‘’Ali gibi benim de birçok oyuncağım var.’’
Gördüğümüz gibi Ali ile beraber kendisinin de birçok oyuncuya olduğunu anlatmak için, ‘de’ bağlacını kullandık. Peki burada ne yaptık? ‘De’ bağlacını ayrı kullandık. Böylece cümleleri birbirine bağlamış olduk. Şimdi bazı küçük örnekler daha veririm.
‘’Bende de var.’’
‘’Ali de geldi.’’
Aynı zamanda anlamı ve duyguyu paylaşmak için pekiştirme anlamı üzerinden ne kullanılmaktadır.
‘’Ne iyi ettin de bugün bize geldin.’’
‘’Oyuncak da oyuncak diye tutturdu.’’
Bazen alay etmek ya da küçük düşürmek için de, ‘de’ bağlacı kullanılır.
‘’Sınava girecekmiş de o üniversiteyi kazanacakmış’’
Görmüş olduğunuz gibi, ‘de’ bağlacını bu şekilde farklı yerlerde kullanabiliriz. Ancak mutlaka ayrı şekilde kullanmalıyız. Eğer bitişik yazarsak yanlış ifade etmiş oluruz.
Ki bağlacı: Aynı şekilde cümlelerde kullandığımız, ‘ki’ bağlacı da yine ayrı olarak yazılmaktadır. Bazı cümlelerin anlamlı hale gelmesi ve bir araya getirilebilmesi için, ‘ki’ mutlaka kullanılmaktadır. Tabii burada dikkat etmeniz gereken hususlardan biri bazı, ‘ki’ ekleri bitişik yazılır bazıları ise ayrı yazılır. Ayrı yazılanlar bağlaç olarak bilinir
Not: Eğer, ‘ki’ ekinden sonra, ‘ler’ eki getirilebiliyorsa o zaman bu bir zamirdir ve bitişik olarak yazılır.
Biz bu konumuz içerisinde bağlaç olan, ‘ki’ eklerini ele alacağız ve cümle içerisinde nasıl kullanıldığına bakacağız. Bu konuda bazı ipuçlarını öğrendiğimiz zaman konuyu çok daha iyi anlayabiliriz. Mesela bir cümle içerisinde bağlaç, ‘ki’ eki çıkarıldığı zaman anlam bozulmuyorsa o zaman bu bir bağlaçtır. Şimdi buna bir örnek vereyim.
Örnek:
‘’Duydum ki yarın gidiyormuşsun.’’
Şimdi bu cümle içerisinde, ‘ki’ ekini çıkartalım ve bakalım anlamı bozulacak mı?
‘’Duydum yarın gidiyormuşsun.’’
Gördüğümüz gibi cümle içerisinde ki, ‘ki’ ekini çıkardığımız zaman cümlede herhangi bir anlam bozukluğu yaşanmıyor. O zaman bunun bir bağlaç olduğunu kolayca anlayabiliriz. Böylece cümleleri karıştırmadan hangisinin bağlaç hangisinin ek olduğunu daha iyi anlamamız mümkün. Şimdi bu konuda bazı örnek cümleler yazalım.
‘’Şimdi anlıyorum ki onu çok yanlış tanımışım.’’
‘’Sanıyorum ki o da bizimle gelecek.’’
‘’Ben ki çok hızlı koşan biriyim sana mı yenileceğim?’’
‘’Görüyorum ki hala akıllanmamışsın.’’
Önemli not: Belli başlı bazı sözcüklerde, ‘ki’ eki bağlaç olmasına rağmen bitişik yazılır. Çünkü bu kelimeler kalıplaşmış sözcüklerdir. Şimdi bunların neler olduğuna bakalım.
- Mademki
- Halbuki
- Çünkü
- Sanki
Aynı şekilde yukarıdaki kelimelerde bağlaç olarak, ‘ki’ eki ile beraber kullanılır ve cümle içerisinde bu görevi görür.
Bağlaç olan “da, de” ayrı yazılır. Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar:
Ayrı yazılan “da, de” hiçbir zaman “ta, te biçiminde yazılmaz.
Ya sözüyle birlikte kullanılan “da“ mutlaka ayrı yazılır.
“Da, de” bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme işareti ile ayırmak yanlıştır.
“Da, de bağlacının bulunma durumu eki olan “-da, -de, —ta,—te ile hiçbir ilgisi yoktur. Bulunma durumu eki, cümleye yer ya da zaman anlamı kattığından getirildiği kelimeye bitişik yazılır. Bağlaç olan “de/da“ ile karıştırmamak için “Nerede? / Ne zaman? sorularına cevap veren “-de/-da”nın bitişik yazıldığını bilmek yeterlidir.
Arzu: Türkçenin önemi pek çok programda vurgulanıyor.
Beray: Kayıp eşyaları hâlâ bulamadın mı?
Zafer: Yarınki sınavın yeri ve saati açıklanmışmıdır?
Helin: Bahçe duvarının bir kenarınıda maviye boyadık.
Öğrencilerden hangilerinin ifadesinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A) Arzu Beray B) Beray Helin C) Arzu Zafer D) Zafer Helin
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A) Bu konuyu matematik dersinde öğrendik.
B) 8 Mart’ta Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nü kutladık.
C) Sınavda Kenan da Kemal de 7’inci soruyu boş bırakmış.
D) Feyza, İtalyan Lisesine gitmek istiyor.
1. Hayvanları da bitkileri de çok sever.
2. Atatürk ’de dünyaya gelmiş.
3. Altuğ’da Aydın’da yaşıyor.
4. Dolapta süt kalmamış.
Numaralarla gösterilen yukarıdaki cümlelerin hangisinde “de/-de”nin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
Bu doküman şimdiye kadar 78 kez indirilmiş. (Bugün:0 , Bu ay:2)
Bu dosyaya 0 kişi oy verdi. Oy ortalaması 0
Teşekkür Edenler:İlk siz teşekkür etmek ister misiniz?