря, обладать «высокой культурой» значит изучить и освоить образовательные программы всех ступеней государственной системы образования и, кроме того, владеть государственным языком и созданной на нем культурой. Таким образом, социальный успех личности в современном мобильном обществе измеряется степенью обладания «высокой культурой», то есть образованием на высоком уровне и культурой, созданной на государственном языке, что невозможно без освоения самого языка. Только придав государственному языку силу экономического рычага, сделав его своеобразным «пропуском» на вершину социального престижа, можно говорить о его выживании в ходе языковой конкуренции в поликультурном индустриальном обществе, отличающемся мобильностью, постоянно модернизирующемся и обновляющемся.

Из сказанного следует, что развитие и пропаганда культуры казахского народа представляют собой вопрос выживания государственного языка в условиях языковой конкуренции в меняющемся мире. В этой связи возрастает актуальность масштабного, в полном объеме и с использованием новейших технических возможностей современных средств массовой информации, образовательного пространства республики введения так называемой культурологической составляющей, в которую входят не только исторические события, этнографические материалы, лучшие произведения устной и письменной казахской литературы, театра, кино, изобразительного искусства, но и приобретающая сегодня все большую популярность в связи с развитием международного туризма краеведческая, страноведческая информация о достопримечательностях природы, их отражении в сознании народа в виде легенд, былин, песен и др.

Существенным представляется также расширение ресурсного потенциала казахского языка. Здесь важную роль играет огромная работа по переводу и упорядочению научной и технической терминологии, активизация лексикографического дела, деятельности по созданию учебно-методического обеспечения дисциплины Қазақ тілі как для общеобразовательной и высшей школы, так и для разнообразных краткосрочных курсов по обучению взрослого населения. Думается, невозможно переоценить роль набирающего силу широкомасштабного проекта WIKIБІЛІМ в деле модернизации категорий, терминов, понятий и в целом – в обогащении информационно-ресурсного потенциала языка и наполнении казахоязычного контента с использованием преимуществ коллективного мышления.

Говоря о механизме выживания, следует иметь в виду и роль обучения языку, так как в национальной образовательной системе должны быть заложены критерии оценки результативности обучения на каждом из ее этапов и ступеней. Введение в г. казахского языка в перечень дисциплин на ЕНТ для выпускников русских школ явилось существенным шагом в повышении его социальной значимости, но оказалось полумерой, недостаточной для достижения стоящей перед обществом цели, поскольку результаты данного тестирования не оказывают влияния на дальнейшее продвижение личности. Следующим шагом в этом направлении можно считать преподавание на казахском языке ряда обязательных предметов, в частности истории Казахстана, о чем сказал министр культуры Мухтар Кул-Мухаммед на совещании в правительстве, представляя государственную программу функционирования и развития языков с по годы [6].

Таким образом, какой представляется языковая ситуация в полиэтническом казахстанском социуме в условиях глобализации? Ее можно будет характеризовать как полилингвальную, в которой казахский язык выступает в качестве государственного языка, консолидирующего казахстанцев, русский язык расширяет возможности общения как региональная реальность, а английский язык представляет собой средство коммуникации в условиях глобальной реальности. При этом будем иметь в виду, что каждый из языков является средством получения профессионального образования, языком науки и техники.



Литература

1. Языковая государственная программа Заговорим ли по-казахски? (диалог экспертов)- Институт политических решений, Алматы, - seafoodplus.info?st=

2. Казахстан за годы независимости – Статистический сборник / Отв. ред. Смаилов А.А. – Астана, – С

3. В Казахстане насчитали около тысяч студентов / Информационный портал seafoodplus.info / 20 января, [Электронный ресурс] - seafoodplus.info

seafoodplus.infoвенное изучение казахского языка в школах и ВУЗах Казахстана - 18 июня, - seafoodplus.info

5. Геллнер Э. Нации и национализм. – М.: Прогресс,

6. В вузах РК введут обязательные предметы на казахском - 26 июля , seafoodplus.info - seafoodplus.info,1,1,seafoodplus.info

Түйін

seafoodplus.infoғұлованың «Қазақ тілі жаһандану кезеңінде: өміршеңдігін арттыру тетігі» атты мақаласы жаһандану кезеңіндегі тілдер бәсекелестігі мәселеріне арналған. Қазақ тілінің өміршеңдігін күшейту тетігінің бір жолы болып тұлғаның қазақ тілін білуі әлеуметтік жағдайын жақсарту құралы ретінде қолдануы қарастырылады.



Summary

In B. Ismagulova’s article “Kazakh language in globalization context: survival mechanisms” the language competitive abilities in globalization processes reviewed, and the solution is given to use knowledge of Kazakh language as a person’s social growth tool.




Каталог:wp-content -> uploads ->
-> Комутова Айгуль Сериковна, кмм
-> Комутова Айгуль Сериковна, кмм
-> Сабақтың мақсаты: а/ Оқушылардың сөздік қорын молайту. Білім, білік дағдыларын қалыптастыру
-> Сабақтың тақырыбы: Физика-табиғат туралы ғылым
-> Сабақ мақсаты Тұздар гидролизін түсіну және тұздардың суда ерігенде қандай процестер жүретінін анықтау
-> Сабақтың мақсаты: Білімділік: Көміртек және оның қосылыстары туралымәлімет алады
-> 5В Қазақ тілі мен әдебиет мамандығы бойынша 3-курс студенттердің элективті пәндер каталогы оқу жылы
-> Сабақтың тақырыбы Салынған циклдер. Мақсаты Қайталау операторлары туралы білімнің кеңеюі
-> Сабақ тақырыбы: Теңдеулер жүйесін қолданып есептер шығару Мерзімі
-> Даулетиярова Зауре Ермаханқызы А. Пушкин атындағы №41 көпсалалы гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Тараз қаласы


жүктеу/скачать 9,62 Mb.


Достарыңызбен бөлісу:

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir