Devşirme, Osmanlı Devleti'nin fethettiği topraklardan -özellikle Balkanlar- Hristiyan genç ve yetenekli çocukların toplanması, sıkı bir eğitimden geçirilerek üstün bir asker veya bürokrat oluşturulması sistemidir. Sistem Balkanlarda 'kan vergisi'[1] olarak adlandırılmış, Balkan devletlerinin tarih kitaplarında 'Osmanlı Köleliği' tabiri kullanılmıştır.[2] İlk olarak 'de yazılı kayıtlarda bahsedilmiştir, ancak muhtemelen daha önce başlamıştır. Sultana sadık bir asker ve memur grubu yaratmıştır. Sistem, 'lerden 'lere kadar tüm sadrazamları yetiştirmiştir. Bu sistem ile yetiştirilip bürokrat olan devşirmeler arasında Rum Mehmed Paşa, Veli Mahmud Paşa, Yunus Paşa, Rüstem Paşa, Sokollu Mehmed Paşa, Kuyucu Murat Paşa ve Pargalı İbrahim Paşa gibi kişiler vardır. Osmanlı imparatorluğunun eyalet valilerinin ve askeri komutanlarının çoğunu da yetiştirmiştir.[3] Devşirmeler bazen ailelerine yardım etmek için pozisyonlarını kullanmışlardır. Balkanların imarında devşirmelerin de etkileri olmuştur.
Oğlanlar örgün bir eğitim almış, bilim, savaş ve bürokrasi konularında eğitim görmüş ve padişah danışmanı, seçkin piyadeler, orduda generaller, donanmada amiraller ve maliye üzerinde çalışan bürokratlar olmuşlardır.[4] Geri kalanlar Yeniçeri olarak orduya katılmıştır.
'te, Müslümanların devşirmelerin pozisyonlarını almalarına resmen izin verilmiştir ve Hristiyanları toplama sistemi 'de fiilen durdurulmuştur.[5][6] 'te yeniden tesis etme girişimine direnilmiştir ve nihayet saltanatının ilk günlerinde III. Ahmet tarafından sistem kaldırılmıştır.
Sistem -genellikle Avrupa'da- çocukların zorla toplanıldığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bunun yanında dinlerinin zorla değiştirilmesi[7] de eleştiri konusu olmuştur. William Gervase Clarence-Smith'e göre sistem iyi bir kariyer imkanı sağladığı için Arnavutlar ve Boşnaklar başta olmak üzere bazı Hristiyan aileler oğullarını gönüllü olarak vermişlerdir ancak sistem genellikle yerel halkın gücüne gitmiştir.[8] Bazı istisnalar dışında Müslüman çocuklar toplanmamasına rağmen, bazı Müslüman aileler çocuklarını kaçırmıştır.[9] Makedon tarih ders kitaplarında ''ailelerin çocuklarını ormana gizlediği'', devşirmeden kurtulma amacıyla ''parmaklarından birini keserek bilerek onları sakatladığı'' anlatılmıştır.[2] Paolo Giovio ve diğer başka kaynaklar Hristiyan ebeveynlerin devşirme girişiminden kaçınma girişimlerinden bahsetmiştir.[10][11] 'te Epir'de, devşirme sistemine karşı özel olarak başlatılan bir ayaklanma olmuştur.[8] Aynı bölgeye ait bir halk türküsünde devşirme sistemi eleştirilmiştir.[12] Ayrıca -genellikle Avrupalı akademisyenler tarafından- sistemin İslam Hukuku'na aykırı olduğu da söylenmiştir.
Bunun yanında çocukların zorla toplanmadığını, sistemin kişilere iyi hayat şartları sağladığını söyleyen görüşler de vardır. Devşirmeler güçlü mevkilere ulaştıkça Bosna'daki Hristiyan ebeveynlerin, çocuklarını almaları için izcilere rüşvet verdiği biliniyordu.[13]
Devşirme(Topkapı Sarayı); gravürküçük yaşta ailelerinden alınarak seçkin Osmanlı ordusu için yetiştirilen Hristiyan çocukları tasvir etmektedir.
Devşirilen her çocuğun doğum tarihi, köyü, kazâsı, sancağı, baba ve ana adının yanı sıra eşkali de bir deftere yazılır, bu defterlere eşgal defterleri denirdi. Daha sonra yanına verileceği Türk ailesinin reisi olan sipahisinin ismi de bu deftere yazılırdı. Bu defter iki nüsha tutulur ve biri devşirme memurunda, diğeri de çocukları sevk eden memurda bulunurdu. Günümüze kadar bu eşkal defterlerinden üç adet bulunmuş, bu defterlerdeki bilgilerin incelenmesiyle, kural olarak yaş arası gençlerin alınmakta olduğu görülmüş, ancak 6 yaşında alınanları da görülmüştür. Üç defterdeki devşirmelerin yaş ortalaması ise çıkmıştır.
Devşirmeler, I. Murad zamanında kurulmuş olan Yeniçeri Ocağı ve Bostancı Ocağı'nın kuruluşlarından bir süre sonrasında, temelini oluşturmaya başlarlar. Devşirme, Osmanlı'da fethedilen bölgelerdeki Hristiyan ailelerin çocuklarının 1/5 ini alarak onları yeteneklerine göre yetiştirmeye dayanırdı; eğer güçlü ve dövüşmeye yatkın iseler Yeniçeri ocağına, devlet işlerine yatkın iseler Saray'a alınırlardı. Bu kapsamda sarayda bulunan Enderun Mektebi devşirme bürokratlar yetiştirmekteydi. Osmanlı tarihinde birçok komutan ve devlet adamı devşirme kökenliydi. Devşirmeler özellikle İstanbul'un Fethi'nin ardından güç kazanmaya ve devletin zirvesine yerleşmeye başladılar. Bu ilk dönemlerde çok faydalı olmuş; devşirmeler, Osmanlı Ordusu'nda önemli yere sahip olmuşlardır. Ancak sistem son dönemlerde suiistimal edilmiş ve bozulmuştur. Devşirme sisteminin Osmanlı imparatorluğunun çözülmesindeki etkisi bugün önemli bir tarihsel tartışma konusudur.
Devşirme sistemi; Nepal, Pakistan ve Hindistan'da günümüzde de devam etmektedir. Tarihte Osmanlı'dan önce, Roma, Bizans ve birçok İslam devletindeki devşirme uygulamasında daha çok yabancı ülke halklarından gençlerin seçilmesi yaygındı. Osmanlı'daki devşirme sistemi ise kendi tebaasından gençlerin toplanması üzerine kuruluydu. Devşirmeler, Yeniçeri Ocağı ve Bostancı Ocağı'nın temelini oluşturur.
Kaynakça[değiştir
Devşirme Sistemi Nedir, &#;zellikleri Nelerdir? Osmanlı'da Devşirme Sisteminin Ama&#;ları Nelerdir?
Devşirme Sistemi Nedir?
Osmanlı İmparatorluğunun fethettiği ülkelerde, asker ya da sarayda memur olarak yetiştirilmek üzere Hristiyan ailelerin çocuklarını almasına devşirme sistemi denir. Osmanlı Devleti fethettiği topraklarda istimalet yani hoşgörü politikası izlemiştir. Devşirme sistemi de bu politikanın bir parçasıdır.
Bu sistemde yaşları 9 ile 15 yaş arasında değişen çocuklar Türk - İslam kültürüne uygun olarak yetiştirilirdi. Temel askeri eğitimleri alan çocuklar büyüdüklerinde Yeniçeri ocağında asker olurdu.
Yeniçeri Ocağının yaklaşık %20'si Arnavut ve Yunanlılar oluşturuyordu. yüzyıldan sonra sınırların genişlemesi ile birlikte farklı milletlerden çocuklar da ocakta eğitim görmeye başladı. Ermeni, Bulgar ve Rus çocuklarının da devşirilmesiyle Yeniçeri Ocağı, Osmanlı Devletinin en kalabalık ordusu olmuştur.
Devşirme Sisteminin Özellikleri Nelerdir?
1- Bir ailenin kaç çocuğu olursa olsun yalnızca bir çocukları alınırdı.
2- 9 yaşından küçük ve 16 yaşından büyük olanlar devşirme sistemine dahil edilmezdi.
3- Yahudi çocuklar devşirilmezdi.
4- Yahudiler gibi Ortodoks Hristiyanlar da devşirme sisteminin dışında kalırlardı.
5- Çocuklar önce törenle Müslüman olur, sonra sünnet edilirdi.
6- Sadece bir erkek çocuğu olan ailelerden çocukları alınmazdı.
7- O dönemde 14 - 15 yaşındaki çocuklar arasında evlilik yaygındı. Evli olanlar devşirme sisteminin dışında tutulurdu. (Yeniçeri askerlerinin evlenmeleri yasaktı.)
8- Yeniçeri askerlerinin sürekli isyan çıkarması ülkede iç karışıklığa sebep olmaya başladı. Sık sık padişahların tahttan indirilmesi, bazı hükümdarların öldürülmesiyle sonuçlanan isyanlar Osmanlı Devletinin güç ve toprak kaybetmesine neden oldu. Bu nedenle yüzyılın ikinci yarısında devşirme sisteminden tamamen vazgeçildi. yılında ise II. Mahmut, Yeniçeri Ocağını kaldırdı.
9- Devşirme sisteminin temeli Pençik sistemi ile atılmıştır.
Fethedilen ülkelerden alınan çocuklar Anadolu'nun farklı şehirlerinde eğitim görüyordu.
Osmanlı'da Devşirme Sisteminin Amaçları Nelerdir?
Osmanlı Devletinde devşirme sisteminin üç temel amacı vardı:
3- Sarayda görevlendirilmek üzere bürokrat ve memur yetiştirmek.
Devşirme Sistemi Nedir, Ama&#;ları Ve &#;zellikleri Nelerdir? Osmanlı'da Devşirme Sistemi
Haberin Devamı
Devşirme Sistemi Nedir, Amaçları ve Özellikleri Nelerdir?
Devşirme sistemi, Osmanlı'nın fethettiği topraklarda bulunan Hristiyan çocukların alınarak yetiştirilmesine verilen isimdir. Bu çocuklar Osmanlı himayesine alınarak bürokrat ve asker olarak yetiştirilmekteydi. Devşirme yoluyla Osmanlı'ya hizmet eden bu çocuklar aldıkları eğitim sayesinde ordu için yararlı birer asker olmaktaydı. Ayrıca eğitimini başarıyla tamamlayandan yüksek bürokratlar çıkmaktaydı.
Devşirme sisteminin özellikleri;
l Devşirme sistemine seçilen çocuklar yetenekli olmalıydı,
l Seçilen çocuklar genellikle esmer olanlardan seçilmiştir,
l Devşirme sistemi ile asker ve yönetici sınıfı oluşturulmak istenmiştir,
l Devşirme sistemine alınacak çocuklar evin tek erkek çocuğu olmamalıydı,
Haberin Devamı
l Devşirme sistemindeki çocuklar, Bostancı ve Yeniçeri Ocağı'nın temelini oluşturmuştur,
Osmanlı'da Devşirme Sistemi
Osmanlı Devleti her zaman akıllı politikalar oluşturmaya çalışmıştır. Bu politikalar sayesinde devletin varlığı korunmaya çalışılmıştır. Devşirme sistemine alınan çocuklarda yeteneğine göre ayrılmıştır. Dövüşmeyi ve savaşmayı bilen kişiler asker olarak ayrılmıştır. Daha farklı özellikleri olan ve devlet işlerine yatkınlığı olanlar ise bürokrat olarak yetiştirilirdi.
Osmanlı'da yer alan vezirlerin birçoğu Devşirme usulünden gelmiştir. Bu sistemin başarılı yanları sıkça görülmüştür. Osmanlı Devleti'nde Devşirme sistemi 2. Murad zamanında kurumsal hale getirilmiştir. Devşirme sistemi ile yetiştirilen kişiler devlete her anlamda bağlı kalmışlardır.
Devşirme Sistemi Nedir? Osmanlı'da Devşirme Sistemi Amaçları, Özellikleri ve Faydaları Neler, Hangi Padişah Kurdu?
Devşirme sisteminin Osmanlı Devleti'ne büyük katkıları olmuştur. Bu sistemle devlet içinde birçok yabancı erkek çocuk yer edinebilmiştir. Bu sistemin uygulanması ile Osmanlı Devleti'ne sadık, güçlü askerler ile bürokratlar yetiştirilmiştir. Devşirme sisteminin kendine özel özellikleri ve kanunları bulunmakta ve bunlara göre işlemektedir. Peki Devşirme sistemi nedir, kim kurdu ve amaçları neler? İşte detaylar!
DEVŞİRME SİSTEMİ NE DEMEK?
Devşirme sistemi Osmanlı Devleti'nin uyguladığı politikalardan bir tanesidir ve herkese aşina bir terimdir. Peki devşirme sistemi nedir? Devşirme sistemi ile, Osmanlı Devleti fethettiği topraklardan potansiyeli olan genç erkek çocukları toplayarak, onları Osmanlı Devleti'ne yararı olacak şekilde eğitmektedir. Devşirme sistemi ile ülkesinden alınan çocuklar eğitimlerinde başarılı olabilirlerse askeri yahut bürokratik alanlarda oldukça başarılı olabilmektedirler. Devşirme sistemi aracılığı ile Osmanlı'ya alınan ve oldukça yüksek mevkilere gelen kişilerin başında Sultan Süleyman'ın vezir-i azamı Pargalı İbrahim Paşa, Sokullu Mehmed Paşa, Rüstem Paşa gibi birçok isim bulunmaktadır.
Devşirme sistemi ile genellikle 8 ve 18 yaş aralığındaki çocuklar toplanmıştır, lakin nadir de olsa bu yaş sınırı 6'ya kadar inmiştir. Devşirilen çocuğun doğum tarihi, nereden alındığı, ailesinin isimleri ve dış görünüşü de dahil olmak üzere birçok bilgisi kaydedilmektedir. Böylece olası bir kaçış durumunda bu çocuk kolaylıkla bulunabilmektedir. Ayrıca devşirilen çocuğu Osmanlı Devleti içerisinde emanet edildiği ailenin sipahisinin de ismi kaydedilmektedir. Kaydedilen bu bilgileri içeren 3 adet defter günümüze kadar gelmeyi başarmıştır.
Devşirme sistemi ilk olarak Rumeli'de uygulanmaya başlanmıştır. Lakin daha sonraki yıllarda bu sistemin uygulanma alanı genişlemiş ve Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk, Bosna, Macaristan ve Sırbistan'ı da kapsar hale gelmiştir. yüzyıla gelindiğince ise devşirme sisteminin alanı tüm ülkelere kadar genişlemiştir.
Devşirme sistemi devamlı olarak uygulanan bir uygulama değildir. Devletin ihtiyacına göre zaman zaman uygulanmaktadır. Devşirme işlemlerini yürütmekle görevli kişi ise Yeniçeri Ağası'dır. Yeniçeri Ağası, Divan-ı Hümayun'a başvurarak gerekli olan sayıyı bildirerek, izinler almakta ve devşirme işleminin yapılacağı yerlere bunu iletmektedir.
Yeniçeri Ocağı'nın yüzyılın sonlarına doğru bozulmaya başlaması ile birlikte, devşirme kanunlarına da uyulmamaya başlanmıştır. Bu nedenle devşirme sistemi uygulamasına yüzyılın sonlarında doğru bir son verilmiştir.
DEVŞİRME SİSTEMİNİ KİM KURDU?
Devşirme sistemi, 1. Murad tarafından kurulmuştur. Lakin bu sistemin kurumsallaşması ve belli kanunlara bağlanması 2. Murad döneminde olmuştur. Yani her ne kadar 1. Murad tarafından kurulmuş olsa da, devşirme sistemini bilinen haline getiren kişi 2. Murad'dır.
DEVŞİRME SİSTEMİ AMAÇLARI
Devşirme sistemi amaçları Osmanlı Devleti'nin ordusunu geliştirmesine yöneliktir. Zira devşirme sistemi ile amaçlanan yabancı erkek çocukları, Osmanlı Devleti'ne verimli olacak şekilde bir eğitimden geçirmek ve bu çocukları varlıkları tamamen devlete bağlı olarak yetenekli oldukları alanlara yerleştirmektir. Güçlü ve iyi bir savaşçı olacak çocuklar askeriyeye, zeki ve dil becerisi olan çocuklarsa bu alanda yetiştirilmek üzere ilgili yerlere gönderilmektedir.
Devşirme sistemi ile ülkesinden toplanan çocukların Osmanlı Devleti'nde yükselme ihtimalinin bulunmasından dolayı, bu sistem birçok başkaldırıya da engel olmuştur.
DEVŞİRME SİSTEMİ ÖZELLİKLERİ
Devşirime sistemi, Osmanlı Devleti'ne yıllar boyunca iyi hizmet etmiş bir sistemdir. Bu sistemin bunca zaman düzgün çalışabilmesinin nedeni bazı özelliklerinin ve dayandığı kanunların bulunması olmuştur. Devşirme sistemi ile toplanacak çocukların kıstasları belirlenmiş ve kanun altına alınmıştır ve yalnızca bu kıstaslara sahip olan çocuklar devşirilmiştir. Bu kıstaslar da devşirme sistemi özelliklerini oluşturmuştur. Devşirme sistemi ile toplanacak olan erkek çocukların şu özellikleri taşıması gerekmektedir:
Ortalama olarak 8 ile 18 yaş arasında olma
Sağlıklı görünme
Evin tek erkek çocuğu olmama
Hristiyan olma; Müslüman, Yahudi yahut Ortodoks Hristiyan olmama