Deniz Gezmis Doğum Günü

Türkiye devrimci hareketinin önderlerinden, henüz 25 yaşında iken idam edilen Deniz Gezmiş, doğum gününde anılıyor. Deniz, idam edilmeseydi bugün 74 yaşında olacaktı. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu üyelerinden olan Deniz Gezmiş, 'de 12 Mart Muhtırasının ardından yakalanarak yargılandı ve idama mahkûm edildi. Gemiş, 6 Mayıs 'de Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'la birlikte aynı gün idam edildi.

Türk Marksist-Leninist devrimci, öğrenci lideri ve siyasî aktivist, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO)'nun kurucu üyesi Deniz Gezmiş kimdir?

DENİZ GEZMİŞ KİMDİR?

Deniz Gezmiş, 28 Şubat 'de Ankara'nın Ayaş ilçesinde doğdu. Dedeleri Rize'nin İkizdere ilçesine bağlı Cimil köyündendi. Babası Ilıca (Aziziye), Erzurum nüfusuna kayıtlı ilköğretim müfettişi Cemil Gezmiş, annesi ise Erzurum'un Tortum ilçesinden ilkokul öğretmeni Mukaddes Gezmiş'ti.

Ailenin üç erkek çocuğundan ikincisiydi. Ağabeyi Bora Gezmiş (d. ), hukuk fakültesinden ayrılıp bankacılık yapmıştı. Kardeşi Hamdi Gezmiş () ise mâlî müşavirdi. Deniz Gezmiş, ilk ve orta öğrenimini Sivas'ta, liseyi İstanbul'da Haydarpaşa Lisesi'nde okudu. Henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı ve kendini dönemin eylemleri içinde buldu.

Deniz Gezmiş'in lise yılları, görseli renklendiren: @Narodnayavolya2

SİYASİ HAYATI

11 Ekim 'te Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) Üsküdar ilçe başkanlığına üye oldu. İlk gözaltısını 15 Ağustos - 31 Ağustos tarihleri arasında Ankara'dan İstanbul'a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin Taksim Anıtı'na çelenk koymaları sırasında işçileri destekleyen ve TÜRK-İŞ yöneticilerini protesto eden gösteri sırasında yaşadı.

6 Temmuz tarihinde girdiği üniversite sınavında hem Fen Fakültesini hem de Hukuk Fakültesini kazandı. Babası, Deniz'in Fen Fakültesine gitmesini istedi. Deniz, babasının isteğini geri çevirmeyerek Fen Fakültesine gitmeyi kabul etti. Fakat daha sonra fikir değiştirerek Hukuk Fakültesine kaydını yaptırdı. 7 Kasım 'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girdi.

Ardından 19 Ocak 'de Türkiye Millî Talebe Federasyonu (TMTF) binasının yedd-i emine verilmesi sırasında çıkan olaylarda yakalandı ve bir gün sonra iki arkadaşıyla çıkarıldığı mahkeme tarafından serbest bırakıldı.

22 Kasım 'de öğrenci örgütlerinin düzenlediği Kıbrıs Mitingi sırasında Aşık İhsani ile birlikte ABD bayrağını yaktıkları gerekçesi ile gözaltına alınıp daha sonra serbest bırakılan Deniz Gezmiş, Hukuk Fakültesi'nde birlikte okuduğu arkadaşlarıyla birlikte 30 Ocak 'de "Devrimci Hukukçular Örgütü"nü kurdu.

7 Mart 'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda düzenlenen toplantıda konuşma yapan Devlet Bakanı Seyfi Öztürk'ü protesto ettiği için tutuklandı. 2 Mayıs'a kadar tutuklu kalan Gezmiş, 30 Mayıs'ta 6. Filo'yu protesto ettiği için yargılandı ve beraat etti.

ÖĞRENCİ LİDERİ HALİNE GELDİ

Öğrenci eylemleri içinde etkinliği giderek artan Deniz Gezmiş, 12 Haziran 'de İstanbul Üniversitesinin işgal edilmesinde önderlik etti. İşgal Konseyi adına İ.Ü. Senatosu ile Baltalimanı'nda yapılan görüşmelere katılan öğrenci heyetinin içinde yer aldı; öğrenci haklarının elde edilip işgalin sona erdirilmesinde etkili oldu. İşgalden kısa bir süre sonra İstanbul'a gelen 6. Filo'yu protesto eylemlerinde yer alan Gezmiş, 30 Temmuz 'de bu eylemlerden dolayı tutuklandı ve 20 Eylül 'de serbest bırakıldı.

13 Haziran tarihli Cumhuriyet Gazetesi

Bütün bu olaylardan sonra öğrenci hareketinin efsanevi lideri haline geldi. TİP içinde yoğunlaşarak ayrılıklara ve tartışmalara yol açan ideolojik sorunlarda "Millî Demokratik Devrim" grubunun görüşlerini benimseyen Deniz Gezmiş, bu görüşün özellikle devrimci öğrenciler arasında yayılmasında etkili oldu.

Ekim 'de eylemlerde birlikte olduğu Cihan Alptekin, Mustafa İlker Gürkan, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Devran Seymen, Cevat Ercişli, M. Mehdi Beşpınar, Selahattin Okur, Saim Kurul ve Ömer Erim Süerkan'la birlikte Devrimci Öğrenci Birliği (DÖB)'ni kurdu. 1 Kasım 'de TMGT (Türkiye Millî Gençlik Teşkilatı), AÜTB, ODTÜÖB ve DÖB'ün başlattığı Samsun'dan Ankara'ya Mustafa Kemal Yürüyüşü'nü düzenledi.

Ardından 28 Kasım 'de ABD büyükelçisi Kommer'in gelişi sırasında Yeşilköy Havaalanı'nda düzenlenen protesto gösterileri nedeniyle tutuklandı ve 17 Aralık 'de serbest bırakıldı. Oya Sencer'in "Türkiye'de İşçi Sınıfı'nın Doğuşu ve Yapısı" konulu doktora tezinin Üniversite Profesörler Kurulu tarafından iki kez reddedilmesi üzerine, öğrenciler olayı protesto ettiler. Bu protestonun başında Deniz Gezmiş vardı. 27 Aralık tarihinde polisler tarafından tutuklanacakken ellerinden kurtuldu ve İzmir'e gitti. Bir hafta sonra tutuklu olan arkadaşı Celal Doğan'ın evindeyken baskın sonucu yakalandı. 22 Şubat 'da serbest bırakıldı.

FİLİSTİN’DE SAVAŞ EĞİTİMİ ALDI

İstanbul Üniversitesinde sağcı güçlerin 16 Mart 'da girişmiş olduğu hareketlere öğrenci kitlesiyle birlikte karşı koyan Gezmiş, bu eylemi gerekçe gösterilerek 19 Mart'ta yeniden tutuklanarak 3 Nisan'a kadar hapis yattı. Ardından 31 Mayıs 'da İ.Ü. Hukuk Fakültesi öğrencilerinin reform tasarısının gerçekleşmemesini protesto gerekçesiyle giriştikleri işgale önderlik etti. Üniversitenin kapatılıp polise teslim edilmesi nedeniyle çıkan çatışmalarda yaralandı.

Hakkında gıyabî tutuklama kararı olmasına rağmen hastaneden kaçan Gezmiş, haziranın sonunda Filistin'de bulunan Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi'nin kampına; silahlı eğitim almak ve FDHKC üyeleri ile aynı safta savaşmak için gitti. Filistin'e gitmeden önce 23 Haziran 'da TMGT'nin topladığı 1. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı'na kendisi gibi haklarında tutuklama kararı olan FKF Genel Başkanı Yusuf Küpeli ile birlikte bir mücadele programı gönderdi.

Deniz Gezmiş'in daha önce İsrail'e karşı savaştığı Filistin Halk Kurtuluş Ordusu'na ait üye kartı

Eylüle kadar Filistin'de eğitim alan Deniz Gezmiş, 28 Ağustos 'da üniversiteyi işgal ettiği gerekçesiyle Hukuk Fakültesi'nden ihraç edildi. Hakkında tutuklama kararının olduğu bu dönemde gazetecilere gizlendiği yerden demeçler verdi. 23 Eylül 'da Hukuk Fakültesi'nde bulunduğunun ihbar edilmesi üzerine fakülteye düzenlenen polis baskınında teslim olan Gezmiş, 25 Kasım'da serbest bırakıldı. Ancak İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisinde Battal Mehetoğlu'nun sağcılar tarafından öldürülmesinden sonra okulda yapılan aramada ele geçirilen dürbünlü bir tüfeğin Gezmiş'e ait olduğu iddia edilerek hakkında yeniden tutuklama kararı çıkarıldı. 20 Aralık 'da yakalanan Gezmiş, kendisiyle birlikte tutuklanan Cihan Alptekin'le birlikte 18 Eylül 'e kadar tutuklu kaldı. Hapisten çıktığında askere alındı.

Kafasındaki devrim planlarını gerçekleştirmek için askere gitmedi. Bundan sonra öğrenci eylemlerinden uzaklaşarak, mücadelesini değişik alanlarda sürdürdü. Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan'la birlikte Ankara'da THKO'yu kurdu. 11 Ocak 'de THKO adına Ankara İş Bankası Emek Şubesi'nin soygununu gerçekleştirenler arasında yer aldı. Bu olaydan sonra Yusuf Aslan'la beraber "vur emri" ile aranmaya başlandı. Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan'ın yakalanmasına yardım eden kişilere lira ödül verileceği açıklandı. THKO'nun silah sıkıntısını gidermek için THKO mensuplarıyla birlikte 15 Şubat 'de Balgat'taki Tuslog tesislerine sızdı, fakat silah deposu boştu. Onun yerine dört Amerikalı askerin kaçırılması eyleminde bulundu. Kaçırılan erler 9 Mart tarihinde serbest bırakıldılar.

HENÜZ 25 YAŞINDA İKEN İDAM EDİLDİ

12 Mart Muhtırası olduktan üç gün sonra yani 15 Mart 'de bir motosiklette Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, diğer motosiklette ise Sinan Cemgil yola çıktılar. Sinan Cemgil daha sonra yol ayrımından Nurhak'a doğru yol aldı. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ile birlikte Sivas'a gitmekteyken motosikletleri bozuldu. Bir ihbar sonucu polislerin gelmesi üzerine çıkan çatışmada Aslan ile birbirlerini kaybettiler. Aslan, o esnada Elmalı'da iken Gezmiş, 16 Mart Salı günü Sivas'ın Gemerek ilçesinde etrafı sarılarak yakalandı ve Kayseri'ye getirildi ve Kayseri valisi Abdullah Asım İğneciler'in karşısına çıkarıldı. Buradan Ankara'ya zamanın İçişleri Bakanı Haldun Menteşeoğlu'nun makamına götürüldü.

Deniz Gezmiş'in 'de yakalandıktan sonra Ankara Emniyeti'ne ve İçişleri Bakanlığı'na getirilirken çekilmiş fotoğrafı. (Erol Olgundemir tarafından yayımlanan fotoğraflar reklendirme sanatçısı Enver Gezmiş tarafından renklendirildi)

Mahkemesi 16 Temmuz günü Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığında Baki Tuğ savcılığında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 no'lu Mahkemesi'nde başlayıp 9 Ekim günü bitti. Deniz ve arkadaşları, 16 Temmuz 'de başlayan THKO-1 Davası'nda TCK'nin maddesini ihlâl ettiği gerekçesiyle 9 Ekim 'de /1 maddesi uyarınca idam cezasına çarptırıldı.

Erol Olgundemir tarafından yayımlanan fotoğraflar reklendirme sanatçısı Enver Gezmiş tarafından renklendirildi

İNÖNÜ VE ECEVİT ‘HAYIR’, DEMİREL ‘EVET’ DEDİ

İdam cezaları o zamanlar senato tarafından onaylanmak zorundaydı. İsmet İnönü "siyasî suçlar idamla cezalandırılmamalıdır" diyerek Bülent Ecevit ile birlikte ret oyu kullandı. AP Genel Başkanı Süleyman Demirel ise infazdan yana oy kullanır.

Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın kesinleşmiş idam hükmünün ıslak imzalı orijinal evrakı.

Deniz Gezmiş; Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs tarihinde, gece arası, Ulucanlar Cezaevi'nde asılarak idam edildi. İdam yaftaları sonradan müze olan Ulucanlar Cezaevi Müzesi'ne Anadolu Ajansı muhabiri Burhan Dodanlı tarafından bağışlandı. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının 'da öldürülen Taylan Özgür'ün yanına gömülme isteği yerine getirilmedi. İdamından sonra bayraklaşarak devrim mücadelesinin çok önemli bir sembolü oldu. Birçok sol örgüt, başka konularda farklı fikirde olsa da, mutabık kaldıkları nadir konulardan birisi de Deniz Gezmiş'in devrim önderliği oldu.

SİYASİ MİRASI

Deniz Gezmiş'in idam edildiği 6 Mayıs tarihi, 70'li yıllardan beri Türkiye'deki pek çok sol görüşlü örgüt, parti ve demokratik kitle örgütü tarafından bir anma gününe dönüştürüldü, anısı ve mirası yaşatılmaya çalışıldı. Ailesi, yılında "Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının anısını, devrimci mücadeleye kattıkları değerleri yaşatmak" amacıyla Deniz Gezmiş Özgürlük ve Bağımsızlık Vakfı'nı kurdu. 'de eski başbakan Nihat Erim, Deniz Gezmiş'in intikamının alınması adına Devrimci Sol üyeleri tarafından suikast sonucu öldürüldü.

20 Temmuz tarihli Cumhuriyet Gazetesi

İstanbul'dan Ankara'ya Deniz Gezmiş için bağımsızlık yürüyüşü, Yurtsever Cephe önderliğinde 1 Mayıs 'de İstanbul'dan başlatıldı. Deniz Gezmişler'in 'de idam edildiği Ankara'da, Karşıyaka Mezarlığı'nda sona eren yürüyüşe katılanlar çeşitli duraklarda durarak amaçlarını anlatan şenlikler düzenledi. Yürüyüş öncesinde Çanakkale Sulh Mahkemesi, afişin üzerinde resimleri yer alan kişilerin idam hükmü giymiş mahkûmlar olduğu gerekçesiyle söz konusu afişlerin toplatılmasına karar verdi.

DENİZ GEZMİŞ'İN SON MEKTUBU

‘‘Baba;

Mektup elinize geçmiş olduğu zaman aranızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzüleceğinizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum. İnsanlar doğar, büyür, yaşar, ölürler. Önemli olan çok yaşamak değil, yaşadığı süre içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşılıyorum. Ve kaldı ki benden evvel giden arkadaşlarım hiçbir zaman ölüm karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de tereddüte düşmeyeceğimden şüphen olmasın. Oğlun ölüm karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir. O bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu. Seninle düşüncelerimiz ayrı, ama beni anlayacağını tahmin ediyorum. Sadece senin değil, Türkiye'de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıca savcıya da bildireceğim. Ankara'da 'da ölen arkadaşım Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istiyorum. Onun için cenazemi İstanbul'a götürmeye kalkma. Annemi teselli etmek sana düşüyor. Kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine özellikle tembih et, onun bilim adamı olmasını istiyorum. Bilimle uğraşsın ve unutmasın ki, bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir. Son anda yaptıklarımdan en ufak bir pişmanlık duymadığımı belirtir; seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşiyle kucaklarım.

Oğlun Deniz Gezmiş - Merkez Cezaevi’’

DENİZ GEZMİŞ HAKKINDA YAZILAN KİTAPLAR

Deniz Gezmiş Anlatıyor - Erdal Öz ()

Dar Ağacında Üç Fidan - Nihat Behram ()

İdam Gecesi Anıları - Halit Çelenk ()

Gülünün Solduğu Akşam - Erdal Öz ()

Bizim Deniz - Turhan Feyizoğlu ()

Üç Asılmışların Hikâyesi - Ahmet Kahraman ()

Denizler İdama Giderken - Oral Çalışlar ()

Defterimde Kuş Sesleri - Erdal Öz ()

Deniz Gezmiş Albümü - Özgür Erdem ()

Savunma - Deniz Gezmiş ()

Deniz Fırtınalı Yıllar - Tarkan Tufan ()

Hepiniz Suçlusunuz - Burhan Dodanlı ()

Deniz: Yaşamı ve Mücadelesi - Özgür Erdem ()

Herkesin Bir Deniz Gezmiş Öyküsü Vardır - Atilla Keskin ()

Bir Dava İki Devrimci Unutmak İhanettir - Hüseyin Turan ()

Ağlasın Gökyüzü - Vehbi Bardakçı ()

Denizler ve Filistin - Turhan Feyizoğlu ()

Arkadaşım Deniz Gezmiş - Doğu Perinçek ()

Deniz Gezmiş Destanı - Alper Özbek ()

Bir Defter-i Hatırat-ı Zindan - Hasan İhsan ()

Adı Deniz - Esen Rüzgar ()

Hırçın Bir Deniz Hikâyesi - Ahmet Tahir Can ()

HAKKINDA YAZILAN ŞİİRLER

Mare Nostrum - Can Yücel

Mahur Beste - Attilâ İlhan

Neyleyim - Nevzat Çelik

Sardunyaya Ağıt - Can Yücel

DENİZ GEZMİŞ İÇİN YAPILAN ŞARKILAR

Ahmet Aslan - Susarak Özlüyorum

Ahmet Kaya - Mahur

Ahmet Kaya - Beni Tarihle Yargıla

Ahmet Kaya - Dosta Düşmana Karşı

Nesimi Çimen - 6 Mayıs Ağıdı

Ruhi Su - Mahsus Mahal

Zülfü Livaneli - Hoşçakal Kardeşim Deniz

Zülfü Livaneli - Şarkışla

Edip Akbayram - Aşk Olsun Sana Çocuk

Cem Karaca - Parka

Moğollar - Geri Sar

Sevinç Eratalay - Ankara'dan Bir Haber Var

Sevinç Eratalay - Şarkışla

Selda Bağcan - Denizlerin Dalgasıyım

Grup Yorum - Özgürlük Türküsü

Grup Yorum - Şarkışla

Metin-Kemal Kahraman - Deniz Koydum Adını

Kardeş Türküler - Deniz'e Yakılan Türkü

Duman - Manası Yok

Mor ve Ötesi -Darbe

Gazapizm - Gördüler

Grup Özgürlük - Deniz'e

Grup Adalılar - Ankara'dan Bir Haber Var

Grup Adalılar - Biz De Geliriz

Grup Yol - Denizlerin Türküsü

Fevzi Kurtuluş - Deniz'e Şikayet

Fevzi Kurtuluş - Bizim Deniz

Hüseyin Karakuş - Adı Deniz Olmalı

Çilekeş - Her Deniz

Hüsnü Arkan - 5 Mayıs

Soner Olgun - Delikanlım Deniz

Emeğe Ezgi - Adım Deniz

Mesth -Devrim

Sertab Erener - La'l

Yeni Türkü - Sardunyaya Ağıt

Fazıl Say - Sardunyaya Ağıt



Deniz Gezmiş kimdir? Deniz Gezmiş nereli? Deniz Gezmiş kaç yaşında idam edildi? Deniz Gezmiş, son dakika

\"Burada ölen yalnızca bedenimdir ki zaten ölümlüydü, ölecekti ama düşüncemi öldüremeyeceksiniz, düşüncem yaşayacak.\"

16 Temmuz ’de başlayan THKO-1 Davası’nda TCK’nin maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle, 9 Ekim ’de /1 maddesi uyarınca Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan ile birlikte idam cezasına çarptırılarak öldürülen, Türkiye devrimci hareketinin önderlerinden Deniz Gezmiş, yaşasaydı bugün 72 yaşında olacaktı.

Deniz Gezmiş, 27 Şubat 'de Ankara'nın Ayaş ilçesinde doğdu. Annesi ve babasının öğretmen olması nedeniyle ilk ve orta öğrenimini Sivas'ta yaptı.

Ardından liseyi İstanbul'da okudu. yılında Türkiye İşçi Partisi'nin Üsküdar ilçe başkanlığına aday oldu. Deniz Gezmiş henüz lise yıllarındayken sol görüşle tanıştı. 31 Ağustos tarihinde Ankara'dan İstanbul'a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin, Taksim Anıtı'na çelenk koymaları sırasında Türk-iş yöneticilerini protesto eden grupla beraber yaptığı eylem sonucunda tutuklanarak gözaltına alındı. Bu olay Deniz Gezmiş‘in ilk gözaltına alınmasıydı.

Deniz Gezmiş yılının Kasım ayında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girdi. Ardından 19 Ocak 'de Türkiye Milli Talebe Fedarsayonu'nunda çıkan olaylarda arkadaşları ile gözaltına alındı ancak kısa bir süre sonra serbest bırakıldı. 22 Kasım 'de ise öğrenci örgütlerinin düzenlediği Kıbrıs Mitingi sırasında Aşık İhsani ile birlikte ABD bayrağının yakılması nedeniyle tekrar gözaltına alındı.

30 Ocak 'de hukuk fakültesindeki arkadaşları ile birlikte Devrimci Hukuklular Örgütü'nü kurdu ve hemen ardından 7 Mart 'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda düzenlenen AIESEC genel kurul toplantısında konuşma yapan devlet bakanı Seyfi Öztürk'ü protesto ettiği için bir kez daha tutuklandı. 2 Mayıs 'e kadar tutuklu kalan Deniz Gezmiş, yargılandı ancak beraat etti.

12 Haziran 'de İstanbul Üniversitesi'nin işgal edilmesinde önderlik etti. İşgal Konseyi adı verilen grubun lideri olarak Baltalimanı'nda yapılan görüşmelere katılan Deniz Gezmiş, öğrenci haklarının elde edilmesinde etkili oldu. 30 Temmuz'da 6. Filo'nun İstanbul'a girişini protesto etmek suçundan tutuklandı.

Deniz Gezmiş, Milli Demokratik Devrim görüşünün öğrenciler arasında yayılmasında etkili oldu. yılında yapılan öğrenci eylemlerinde Cihan Alptekin, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Mustafa İlker Gürkan, Cevat Ercişli, Selahattin Okur, Saim Kurul ve Erim Süerkan ile birlikte Devrimci Öğrenci Birliği'ni kurdu. Ardından 1 Kasım 'de Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı'nın da içinde bulunduğu AÜTB, DÖB ve ODTÜÖB'nin de içinde bulunduğu “Samsun'dan Ankara'ya Mustafa Kemal Yürüyüşü”nü düzenledi. 28 Kasım 'de ABD büyükelçisinin İstanbul'a gelişini protesto etmek amacıyla düzenlenen eylemde tutuklandı ancak tekrar serbest bırakıldı.

Deniz Gezmiş bu dönemde aylık tutuklanma süreçleri geçirdi. 16 Mart 'da İstanbul Üniversitesi'nde düzenlediği öğrenci hareketleri nedeniyle 19 Mart'ta tutuklandı ve 3 Nisan'a kadar tutukluluğu devam etti. Ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin düzenlediği protesto gösterilerine önderlik etti. Çıkan çatışmalarda yaralandı. 23 Haziran 'da TMGT'nin toplandığı 1. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı'nda FKF Genel Başkanı Yusuf Küpeli ile birlikte bir program hazırladıktan sonra hakkında tutuklama kararının olmasından dolayı Filistin'e gitti.

1 Eylül 'a kadar Filistin'de kaldı. Bu dönemde üniversiteyi işgalden dolayı Hukuk Fakültesi'nden atıldı. 23 Eylül 'da hukuk fakültesinde olduğu bir sıra polis tarafından gözaltına alında ve 25 Kasım'da serbest bırakıldı. Ardından \"Yıldız Devlet ve Mühendislik Akademisi'nde Battal Mehetoğlu'nun 'sağcılar tarafından öldürülmesi' olayında okulda yapılan araştırmalarda\" Deniz Gezmiş‘e ait olduğu öne sürülen silahların ele geçirilmesi üzerine hakkında tekrar tutuklama kararı çıkarıldı. 20 Aralık 'da tutuklanan Deniz Gezmiş, 18 Eylül 'e kadar hapis yattı.

Hapisten çıkmasından sonra öğrenci hareketlerinden uzaklaştı ve Sinan Cemgil ile Hüseyin İnan'la birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nu kurdu. Türkiye'de silahlı mücadele veren ilk siyasi örgüt olan THKO, \"bağımsız ve demokratik bir Türkiye için\" mücadele yürüttü. Sosyalist gençliğin katıldığı bu örgüt Hüseyin İnan, Sinan Cemgil, Yusuf Aslan, Alparslan Özdoğan, Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin tarafından kurulmuştu. THKO, 4 Mart 'de yayınlanan bir bildiri ile kamuoyuna tanıtıldı.

4 Mart 'de dört ABD'li erin kaçırılması eyleminde bulunan Gezmiş, erlerin serbest bırakılmasından sonra Sivas'ın Şarkışla ilçesinin Gemerek nahiyesinde Yusuf Aslan'la birlikte gözaltına alındı.

16 Temmuz 'de Sıkıyönetim Mahkemesi, Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığındaki, Baki Tuğ savcılığında toplandı. 9 Ekim 'de son bulan mahkemede TCK'nın maddesinin ihlali gerekçesiyle 9 Ekim 'de idama mahkum edildi.

6 Mayıs tarihinde Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ile birlikte saat arasında Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde idam edildi.

Son isteği

Deniz Gezmiş‘in son istekleri hakkında kesin bir bilgi mevcut değildir. Yazar Erdal Öz'ün yaptığı görüşmelerde en son olarak Rodrigo'nun Aranjuez Konçertosunu dinlemek ve bir bardak çay içmek istediği geçse de avukatı bunu doğrulamamıştır. Ancak ölümünden sonra kendisi gibi devrimci arkadaşı Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istediği babasına yazdığı mektupta yer almaktadır.

Deniz Gezmiş'in babasına yazdığı son mektup…

“Baba,Mektup elinize geçtiğinde ben aranızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzüleceğinizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum, insanlar doğar, büyür, yaşar, ölürler, önemli olan çok fazla yaşamak değil, yaşadığı süre içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşılıyorum. Ve kaldı ki benden evvel giden arkadaşlarım hiçbir zaman ölüm karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de düşmeyeceğimden şüphen olmasın, oğlun, ölüm karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir, o bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu. Seninle düşüncelerimiz ayrı ama beni anlayacağını tahmin ediyorum. Sadece senin değil Türkiye'de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıca savcıya da bildireceğim. Ankara'da 'da ölen arkadaşım Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istiyorum. Onun için cenazemi İstanbul'a götürmeye kalkma, annemi teselli etmek sana düşüyor, kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine özellikle tembih et. Onun bilim adamı olmasını istiyorum, bilimle uğraşsın ve unutmasın ki bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir, son anda yaptıklarımdan en ufak pişmanlık duymadığımı belirtir, seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşi ile kucaklarım.Oğlun Deniz Gezmiş. Merkez Cezaevi”

27 Şubat doğumlu olan Deniz Gezmiş'in bugün doğum günü.

Türk devrimci hareketinin simge isimlerinden bir haline gelen Deniz Gezmiş; arkadaşları Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs 'de idam edilmişti.

Gezmiş idam edildiğinde 25 yaşındaydı.

Deniz Gezmiş kimdir?

Deniz Gezmiş Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun kurucusuydu. İlk ve orta öğretimini Sivas'ta tamamlayan Deniz Gezmiş lise öğretimini ise İstanbul'da tamamladı. Gezmiş'in Sosyalist düşünce ile tanışması ise lise yıllarına dayanıyor. yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Deniz Gezmiş, ilk olarak, Ankara'dan İstanbul'a yürüyen Çorum temizlik işçilerinin eylemlerini destekledi ve Türk-İş yöneticilerini protesto eden gösteri içinde yer aldı. Sonrasında ise gözaltına alındı.

Serbest kalan Gezmiş bir süre sonra 30 Ocak 'de Hukuk Fakültesi'nde birlikte okuduğu arkadaşlarıyla Devrimci Hukukçular Örgütü'nü kurdu. Sonrasında 6. Filo'yu protesto ederken tekrar gözaltına alındı, yargılandı ve beraat etti. Bir süre sonra öğrenci eylemlerinden uzaklaşan Gezmiş, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan'la birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nu (THKO) kurdu. 11 Ocak 'de THKO adına arkadaşlarıyla birlikte Ankara İş Bankası Emek Şubesi soygununu gerçekleştirdi.

4 Mart 'de ise Amerikalı dört erin Balgat'taki tesislerden kaçırılması eyleminde yer aldı. Ancak Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan eylemden sonra Sivas'a kaçtı. Aslan o esnada Elmalı'da iken, Gezmiş ise 16 Mart salı günü Sivas'ın Gemerek ilçesinde etrafı sarılarak yakalandı.

16 Temmuz günü başlayan mahkeme 9 Ekim'de sona erdi. Deniz Gezmiş ve arkadaşları hakkında idam kararı verildi. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'la birlikte 6 Mayıs gecesi saat arası Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edildi.

Türkiye devrimci hareketinin önderlerinden Deniz Gezmiş idam edilmeseydi 74 yaşında olacaktı. Deniz Gezmiş için sosyal medyada çok sayıda mesaj paylaşıldı. Gezmiş’in doğum gününün uzun süre 27 Şubat olarak biliniyor olsa da ağabeyi Bora Gezmiş, ’da yaptığı açıklamada “Sevgili arkadaşlarım; Deniz’in doğum günü 28 Şubat’tır. Bazı arkadaşlarım bugün için mesaj yazmışlar. Bilgilendirmek istedim.” demişti. Bora Gezmiş, Deniz Gezmiş’in nüfus kağıdını da paylaşmıştı.

Deniz Gezmiş'in babasına yazdığı son mektup…

“Baba,
Mektup elinize geçtiğinde ben aranızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzüleceğinizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum, insanlar doğar, büyür, yaşar, ölürler, önemli olan çok fazla yaşamak değil, yaşadığı süre içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşılıyorum. Ve kaldı ki benden evvel giden arkadaşlarım hiçbir zaman ölüm karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de düşmeyeceğimden şüphen olmasın, oğlun, ölüm karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir, o bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu. Seninle düşüncelerimiz ayrı ama beni anlayacağını tahmin ediyorum. Sadece senin değil Türkiye'de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıca savcıya da bildireceğim. Ankara'da 'da ölen arkadaşım Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istiyorum. Onun için cenazemi İstanbul'a götürmeye kalkma, annemi teselli etmek sana düşüyor, kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine özellikle tembih et. Onun bilim adamı olmasını istiyorum, bilimle uğraşsın ve unutmasın ki bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir, son anda yaptıklarımdan en ufak pişmanlık duymadığımı belirtir, seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşi ile kucaklarım.

Oğlun Deniz Gezmiş. Merkez Cezaevi”

DENİZ GEZMİŞ’İN ANLAM DOLU SÖZLERİ

– Burada ölen yalnızca bedenimdir ki zaten ölümlüydü, ölecekti ama düşüncemi öldüremeyeceksiniz, düşüncem yaşayacak.

– İddianamede geçen ve bana atfedilen bir cümleyi kabul etmiyorum. Ben silahımı halka ve orduya karşı kullanmadım, ancak vatan hainlerine karşı kullanmak maksadıyla taşıdım ve ‘halka ve orduya karşı kullanırım' şeklinde beyanda bulunmadım.

– Öteden beri arz etmiş olduğum gibi, bu ülkede anayasayı en fazla savunanlar bizleriz. Anayasayı ihlal edenlerse ortadadır. Anayasanın uygulanmasını isteyen gene bizleriz.

– Anayasayı uygulamayan yavuz kimselerse hâlâ ortadadır ve yine o kişiler bizim kellemizi istemektedirler. İddia makamı bizim vermekte olduğumuz bağımsızlık savaşına karşıdır, Türkiye Cumhuriyeti anayasasının hukukuna karşı, reformlara karşıdır.

– Vatan, onu parsel parsel satanların değil; uğrunda darağacına gidenlerin vatanıdır.

– Biz hiçbir zaman bütün çabamıza rağmen Türkiye'nin bağımsızlığını temin edemedik. Bugüne kadar da bu özlem içinde kaldık.