Denizli Tuz Gölü
Video
Denizli'nin Çardak ilçesi ile Afyonkarahisar'ın Dazkırı ve Başmakçı ilçeleri sınırları içinde yer alan Acıgöl, çevresindeki dağlardan gelen kaynaklar, dereler ve yağışlardan besleniyor. Acıgöl, Türkiye'nin tek, dünyanın ise ikinci büyük, temiz ve doğal sodyum potansiyeline sahip kapalı havzasına sahip. Türkiye'nin sodyum sülfatın yüzde 98'i doğal kaynaklarla karşılanırken, bu miktarın yüzde 90'ı Acıgöl'den sağlanıyor. Göl yatağından çıkarılan tuz, potasyum, sodyum ve sülfat gibi maddeler çevredeki işletmeler tarafından değerlendirilip, sodyum sülfat, kâğıt, cam, deterjan, tekstil ve benzeri sanayilerde kullanılıyor. yılına kadar kilometrekare olan göl alanı, zamanla yağışların azalması, içme ve sulama amacıyla kontrolsüz açılan kuyuların da etkisiyle 42 kilometrekareye kadar düştü. Yaşanan kuraklık nedeniyle gölün Başmakçı ve Çardak ilçeleri bölümünde su yer yer 1 kilometreye kadar çekildi. Kuraklık nedeniyle suları azalan B sınıfı Sulak Alan olarak koruma altında olan ve flamingolar başta olmak üzere göç eden 'e yakın farklı kuş türüne ev sahipliği yapan Acıgöl için tehlike çanları çalmaya başladı.
"TEDİRGİN OLUYORUZ"
Bölgede çobanlık yapan Hacer Yavuz, gölün ilk kez bu kadar çekildiğini belirtip, "Eskiden göl yolun kenarına kadar geliyordu. Yağışlar azaldı kaynaklar kuruyunca göl çekildi. Otlar bile gözükmezdi. Başta flamingolar olmak üzere çeşitli kuşlar gelirdi. Gölde yüzen kuş türleri olurdu. Şimdi hiçbiri yok, başka yerlere gittiler. Bu yıl yağış neredeyse hiç düşmedi. Yağsa da hafif şekilde yağıp, geçiyor. Biz de bölge halkı olarak bu durumdan tedirgin oluyoruz" dedi.
"FAZLA BİR KUŞ TÜRÜ KALMADI"
Göl yakınındaki kırsal Akpınar Mahallesi'nde oturan Ramazan Tekeli, yağışların azılması nedeniyle gölün sürekli çekildiğini belirterek, "Acıgöl eskiden yazın çekilir, kışın dolardı. Yağışlar azalınca iyice çekilmeye başladı. Göl alanı küçülmeye başladı. Başmakçı ve Gemiş tarafından uzun çekilme var. Göçmen kuşlar da azaldı. Flamingolar da çoktu önceden. Hatta burada yavruluyordu. Artık onlarda gelmiyor. Fazla bir kuş türü de kalmadı. Yağmur hiç olmadı kar da yağmıyor. Bunun da etkisiyle gölde kuraklık yaşanıyor" diye konuştu.
"DAHA ÖNCE TÜRKİYE'NİN HER YERİNDEN GELENLER OLUYORDU"
Gölün çevresinde çobanlık yaparak geçimini sağlayan Halil Tıknaz ise, daha önce kuş gözlemcilerinin Acıgöl'e akın akın geldiğine dikkati çekip, "Acıgöl'de daha önce su boldu. Yılın sonuna geldik, yağış yok. Bölgede açılan sulama kuyularının da kuraklıkta etkisi var. Göldeki su çekilince kuşlar kayboldu, gelmez oldular. Daha önceden kuşların fotoğraflarını çekmek için Türkiye'nin her yerinden buraya gelenler oluyordu. Şimdi gelen giden de kalmadı" dedi.
Acıgöl
AKDAcıgöl-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Acil
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : ha Yükseklik : m &#; m
Boylam : 29,84ºD İl(ler) : Denizli, Afyon
Enlem : 37,82ºK İlçe(ler) : Çardak, Dazkırı, Başmakçı
Koruma Statüleri : Yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: Acıgöl; Maymun, Beşparmak ve Söğüt dağları arasında yer alan sığ bir tektonik göldür. Yüzey suyu akımları, kaynak suları ve Başmakçı tarafından gelen Koca Çay ile beslenir. Türkiye’nin en tuzlu ikinci gölüdür. Alan, Orta Anadolu bozkır ekosistemine ait birçok bitkinin en batı yayılış alanını oluşturması bakımından önemlidir.
Habitatlar: Göl çevresinde geniş alanlar kaplayan ve nadir bitki türleri içeren tuzcul düzlükler, hafif tuzlu bataklık, tuzlu göl aynası, Orta Anadolu tipi ova bozkırları ve tarım alanları bulunur.
Türler: Acıgöl ve çevresi özellikle tuzcul bitkiler için önemli bir alandır. Bölgede ülkemize endemik birçok bitki türü bulunmaktadır. 8 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bu türlerin arasında olan Saponaria halophila nesli küresel ölçekte tehlike altında olan bir türdür.
Bunun yanında, Acıgöl birçok kuş türü için üreme, göç ve kış dönemlerinde önemli bir sulak alandır. Bu türlerin başında dünya ölçeğinde tehlike altında olan ve ülkemizde doğa korumanın sembollerinden bir haline gelmiş olan toy kuşları (Otis tarda) gelmektedir. Toylar, Acıgöl civarında üremekte ve kış aylarını da yine bu bölgede geçirmektedirler. Alan, flamingo (Phoenicopterus roseus) için de önemli bir üreme ve göç alanıdır. Akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus), kılıçgaga (Recurvirosta avosetta), gülen sumru (Sterna nilotica) ve ince gagalı martı (Larus genei) alandaki diğer önemli kuş türleridir.
Göl ülkemize endemik, iki içsu balığı türü için önemlidir. Bu türlerden Aphanius anatoliae’nin nesli dünya ölçeğinde tehlike altındadır. Cobitis phrygica ise dünyada dar bir alanda yaşayan hassas bir türdür.
Alan Kullanımı: Göl çevresindeki insan faaliyetlerinin başında tarım, hayvancılık ve sazcılık gelir. Gölün batı ve kuzeyinde, sodyum sülfat havuzları ile tuz üretimi yapan üç şirket bulunur.
Göl kıyısındaki büyük sazlar, yöre halkı tarafından dam yapımında kullanılır.
Tehditler: Alan üzerindeki en ciddi tehdit, alanın su rejimine yapılan müdahalelerdir. Geçmişte yapılan barajlar, pompalama faaliyetleri, tahliye kanalları gibi projelerle gölün su seviyesi büyük ölçüde düşürülmüş ve sulak alan habitatları kuruyarak küçülmeye başlamıştır. Gölün batısında yapımı planlanan Beylerli Barajı, ha alanın daha kurutularak tarıma açılmasını hedeflemektedir. Bu proje ile geniş tuzcul bozkır habitatları yok olma tehdidi altındadır.
Bölgedeki tuz üretim tesislerinin göle pompaladıkları su nedeniyle sulak alanın seviyesi yapay olarak dalgalanmaktadır.
Alandan geçmesi planlanan Denizli-Burdur-Antalya karayolu alandaki bitki türlerini tehdit etmektedir.
Koruma Çalışmaları: Doğa Derneği gönüllüleri ve Pamukkale Arama Kurtarma ve Doğa Sporları Derneği (PAKDOS) tarafından geçmiş yıllarda göldeki kuş nüfusunun izlenmesi için çalışmalar yapılmıştır.
Yerel İlgi Sahipleri: Afyon Valiliği; Denizli Valiliği; Denizli İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Afyon İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Dazkırı Kaymakamlığı; Çardak Kaymakamlığı; Başmakçı Kaymakamlığı; Dazkırı Belediyesi; Çardak Belediyesi; Başmakçı Belediyesi; Dazkırı İlçe Jandarma Komutanlığı; Çardak İlçe Jandarma Komutanlığı; Başmakçı İlçe Jandarma Komutanlığı.
Bahtiyar Kurt