Defter Beyan Sistemi Sabit Kıymet Kodu
1- ) Sabit Kıymet İşlemleri Sistem &#;zerinden Mi Takip Edilecek?
Amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin işlemler, 1/1/ tarihinden itibaren zorunlu olarak Sistemde yer alan “Sabit Kıymet Yönetimi” menüsü üzerinden takip edilecektir.
2- ) Sabit Kıymet Y&#;netimine Nasıl Giriş Yapılır?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde yer alan “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı tıklanır ve ilgili başlıklardan sabit kıymet işlemlerine devam edilir.“Sabit Kıymet Yönetimi” nin kullanımına ilişkin bilgilere seafoodplus.info adresinde yer alan Kılavuzdan erişilebilir.
3-) Sabit Kıymet Y&#;netim Mod&#;l&#; Hangi M&#;kelleflerde Bulunmaktadır?
Serbest Meslek Kazanç Defteri, İşletme Defteri ve Çiftçi İşletme defterlerinden en az biri açık olan mükelleflerinde “Amortisman Defteri” bulunmaktadır.
4-) Amortisman Defteri Sistem Tarafından Otomatik A&#;ılıyor Mu?
Serbest Meslek Kazanç Defteri, İşletme Defteri ve Çiftçi İşletme defterlerinden en az biri açık olan mükelleflerin “Amortisman Defteri” sistem tarafından otomatik olarak açılmaktadır. Bu defterler “Sistem Yönetimi” başlığı altında yer alan “Defter İşlemleri” menüsünden kontrol edilebilir.
5-) Amortisman Defterini Kullanmak İ&#;in Ne Yapılmalı?
“Serbest Meslek Kazanç Defteri”, “İşletme Defteri” veya “Çiftçi İşletme Defter” türlerinden en az biri açık olan mükelleflerin “Amortisman Defteri” Sistem tarafından otomatik olarak açılmaktadır.
6-) Aktife İlk Kez Kaydedilecek Sabit Kıymetler Sisteme Nasıl Kaydedilir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Gider Ekle” menüsü tıklanarak “Belge Bilgisi” bölümünde uygun belge seçildikten sonra “Gider Kalemleri” bölümünde sırasıyla “alış türü” “normal alım”, “gider kayıt türü” “sabit kıymet alışı” ve uygun “amortisman gider türü” seçilerek kayıt yapılabilir.
Kayıt sırasında gider kalemlerine ek olarak “Sabit Kıymet Kodu” ve “Sabit Kıymet Adı” alanları belirir ve bu alanlar sabit kıymet kayıt işlemleri için doldurulması zorunlu alanlardır.
Diğer taraftan, değişiklik ve silme işlemleri de bu ekran üzerinden yapılabilir.
7-) Taslak Sabit Kıymet Nasıl Aktifleştirilir?
Sabit Kıymet Yönetimi başlığı altında yer alan Giriş İşlemleri bölümünden “Aktifleştirme” menüsü kullanmak suretiyle aktifleştirilecek olan taslak sabit kıymet(ler) seçilir. VUK kapsamına uygun olarak, amortisman hesaplama işlemleri için gerekli olan ek bilgiler sisteme girilir ve kaydedilir. Sistem taslak durumundaki sabit kıymeti aktifleştirir ve amortisman gideri ayırılabilir duruma getirilebilmektedir.
8-) Sabit Kıymet Y&#;netim Mod&#;l&#;ne Kaydedilen Sabit Kıymetler Nasıl Aktifleştirilir?
Sisteme “Sabit Kıymet Alışı” gider kalemini içeren bir gider belgesi kaydedildiğinde “Aktifleştirmeye Git” yönlendirmesi ile aktifleştirme süreci başlatılabilir. Aktifleştirme işleminin bu sırada yapılmaması durumunda sonraki bir zamanda da “aktifleştirme” işlemi yapılabilir.
Kayıt yapıldıktan sonraki bir zamanda “aktifleştirme” yapmak için ise, “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı altında yer alan “Giriş İşlemleri” menüsünde bulunan “Aktifleştirme” seçeneğine girilir. Aktifleştirilmek istenen sabit kıymet seçilerek amortisman hesaplaması için zorunlu olan bilgiler girilerek kayıt süreci tamamlanabilir.
9-) Aktifleştirilmiş Sabit Kıymetlerin Amortisman Gider Kaydı Nasıl Yapılır?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı altında yer alan “Giriş İşlemleri” menüsünde “Amortisman Hesaplama” seçeneğinden, amortisman ayrılmak istenen dönem seçildiğinde, söz konusu döneme ilişkin amortisman gideri Sistem tarafından hesaplanır ve kullanıcıya gösterilir.
Kullanıcının Sistem tarafından yapılan hesaplamayı kaydetmesi ile ayrılacak amortismana ilişkin gider kaydı otomatik olarak oluşur.
Diğer taraftan, değişiklik ve silme işlemleri de bu ekran üzerinden yapılabilir.
) Sabit Kıymet Y&#;netim Mod&#;l&#;ne Yapılan Kayıtlar Nasıl G&#;r&#;nt&#;lenir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı altında yer alan “Giriş İşlemleri” menüsünde “Amortisman Hesaplama” seçeneğinden, “Tüm Belgeyi Görüntüle”nin işaretlenmesi ile aktifte kayıtlı olan sabit kıymetlere ait amortisman hesaplaması yapılan bilgiler ve giderleştirilmiş tutarlar görüntülenebilir.
Diğer taraftan söz konusu bilgiler “Excel” ve “pdf” formatları ile bilgisayara kaydedilebileceği gibi “Amortisman Defteri”nden de bu bilgilere ulaşılabilir.
) Aktifleştirilmiş Sabit Kıymetlere İlişkin Amortismanlar Hangi Tarihler İtibariyle Gider Kaydedilir?
Sabit kıymet aktifleştirme işlemi sırasında “normal amortisman hesaplama yöntemi”nde dönemin “aylık” seçilmesi durumunda her ayın sonunda (en erken ayın son takvim günü), dönemin “üç aylık” seçilmesi durumunda üç aylık dönemler sonunda (en erken çeyrek dönemin son takvim günü), dönemin “yıllık” seçilmesi durumda ise yıl sonunda (en erken mali yıl sonunda) amortisman gider kaydı kullanıcılar tarafından oluşturulabilecektir.
Yıl içerisinde aktifleştirilen sabit kıymet için önceki dönemlere isabet eden amortisman giderleri seçilen amortisman yöntemine (normal-kıst) göre giderleştirilir.
) Amortisman Defterinde Hangi Bilgiler Yer Almaktadır?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı altında yer alan “Amortisman Defterinde” kaydedilen (aktifleştirilen) sabit kıymetler ve bu sabit kıymetlere ilişkin ek maliyetler, mali yıl içerisinde ayrılan amortismanlar, önceki yıllarda ayrılan amortisman bilgileri yer almaktadır. Söz konusu bilgiler “Excel” ve “pdf” formatları ile bilgisayara kaydedilebilir.
) Sabit Kıymete İlişkin Ek Maliyet Nasıl Gider Kaydedilir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde "Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan "Gider Ekle" menüsü tıklanarak "Belge Bilgisi" bölümünde uygun belge seçildikten sonra "Gider Kalemleri" bölümünde sırasıyla "alış türü" "normal alım" , "gider kayıt türü" "sabit kıymet ek maliyet" ve uygun gider kayıt alt türü seçilerek kayıt yapılır.
Ek maliyet kaydı yapılırken mutlaka bu maliyetin hangi sabit kıymet ile bağlantılı olduğu gider kalemi içinde belirtilir. Ek maliyet girişleri Sistem tarafından otomatik olarak aktifleştirilir ve amortisman gideri ayrılabilir duruma getirilir.
) Devir Fişi ile Ne Yapılabilir?
Cari yıldan önce alınmış ancak işletmenin aktifine alınmayan sabit kıymetlrer “Devir Fişi” ile Sisteme kaydedilebilir.
) Takvim Yılından &#;nce Aktife Alınmış Sabit Kıymetler Sisteme Nasıl Kaydedilir?
Sistemde “Sabit Kıymet Yönetimi” başlığı altında yer alan “Giriş İşlemleri” menüsündeki “Devir Fişi” seçeneği seçilerek geçmiş dönemlerde alınan ve aktifte yer alan sabit kıymetlerin girişleri yapılabilir.
) Devir Fişi ile &#;nceki D&#;nem Amortisman Giderlerinin Aktarılması Nasıl Ger&#;ekleşir?
Sabit Kıymet Yönetimi başlığı altında yer alan “Giriş İşlemleri” bölümünden “Devir Fişi” ekranından sabit kıymet ve bu sabit kıymet için beyan edilmiş olan amortisman gideri bilgileri sisteme giriş yapılır ve kaydedilir. Sistem sabit kıymeti otomatik olarak aktifleştirir ve amortisman gideri ayırılabilir duruma getirir. Devir Fişi kalemi değişiklik ve silme işlemleri de bu ekrandan yönetilir.
) Takvim Yılından &#;nce Aktife Alınmış Sabit Kıymetler Sisteme Kaydedilirken “Devir Fişi Hatalı Satırlardan Dolayı Kaydedilemedi” Uyarısı Alındığında Ne Yapılmalı?
Böyle bir uyarı ile karşılaşılması durumunda “Devir Fişi” ekranında sağ tarafta “Devir Fişi Kayıtları Listesi” bölümündeki ünlem işaretine tıkanıldığında ekrana gelen uyarı açıklaması doğrultusunda, “Devir Fişi” “Tedarikçi Cari Bilgileri” bölümünde yer alan hatalı satırlar düzetilip “Kayıt Güncelle” butonuna tıklandıktan sonra” Devir Fişi Kayıtları Listesi” bölümünün altındaki “Belgeyi Kaydet” butonuna basılarak kayıt işlemi tamamlanabilir.
) Sabit Kıymet Satış Kayıtları Nasıl Yapılır?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde yer alan “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Gelir Ekle” menüsü tıklanarak “Belge Bilgisi” bölümünde uygun belge seçildikten sonra “Gelir Kalemleri” bölümünde sırasıyla “satış türü” “Diğer İşlemler (KDV Beyannamesi)”, “Kısmi İstisna Kapsamına Giren İşlemler” veya “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” seçilip “gelir kayıt türü” ve gelir kayıt alt türü “Sabit Kıymet Satışı” olarak seçilir ve ardından ekrana açılan “Sabit Kıymet Bilgileri” menüsünden satış işlemi yapılmak istenen sabit kıymet seçilerek sabit kıymet satış kayıt işlemi yapılır.
Sabit kıymet satış işlemi kaydedildikten sonra Sistem tarafından sabit kıymetin “net defter değeri” ve “satış tutarı” referans alınarak, “sabit kıymet satış karı” veya “sabit kıymet satış zararı” otomatik olarak oluşur ve kaydedilir. Söz konusu kar veya zarar için kullanıcılar tarafından yeni bir kayıt yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
) Tam İstisna Kapsamına Giren Sabit Kıymet Satışı Nasıl Kaydedilir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde yer alan “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Gelir Ekle” menüsü tıklanarak “Belge Bilgisi” bölümünde uygun belge seçildikten sonra “Gelir Kalemleri” bölümünde sırasıyla “satış türü” “tam istisna kapsamına giren işlemler” seçilip “gelir kayıt türü” ve gelir kayıt alt türü “Sabit Kıymet Satışı” olarak seçilir ve ardından ekrana açılan “Sabit Kıymet Bilgileri” menüsünden satış işlemi yapılmak istenen sabit kıymet seçilerek sabit kıymet satış kayıt işlemi yapılır.
Sabit kıymet satış işlemi kaydedildikten sonra Sistem tarafından sabit kıymetin “net defter değeri” ve “satış tutarı” referans alınarak, “sabit kıymet satış karı” veya “sabit kıymet satış zararı” otomatik olarak oluşur ve kaydedilir. Söz konusu kar veya zarar için kullanıcılar tarafından yeni bir kayıt yapılmasına gerek yoktur.
) Kısmi İstisna Kapsamına Giren Sabit Kıymet Satışı Nasıl Kaydedilir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde yer alan “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Gelir Ekle” menüsü tıklanarak “Belge Bilgisi” bölümünde uygun belge seçildikten sonra “Gelir Kalemleri” bölümünde sırasıyla “satış türü” “kısmi istisna kapsamına giren işlemler” seçilip “gelir kayıt türü” ve gelir kayıt alt türü “Sabit Kıymet Satışı” olarak seçilir ve ardından ekranda açılan “Sabit Kıymet Bilgileri” menüsünden satış işlemi yapılmak istenen sabit kıymet seçilerek sabit kıymet satış kayıt işlemi yapılır. Sabit kıymet satış işlemi kaydedildikten sonra Sistem tarafından sabit kıymetin “net defter değeri” ve “satış tutarı” referans alınarak, “sabit kıymet satış karı” veya “sabit kıymet satış zararı” otomatik olarak oluşur ve kaydedilir. Söz konusu kar veya zarar için kullanıcılar tarafından yeni bir kayıt yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
) Sabit Kıymet Satışı ile Oluşan Kar veya Zarar Sisteme Nasıl Kaydedilir?
Sabit kıymet satış işlemi kayıt altına alındıktan sonra sistem tarafından sabit kıymetin “net defter değeri” ve “satış tutarı” referans alınarak, “sabit kıymet satış karı” veya “sabit kıymet satış zararı” otomatik olarak oluşur ve kaydedilir.
Söz konusu kar veya zarar için kullanıcılar tarafından yeni bir kayıt yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
) Sabit Kıymet Satışı ile Oluşan Kar veya Zarara İlişkin Kayıtta Elle (Manuel) Değişiklik Yapılabilir Mi?
Sistem tarafından otomatik oluşturulan sabit kıymet satışına ilişkin kar veya zarar kayıtlarındaki tutarlarda elle (manuel) olarak değişiklik ve silme işlemi yapılması mümkün değildir.
Bununla birlikte söz konusu kar veya zararın doğmasına sebep olan sabit kıymet satış kaydı silinebilir. Bu durumda, silinen kayda ilişkin olarak Sistem tarafından yapılan kayıtlarda silinir.
Diğer taraftan, sabit kıymet satışına ilişkin kayıt üzerinde güncelleme yapılamaz. Bu kayıtta bulunan bilgilerin değiştirilmesi isteniyorsa, kaydın silinmesi ve yeniden oluşturulması gerekir.
) Hesap &#;zetinde Sabit Kıymetlere İlişkin Hangi Bilgiler Yer Almaktadır?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Hesap Özetinde” seçilen döneme uygun olarak; amortisman giderlerine ait toplam tutar, sabit kıymet satışından kaynaklı kar tutarı bilgisi (diğer gelirler), sabit kıymet satışından kaynaklı zarar tutar bilgisi (diğer giderler) yer almaktadır.
) Sayılı Kanun Kapsamında Binek Ara&#;lara İlişkin Alış İşlemi Sisteme Nasıl Kaydedilir?
Sisteme giriş yapıldıktan sonra, sol menüde “Muhasebe Bilgileri" başlığı altında yer alan “Gider Ekle” menüsü tıklanarak “Belge Bilgisi” bölümünde uygun belge seçildikten sonra “Gider Kalemleri” bölümünde sırasıyla “alış türü” “normal alım”, “gider kayıt türü” “sabit kıymet alışı” ve “amortisman gider türüne ise uygun olarak” “Binek İkinci El Araçlara, “Binek Sıfır Araçlara (KDV-ÖTV Dâhil)” veya Binek Sıfır Araçlara (KDV-ÖTV Hariç) ilişkin gider türlerinden biri seçilerek kayıt yapılabilir.
“Amortismana Tabi iktisadi Tutar” alanına sayılı kanun kapsamında itfa sürecince ayrılacak amortisman tutarı, “Gerçek Değer” alanına ise araç alış tutarı yazılması gerekmektedir.
Defter beyan sistemi
Pınar Arık
Giriş
Bilindiği üzere 17 Aralık tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile “Defter Beyan Sistemi” hakkında düzenleme yapılmıştır. Tebliğ’le serbest meslek erbapları ve basit usule tabi mükellefler için ‘den itibaren, işletme defterine tabi mükellefler için ’dan itibaren, defterlerin kağıt ortamı yerine GİB'in internet sistemi üzerinden (seafoodplus.info) elektronik olarak tutulması konusunda zorunluluk getirilmiştir. Tebliğ’de serbest meslek kazanç defterine tabi noterler için uygulamaya geçiş tarihi olarak belirlenerek istisna tanınmıştır. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme defterini birlikte tutan mükellefler için uygulamaya geçiş tarihi olarak belirlenmiştir. Örnek olarak “pet shop” sahibi bir veteriner ’den itibaren sistemi kullanmak zorundadır. Serbest meslek defteri ile bilanço defterini birlikte tutan mükellefler, serbest meslek defteri için defter beyan sistemini kullanacaklar, bilanço defterlerini (yevmiye, kebir, envanter) ise noterden tasdik ederek kağıt ortamda tutacaklardır. Beyanname dönemlerinde hesap özetleri ya da gelir tablosu ve hesap özetleri birleştirilerek beyan edilecektir.
Defter beyan sistemi ile kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması, vergi beyannamesi, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi ile elektronik ortamda belge düzenlenebilmesine olanak sağlanmıştır.
Başvuru
Defter beyan sistemini kullanmak zorunda olan mükellefler, sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar ilgili vergi daireleri veya “seafoodplus.info” adresi üzerinden başvuru yapmalıdır. Ancak 17 Aralık tarihinde yayınlanan sıra numaralı Tebliğ’deki geçici madde hükmü uyarınca; yılı başından itibaren sistemi kullanmaya başlayan mükellefler tarafından 31 Aralık tarihine kadar yapılması gereken başvurular serbest meslek erbapları tarafından 31 Ocak , basit usule tabi olan mükellefler açısından ise 30 Haziran tarihine kadar yapılabilmiştir. Uygulamaya ilk geçişte basit usule tabi mükellefler için belirlenen tarih, tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan sıra numaralı Tebliğ ile 30 Eylül ’e ertelenmiştir. Bugünlerde uygulamaya geçmesi zorunlu olan işletme defterine tabi mükellefler için yazımızın hazırlandığı tarih itibarıyla herhangi bir erteleme olmadığından son başvuru tarihi 31 Aralık ’dir.
Uygulamaya başladıktan sonra ilk defa mükellefiyet tesis ettiren mükellefler, işe başlama gününü izleyen 7 iş günü içerisinde başvuru yapmak zorundadır. Söz konusu başvuruyu mükellefin kendisi yapabileceği gibi “aracılık ve sorumluluk sözleşmesi” imzaladığı meslek mensubu tarafından da yapılabilir. Basit usule tabi mükellefler için ayrıca meslek odaları tarafından da başvuru yapılabilmektedir.
Gerçek usulden basit usule geçişlerde veya birinci sınıftan ikinci sınıfa geçişlerde Kanun’da belirlenen şartların tahakkuk ettiği takvim yılının son iş gününe kadar bağlı bulunan vergi dairesi aracılığı ile başvurunun yapılması gerekmektedir. Bu başvuruların online olarak yapılamayacağı, defter beyan portalında 21 Aralık tarihinde duyurulmuştur.
Kayıt zamanı
Defter beyan sisteminde kayıt zamanı, muhtasar/KDV gibi aylık beyannamelere konu olacak kayıtlar bakımından beyannamelerin verileceği son gün saat ’dur. Takvim yılının son ayına ait kayıtlar, takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son gün saat 'a kadar yapılabilmektedir. Beyanname süreleri uzatılırsa kayıt süresi de otomatik olarak uzamış sayılacaktır. Basit usule tabi mükelleflerin alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üçer aylık kayıtlar, izleyen ayın sonuna kadar sisteme kaydedilmektedir. Sisteme ilk geçişte basit usule tabi mükellefler için sıra numaralı Tebliğ’de başvuru süresi 30 Haziran olarak belirlendiğinden tarihine kadar kaydedilmesi gereken üç aylık kayıtlar tarihine kadar sisteme kaydedilmiştir. Ancak sıra numaralı Tebliğ ile bu tarih ilk ve ikinci üç aylık kayıtlar için ’e uzatılmıştır.
Defter ve kayıtlara rakam veya yazıların yanlış girilmesi durumunda, Tebliğ’de kayıt zamanına ilişkin olarak belirlenen süreler zarfında, sistem üzerinden yanlış kayıt güncellenebilecek veya iptal edilerek doğru kayıt aynı yöntemle tekrar girilebilecektir.
Sisteme ilk girişte nelere dikkat edilmeli
Mükellef veya meslek mensubu, başvuru tarihinden önce elektronik beyanname gönderebilmek için alıp hâlihazırda kullandıkları, kullanıcı kodu ve şifre bilgisi ile sisteme girebileceklerdir. Başvuru tarihinden önce şifresi olmayanların ise defter beyan sistemine girişte kullanacakları şifreyi, gelir vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yapılacak başvuru ile temin etmeleri gerekmektedir.
Sistemi kullanacak mükellef, meslek mensubu veya meslek odaları istemeleri halinde, çalışanlarını sistemi kullanmak üzere sistem alt kullanıcısı olarak tanımlayabilecek ve yetkilendirebileceklerdir. Bu durumda, tanımlanan kişilerin sisteme girişte kullanacakları şifreler, defter beyan sistemi içerisinden elektronik ortamda üretilecektir, ayrıca vergi dairesine başvurulmasına gerek bulunmamaktadır.
Sistem üzerinde tutulacak envanter defterine dönem başı envanter bilgisi girilmelidir. Başlangıçta toplu rakam olarak girişi sağlanabilir.
Amortisman defterinde ise önceki dönemden devreden amortismana tabi kıymetler ve ayrılmış amortisman bilgileri girilmelidir.
Defter beyan sistemi satıcı ve müşteri cari ekstresi üretilememesi, şirketlere özel raporlama sisteminin olmaması, bordro hesaplamalarına imkân vermemesi gibi nedenlerle şayet mükellefler kayıtlarını muhasebe programlarında tutmaya devam etmek isterler ise sisteme kayıtları yeniden girmelerine gerek yoktur. Sisteme muhasebe programları tarafından üretilen xml formatında veri aktarımı mümkündür.
Sistemde elektronik olarak üretilecek defter, belge ve beyannameler
Defter beyan sistemi üzerinden, işletme defteri, çiftçi işletme defteri, serbest meslek kazanç defteri, amortisman defteri, envanter defteri, damga vergisi defteri, ambar defteri ile bitim işleri defteri elektronik ortamda tutulabilecektir.
Fatura ve fatura yerine geçen vesikalar, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, sevk irsaliyesi ve benzer diğer vesikalar da bu sistem üzerinden veya bu sistem vasıtasıyla elektronik ortamda düzenlenebilecektir. sıra numaralı Tebliğ’le elektronik belge kullanımına ilişkin henüz bir zorunluluk getirilmemiş, bu uygulamaya geçiş mükellefin isteğine bırakılmıştır.
Sistem üzerinden ayrıca kullanıcının kontrolü için, gelir listesi, gider listesi, hesap özeti, sabit kıymet listesi gibi raporlar da alınabilmektedir. Bu raporların başlıkları sistem üzerinden değiştirilebilmekte ve kullanıcının kendine uygun olarak tasarlamasına imkân sağlamaktadır.
Sistem üzerinden mükelleflerin ilgili döneme ait beyannamelerini oluşturabileceği, düzenleyebileceği, gönderebileceği ve görebileceği menüler yer almaktadır. Mükellefler beyannamelerini inceleyebilecek, onaylayabilecek ve gönderebileceklerdir.
Yıllık gelir vergisi, muhtasar, KDV, damga vergisi beyannameleri girilen kayıtlardan hareketle sistem üzerinden otomatik olarak oluşturulacak; varsa eksiklikler kullanıcı tarafından ilave edilebilecektir. Ayrıca 1 Temmuz tarihinde uygulamaya geçilecek olan muhtasar prim ve hizmet beyannamesi de sistem tarafından otomatik olarak üretilebilecektir. Başkanlık tarafından konu ile ilgili sistemsel alt yapı çalışmaları devam etmektedir.
Uygulamaya ilk geçişte gider türlerinde çalışanların bordro giderlerine ilişkin kayıt türü mevcut değildi. Bu nedenle muhtasar beyannamede bu bilgiler kullanıcı tarafından giriliyordu ancak sonrasında, çalışan bordro giderleri kayıt türü tanımlandı ve şu an bordroya ilişkin muhtasara konu tutarlar da sistem tarafından beyannameye otomatik olarak yansıtılmaktadır.
Defterlerin açılış ve kapanış tasdiki
Defter beyan sistemi vasıtasıyla elektronik ortamda tutulan defterlerin açılış onayı; ilk defa veya yeniden işe başlama ile sınıf değiştirme hallerinde kullanmaya başlamadan önce, izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk gününde Başkanlık tarafından elektronik olarak yapılır. Bu açılış onayı, Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen tasdik hükmündedir.
Defterlere ait oldukları takvim yılının son ayını takip eden dördüncü ayın sonuna kadar Başkanlık tarafından elektronik ortamda kapanış onayı yapılır.
Defter beyan sistemi üzerinden “Defter” menüsünden elektronik defterler online olarak istenildiği zaman görüntülenebilmektedir. Açılış ve kapanış tasdikleri defterlerde yevmiye maddesi şeklinde defterin ilk ve son satırına yansımaktadır.
Defter beyan sistemi üzerinde tutulan defterlerin kullanıcı denetiminin; kullanıcı kodu, şifre ve diğer güvenlik mekanizmaları ile elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, sistemin kullanımına ilişkin tüm işlemlerin elektronik olarak yapılması ve her işleme ait logların kayıt altına alınmasına bağlı olarak kaynağının inkâr edilemezliği söz konusu olduğundan mükelleflerce ayrıca kâğıt ortamında saklanmasına gerek bulunmamaktadır.
Defter beyan sistemi kullanmakla yükümlü olan mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların kâğıt ortamında tuttukları defterlerin hukuki geçerliliği bulunmamaktadır.
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü
Sistem üzerinden tutulan defter ve kayıtların muhafaza yükümlülüğü Başkanlığa aittir.
Başkanlık; mükellef, meslek mensubu ya da meslek odası tarafından girilen kayıtları ve bu kayıtlardan hareketle oluşan defterleri elektronik ortamda muhafaza edecek ve mükelleflerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır.
Kendisinden mükellefiyetine ilişkin defter ve kayıtlarının ibrazı talep edilen mükellefler, talepte bulunan birim ile ibrazı talep edilen bilgilerin mahiyetini ibraz talep yazısının bir örneği ile birlikte ibraz süresinin sonundan en geç 10 gün önce bağlı olduğu vergi dairesi aracılığıyla Başkanlığa bildirecektir.
İlgili makamlar tarafından defter ve kayıtlarının ibrazı istenilen mükellefe ulaşılamaması ya da ibraz yazısının mükellefe tebliğ edilememesi hallerinde, bu durumu tevsik eden belgelerle birlikte mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi aracılığıyla Başkanlığa başvurulacaktır.
Sabit kıymet girişleri
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin kayıt altına alınması ve takip edilmesi amacıyla geliştirilen “sabit kıymet modülü”nün “demo sürümü” kullanıma açılmıştır. Söz konusu modül tarihine kadar deneme amaçlı olarak kullanılabilecek ve bu süreye kadar bu modüle yapılan kayıtların hukuki değeri olmayacaktır. Demo sürüme kaydedilen bilgiler sistem tarafından tarihinde otomatik olarak silinecektir. Amortismana tabi iktisadi kıymetler tarihinden itibaren zorunlu olarak sistemde yer alan “sabit kıymet modülü” üzerinden takip edilecektir.
Mükellefler, üzerinden amortisman ayrılan kıymetler ile bunların amortismanlarını, sistem üzerinden tutacakları envanter defterinde, amortisman defterinde veya amortisman listesinde gösterebilecektir. Örneğin mükellef amortismana tabi bir demirbaş aldığında, bunu sistem üzerinde amortisman kartı açarak, faydalı ömür bilgilerini, kıst amortisman olup olmadığı ve azalan bakiyeler ile normal amortisman yöntemlerini seçip kaydettikten sonra sistem, gider ve indirilecek KDV (maliyet de olabilir) kayıtlarını otomatik kaydedip takip edecektir. Demirbaş satışa konu olduğunda kar/zarar kaydını da otomatik oluşturacaktır.
Mobil uygulama
Başkanlık tarafından defter beyan sistemi mobil uygulaması geliştirilmiştir. Google play ve App Store üzerinden arama kısmına “Defter Beyan” yazarak uygulama telefona indirilerek var olan şifre ile sisteme cep telefonundan da erişim sağlanabilmektedir.
Mobil uygulamanın ilk versiyonu ile gelir, gider, hesap özeti ve defter bilgileri görüntülenip, incelenebilir. Düzenlenen ya da alınan e-arşiv fatura ve e-serbest meslek makbuzu bilgilerine de ulaşılabilir. Var olan versiyonda kayıt girme ve beyanname gönderme yetkisi bulunmamaktadır, sadece görüntüleme yetkisi verilmiştir. Başkanlığın ilerleyen zamanlarda mobil uygulamada işlem yapma yetkisine olanak sağlayıp sağlamayacağı mükellefler tarafından merak edilmektedir.
Sonuç
Defter beyan sistemi ile vergisel ve ticari işlemlerin elektronik ortamda takip edilmesi, bu sayede bürokratik işlemlerin ve uyum maliyetlerinin azaltılması, kayıt dışı ekonomi ile mücadele ve vergiye gönüllü uyum sağlanması amaçlanmıştır. Bu sistem sayesinde mükellefler herhangi bir muhasebe programına ihtiyaç duymadan, muhasebe kayıt ve beyannamelerine internet üzerinden online olarak erişebilme imkanı bulmuşlardır. Sisteme geçiş ile birlikte kağıt defterler kullanılmayacağından mükellefler; kırtasiye giderleri, noter tasdik giderleri, defter muhafaza giderleri gibi maliyetlerden tasarruf etmiş olacaklardır.
Defter beyan sistemini kullanmak zorunda olan başlıca meslekler grupları:
*Serbest meslek erbapları: Avukat, doktor, diş hekimi, veteriner, mühendis, mimar, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir vb.
*Basit usule tabi mükellefler: Taksici, tek koltuklu berber, pazarcı, kundura boyacısı, çilingir vb.
*İşletme defterine tabi mükellefler: Bakkal, lokanta, emlakçı, kuaför, tuhafiye, kuruyemişçi vb.
*Yukarıda sayılan meslekler; mükellefiyet türü için kanun ve tebliğlerde belirlenen koşulları taşıdığı ve belirlenen hadlerde mali verilere sahip olduğu varsayımıyla örnek olarak verilmiştir.
Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.