Cr Yükseltgenme Basamağı

Yükseltgenme basamağını hesaplamak oldukça pratik olmasına rağmen, bazı öğrencilere zor gelebilmektedir. Fakat aşağıdaki yazıda cl yükseltgenme basamağı, s yükseltgenme basamağı ve n yükseltgenme basamağı nedir sorularına ayrıntılı bir cevap alabileceksiniz. Yükseltgenme basamağı, molekülün elektron yapısını belirlemesine yardımcı olan bir ölçü olarak tanımlanmaktadır. Lisede kimya derslerinde sık sık bu konuya değinilmektedir. Kimyada oldukça önemli bir yer kaplayan yükseltgenme sayısı nasıl bulunur konusu, her öğrencinin öğrenmesi gereken konular arasında yer almaktadır. Hadi gelin yükseltgenme basamağı nedir adlı yazımızı beraber inceleyelim.

Yükseltgenme Basamağı Nedir?

Kimya dersinde yükseltgenme basamağı, bir molekülün enerjisini artırmak için kullanılan bir kavramdır. Moleküller, belirli bir enerji seviyesinde bulunurlar ve yükseltgenme basamağı, bu moleküllere daha yüksek bir enerji seviyesine geçmelerine yardımcı olan bir ara adımdır.

Yükseltgenme basamağı, molekülün elektronik yapısının belirli bir enerji seviyesinde değişmesi sonucu ortaya çıkar. Bu enerji seviyesi, molekülün içindeki elektronların hareketli olmasına neden olur ve bu hareket, molekülün reaktivitesini artırır. Yükseltgenme basamağı, moleküllerin belirli reaksiyonları gerçekleştirmesine yardımcı olur ve bu reaksiyonlar, molekül enerjisini artırır.

Yükseltgenme basamağı, çok sayıda farklı yolla gerçekleştirilebilir. Bunlar arasında elektriksel veya optik girdiler, ısı, radyasyon veya kimyasal reaksiyonlar bulunabilir. Her yükseltgenme yolu, farklı moleküller için farklı enerji seviyeleri gerektirir ve bu enerji seviyeleri, molekül yapısı, elektronik yapısı ve çevresine olan etkilerine göre değişebilir.

Yükseltgenme basamağının önemi, moleküllerin reaksiyonlarını anlamak ve kontrol etmek için çok büyüktür. Örneğin, bir molekülün yükseltgenme basamağını belirlemek, o molekülün reaksiyonlarını tahmin etmemize ve bu reaksiyonları kontrol etmemize yardımcı olabilir. Aynı şekilde, moleküllerin yükseltgenme basamağının kontrol edilmesi, belirli özelliklerine sahip moleküllerin üretimini veya çevreye olan etkilerini azaltmak için kullanılabilir.

Cu, Na, N, CL, S Yükseltgenme Basamağı Sayısı Nasıl Bulunur?

Yükseltgenme basamağı, molekülün elektron yapısının belirlenmesine yardımcı olan bir ölçüdür. Bu basamağı bulmak, molekülün elektron dağılımını anlamaya ve birbirleriyle etkileşimli olan elementlerin sayısını belirlemeye yardımcı olur.

Yükseltgenme basamağı sayısını belirlemek için öncelikle elementin elektron yapısını belirlememiz gerekir. Elektron yapısı, bir elementin çekirdeğinde bulunan proton sayısına göre belirlenir ve her elementin elektron yapısı farklıdır. Periyodik tablo, elektron yapılarını görmenin en kolay yoludur.

Yükseltgenme basamağı sayısı, bir elementin elektronlarının çekirdeğe olan bağımlılığını belirler. Bağımlılık, elektronların çekirdeğe olan çekim kuvvetine göre belirlenir ve elektronlar çekirdeğe olan çekim kuvveti artıkça daha fazla bağımlı hale gelir. Bu nedenle, yükseltgenme basamağı sayısı da artar.

Örnek olarak, Sodyum (Na), Azot (N), Klor (Cl), Sülfür (S) ve Bakır (Cu) elementlerinin yükseltgenme basamağı sayıları sırasıyla 1, 2, 3, 2 ve 2'dir. Bu sayılar, bu elementlerin elektron yapılarını ve çekirdeğe olan bağımlılıklarını belirler ve molekül yapısının oluşmasına yardımcı olur.

Ayrıca, yükseltgenme basamağı sayısını belirlerken, molekülde bulunan diğer elementler de dikkate alınmalıdır. Bir elementin yükseltgenme basamağı sayısı, diğer elementlerle etkileşim halindeyken de değişebilir.

Yükseltgenme basamağında bazı kuralların bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu kurallardan bazılar şöyledir:

• 1A grubu elementleri +1, 2A grubu elementleri +2, 3A grubu elementleri +3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
• Element halindeki atom ya da moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfıra eşittir. (Na⁰Fe⁰)
• Bileşiklerde oksijenin yükseltgenme basamağı -2 olarak kabul edilmektedir. Peroksitlerde (H₂O₂) yükseltgenme basamağı -1 ve OF₂ bileşiğinde +2 'dir.
• Hidrojen bileşiklerinde genellikle +1 yükseltgenme basamağına sahiptir. Metal hidrürlerde ise -1 olarak kabul edilmektedir.
• Florun yükseltgenme basamağı -1 olarak kabul edilmektedir.
• Bütün bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra, köklerde ise atomun yükseltgenme başmakları toplamı kökün yüküne eşit olmaktadır.

Bu kuralları pekiştirmek için birkaç örnekle açıklayalım.

Örnek 1,

Kr₂Cr₂O₇ Bileşiğindeki Cr'un yükseltgenme basamağını bulunuz.

1. K₂Cr^x₂O_-2 = [2.(+1)+2.x+7.(-2)] = 0
2. 2x = 0
3. X = +6

Örnek 2,

Cr₂O₄^-2 bileşiğindeki Cr'un yükseltgenme basamağını bulunuz.

1. (Cr^x₂ O^-2₄)^-2 = [2.x + 4.(-2)] = -2
2. 2x-6 = 0
3. x = +3

Şeklinde çözüme ulaşmaktadır.

Yükseltgenme basamağının tanımı:

Yükseltgenme basamağı; Bir atomun sahip olduğu elektron yükü olarak tanımlanabilir. Örnek; Na^+1   O^-2 

Yükseltgenme basamağını bulmak için dikkat edilmesi gereken hususlar:

Bir bileşikte ki Atomun yükseltgenme BASAMAĞI bulurken şunlar YAPILIR;

1)  1A grubunun 1A yükseltgenme BASAMAĞI +1,

2) 2A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI +2,

3) 3A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI 3 TÜR.

4) Oksijen bileşiklerinde -2, peroksitlerde -1 (O2 ^ -2) de imkb +2 değerlik ALIR OF2.

5) Hidrojen metallerle yaptıgı bileşiklerde -1 (NaH, MgH2 &#;.)
A metallerle yaptıgı bileşiklerde aldığı değerlik +1 dir. (H2O, NH3, CH4 ..)

6) Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.

7) Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.

Yükseltgenme Basamağı Bulma Örnekleri;

1 -) NaNO3 bileşiğinde N&#;un yükseltgenme basamağını bulalım.

Na = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.
O = -2 değerlik ALIR
N = x olsun
NaNO3
1 + x + () = 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x = 5 Olur.

2 -)KMnO4 bileşiğinde Mn&#;un değerliğini bulalım

K = 1A grubunda Yani +1 değerlik
O = -2 değerlik
Mn = x olsun

1 + x + () = 0

x = 7 Olur.

3 -)MgCr2O7 bileşiğinde Cr&#;un değerliğini bulalım.

Mg = 2A GRUBU Yani +2 değerlik
O = -2 değerlik
Cr = x olsun

+2 +2 X + (-2,7) = 0

x = 6 Olur.

4 -)H2SO4 bileşiğinde S&#;ün değerliğini bulalım.

H = 1 değerlik
S = x olsun
O = -2 değerlik

+ (1,2) + x + (-2,4) = 0

x = 6 Olur.

5) XO4 ^ -2 iyonunda (Kökünde) X&#;in değerliğini bulalım

Not: Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.

X =?

O = -2

x + () = -2

x = +6 Çıkar

6 -)HNO3 bileşiğinde N&#;un değerliğini bulalım

H =+ 1 değerlik
N = x olsun
O = -2 değerlik

+1 + x + 3.(-2)=0

x = +5 Çıkar

7-)

Na(Cl)O4,  K2(Cr2)O7,  H(Cl)O4,  Mg(S)O4,   NA2(C)O3,   K3(P)O4,  Ca(C)O3,   (Cr2)O7^-2

Yukarıdaki bileşiklerde parantez içindeki elementlerin yükseltgenme basamaklarını bulunuz.(Na K Mg Ca)

Çözüm;

Na(Cl)O4

11Na: )2)8)1   &#;&#;-> Na = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.

Cl=x

O=-2

Na(Cl)O4

+1+x+4.(-2)= 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+7

K2(Cr)O7

19K:  )2 )8 )8 )1 &#;&#;-> K = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.

Cr=x

O=-2

K2(Cr2)O7

2.(+1)+2.x+7.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+6

H(Cl)O4

H=+1

Cl=x

O=-2

H(Cl)O4

+1+x+4.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+7

Mg(S)O4

Mg=+2

S=x

O

Mg(S)O4

+2+x+4.(-2) = 0  (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+6

NA2(C)O3

Na=+1

C=x

O=-2

NA2(C)O3

2.(+1)+x+3.(-2)=0   (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+4

K3(P)O4

K=+1

P=x

O=-2

K3(P)O4

3.(+1)+x+4.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

X=+5

Ca(C)O3

Ca=+2

C=x

O=-2

Ca(C)O3

+2 + x + 3.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x=+4

(Cr2)O7^-2

Cr=x

O=-2

(Cr2)O7^-2

2.x+7.(-2) = -2 Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.

x= +6

Maksimum yükseltgenme basamağı

Not: Bir element maksimum yükseltgenme basamağına kadar yanar.

Örnek;  S: 6A grubunda bileşiklerinde  +6 ile -2 arasındaki bütün değerliği alır. Yani ya son yörüngede bulunan elektronların hepsini vererek(+6) kendinden önceki soygaza benzer  yada 2 elektron alarak(-2) kendinden sonraki soygaza benzemeye çalışır.

S   +  O2  &#;->SO       S yükseltgenme basamağı :+2&#;Reaksiyon gerçekleşir

SO    + 1/2 &#;&#;>SO2      S yükseltgenme basamağı :+4&#;Reaksiyon gerçekleşir

SO2    + 1/2O2 &#;&#;>SO3       S yükseltgenme basamağı :+6&#;Reaksiyon gerçekleşir

SO3    + 1/2O2  &#;&#;> Reaksiyon gerçekleşmez. Çünkü SO3 teki S  maksimum değerliği olan +6 değerlik almış.

Soru:  &#;Bir elementin oksidinin yanabilmesi için oluşturduğu bileşikte en yüksek yükseltgenme basamağına ulaşmamış olması gerekir.&#;

Buna göre aşağıdaki bileşiklerden hangisi yanmaz?

(O: 6A  N: 5A C: 4A S: 6A)

A) N2O5       B) NO      C)SO2      D) CO      E) N2O3

Çözüm;

Soruyu çözebilmek için ametallerin yükseltgenme basamağını  bulup hangisi maksimum yukseltgenme basamağı değerini almışsa o ametalin oksiti yanmaz.

(O: 6A  N: 5A C: 4A S: 6A)  elementlerinin maksimum yükseltgenme basamaklarını yazalım.

(N: 5A&#;>+5   C: 4A&#;>+4   S: 6A &#;>+6)

A) 2O5&#;-> 2N+5.(-2) =0   ,  N= +5

B)O&#;->  N+(-2) =0   ,  N= +2

C)O2&#;-> S+2.(-2)=0 ,  S=+4   

D)O &#;-> C+(-2)=0,    C=+2

E) 2O3&#;->2.N + 3.(-2)=0  ,   N= +3

Maksimum değerlik  A şıkkındaki oksittedir. dolayısıyla yanmaz.

Yükseltgenme Basamağı çözümlü kimya soruları için tıklayınız.

Görüntüleme Sayısı