Devran Müzik Ibrahim Levent Le Dine 2012 Indir
kaynağı değiştir]
Ana madde: İstanbul tarihi
Genel tarih[değiştir kaynağı değiştir]
Cumhuriyet sonrası yılları arasında fiziksel atılımlar oldu. 'lerin başında 1 milyon olan nüfus, 'de 'e düştü, 'te ve 'te tekrar 'e ulaştı.[48] 'lerde Balkanlar'dan göç alan şehirde, bu dönemde şehirleşmede gecekondular ön plana çıkmaktadır. 'larda ise gecekonduların yanında, apartmanlaşma başladı. 'lerde ise hızlı nüfus artışı ile konut ve ulaşım sorunları önem kazandı. Bu dönemde otomobil sayısının artması ve sonucunda trafiğin artması Boğaziçi Köprüsü'nün yapılmasında etkili oldu ve ulaşımda önemli bir noktaya varıldı. İstanbul metropoliten alanı yılları arasında merkezde 50 kilometre yarıçaplı iken 'de 60 kilometre yarıçapa ulaştı. 'ların nüfus artışı, nüfusun dış taraflara yayılması ile sonuçlandı ve sonucunda İETT'nin yetersiz gelmesi ile dolmuş ve minibüsler bu açığı kapatmaya çalıştılar. 70'li yıllarda eski hızı ile olmasa da imar faaliyetleri canlanan şehirde yılında Boğaziçi Köprüsü açıldı.[49]
İstanbul, yılında çıkarılan sayılı kanun[50] ve sayılı kanun hükmünde kararname[51] sonucu Ankara ve İzmir ile birlikte büyükşehir unvanı kazandı. Aynı yıl çıkarılan sayılı kanun ile büyükşehir ve ilçe belediyeleri statüleri netleşti.[52] yılında çıkarılan sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[53]
Coğrafya[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: İstanbul'un isimleri
Modern Türkçede şehir için en yaygın kullanılan ad İstanbul (Türkçe telaffuz:&#;[isˈtanbuɫ] ve halk arasında bazen [ɯsˈtambuɫ]) olmaktadır. Bu adın "eis tin polin" (Yunanca:&#;εις την πόλιν) tamlamasından geldiği sanılmaktadır.[22] Bu tamlama, o dönem Yunancasında "şehirde", "şehrin içinde", "şehiriçi" gibi anlamlara gelmekteydi.[22] Ayrıca halk dilinde "n" ünsüzüne bitişen "p" sesi "b" sesine dönüşüyordu.[22] Bu bağlamda İstanbul adının kökeni pek çok kaynakta bu tamlamayla ilişkilendirilmektedir. MS 2. yüzyıldan kalma Ermeni kaynaklarında da Istanbol ya da Istınbol biçiminde anılan şehir adının, Türkçeye bu şekilde giriş yapmış olması olasıdır.[23]İstanbul, Osmanlı döneminde resmi belgelere girdi ve sıkça kullanıldı. Şehrin bu isminin Türkçede en eski kullanımı yılına tarihlenen Dânişmendnâme eserinde görülür.[24][25] Osmanlı tarih yazıcılığının ilk dönemlerinde üretilmiş anonim bir gazavatnâme olan Gazavât-ı Sultan Murad adlı eser de şehir İstanbul adı altında ele almıştır.[24][26]
İstanbul'a çağlar boyunca değişik adlar verilmiştir. Plinius'un aktarımına göre şehri bilinen en eski adı Ligos (Grekçe:&#;Λύγκος) olmakla birlikte bu konuda detaylı bilgi yoktur.[27] Sonraları şehir Bizantion (Yunanca: Βυζάντιον) adını almıştır. MÖ 'de Antik Yunanistan'daki Megaraşehir devletinden gelen Dor asıllı Yunan yerleşimciler bugünkü İstanbul üzerinde bir koloni kurdu ve yeni koloniye kralları Byzas veya Byzantas’ın (Yunanca: Βύζας veya Βύζαντας) şerefine Byzantion adını verdiler.[28][29]Byzantium, orijinal adı Byzantion olan antik kentin adının 1. yüzyılda, kenti Romalılar ele geçirince, onlar tarafından Latinceleştirilmiş hâlidir. Ancak yılında İmparator I. Konstantin'in ölümüyle kentin adı, onun şerefine "Konstantin’in kenti" anlamına gelen Konstantinopolis'e (Yunanca: Κωνσταντινούπολις, Kōnstantinoúpolis, Latinceleştirilmiş: Constantinopolis) çevrildi. Konstantinopolis, Bizans İmparatorluğu boyunca kentin resmi adı olarak kaldı. Ama Konstantinopolis, kentin yerlileri tarafından sadece Yunanca "kent" anlamına gelen (Πόλις, Polis) olarak anılırdı.[30] yılında Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet önderliğinde Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethinden sonra bile, Konstantinopolis, Batı'da kullanılan en yaygın ad olarak kaldı. İstanbul adı, ancak 'de Latin harflerine geçilmesi sonrası Batı dillerinde Konstantinopolis'in yerini almaya başladı.
Tarihte şehir için kullanılan adlar içinde İslambol, dar kullanım alanına sahip olsa da kayıtlarda görülen adlardandır. İstanbul isminin kökeninin İslam ve bol ekine dayandırılması halk etimolojisi örneklerinden biridir ve etimolojik açıdan doğru değildir.[31]