Değişken Değerlikli Elementler
bileşikler
İki veya daha fazla elementin kimyasal özelliklerini kaybederek, sabit kütle oranında oluşturdukları saf maddelerdir.
NOT: Kaba formülden bir moleküldeki atom sayısı ve mol kütlesi bilinemez.
İyonik Bileşiklerin Yazılması
1. Önce (+) yüklü iyon, sonra (–) yüklü iyon yan yana yazılır.
2. İyonların üzerindeki sayı değerleri çaprazlanır, 1 yazılmaz.
İyonik Bileşiklerin İsimlendirilmesi
Bileşiklerin isimlendirilmesinde bazı elementlerin ve bazı köklerin isimlerinin bilinmesi gerekmektedir.
Bazıları şunlardır:
* Değişken değerlikli metal iyonlarıdır.
İyonik Bileşiklerin İsimlendirilmesi
1. Metal–Ametal bileşikleri okunurken önce metalin adı, sonra ametalin adı söylenir ve sonuna –ür eki getirilerek bileşiğin okunuşu tamamlanır.
NaBr Æ Sodyum bromür
CaCl2 Æ Kalsiyum klorür
ali Æ Alüminyum İyodür
Değişken değerlikli metallerin isimlendirilmesinde ise metal değerliği belirtilmelidir
Fe+3Cl–1 Æ FeCl Æ Demir (III) klorür
Hg+2O–2 Æ HgO Æ Civa (lI) oksit
2. Metal + Oksijen bileşikleri okunurken metalin adı sonra oksijen elementi oksit şeklinde isimlendirilir. Eğer metal değişken değerli ise değerliği belirtilir.
CaO Æ Kalsiyum oksit
Na2 O Æ Sodyum oksit
Fe2O3 Æ Demir (III) oksit
3. Metal + İyon kökü bileşikleri okunurken metalin adı ve gerekiyorsa değerliğinden sonra kökün adı oku- narak herhangi bir ek getirilmez.
Na2SO4 Æ Sodyum sülfat
CaCO3 Æ Kalsiyum karbonat
Al(NO3)3 Æ Alüminyum nitrat
4. İyon kökü + İyon kökü bileşikleri okunurken sadece iyon köklerinin adı okunur. Önce katyon sonra anyon yazılmalıdır.
NH4NO3 Æ Amonyum nitrat
(NH4)2SO4 Æ Amonyum sülfat
NH4ClO3 Æ Amonyum klorat
Kimya YGS-LYS Konu Anlatımlı Testine Geri Dön
Yükseltgenme Basamakları Kimya Ayt
* Elementlerin kararlı halde yükseltgenme basamakları &#;0&#; kabul edilir.
(Mg, Ca, Na, , H2, CI2 , O3 &#;)
* Hidrojen, metaller ile yaptığı bileşiklerde (1—) ametaller ile yaptığı bileşiklerde (1+) değerlik alır.
Oksijen, oksit bileşiklerinde (2—), peroksit bileşiklerinde (1—). Yalnız 1A ve 2A grubundaki elementlerin peroksit bileşikleri vardır. Peroksit iyonu (O2)2- şeklinde gösterilir.
Not: Oksijen OF2 bileşiğinde +2 değerlik alır.
Ametaller değişken pozitif ve negatif değerlik alabilirler. (Flor, yalnız 1— değerlik alır.)
Geçiş metalleri değişken pozitif değerlik alır.
(Ag yalnız 1+, Zn yalnız 2+ alır.)
Alkali metaller (1A) yalnız 1+, toprak alkali metaller (2A) yalnız 2+, toprak metalleri (3A) yalnız 3+ değerlik alır.
Bileşiklerde elementlerin değerlikleri toplamı sıfıra, köklerde ise iyon yüküne eşittir:
Bileşikler iyonik bağlı ve kovalent bağlı olmak üzere iki türlüdür.
İyonik bileşikler, iyon yapılı olup (+) yüklü katyon ve (—) yüklü anyondan oluşur. Bileşik formülü yazılırken genellikle (+) değerlik alan element ilk, (—) değerlik alan element 2. olarak yazılır.
İyonik yapılı bileşiklerde katyon ve anyonun aldığı değerliğe yükseltgenme basamağı veya iyon yükü denir.
Kovalent yapılı bileşikler moleküler kristal yapılıdır. İyonik yapılı bileşikler gibi (+) ve (—) yerine kısmi değerlik alırlar. Kovalent bağlı bileşiklerde anyon ve katyon ayrımı yapılmadığından elementlerin aldıkları değerliğe yükseltgenme basamağı denir. İyon yükü denmez. Kovalent bağlı bileşiklerde formül yazılırken genellikle ilk element (+), ikinci element (—) yükseltgenme basamağına sahiptir.
Kimyanın Sembolik Dili ve Adlandırma
Kovalent Bileşiklerin Adlandırması
Ametal ya da yarı metal arasında meydana gelen bileşiklerdir. Bu bileşikler moleküler kristal yapılıdır. Kovalent bileşikler elektron ortaklaşması ile meydana gelir. Kovalent bağlı bileşiklerde elektronegatifliği küçük olan element ilk olarak yazılır ve pozitif (+) değerlik alır. Elektronegatifliği yüksek olan element ikinci olarak yazılır ve negatif (—) değerlik alır.
İyonik Bileşiklerin Adlandırılması
İyonik bileşikler adlandırılırken metal Fe, Sn, Cr, Pb, Mn, Hg gibi değişken değerlikli bir metal ise metalin adından sonra değerliği okunur. Diğer iyonik bileşiklerde direk metalin adı ve ametalin adı okunur.