D Vitamini Eksikliği Hamile Kalmaya Engel Mi

Zoe Sky *

Hamile kalmakta güçlük çeken kad&#;nlar aç&#;s&#;ndan D vitamini büyük önem ta&#;&#;yor. Yak&#;n zamanda yap&#;lan bir ara&#;t&#;rmada, D vitamini alan kad&#;nlar&#;n do&#;urganl&#;k tedavilerinin yüzde 33 oran&#;nda daha ba&#;ar&#;l&#; oldu&#;u görüldü.

Birmingham Üniversitesi’ndeki bilim insanlar&#;, yüksek oranda D vitaminine sahip kad&#;nlar&#;n do&#;urganl&#;k tedavisine daha iyi cevap verdiklerini saptad&#;. Bunun ayn&#; zamanda yaz döneminde hamile kalma oranlar&#;n&#;n daha yüksek olmas&#;n&#;n sebebini de aç&#;klayabilece&#;i belirtiliyor. Güne&#; &#;&#;&#;nlar&#;, do&#;al yoldan D vitamini alman&#;n yollar&#;ndan biri.

&#;ngiltere’deki Ulusal Sa&#;l&#;k Servisi daha önce hamile kad&#;nlara düzenli olarak D vitamini almalar&#; yönünde bilgilendirme yapm&#;&#;t&#;. D vitamininin bebe&#;in geli&#;iminde faydal&#; oldu&#;u dü&#;ünülüyor. Yeni bulgular gösteriyor ki; D vitamini ayn&#; zamanda çocuk sahibi olmaya çal&#;&#;&#;rken de faydal&#;.

HAM&#;LE KALMA VE DO&#;AL DO&#;UM &#;ANSINI ARTIRIYOR

Ara&#;t&#;rmac&#;lar, tüp bebek ve farkl&#; do&#;urganl&#;k tedavileri gören 2 bin kad&#;n&#;n sonuçlar&#; üzerine çal&#;&#;t&#;lar. Daha önceki 11 çal&#;&#;madan sa&#;lanan veriler, vücudunda yüksek oranda D vitamini bulunan kad&#;nlar&#;n yüzde 46 oran&#;nda hamile kalma &#;anslar&#; oldu&#;unu gösterdi. Ayn&#; zamanda, bu ki&#;ilerin normal do&#;um yapma ihtimallerinin yüzde 33 oran&#;nda daha fazla oldu&#;u saptand&#;.

Kimi bilim insanlar&#; ayn&#; sonuçlar&#; do&#;al yollarla alman&#;n da mümkün oldu&#;unu ifade ediyorlar. Birmingham Üniversitesi’nde üreme uzman&#; olan Dr. Ioannis Gallos, kan testleriyle bir ba&#;lant&#; bulduklar&#;n&#; ancak ek vitaminlerin do&#;rudan üreme oran&#;n&#; artt&#;r&#;p att&#;rmad&#;&#;&#;n&#; test etmediklerini belirtiyor. Di&#;er yandan, tam zamanl&#; düzenli bir takibin D vitamini kullan&#;m&#;n&#;n yarar&#;na dair sonuçlar&#; do&#;rulayabilece&#;ini belirtiyor. Doktor Gallos, “Kad&#;nlar NHS taraf&#;ndan verilen ulusal yönlendirmeye kulak vermeli ve dü&#;ük miktarda D vitamini almal&#;lar. Ve e&#;er herhangi bir endi&#;e duyarlarsa test yapt&#;rmal&#;lar. Ancak belirtmeliyim ki; rastlad&#;&#;&#;m&#;z önemli bir bulgu, hamile kalmakta zorlanan kad&#;nlarda gördü&#;ümüz ortak özelliklerden birinin vücutlar&#;ndaki D vitamini oran&#;n&#;n dü&#;ük olmas&#;yd&#;. Çal&#;&#;mada kad&#;nlar&#;n sadece yüzde 26’s&#;nda yeterli miktarda D vitamini oldu&#;unu gördük,” diyor.

BA&#;I&#;IKLIK S&#;STEM&#;N&#; GÜÇLEND&#;REB&#;L&#;R

Ara&#;t&#;rmac&#;lar, D vitamininin ba&#;&#;&#;&#;kl&#;k sistemindeki tepkimeleri azaltabilece&#;ini ve böylece hamileli&#;in en ba&#;&#;nda embriyonun rahimde yerle&#;mesinin kolayla&#;abilece&#;ini öne sürüyorlar: “Hamilelik oranlar&#;nda yaz ve sonbahar olmak üzere mevsimsel farkl&#;l&#;klar gözlemlendi. Bu olguyu aç&#;klamak amac&#;yla pek çok hipotez ortaya at&#;ld&#; ancak arkas&#;ndaki mekanizma henüz aç&#;klanamad&#;.”

Sardalya ve orkinos gibi ya&#;l&#; bal&#;klar, k&#;rm&#;z&#; et, ci&#;er ve yumurta önemli D vitamini kaynaklar&#;. Ancak günümüzde giderek daha az insan bu g&#;dalar&#; tüketiyor. &#;ngiltere’de her be&#; ki&#;iden birinde dü&#;ük D vitamini oran&#; gözlemleniyor. Vitamin hamilelik s&#;ras&#;nda oldukça önemli ve bebe&#;in kemiklerinin geli&#;imi esnas&#;nda kritik önemde oldu&#;u biliniyor. Öte yandan, oldukça az say&#;da kad&#;n NHS’nin tavsiye etti&#;i ek vitaminleri kullan&#;yor.

DO&#;AL ÜREMEYE YARDIMCI GIDA ÖNER&#;LER&#;

D vitaminine ek olarak alttaki g&#;dalar da öneriliyor:

Kompleks karbonhidratlar – Kompleks karbonhidrat kullan&#;m&#;n&#;z&#; artt&#;r&#;n ve a&#;&#;r&#; i&#;lenmi&#; olanlardan kaç&#;n&#;n. &#;yi karbonhidratlar tam tah&#;ll&#; ürünlerden, lifli g&#;dalar olan meyve ve sebzelerden ve bakliyattan al&#;n&#;r.

Doymam&#;&#; ya&#; – Trans ya&#;lardan kaç&#;n&#;n ve doymam&#;&#; ya&#;lar ile daha sa&#;l&#;kl&#; beslenin.

Protein – Bezelye, f&#;nd&#;k, tohumlar, tofu gibi g&#;dalardan, k&#;rm&#;z&#; etten alaca&#;&#;n&#;z miktarda protein alabilirsiniz. Bu g&#;dalarda daha az ya&#; ve daha az kalori bulunur.

* Yaz&#;n&#;n asl&#;  Natural News sitesinde yay&#;nlanm&#;&#;t&#;r. (Çeviren:&#;dil Kar&#;&#;t)

Kadınların düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girmesine rağmen hamile kalamaması nadir rastlanan bir durum değil. Hamile kalamamak kısırlık gibi tedavi gerektiren problemlere işaret edebilse de, bazen bu durum doğru zamanı bulmak ve yaşam tarzı ile ilgili seçimler ile de ilgili olabiliyor. Örneğin beslenme tarzı ve fiziksel sağlığın doğurganlığa etkisi büyük… Belli gıdalara ağırlık verip diğerlerini olabildiğince azaltmak, kadınların doğurganlığını etkileyebiliyor. Bu yazıda, hamile kalma şansınızı artıracak ya da hamileliğe hazır olmanızı sağlayacak belli başlı vitaminlerden kısaca bahsedeceğiz.

Not:Genel bilgilendirme amacıyla çeşitli kaynaklardan alınan bilgilerin derlenmesiyle hazırlanmış olan bu yazı, bir doktor tavsiyesi olarak alınmamalıdır. Hamile kalma ve sağlıkla ilgili diğer konularda, en sağlıklı bilgiler için doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

Folik Asit

Folik asit, yalnızca hamile kalmaya çalışılan dönemde değil, hamileliğin ilk üç ayında da alınması tavsiye edilen bir vitamindir. Folik asit hamile kalma şansını artırdığı gibi, hamilelik esnasında da bebeğin omurilik gelişimi bakımından büyük önem taşır. Bunlara ek olarak erkeklerde folik asit kullanımının da sperm sayısını artırdığını gösteren çalışmalar mevcuttur.

Kalsiyum

Kalsiyum, hamile kalma şansını artırdığı için değil, hamile kalınması durumunda vücutta bebeğin gelişimi için yeterli miktarda bulunması adına alınmalıdır. Bu bileşen bebeğin kemikleri, kan damarları ve kalbinin gelişiminde önemli bir rol oynar. Hepsi bir yana, özel durumlar söz konusu olmadıkça, zaten her yetişkine kemik sağlığı için gerekli ölçüde kalsiyum alması önerilmektedir.

Koenzim Q10

Koenzim Q10, çeşitli besinlerde bulunabileceği gibi takviye gıdalardan da alınabilecek doğal bir antioksidandır. Vücut, Koenzim Q10’u, hücre yenilenmesi için gerekli enerjiyi üretmekte kullanır. Hem kadın, hem erkek fertilitesini artırdığını gösteren çalışmalar mevcuttur.

Omega 3

Hamilelik süresince alınması önemli olan Omega 3 yağ asitlerinin, aynı zamanda doğurganlığa fayda sağladığı da bilinmektedir. Omega – 3 yağ asitleri, vücutta üretilmedikleri için, besinlerden ya da takviye gıdalardan alınmaları tavsiye edilmektedir. Omega 3 için somon, sardalya gibi cıva oranı düşük balık çeşitleri, ve balık yağı olarak bilinen takviye gıdalar tercih edilebilir.

Demir

Kadınlar için günlük önerilen demir miktarı genelde 18 mg’ken, hamile kalmaya çalışan ya da hamile olan kadınlar için bu oran 27 mg’dır. Yeterli miktarda demir alınmaması halinde, organlar gerekli oksijeni alamazlar. Kanlarında yeterli miktarda demir bulunmayan kadınların, anovülasyon olarak bilinen, yumurtalıkta yumurtacıkların oluşmaması şeklinde kendini gösteren sıkıntıyı yaşayabilecekleri düşünülmektedir. Ayrıca, hamile kalınması halinde bebek sağlıklı bir şekilde gelişebilmek için annesinin vücudundaki demiri kullanacağından, hamilelik başlangıcında düşük seviyelerde demire sahip olmak riskli olabilir.

B6 Vitamini

B6 vitamini fertilite ile iki şekilde ilişkilendirilmektedir. Birincisi, B6 vitamini yumurtlama döngüsünün luteal fazına katkı sağlar. Luteal faz, yumurtanın serbest kalmasından sonra meydana gelen, ortalama 2 hafta süren dönemdir ve normalden kısa sürmesi hamilelik şansını azaltır.  Aynı zamanda B6 vitamini homosistein amino asidinin seviyesini düşürür, ki bu aminoasidin düşük seviyelerde olmasının hamilelik şansını artırdığını gösteren çalışmalar vardır. Ayrıca, hamilelik sürecinde B6 vitamini almanın sabah bulantılarını azalttığını gösteren çalışmalar da mevcuttur.

‘Güne&#; girmeyen eve doktor girer’ ne kadar anlam&#; bir atasözüdür. Hangi hastal&#;&#;a baksak alt&#;ndan D vitamini eksikli&#;i ç&#;k&#;yor. Bu kadar hayati bir vitaminken neredeyse 5 ki&#;inin 4’nde D vitamini eksikli&#;i görüyoruz. Vitaminden öte bizim için bir hormon diyebiliriz.

Peki biz nerede hata yap&#;yoruz ?

Kapal&#; mekanlarda fazlaca vakit geçiriyoruz.
Güne&#;ten yararlanam&#;yor, koruyucu sürüyoruz.
Güne&#;lenme anlay&#;&#;&#;m&#;z tamamen bronzla&#;ma üzerine !
D vitamini takviyeleri konusunda yeniliklere aç&#;k de&#;iliz.
D vitamini üzerine fikir ayr&#;l&#;klar&#; ya&#;and&#;&#;&#; için D vitamini seviyemiz maalesef ki yeterli de&#;il.

Ve bu durumun yol açt&#;&#;&#; problemlerden biri de infertilite (k&#;s&#;rl&#;k). Kad&#;n ve erkek infertilitesinde bak&#;lmas&#; gereken ilk vitaminlerden biri! Kad&#;nlarda menstrual döngünün ba&#; hormonlar&#; östrojen ve progesteron düzeylerinin artt&#;r&#;lmas&#;ndan ovulasyon’a kadar bir çok durumda D vitaminin etkisi vard&#;r. Erkeklerde ise sperm say&#;s&#;, sperm kalitesi, testesteron seviyesi ve cinsel istek için oldukça önemlidir.

Tüp bebek tedavisi görüyorsan&#;z ya da hamile kalmaya çal&#;&#;&#;yorsan&#;z mutlaka D vitamininizi ölçtürün. K&#;s&#;rl&#;&#;&#;n&#;z&#;n alt&#;nda yatan bir sebep olabilir belki de !

Nelere Dikkat Etmeliyiz ?

&#;&#;lk olarak en iyi D vitamini ilac&#; tabiî ki güne&#; ! güne&#;in dik geldi&#;i saatlerde () aras&#; koruyucu kullanmadan özellikle kol ve bacaklar güne&#; görücek &#;ekilde güne&#;lenmeye özen gösterin. Güne&#;lendikten hemen sonra keselenmeyin ve çok s&#;cak du&#;tan kaç&#;n&#;n.

Güne&#;lenme ihtimaliniz yoksa;

D vitamini de&#;eriniz <50 ng/ml ise bir doktor kontrolunde takviye almal&#;s&#;n&#;z.
D vitamini y&#;llarca toksik etkisinden dolay&#; fazlas&#;ndan kaç&#;lan bir vitamin olsa da son çal&#;&#;malarda ng/ml de&#;erleri kabul görmektedir.
BHA içeren ve ayçiçek ya&#;l&#; D vitaminlerinden uzak durun.
Haftal&#;k ya da ayl&#;k D vitamini yüklemesi yerine günlük dozlarda kullanman&#;z&#; tavsiye ederim. Doz tamamen ki&#;iye göre de&#;i&#;mektedir.
D Vitamini kullan&#;rken takviyenizin K2 vitamini ile beraber olmas&#;na özen gösterin. Fazla D vitamini kemiklerden kana kalsiyum geçi&#;ine sebep olabilir.
Çok kilolu olmaktan kaç&#;n&#;n ve sa&#;l&#;kl&#; beslenin.

Dyt. FULYA BOZDEM&#;R
seafoodplus.info
instagram : @dytfulyabozdemir

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Gebelikte Mineral ve Vitamin Kullanımı

DoktorDergisi

Doç. Dr. Okan Özkaya

Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Isparta

Özet:

Sağlıklı ve düzenli beslenebilen tekil gebeliklerde, multivitamin – mineral kompleksi profilaksisine gerek yoktur. Hatta zararı olabilir. Ancak, folik asit mutlaka kullanılmalıdır. Folik asite gebelikten önce başlanmalı ve ilk 3 ay süresince kullanılmalıdır. Profilaktik demir kullanımı gerekli değildir. Hatta gastrointestinal sisteme olduğu gibi yan etkileri de olabilir. Ancak, anemi saptandığı zaman (Hb < 11 mg/dl, Hct < %30) tüm gebelere demir tedavi dozunda verilmelidir. Gebeliğin indüklediği hipertansiyon ve pre-eklampsi riskinin azaltılmasında halen vitamin-mineral kullanımının önemli olduğu kanıtlanamamıştır.

Gebelik anabolik bir durumdur. Gebelikte hem enerji ihtiyacında, hem de vitamin-mineral ihtiyacında artış vardır. Fetal kilo anne beslenmesi ile yakından ilişkili olup, özellikle son trimesterde annenin aldığı kilo ve beslenme durumu fetüsün doğum ağırlığında önemlidir. Yetersiz beslenme, mineral ve vitamin eksikliği kötü gebelik sonuçları ile ilişkilidir.

Gebelikte vitamin ve mineral yetersizliğinin en önemli nedenleri şunlardır;

1. Gebelikte yetersiz beslenme ve diyette yetersiz alım
2. İlaç, alkol ve madde bağımlılığı
3. Katı vejetaryenlik
4. Sigara kullanımı
5. Gebeliğe obezite veya düşük kilo ile başlanması gibi nedenlerdir.

Gebelikte beslenme, mineral ve vitamin alımından başka, maternal özelliklerin de gebeliğe etkisi vardır. Bu maternal özellikler arasında; sosyoekonomik durum, yaş, beslenme alışkanlığı, doğum sıklığı ve sayısı (parite), madde bağımlılığı, genel sağlık durumu bulunmaktadır. Gebelikte uygun beslenme ile; düşük doğum ağırlıklı (< g) fetüs oranlarını azaltmak, abortus ve preterm doğum oranlarını azaltmak, pre-eklampsi oranlarını azaltmak, demir eksikliği anemisini önlemek ve nöral tüp defekti (NTD) gibi bazı doğumsal anomalileri önlemek amaçlanmaktadır.

Her gebede aynı derecede kilo alımı amaçlanmamaktadır. Bunda belirleyici olan gebelik öncesi kilo durumudur. Bu durum Tablo 1’de gösterilmektedir.

Tablo 1. Gebelikte arzu edilen kilo alımı

Gebelikte vitamin-mineral eksikliği çok önemlidir. Çünkü birçok vitamin ve mineral eksikliği bazı genel ve spesifik hastalıklarla beraberdir. Bunlara örnek olarak; demir eksikliğinde anemi, folik asit eksikliğinde hematolojik ve konjenital bozukluklar, ciddi iyot eksikliğinde kretenizm ve mental retardasyon olması, magnezyum (Mg⁺²), selenyum (Se⁺²), bakır (Cu⁺²), kalsiyum (Ca⁺²) eksikliklerinde fetal gelişim bozuklukları ve pre-eklampsi riskinde artış verilebilir. Yine A vitamini eksikliğinde gece körlüğü, düşük doğum ağırlığı, IUGR, dekolman plasenta ve mental retardasyon gelişebilmektedir.

Gebelikte vitamin-mineral açısından kadınların desteklenmesi önemli olabilir. Çünkü geri kalmış ülkelerde halen 50 milyon kişi yetersiz demir alımına bağlı olarak anemiktir. Yine, tüm dünyada 1 milyon kadın ve çocukta vitamin A eksikliği vardır. Vitamin-mineral desteği özellikle geri kalmış ülkelerde önemlidir. Çünkü genel olarak bu ülkelerde hem yetersiz hayvansal gıda alımı, hem de yetersiz sebze-meyve alımı vardır. Bu nedenle UNICEF yılında, geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde tüm gebelikte vitamin-mineral desteği verilmesi gerektiğini bildirmiştir. Bu vitamin-mineral kombinasyonunda; vitamin olarak A, B₁, B₂, B₆, B₁₂, C, D, E, folik asit bulunmalı iken, mineral olarak ise, selenyum, iyot, demir ve çinko olması gerektiğini bildirmiştir.

Gebelikte Mineraller

1. Gebelikte Demir Kullanımı

Gebelikte demir ihtiyacı artmaktadır. Bunun nedeni, mg fetüse olan kayıp ve mg annenin hemoglobini için demir kullanılmasıdır. Gebelikte demir ihtiyacı özellikle trimesterde artmaktadır. Demir eksikliği durumunda; annede anemi, immünite bozukluğu (¯ lökosit granulasyonu) olabilirken, fetüste ise erken doğum riskinde artış ve düşük doğum ağırlığı olabilmektedir. Gebelikte demir profilaksisinde mg/gün dozu yeterlidir. Ancak profilaktik demir kullanımının gerekli olduğunu gösteren halen kesin bir çalışma yoktur. UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) özellikle geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde mutlaka profilaktik kullanılması gerektiğini belirtmektedirler. Profilaktik demir kullanımı termde hemoglobinin < g/dl olmasını engeller. Ancak, halen profilaktik demir kullanımının gerekli olduğunu gösteren yeterli kanıt yoktur. Aksine maternal yan etkileri gebeliği kötü olarak etkileyebilir. Ancak anemi saptanırsa (Hb < g/dl) tedavi dozunda demir başlanmalıdır.

2. Gebelikte Kalsiyum ve Fosfor

Gebelikte Ca⁺² ihtiyacı %33 oranında artmaktadır. Ancak gebelikte eksikliği nadir olarak görülmektedir. Çünkü gebelikte besinlerle yeteri kadar alınabilmektedir. Yapılan bazı çalışmalarda, düşük Ca⁺² oranları ile gebeliğe bağlı hipertansiyon ve pre-eklampsi risk artışı olabileceği belirtilmektedir. Ancak halen gebelikte profilaktik kullanımı tartışmalıdır. Çünkü literatürde, gebelikte profilaktik kalsiyum kullanımının pre-eklampsi sıklığını azalttığını ve hiç etkili olmadığını belirten çalışmalar vardır ve halen pre-eklampsi riskini azalttığı kanıtlanamamıştır.

Fosfor besinlerde fazla miktarda olduğu için gebelikte fosfor desteği gerekli değildir.

3. Gebelikte Çinko Kullanımı

Çinko protein sentezi ve nükleik asit yapımında önemli bir mineraldir. Gebelikte eksikliği olursa; pre-eklampsi, erken membran rüptürü ve IUGR olabilmektedir. Gebelikte profilaktik çinko kullanımı erken doğum oranını %15 oranında azaltmaktadır. Ancak halen profilaktik kullanımının gerekli olduğunu gösteren yeterli kanıt yoktur.

4. Gebelikte İyot Kullanımı

İyot eksikliğinin en önemli sonuçları, kretenizm, mental retardasyon, erken doğum eylemi ve fetal ölüm riskinde artıştır. Ayrıca fazla alınması durumunda da fetal guatr olabilmektedir. Günlük µg dozda alınması yeterlidir. Gebelikte mutlaka iyot verilmelidir. Ancak bunun için ilaç preparatı kullanmaya gerek yoktur. Çünkü gerekli ihtiyaç iyotlu tuz ile sağlanabilir.

5. Gebelikte Magnezyum Kullanımı

Gebelik, aksi düşünülse de magnezyum eksikliğine neden değildir. Gebelikte magnezyum eksikliğipre-eklampsi ve erken doğum riskinde artış ile ilişkili olabilir. Ancak yapılan çalışmalarda gebelikte profilaktik Mg⁺² kullanımının herhangi bir gebelik sonucunda iyileşme sağlamadığı gösterilmiştir. Bu nedenle gebelikte profilaktik kullanımı gerekli değildir.

6. Gebelikte Diğer Mineraller

Bunlar arasında, bakır, selenyum, krom, manganez, molbdenyum ve flor bulunmaktadır. Bunların normal şartlarda gebelikte eksiklikleri bildirilmemiştir. Ayrıca halen eksikliklerinin önemi de belli değildir. Bu nedenle gebelikte profilaktik kullanımları önerilmemektedir.

Gebelikte Vitaminler

1. Gebelikte Vitamin &#; A Kullanımı

Gebelikte A vitamini ihtiyacı %20 oranında artmaktadır. Gebelikte A vitamini eksikliği, gece körlüğü, mental retardasyon, IUGR, düşük doğum ağırlığı, immün sistem bozukluğu ve plasenta dekolmanı ile ilişkili bulunmuştur. WHO yılında yayınladığı bir bildiride A vitamini eksikliğinin olduğu endemik bölgelerde tüm gebelik ve laktasyonda profilaktik olarak A vitamini verilmesini önermiştir. Yine yılında Nepal ve Endonezya’da yapılan geniş katılımlı çalışmalarda, gebelikte profilaktik A vitamini verilmesi ile mental retardasyon ve anemi oranlarının azaldığı saptanmıştır. Ancak tüm bu verilere rağmen gebelikte profilaktik A vitamini kullanımının yararı tartışmalıdır. Ayrıca günlük µg’dan fazla dozda alınmasının teratojen olabileceği unutulmamalıdır.

2. Gebelikte Vitamin -D Kullanımı

Gebelikte D vitamininin aktif metaboliti ( OH₂-D₃) artarken, inaktif metaboliti (25 OH-D₃) azalmaktadır. Gebelikte D vitamini eksikliği nadirdir. Gebelikte D vitamini eksikliğinde, neonatal tetani, fetal rikets ve bebekte anormal diş gelişimi gözlenebilmektedir. Ayrıca D vitamini yüksek dozda toksiktir. Yapılan önemli çalımlarda gebelikte profilaktik kullanımının gerekli olmadığı gösterilmiştir.

3. Gebelikte Vitamin -E Kullanımı

Gebelikte E vitamini seviyesinde düşüş yoktur. Gebelikte yetersiz E vitamini alımında, pre-eklampsi, düşük doğum ağırlığı ve plasenta dekolmanı riskinde artış olabilir. D vitamininden farklı olarak gebelikte E vitamini yüksek dozda toksik değildir. Ancak yapılan çalışmalarda, gebelikte profilaktik E vitamini verilmesinin pre-eklampsi ve düşük doğum ağırlığını azalttığı yönünde yeterli kanıt bulunamamıştır. Bu nedenle gebelikte profilaktik kullanımı önerilmemektedir.

4. Gebelikte Vitamin -K Kullanımı

Gebelikte K vitamini eksikliği son derece nadirdir. Gebelikte profilaktik kullanımı önerilmemektedir. Hatta gebelikte birçok pıhtılaşma faktörünün arttığı düşünülürse K vitamini kullanımı tromboz oluşumuna neden olması açısından tehlikeli bile olabilmektedir.

5. Gebelikte Vitamin -C Kullanımı

C vitamini bağdokusu ve kollajen yapımı ile antioksidan sistemde görev alan bir vitamindir. Gebelikte C vitamini seviyesi %50 oranında azalmaktadır. Bunun nedeni hem fetüse olan kayıp hem de gebeliğe bağlı hemodilüsyondur. Gebelikte C vitamini eksikliğinde pre-eklampsi, düşük doğum ağırlığı ve anemi saptanabilmektedir. Gebelikte yeterli alım diyetten sağlanabilir. Yapılan çalışmalarda gebelikte profilaktik C vitamini verilmesinin kötü gebelik sonuçlarını azalttığına dair herhangi bir kanıt yoktur. Hatta bazı çalışmalarda erken doğum eylemi riskini hafif derecede arttırdığı saptanmıştır.

6. Gebelikte B Vitaminler

Gebelikte tüm B vitamin bileşenleri azalmaktadır. Tiamin (B₁ vitamini) ve Riboflavin (B₂vitamini)’in gebelikte eksiklikleri nadirdir. Bu nedenle de ekstra desteğe gerek yoktur.

Vitamin B₆

Gebelikte tek başına B₆ vitamini eksikliği nadir olup, genellikle diğer B vitaminler ile beraber eksikliği görülür. Gebelikte vitamin B₆ eksikliğinde, pre-eklampsi, karbonhidrat intoleransı, hiperemezis gravidarum gibi gebelik bulantı kusmalarında artış, infantta nörolojik bozukluklar ve immün sistem bozuklukları izlenebilir. Gebelikte profilaktik kullanımın yararlı etkinliği saptanamamıştır. Aksinefazla kullanımda halsizlik ve yürüme bozukluğuna sebep olabilir.

Madde bağımlılığı, çoğul gebeliği, adolesan gebeliği olanlarda ve yetersiz beslenenlerde 2 mg/gün dozunda vitamin B₆ verilmelidir.

Vitamin B₁₂

VitaminB₁₂ eksikliğinde, megaloblastik anemi, fetal ölüm ve fetal nörolojik-davranış bozuklukları izlenebilir. Normalde gebelikte besinlerle yeterli alım sağlanabilir. Bu nedenle gebelikte profilaktik kullanım gerekli değil. Ancak, katı vejetaryenlerde, malabsorbsiyon bozukluğunda profilaktik kullanımı gerekmektedir.

7. Gebelikte Folik Asit Kullanımı

Gebelikte serum folik asit seviyesi azalmaktadır. Gebelikte folik asit eksikliğinde, megaloblastik anemi, düşük doğum ağırlığı ve fetal anomali oranları artmaktadır. Gebelikte kullanımının yararlı olduğunun kanıtlandığı tek vitamindir. Burada önemli olan nöral tüpün kapanma süreci olan döllenmeden sonraki ilk hafta folik asitin mutlaka kullanılması gerekliliğidir. Folik asit µg/gün dozunda gebelikten önce başlanmalı ve 1. trimester boyunca (ilk 3 ay) kullanılmalıdır. Önceki gebeliğinde nöral tüp defekti (NTD) olan bebek doğurma öyküsü olan kadınlarda folik asit dozu 4 mg/gün olmalıdır. Ancak maalesef ülkemizde gebelerin sadece % kadarı folik asiti gebelikten önce başlamaktadırlar. Birçoğu ise hiç kullanmamaktadır. Bu nedenle gebe kalmayı düşünen tüm kadınların folik asitten zengin olan yeşil yapraklı besin tüketimine önem vermeleri gerekmektedir. Hatta daha önemlisi devlet politikası olarak günlük besinlere folik asit eklenerek (örneğin ekmeğe) kadınların folik asit almaları sağlanmalıdır. Bu şekilde bazı çalışmalarda 1/ olarak verilen NTD riski çok daha az oranlara çekilebilecektir.

Gebeliğin İndüklediği Hipertansiyon ve Pre-eklampside Vitamin ve Mineraller

Pre-eklampside, lipid peroksidasyonunda ve serum homosistein düzeyinde artış varken, vitamin C düzeyinde azalma vardır. Yapılan çalışmalarda antioksidan tedavi ile pre-eklampsinin sıklığının azaltılabileceği belirtilmiştir. Bir çalışmada gebelikte profilaktik multivitamin kullanımı ile %45 oranında pre-eklampsi riskinin azaldığı bulunmuştur. Burada esas etkinin vitaminlerin sinerjistik etkisine bağlı olabileceği vurgulanmıştır. Ancak birçok çalışmada antioksidan olan E vitamini ve C vitamini kullanımının pre-eklampsi riskini azaltmadığı saptanmıştır. Bugün için pre-eklampsi riskinin azaltılmasında, herhangi bir vitamin – mineral kombinasyonunun kullanılması gerekliliği konusunda konsensüs sağlanamamıştır.

Gebelikte Profilaktik Multivitamin-Mineral Kullanımı Gerekli mi?

Literatürde önemli çalışmaların incelenip değerlendirildiği ve yayınlandığı Cochrane literatüründe ve yıllarında yapılan 2 önemli derlemede aşağıdaki sonuçlar bulunmuştur.

Bu iki çalışmada da, gebelikte multivitamin – mineral kompleksi kullanımı ile düşük doğum ağırlığı ve maternal aneminin anlamlı olarak azaltıldığı saptanmıştır. Yine aynı çalışmalarda, gebelikte demir + folik asit kullanımı ile de düşük doğum ağırlığı ve maternal aneminin anlamlı olarak azaldığı saptanmıştır. Bu çalışmalarda her iki grup karşılaştırıldığında (multivitamin – mineral kompleksi kullanan grup ile demir + folik asit kullanan grup) gruplar arasında gebelik sonuçları açısından anlamlı farklılık saptanmamıştır. Bunun nedeni multivitamin – mineral kompleksi kullanan grupta gebelik sonuçlarının iyi olmasına, içerikteki demir ve folik asitin etkili olmasıdır. Yani gebelere sadece demir ve folik asit verilerek de yararlı etki elde edilebilmektedir.

Sonuçlar

1. Sağlıklı ve düzenli beslenebilen tekil gebeliklerde, multivitamin – mineral kompleksi profilaksisine gerek yoktur. Hatta zararı olabilir.
2. Ancak, folik asit mutlaka kullanılmalıdır. Folik asite gebelikten önce başlanmalı ve ilk 3 ay süresince kullanılmalıdır.
3. Profilaktik demir kullanımı gerekli değildir. Hatta gastrointestinal sisteme olduğu gibi yan etkileri de olabilir. Ancak, anemi saptandığı zaman (Hb < 11 mg/dl, Hct < %30) tüm gebelere demir tedavi dozunda verilmelidir.
4. Gebeliğin indüklediği hipertansiyon ve pre-eklampsi riskinin azaltılmasında halen vitamin-mineral kullanımının önemli olduğu kanıtlanamamıştır.

Kaynaklar

1. Lunet N, Rodrigues T, Correia S, Barros H. Adequacy of prenatal care as a major determinant of folic acid, iron, and vitamin intake during pregnancy. Cad Saude Publica ;
2. Glenville M. Nutritional supplements in pregnancy: commercial push or evidence based? Curr Opin Obstet Gynecol ;
3. Picciano MF. Pregnancy and lactation: physiological adjustments, nutritional requirements and the role of dietary supplements. J Nutr ;
4. Strobel M, Tinz J, Biesalski HK. The importance of beta-carotene as a source of vitamin A with special regard to pregnant and breastfeeding women. Eur J Nutr ; 46
5. Zimmermann M, Delange F. Iodine supplementation of pregnant women in Europe: a review and recommendations. Eur J Clin Nutr ;
6. Black RE. Micronutrients in pregnancy. Br J Nutr ;
7. Ladipo OA. Nutrition in pregnancy: mineral and vitamin supplements. Am J Clin Nutr ;
8. Aguayo VM, Koné D, Bamba SI, Diallo B, Sidibé Y, Traoré D, Signé P, Baker SK. Acceptability of multiple micronutrient supplements by pregnant and lactating women in Mali. Public Health Nutr ; 8:
9. Allen LH. Multiple micronutrients in pregnancy and lactation: an overview. Am J Clin Nutr ;
10. Nilsen RM, Vollset SE, Rasmussen SA, Ueland PM, Daltveit AK. Folic acid and multivitamin supplement use and risk of placental abruption: a population-based registry study. Am J Epidemiol ;
11. Antenatal care. National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health. Commissioned by the National Institute for Health and Clinical Excellence. March
12. Rumbold A, Duley L, Crowther CA, Haslam RR. Antioxidants for preventing pre-eclampsia. Cochrane Database Syst Rev , 23;(1):CD
13. Mahomed K. WITHDRAWN: Iron and folate supplementation in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev , 18;(3):CD
14. Mahomed K. WITHDRAWN: Folate supplementation in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev , 18;(3):CD
15. Pena-Rosas JP, Viteri FE. Effects of routine oral iron supplementation with or without folic acid for women during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev , 19;3: CD
16. Rumbold A, Crowther CA. Vitamin C supplementation in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev , 18;(2):CD
17. Rumbold A, Crowther CA. Vitamin E supplementation in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev , 18;(2):CD