kaynağı değiştir]
Cümle sözcüğü Türkçeye, Arapça cumle sözcüğünden geçmiştir. Türkçe kökenli tümce sözcüğü ise cümle ile eşanlamlı olarak kullanılmasının yanı sıra bazen basit cümle veya karmaşık cümleyi meydana getiren cümleciklerden her biri anlamında da kullanılır.
Bir cümlede tümleç her zaman bulunmayabilir ancak özne ve yüklem, ünlemler hariç tüm cümlelerde bulunur:
Cümledeki yargıyı üzerinde toplayan yüklem cümlenin genellikle sonunda olmakla birlikte, başında veya ortasında da kullanılabilir. Bunun için yüklemi sonda olan cümlelere “kurallı cümle” denilmektedir.
1- Kurallı Cümle: Yüklemi en sonda yer alan cümlelere kurallı cümle denir.
Kurallı (düz) cümle, yüklemi sonda bulunan cümledir. Dilimizin söz dizim özelliğine göre bir cümlede asıl öğe (yüklem) sonda, yardımcı öğeler de başta bulunur.
İş, oluş, hareket bildiren kelimeler (eylem) cümlenin sonunda yer alıyorsa bu cümleye kurallı cümle denir.
Cümle nedir? Düşünceleri , yapılan bir işi, istekleri bütün olarak anlatan sözcük ya da sözcük dizilerine cümle denir. Diğer bir söyleyişle; bir yargıyı bildirmek için tek kullanılan kelimeler dizisi, tümce.
Türkçede devrik cümle, yüklemi cümle sonunda olmayan cümledir. Devrik cümleler edebî sanat yapmak için, yüklemi vurgulamak için veya pratik amaçlarla kullanılırlar. Hatalı veya bozuk cümleler değillerdir. Devrik olmayan (yüklemi sonda olan) cümlelere kurallı cümle denir.
Sınıf Türkçe (Cümle Bilgisi – 1) İkinci olarak bir cümlede işi belirten kelimenin cümlenin başında veya ortasında bulunmasıyla oluşan cümleye devrik cümle deriz. Mesela Sabah bakkalla gitti Ömer.
Yüklemin bildirdiği eylemin yapıldığını, gerçekleştiğini ya da gerçekleşebileceğini belirten cümleler olumludur. Olumlu cümle örnekleri: Yargının gerçekleştiği cümlelere olumlu cümle adı verilir. Olumlu cümlelerin yükleminde değil, yok, -sız, -ma, -mez olumsuzluklarından biri bulunmaz.
Anlamca Olumlu Biçimce Olumsuz Cümle
Olumsuz cümle, olumsuzluk anlamı taşıyan cümledirOlumsuz cümle
Olumsuz Cümle: İşin, oluşun, hareketin yapılmadığını yani eylemin gerçekleşmediğini bildiren cümlelere olumsuz cümle denir. Eylem cümleleri “-me, -ma” ve “-mez, -maz” olumsuzluk eklerini alarak ya da “-ne….ne” bağlacı ile olumsuz hale gelirler.
Buna göre, şayet yüklem, özneye bir özellik ekliyorsa (“Ali, çalışkandır.”; “Pasta, çikolatalıdır.”; “Bütün kadınlar, güzeldir.”) Olumlu; şayet yüklem, özneden bir özellik çıkarıyorsa (“Ali, çalışkan değildir.”; “Masa burada değildir.”; “Hiçbir kadın, çirkin değildir.”) Olumsuz Önermedir.
Olumlu cümle: Bir işin yapıldığını ya da yapılacağını bildiren cümlelere olumlu cümle denir. Olumsuz cümle: Bir işin yapılmadığını ya da yapılmayacağını bildiren cümlelere olumsuz cümle denir.
Olumsuz Cümlenin Özellikleri, Örnekleri. Olumsuz Cümle: Fiil cümlesinde işin, oluşun yapılmadığını, yapılmayacağını veya olmadığını; isim cümlesinde ise sözü edilen kavramın bulunmadığını, var olmadığını, bahsedilen şekilde olmadığını bildiren cümlelerdir.
Olumlu cümle, fiil cümlesinde işin, oluşun yapıldığını veya olduğunu; isim cümlesinde ise sözü edilen kavramın bulunduğunu, var olduğunu, bahsedilen şekilde olduğunu bildiren cümlelerdir. Bursa bu mevsimde soğuktur. Yarın daha erken gelmelisin.
Bir duyguyu, düşünceyi, isteği veya haberi bildirmeye yarayan ya da sözcük dizilerine cümle denir. Cümleler tek sözcüklerden oluşabileceği gibi birden fazla sözcükten de meydana gelebilir.
KELİME(SÖZCÜK): - Tek başına anlamı olan ya da olmayan; cümle içinde anlamı tamamlayan ses ya da ses topluluğuna kelime denir. Böyle kelimelere tek başına anlamı olmayan kelimeler denir.
Düşünce cümlesi, herhangi bir şeyin düşüncesini ortaya koyan cümlelere verilen addır. Aynı zamanda düşünce dediğimizde aklımıza fikir gelir.
NE VAR Kİ İLE CÜMLE :
➡️Çok güzeldi ne var ki çirkinleşti. ➡️Çok çalışkandı ne var ki tembelleşti. ➡️Çok sakindi ne var ki hırçınlaştı.
Yazarı: Aralarında aykırılık bulunan cümleleri bağlamaya yarayan bir söz, ama, fakat, lakin, gelgelelim anlamına gelir. Bu kelime genellikle ne varki şeklinde yanlış yazılmaktadır. Doğru kullanımı ne var ki şeklinde olmalıdır.
Hangi Sözcük Nasıl Yazılır? Bitişik mi yazılır ayrı mı? Bu kelime genellikle Ne varki şeklinde yanlış yazılıyor. Doğru kullanımı Ne var ki şeklinde olmalıdır.
Yüklemin anlamını arayan sözcük öznedir. Ad, ad takımı, sıfat takımı, adlaşmış sıfat, adıl, harf, ek ve takı, belirteç, ilgeç, bağlaç, ünlem, ikileme, yan önerme, tek cümle hallerinde olur. Bazen özneye -di, -dir eklenir: -Bakkala gidiyorum ne alayım? -Al işte, ekmekti reçeldi, peynirdi ne varsa al. cümlesindeki gibi. Bunun dışında özneler yalın olur, -i, -e, -de, -den durum takıları almazlar. Cümlede özneyi bulmak için kim ve ne soruları sorulur. Bir cümlede bir yüklemin bir öznesi olur. Bağlaçla, virgülle ayrılmış ikiden fazla öğelerin hepsi bir özne sayılır: Cümle nedir? Özneler, yüklemler, tümleçler, ünlemler hepsi cümledir. Adlar da cümledir, zarflar da örneğindeki gibi.