Cengiz Bahadır Tms

Depresyonun kişinin sosyal hayatını, günlük aktivitesini ve diğer insanlarla olan ilişkilerini etkileyecek biçimde yaşadığı üzüntü, melankoli durumu olarak tarif edilebileceğini anlatan Prof. Dr. Cengiz Bahadır, “Depresyon hastası kendini mutsuz hisseder. Hayattan keyif almaz, daha önce kendisin mutlu eden şeyler bile ilgisini çekmez. Yorgunluk ve enerji düşüklüğü vardır. Uyku bozuklukları sık görülür. Bazen kişi bu durumun farkında olamayabilir ve bunu normal bir üzüntü olarak değerlendirebilir. Depresyonun kişinin beyninde var olan nörtransmitter denilen bazı maddelerin azalmasına bağlı olduğu gösterilmiştir” dedi. Depresyon tedavisinin ilk planda antidepresanlar denilen ilaçlarla yapıldığını kaydeden Prof. Dr. Bahadır, “Bu ilaçlar başta seratonin olmak üzere beynin hormonlarının tekrar normal düzeyine gelmesini sağlar. Bu ilaçlar beyin üzerinden etkili olduklarından yan etkileri de fazladır. Özellikle kilo alma en sık karşılaşılan yan etkilerden biridir. Bazı hastalarda ilaç tedavileri başarısız olabilir. Bazı vakalarda yan etkileri nedeniyle ilaçlar kullanılamayabilir. Bu vakaların ağır olanlarında elektrokonvulsif terapi de (ECT-elektroşok) kullanılabilmektedir. Tüm bu tedavilere rağmen depresyon düzelmeyebilir ya da tekrar edebilir. İlaca dirençli bu gibi olgularda ya da ilaç yan etkilerinin fazla olması nedeniyle ilaçları kullanamayan hastalarda TMS tedavisi kullanılmaktadır” diye konuştu. Transkraniyal manyetik stimulasyon tedavisinin, kısaca TMS'nin beynin belli bölümlerinin manyetik alan ile uyarılması esasına dayandığını anlatan Prof. Dr. Bahadır, “Bu tedavi özel bir cihaz ve ona bağlı manyetik uyarım koili ile yapılmaktadır. Depresyon tedavisinde beynin duygusal tepkilerini yöneten dorsolateral prefrontal korteks denilen bölümüne tedavi yapılmaktadır. Bu tedavide genellikle, dominant taraf olduğu için sol beyin yarımına uyarıcı yüksek frekanslı manyetik alan uygulanmaktadır. Daha az sıklıkta dominant olmayan sağ tarafa frekansı düşük uyarım yapılıp beynin sol tarafının aktivitesi artırılarak da tedavi yapılmaktadır. Tedavide değişik protokoller olsada genel olarak hafta sonları atlanılarak yapılan ve 20 seans süren tedavi programı uygulanmaktadır. Her tedavi uygulanan protokole göre yaklaşık dakika sürmektedir. TMS ile depresyon tedavisinde yüksek başarı oranları bildirilmektedir” dedi. TMS uygulamasında hastanın herhangi bir ağrı hissetmediğini belirten Prof. Dr. Bahadır, “Hasta sadece bir ses duyar. Bu tedavinin yan etkileri yok denecek kadar azdır. Oldukça az oranda (yüzde ) kısa süreli baş ağrısı, baş dönmesi olabilir. Çok nadiren (30 binde 1) kalıcı olmayan epileptik atak gözlenmiştir. Yan etkiler bakımından ilaçlar ve diğer tedavilere üstündür. TMS tedavisi USA’da FDA tarafından onaylanmış olup, USA ve birçok batı ülkesinde ilaca dirençli depresyon tedavisinde özel ve resmi sağlık kurumlarınca tedavi masrafları sigortalarca ödenen bir yöntem olmuştur. Depresyon dışında özellikle beyin felçlerinde ve diğer beyin hastalıklarında da olumlu sonuçlar bildirilmektedir” diye konuştu.

Transkraniyal Manyetik Stimulasyonu (Tms,Manyetik Beyin Uyarım Tedavisi) 

Transkraniyal manyetik stimulasyon  (TMS, Türkçeleştirirsek manyetik beyin uyarım tedavisi beyindeki sinir hücrelerini (nöronlar)  dışarıdan uygulanan  manyetik alan  ile uyarmaya dayanan oldukça yeni bir tanı ve aynı zamanda tedavi  yöntemdir. Bu yöntemde insan  beyninin ilgili bölgelerine manyetik akım uygulanır. Bu işlem manyetik stimulasyon cihazı ve buna bağlı manyetik koil adı verilen özel cihazlar kullanılarak gerçekleştirilir.  Bu uygulama beyne  direk  uygulanan (pil yerleştirme) tedavilerden farklıdır. Beyin uyarımı hastanın başına temas etmeden dışarıdan uygulanmaktadır. Manyetik koil denilen cihaz hastanın başının belli bölgelerine  yaklaştırılarak dışarıdan yapılmaktadır. Manyetik beyin uyarımı hastalığa göre belirlenmiş özel frekansta manyetik akım ile gerçekleştirilir.

TMS kaç seans uygulanabilir? 

TMS tedavi edilecek hastalığa göre 10 seanstan az olmamak üzere bir çok kez uygulanabilir. Hastanın tedaviye verdiği cevap ta uygulama sayısını belirlemek açısından önemlidir. Bazı hastalıklarda uygulama belli aralıklarla aylarca bile sürebilir. Seans süresi genelde dakikadır.

TMS Tedavisi Sırasında Hasta ne Hisseder?

Öncelikle belirtmek gerekir ki TMS tedavisi ağrılı bir tedavi değildir. Hasta uygulama sırasında herhangi bir acı hissetmez, sadece frekansla uyumlu keskin bir ses duyar. Bu nedenle hastaya kulak tıkacı verilerek tedavi gerçekleştirilir

TMS Tedavisinin Yan Etkileri Var Mıdır ?

TMS tedavisinin ciddi bir yan etkisi yoktur. En sık görülen yan etkiler baş ağrısı ve boyun ağrısıdır. Çok nadir olarak epilepsi (sara nöbeti) vakaları bildirilmiştir. Bu vakalarda epilepsi kalıcı değildir. Bu yan etki genellikle araştırma amaçlı yapılan çok yüksek frekanslı tedavilerde ortaya çıkmakta olup standart tedavilerde görülmez.

TMS Tanı Amaçlı Kullanılabilir mi? 

TMS bazı beyin ve omurilik hastalıklarında özellikle tanı ve takip açısında yararlı bilgiler verebilir. Omuriliğin veya beynin bir bölgesinde olan herhangi bir lezyonun sinirlerin fonksiyonlarını ne derece etkilediği, zaman içinde ne kadar kötüleştiği yada iyileştiği hakkında dolaylı yoldan çok değerli bilgiler vermektedir. Özellikle felç ile seyreden hastalıklarda çok değerli bilgiler verir.

TMS Tedavisi Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılmaktadır?

TMS tedavisi oldukça yeni bir tedavidir. Şu anda USA’da ilaçlara dirençli depresyon tedavisinde FDA onaylıdır ve özel sigorta kurumlarınca karşılanmaktadır. Bununla beraber yapılan yoğun araştırmalar sonucu nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. En sık kullanıldığı hastalıklar hemipleji (inme-tek taraflı beyin felci), distoniler (yazıcı krampı, tortikollis), parkinson, kulak çınlaması (tinnutus), beyin hastalıklarında ortaya çıkan konuşma bozukluklarında (afazi), omurilik felçlerindeki (parapleji-spastik paraparezi) ağrılarda etkinliği gösterilmiş olup bilimsel olarak onaylanmıştır. Ayrıca dengesizlik ve hareket bozuklukları (ataksi), kronik ağrı, fibromiyalji ve merkezi sinir sistemini etkileyen bir çok beyin hastalığında (multpl skleroz ve dejeneratif beyin hastalıkları)  araştırmalar yoğun bir şekilde devam etmekte olup genelde olumlu sonuçlar yayınlanmaktadır .TMS tedavisinin çok yakın bir gelecekte bu hastalıklarda da kullanılması muhtemeldir.

TMS tedavisi merkezi sinir sistemini etkileyen hastalıkların tedavisine yeni bir boyut getirmiştir. Beyin hastalıkları bugüne dek büyük oranda çeşitli ilaçlarla ve geleneksel rehabilitasyon yöntemleri ile tedavi edilmeye çalışılmıştır. TMS tedavisi ile direk olarak sinir hücreleri uyarılmaktadır. Geliştirilen yeni beyin lokalizasyon (nöronavigasyon) teknikleri ve fonksiyonel MR çalışmaları ile beraber yürütülen araştırmalar TMS tedavisinin çaresiz kaldığımız bir çok beyin hastalığında  yakın gelecekte umut vadeden bir  tedavi alternatifi olduğunu göstermektedir.

Fibromiyalji Tedavisinde TMS

seafoodplus.info Cengiz Bahadır, "Tek taraflı felçler (inme, hemipleji) beyni besleyen atardamarların tıkanması veya kanaması sonucu o bölgedeki beyin hücrelerinin zarar görmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Bu durumda hasar gören beynin karşı vücut yarısında felç görülür. Bu felcin derecesi genellikle beyindeki zarar gören bölümün büyüklüğü ile doğru orantılıdır. Beynin sol yarısı etkilendiğinde konuşmamerkezinin bu bölümde olması nedeni ile hastada sağ taraf felcine ek olarak genelde konuşma da bozulur. Bu bozulma hiçbir şey söyleyememe halinden hafif bozuk konuşmaya kadar değişen derecelerde ortaya çıkabilir. Sıklıkla hasta konuşmak istediği zaman doğru kelimeleri kullanamaz, objeleri adlandırmada zorluk yaşar. Afazi olarak adlandırılan bu durum felç dolayısıyla zaten sağ tarafını düzgün kullanamayan hastada birde istediklerini sözle ifade edememeye yol açtığından psikolojik sorunlara sebep olabilmektedir. Felcin iyileşme döneminde etkilenen tarafta hareketler yavaş yavaş ortaya çıkarken konuşmada yavaş yavaş düzelmeye başlar. Hafif vakalar da genelde tam düzelme olur ama orta ve ağır vakalarda konuşma bozukluğu az yada çok kalabilir" dedi.

Yıllardır bu gibi hastaların tedavisi için konuşma terapisi uygulandığını anlatan seafoodplus.info Bahadır, "Bu iş için eğitim almış tıbbi personel tarafından gerçekleştirilen konuşma terapisi ile felcin iyileşme döneminde kısmen de olsa ek bir iyileşme sağlanabilmektedir. Konuşma terapisi hasta ve uygulayan için zahmetli ve uzun seanslar yapılması gereken bir tedavi uygulamasıdır.

Son yıllarda felce bağlı konuşma bozukluklarında bu geleneksel yönteme ek olarak beyne dışarıdan müdahale etmeyi mümkün kılan transkraniyel manyetik stimulasyon (TMS) tedavisi kullanılmaktadır. Henüz rutin bir tedavi yöntemi olarak onaylanmamış olsa da bu konuda yapılmış yüzlerce çalışmada etkinliği gösterilmiştir. Felçli hastalarda konuşma terapisi ile uygulandığında sonuçlar daha da iyi olmaktadır.

TMS tedavisi uygulandığı bölgedeki beyin hücrelerinin aktivitesini artırabilmekte yada baskılayabilmektedir. Bu yöntemde beynin konuşma merkezi ağrısız ve zararsız bir şekilde uyarılabilmektedir. Bu tedavi sol beyindeki konuşma merkezinin yüksek frekansla uyarılması yada karşı tarafın düşük frekansla baskılanması şeklinde yapılmaktadır. Karşı sağlam tarafa yapılan baskılama ile hasta tarafın felç ile kaybettiği konuşma yeteneğinin geri kazanması kolaylaşmaktadır.

TMS ile afazi tedavisinde öncelikle beyni uyaran en düşük manyetik akım şiddeti belirlenir ve buna göre hastanın durumuna en uygun olan şiddette tedavi gerçekleştirilir. Genelde sağ beyin yarımının konuşma merkezine uyarı verilir. Tedavi süresi hastanın durumuna göre genelde dakika arasında değişir ve seans kadar sürer. Yan etkisi yok son derece az ve ağrısız olan TMS tedavisi felce bağlı konuşma bozukluklarının tedavisinde umut vaat eden bir tedavi olmuştur" diye konuştu.