Dans Eden Insanlar

Daha Fazla İçerik Göster

Yeni yıl, yeni fırsatlar demek ve 'ten beklentimiz, bilimin Türkiye'nin her köşesine yayılması ve daha erişilebilir olması. Evrim Ağacı olarak, bu görevi yerine getirmek için gece gündüz demeden çalışıyoruz ve çalışmaya devam edeceğiz. Bizim milyarder sahiplerimiz yok, koca koca şirketler arkamızda durmuyor, herhangi bir elçilikten fon almıyoruz. Bizim sorumlu olduğumuz tek kişi var: Sizsiniz! Ve tabii ki sizin gibi yüz binlerce bilimsever. Biz, siz gibi bilimseverlerin maddi destekleri sayesinde Türkiye'nin en büyük popüler bilim platformu olduk ve aynen bu çizgide devam etmek istiyoruz. Eğer bize destek olursanız, bu yıl da bilimin Türkiye geneline yayılmasına katkı sağlamış olacaksınız. Tek seferlik destek olun veya daha iyisi, aylık destekçilerimiz arasına şimdi katılın.

Orta Ça&#;, tarihin en zorlu olaylar&#;n&#;n ya&#;ad&#;&#;&#; insanl&#;k için kaos yaratan bir dönemdi. Sava&#;lar, k&#;tl&#;klar, veba salg&#;n&#;, do&#;al afetler bu dönemde insanl&#;&#;&#;n en büyük sorunlar&#;n&#; olu&#;turuyordu. Bütün bu olumsuzluklara bir de bu dönemde “ölüm dans&#;” ad&#; verilen bir salg&#;n eklendi. yüzy&#;ldan yüzy&#;la kadar, Avrupal&#;lar histerik bir dans etme tutkusuna kap&#;ld&#;lar. Yorgunluktan bay&#;lana kadar dans ettiler. Orta Ça&#; ölüm dans&#; olarak tarihe ad&#;n&#; alt&#;n harflerle yazd&#;ran fenomen, Aziz John’un dans&#; olarak biliniyor. Peki bu fenomenin nedeni neydi?

B&#;R KADIN SAYES&#;NDE BA&#;LADI

y&#;l&#;nda Strasbourg’da ya&#;ayan Frau Troffea isimli bir kad&#;n evinden ç&#;kt&#; ve yak&#;nlardaki dar bir soka&#;a girdi. &#;lk ba&#;ta köyde günlük i&#;leriyle u&#;ra&#;an kom&#;ular&#;n&#;n dikkatini çekmedi. Ancak ard&#;ndan kimseyi umursamadan dans etmeye ba&#;lamas&#; merak uyand&#;rd&#;. Etraf&#;nda çalan bir müzik yoktu. Hareketleri bir dans figüründen çok bilinçsizce yap&#;lan eylemleri an&#;msat&#;yordu. K&#;sa bir süre sonra köy halk&#;ndan baz&#; insanlar, do&#;açlama bir &#;ekilde dansa e&#;lik etmeye ba&#;lad&#;. Nihayetinde tam ki&#;i Frau Troffea ile dans etmeye ba&#;lam&#;&#;t&#;.

YORGUNLUKTAN ÖLENE KADAR DANS EDENLER VARDI

yüzy&#;llar aras&#;nda Orta Ça&#; Avrupas&#;’nda ya&#;ayan insanlar&#;n yorgunluktan ölene kadar dans etti&#;ine dari raporlarla doluydu. &#;nsanlar dans ederken s&#;k s&#;k Vaftizci Yahya’n&#;n ad&#;n&#; hayk&#;rd&#;klar&#; için bu fenomen literatüre Aziz John’un Dans&#; olarak geçti. Aziz John’un dans&#; o kadar etkileyiciydi ki insanlar&#; travmatize ediyordu. Aziz John’un dans&#;, Orta Ça&#;’da ya&#;ayan Avrupal&#; köylüleri periyodik olarak rahats&#;z eden kitlesel bir histeri biçimiydi. &#;nsanlar istemsizce dans etmeye ba&#;lar, haftalarca bazen aylarca durmazlard&#;. Durum bula&#;&#;c&#; görünüyordu ve yüzlerce insan&#;n yorgunluktan bay&#;lana kadar gruplar halinde dans etmesine neden oluyordu.

y&#;l&#;nda toplu dans eylemi Meuse Nehri’nde bulunan bir köprünün çökmesine neden oldu. Olay yerinde ki&#;i hayat&#;n&#; kaybetti. Dans salg&#;n&#;na tutulan ki&#;iler k&#;yafetlerini ç&#;kart&#;yor, halüsinasyon görüyor ve azizlerin isimlerini hayk&#;r&#;yordu. Ayn&#; zamanda tüm bunlar&#;n yan&#;nda k&#;vranma, ç&#;&#;l&#;k atma ve a&#;&#;z köpürmesi semptomlar&#;n&#; gösteriyorlard&#;. Yar&#;m bin y&#;l geçmi&#; olsa da bilim insanlar&#; hala bu tuhaf olay&#;n nedenlerini ara&#;t&#;r&#;yor.

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Orta Çağ, belki de tarihin en zorlu olaylarının yaşandığı kaotik bir zaman dilimiydi. Savaşlar, kıtlıklar, veba salgını, doğal felaketler bir yana bir de bu dönemi &#;ölüm dansı&#; vurmuştu. yüzyıldan yüzyıla kadar, Avrupalılar histerik bir dans etme arzusuna kapıldılar. Ve bunu yorgunluktan bayılana kadar toplu halde yaptılar. Orta Çağ ölüm dansı olarak adlandırılan bu fenomen, Aziz John&#;un dansı olarak da biliniyor. Peki bu tuhaf fenomene sebep olan şey neydi? Hastalık mı, felaketler mi yoksa şeytan mı? Gelin detaylara birlikte bakalım.

yılında Strasbourg’da Frau Troffea isimli bir kadın evinden çıktı ve yakınlardaki dar bir sokağa girdi

İlk başta, köyde günlük işleriyle uğraşan komşularının çok fazla dikkatini çekmedi. Ama bu biraz sonra değişecekti. Frau Troffea bir anda etrafındakileri umursamadan dans etmeye başladı. Etrafta çalan bir müzik yoktu. Hareketleri bilinçli değildi ve kimse onun ne yapmaya çalıştığını anlamıyordu. Kısa bir süre sonra köy halkından bazı insanlar, doğaçlama bir şekilde dansa eşlik etmeye başladı. Nihayetinde tam kişi Frau Troffea ile dans etmeye başlamıştı. Bugün bize ne kadar tuhaf gelse de bu olayın benzerleri Orta Çağ boyunca sık sık yaşandı.

yüzyıldan yüzyıla kadar olan kronikler, Orta Çağ Avrupası’nda yaşayan insanların yorgunluktan ölene kadar dans ettiğine dair raporlarla dolu

İnsanlar dans ederlerken sık sık Vaftizci Yahya’nın adını haykırdıkları için bu fenomen literatüre Aziz John’un Dansı olarak geçti. Aziz John’un dansı o kadar etkileyiciydi ki insanları travmatize ediyordu. Aziz John’un dansı, Orta Çağ’da yaşayan Avrupalı köylüleri periyodik olarak rahatsız eden kitlesel bir histeri biçimiydi. İnsanlar istemsizce dans etmeye başlar, haftalarca bazen aylarca durmazlardı. Durum bulaşıcı görünüyordu ve yüzlerce insanın yorgunluktan bayılana kadar gruplar halinde dans etmesine neden oluyordu. Öyle ki yılında toplu dans Meuse Nehri’nde bulunan bir köprünün çökmesine neden oldu. Olay yerinde en az kişi hayatını kaybetti. Birçok insan, fenomen esnasında kıyafetlerini çıkarır, halüsinasyon görür ve azizlerin isimlerini haykırırlardı. Aynı zamanda bu korkunç deneyim sırasında kıvranma, çığlık atma ve ağız köpürmesi oldukça yaygındı. Bugün üzerinden yarım bin yıl geçmiş olsa da bilim insanları hala bu tuhaf olayın nedenlerini araştırıyor.

Aziz John’un dansı vebaya bir tepki miydi?

Orta Çağ ölüm dansının kökeni, Avrupa’nın en büyük felaketinin başlangıcına kadar izlenebiliyor. Özellikle ’lı ve 50’li yıllarda Kara Ölüm, Avrupa kıtasında o kadar hızlı yayılıyordu ki nüfusun %60’ı bu dönemde hayatını kaybetti. Tüm topluluklar yok oldu ve sonu gelmeyen kıtlık dönemleri başladı. Bu olaylara yanıt olarak önce kırbaçlılar ortaya çıktı. Bu insanlar kasabaların ve şehirlerin sokaklarında dolaşırlarken çaresizlikten kendilerini kırbaçlıyorlardı. yılına ait bir kronikte, dans histerisinin kadınlar arasında Bohemya sınırındaki Lausitz’de başladığı belirtiliyor. Belgeye göre; Meryem Ana heykelinin dibinde toplanan kadınlar, bir anda sokakta bağırmaya ve dans etmeye başlıyorlardı.

Lausitz’deki dans çılgınlığı kısa bir sürede yatışmış görünmektedir. Ancak 14 yıl sonra bu fenomen daha korkunç bir şekilde geri döndü. O yaz, insanlar Ren Nehri çevresindeki kasabalara akmaya başladı. Lausitz’deki öncüleri gibi, dansçıların davranışları tutarsız ve çılgıncaydı. Manik dönüşler ve sıçramalar ön plandaydı. Kısa bir süre sonra bu bulaşıcı dans hastalığının sevinç gösterisi olmaktan çok insanların zihinlerini kontrol eden mani olduğu anlaşıldı. Uzmanlar bu durumun ismini “koreomani” olarak açıklıyor.

Keşiş ve tarihçi Petrus de Herenthali, kreomaniye yakalanmış insanlar için şöyle diyordu: “Bu insanlar şeytan tarafından o kadar eziyete uğradılar ki, pazar ve kiliselerde olduğu kadar kendi evlerinde de dans edip havaya sıçradılar”.

Tarihçi Bzovius’un tasviri daha rahatsız ediciydi. O bu fenomen için dans çılgınlığı diyordu. Dans çılgınlığına kapılan hastalar “köpürerek yere düşmeden önce tüm toplumu çılgın bir kaçışa sürüklüyordu, daha sonra ölümüne dans ediyorlardı”.

Dans çılgınlığının sonu: Seks partileri

Çılgınca dans eden insanlar Trier şehri yakınlarındaki bir ormanda başka bir salgının yaşanmasına neden oldu. Burada o kadar büyük bir kalabalık vardı ki orman adeta küçük çaplı bir köy yerini andırıyordu. İnsanlar burada önce dans etmeye, ardından soyunmaya başladılar. Sonrasında ise ’den fazla kadının hamile kalmasıyla sonuçlanacak bir seks partisi başladı. Dansçılardan bazıları yerlerde sürüklenerek karınlarını tutuyorlardı. Görünüşe göre insanlar içlerine bir şeytan kaçtığına inanıyorlardı.

Dansçılar o kadar histerik davranıyorlardı ki kırmızı giyen ya da son moda kıyafetler giyen insanlara saldırmaya başlıyorlardı. Liege kasabasındaki yetkililer, saldırıların önüne geçmek için dönemin moda olan sivri uçlu ayakkabıların üretimini yasakladı. Sokaklarda seks yapan ve dans eden insanları gören yetkililer, dansçıları derhal sapkın ilan etti. Asilerin çoğu “içlerine şeytan kaçtığı” için Liege kilisesine kapandı. Rahipler onlarla alay edip, zorbalık ediyordu. Boğazlarından aşağı su döküyorlar ya da insanların kafalarını su fıçılarına daldırıyorlardı. Fakat hiçbir yöntem dans çılgınlığını sonlandıramadı.

Orta Çağ ölüm dansının sebebi neydi?

Dans çılgınlığı başladıktan sonra kilise yetkilileri, insanların şeytani güçlerin kurbanı olduğunu ilan etti. Ama bu teşhis doğru muydu? O zamanlar insanlar buna inanmıştı. Son beş yüz yıldır bu garip fenomene neyin sebep olduğunu açıklamak için sayısız çalışma yapıldı. Bazıları insanların histeri nöbeti geçirdiğini iddia ediyordu. Bazıları ise bunun koreomani olduğunu ileri sürüyordu. Son yıllarda bilim insanları, bu olayı açıklamak için çevresel faktörlerin değerlendirilmesi gerektiğini belirtmeye başladı. Hatta bazı bilim insanları, hastaların psikotropik özellikler içeren ergot (bir tür küf) yutmuş olabileceğini düşünüyor. Ergot, ’de Amerika’nın Salem kasabasını etkisi altına alan ve kötü şöhretli cadı mahkemelerine yol açan psikoza neden olmasıyla biliyor. Salem cadı avıyla ilgili detaylı bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.

Ergot teorisi bazı bilim insanları tarafından kabul edilirken bazıları bunu reddediyor. Çünkü insanlar dans esnasındayken bedenlerini hiçbir şekilde kontrol edemiyorlardı. Bu durum ise dissosiyatif bir trans halindeymiş gibi zıplayıp yalpalamalarına neden oluyordu. Bazı psikologlar bu fenomeni açıklarken dissosiyatif kimlik bozukluğuna işaret ediyor.

Ren Nehri, sel baskınlarına karşı savunmasız bir yapıdadır. yüzyılda bu baskınlardan belki de en büyüğü gerçekleşmişti. İnsanların evleri ve tarlaları sular altında kalmış ardından büyük bir kıtlık yaşanmıştı. Aynı dönemde bir de veba salgını yaşanıyordu. Veba salgını sonlanmadan şiddetli bir frengi salgını başladı. Böyle bir durumda insanların mutlu olması beklenemezdi. Sonuç olarak herkes umutsuzluk içindeydi. Peki bu umutsuzluğun kitlesel histerik dans salgınına yol açma ihtimali var mı?

Uzmanlar; veba, frengi, savaşlar, felaketeler ve stresle Aziz John’un dansı arasındaki bağlantıyı göz ardı etmiyor. Ancak Ren kıyılarında büyük bir coşkuyla başlayan dans çılgınlığının gerçek nedeni şimdilik bir sır olarak kalıyor.

Kaynak:

Çoğu insan “bulaşıcı” bir hastalığı mikroplar veya fiziksel yollarla yayılabilen bir şey olarak düşünür. Ancak, zihnin gücünü ve kendisini tehdit altında hissettiğinde bedenin kontrolünü ele geçirme yeteneğini asla küçümsememelisiniz. Tarihin tozlu sayfalarından buna bir çok örnek vermek mümkündür. Ancak kuşkusuz ki bunlar arasında en ünlüsü ve ilginci yılında yaşanan dans salgını diğer adıyla dans vebası olacaktır.

’de bir Temmuz günü, Frau Troffea adlı bir kadın, o dönemlerde Roma İmparatorluğu’nun bir parçası olan Strasbourg sokaklarında sessizce dans etmeyi başladı. Herhangi bir müzik olmamasına rağmen zıplamalar, kendi etrafından dönmeler biçiminde devam eden dansını neredeyse bir hafta boyunca uyumadan, yemek yemeden sürdürdü.

Kadın ayakları kanayana kadar dans etmeyi, tepinmeyi ve zıplamayı bırakamadı. Sonunda yorgunluktan yere yığıldı, ancak bu esnada bile uzuvlarını sallanmaya devam etti.

Dans Vebası Zaman İçinde Kişiyi Etkisi Altına Alacaktı

O dönemde Strasbourg sokaklarında yapılacak fazla da bir şey yoktu. Etrafındaki insanlar bir süre onu izlediler. Frau Troffee’nin kocası da dahil olmak üzere birçok insan hareket etmekten kanayan ve moraran ayaklara bakarak bu dansa mantıklı bir açıklama getirmeye çalışıyordu. Ancak devamında çoğunlukla kadınlar olmak üzere diğer insanlar da dans etmeye başladılar.

Böylece dans vebası başlamış oldu. İlk başta 34 kişi kadardılar. Ancak Ağustos ayına gelindiğinde, dans salgını kişiyi etkisi altına almıştı. Sürekli dans ettikleri için insanlar yorgunluktan bayılamaya başlamıştı. Bir kısmı sadece bilinci yitirdi bir kısmı ise felç ve kalp krizi geçirdi. Ancak ölümüne dans durmadan devam etti.

Yerel doktorlar konuya bir açıklama getiremiyordu. En sonunda bunun kanın fazla ısınması ile ilgili doğal bir hastalık olduğuna karar verildi. Tedavisi de hastalıktan kurtulana kadar daha fazla dans etmekti. Bunun üzerine dansçılar için hemen bir sahne inşa edildi, profesyonel dansçılar getirildi. Hatta dansa eşlik etmesi için bir müzik grubu bile vardı.

Ancak işler planlandığı gibi gitmedi. Sonucunda performans daha fazla vatandaşı çılgın dansçılara katılmaya teşvik etti. Bazı kaynaklar, bu süreçte günde 15 kişinin dans etmek nedeniyle hayatını yitirdiğini iddia ediyor.

Son çare Eylül ayında bu dansçılar bir dağın tepesinde yer alan Aziz Vitus tapınağının önüne götürülecekti. Dansçılar, kan kırmızısı ayakkabılar giyerek türbenin etrafında dolaştılar. Sonrasında da dansçılar yavaş yavaş durdular.

Şu ana kadar dans vebası ile ilgili okuduklarınız size gerçek gibi gelmediyse yanılıyorsunuz. Yaşanan bu olay, yüzyıla ait tarihi kayıtlarda iyi bir biçimde belgelenmiştir. Aynı zamanda türünün bilinen tek hadisesi de değildir.

Benzer çılgınlıklar İsviçre, Almanya ve Hollanda’da daha önce yaşanmıştır. Örneğin, ’te Ren Nehri kıyısındaki binlerce köylünün, yol boyunca acı içinde çığlıklar atarak dans ettiği de bilinmektedir. Ancak dans salgınları içinde en iyi belgelenen ’deki salgındır.

Kötü Ekmek mi, Orta Yaş Krizi mi, Nörolojik Bozukluk mu? Dans Vebasına Neden Olan Şey Neydi?

Peki bu duruma sebep olan şey neydi? Bir teori esasen gıda zehirlenmesidir. Bazı akademisyenler, köylülerin LSD’ye benzeyen ergot mantarlarının toksik ve psikoaktif kimyasal ürünleriyle dolup taşan tahılları yediklerini ileri sürüyor. Ergot mantarlarının, Salem cadı mahkemelerine yol açan psikozun da nedeni olduğuna inanıyor. Ancak, dans salgınının temel nedeni olarak bu hipotezi destekleyen somut bir kanıt yoktur.

Ancak kimi araştırmacılar da dans krizinin stres kaynaklı psikozun sonucu yani bir kitle histerisi vakası olduğuna inanıyor. Kitlesel histeri genelde belli bir nedeni olmadan çeşitli hastalık belirtilerinin gizemli bir şekilde ortaya çıkması ve yayılmasıdır. Çoğunlukla dışarıya izole topluluk ve gruplarda görülmektedir. Yayılması stres seviyesi yüksek topluluklarda daha olasıdır.

Orta Çağ’da Avrupa, yaşamak için pek eğlenceli bir yer değildi. Köylülerin çoğu hastalıktan, açlıktan ve yoksulluğun diğer çeşitli etkilerinden muzdaripti. Bu süreçte bazıları kendilerini ve sevdiklerini koruma umuduyla Aziz Vitus heykelinin önünde dans etmeye başlamıştı.

Bunun nedeni de o dönemde Aziz St. Vitus’un günahkarları dans ederek cezalandıracağına dair yaygın bir toplumsal inanış olmasıydı. Yani St. Vitus’un bir laneti vardı ve bu durum da toplumda bir endişe yaratıyordu. Neticede insanların kendilerini bu lanetten korumak adına dans edenlere katılmış olmaları da olasıdır.

Aynı zamanda, ellerde, ayaklarda ve yüzde hızlı, koordinasyonsuz sarsıntı hareketlerine neden olan nörolojik bir hastalık olan Sydenham koresi salgını da olabilirdi. İlginç bir şekilde bu salgın “Aziz Vitus’un dansı” olarak da bilinir. Romatizmal ateşi olan kişilerin yaklaşık %20’sini etkiler ve ne olduğunu bilmediğiniz bir durumda kişiyi dans ediyor gibi algılamanız da olasıdır.

Sonuç Olarak;

Kitlesel histeri ile ilgili sorun, sahada gözlemlenemeyecek kadar ender olmaları ve ne zaman olacaklarını tahmin etmenin bir yolunun olmamasıdır. Onlara neyin sebep olduğu ve onları neyin ortadan kaldırdığı da tamamen bilinmezdir. Bu nedenle de dans salgınının tam olarak neden kaynaklandığını muhtemelen hiçbir zaman tam olarak bilemeyeceğiz.

Orta Çağ’ın kapanmasıyla dans vebası ortadan kaybolsa da tarih boyunca kitle histerisi vakaları meydana gelmeye devam etti.  ’de yaklaşık Tanzanyalı kontrolsüz bir şekilde gülmeye başladı. Salgın ancak 18 ay sonra sona erdi. Detaylar için: Tanzanya’da Yaşanan Gülme Krizi Salgını Yüzünden 14 Okul Kapatılacaktı!

Kaynaklar ve ileri okumalar:

• What was the dancing plague of ?; Yayınlanma tarihi: 25 Mart ; Bağlantı: seafoodplus.info
• What were the ‘dancing plagues’ of the Middle Ages?. Yayınlanma tarihi: 30 Ocak ; Bağlantı: seafoodplus.info
• Waller J. A forgotten plague: making sense of dancing mania. Lancet. Feb 21;() doi: /s(09)x. PMID:
• Dancing Plague: The Mania Where Hundreds Danced For Days To The Point Of Injury. Yayınlanma tarihi: 24 Haziran ; Bağlantı: seafoodplus.info

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel