Dişin Dipten Çürümesi

Diş kırılması, diş minesinin incelmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur.  Diş kırılmasına neden olan bu duruma, çürük dişler zemin hazırlamaktadır. Diş kırılması problemi yaşayan kişilerin birçoğu, ağızlarının içerisinde çözünemeyen sert bir cisim hissettiklerinde ya da kırılan parça fırladığında durumu fark etmektedirler. Böyle durumlarda, bir an önce bir uzmana başvurularak en uygun ve en doğru diş tedavisi programına başlanması gerekir.

Diş kırılma sorunu özellikle diş çürükleri görülen dişlerde daha sık yaşanmaktadır. Diş kırılması da tıpkı çürükler gibi yalnızca görüntü bozukluğuna değil, aynı zamanda ağrı ve sızıya da sebep olabilmektedir.

Diş Kırılması Nedir?

Diş kırılması, toplumda çok sık rastlanan durumlardan biridir. Hastanın kemik ve diş yapısı, dişe aşırı güç uygulanması ve travma gibi pek çok farklı sebebe dayalı olarak dişte kırılma meydana gelebilmektedir. Her yaş grubunda ve her cinsiyette görülebilmektedir.

Diş kırılması, sadece dişin ağızda görülen kısmı olan kuronda oluşmayabilir. Bazen bu kırık hattı, dişin köküne dek ilerler. Bu tür kırıklara vertikal kök kırığı adı verilmektedir. Çoğunlukla ön bölümdedirler ve bu tarz kırıkların başlangıçları kökte başlamaktadır. Bazı durumlarda, dişin kök şekli de kırıkların oluşmasında rol oynamaktadır.

Oval şekle sahip köklerde, dişin kırılmasına daha çok rastlanmaktadır. Aşırı kuvvet yüklenen dişlerin kök kısımlarında da kırıklar oluşabilir. Bu nedenle, sıkça kırılma görülen diş kökleri, alt çenede bulunan 2. azı dişleridir.

Diş Kırılması Neden Olur?

Diş kırılması, dişlerde aşınma ya da incelme olması gibi durumlarda oluşabilmektedir. Özellikle, uyanıkken ya da uyku halindeyken yapılan diş sıkma ve gıcırdatma hali, dişlerde aşınma olmasına neden olmaktadır. Söz konusu aşınma da uzun vadede dışın kırılmasına yol açmaktadır.

Ayrıca diş minesinin ve dişlerin aşınmalarına yol açabilen diğer etkenler şunlardır:

• Kürdan, kalem ve takı gibi sert cisimleri kemirmek
• Yaşlılık
• Diş Çürümesi
• Kanal tedavisi

Sert Gıdalar ve Dengesiz Isırıklar

Dişler, genel olarak yüksek basınca dayanıklı da olsa bunun bir sınırı bulunmaktadır. Sert şekerleri çiğnemek, buz kırmak ve fındıkkabuğunu diş ile kırmaya çalışmak gibi eylemler, kısa sürede diş kırılmasına neden olabilmektedir. Aşağıda belirtilen etkenler de diş üzerindeki baskının artarak dişlerin kırılmasına sebep olabilir:

• Düzensiz ve çarpık dişler
• Dengesiz olarak tasarlanan diş kaplamaları
• Ağzın tam ve düzgün olarak kapanmaması
• Oyuk dişler
• Cıva dolgular

Sıcaklık Farkları

Sıcak bir yemeği, buzlu bir içecek ile tüketmek gibi; aşırı soğuk ve sıcak farkı oluşturan şeyler, diş etlerini genleştirmekte ve diş kırılmalarına sebep olabilmektedir. Bu tarz küçük kırıklar, genel olarak vücudun mineral takviyesiyle onarılabilmektedir; fakat bazen hasara da yol açabilirler.

Darbe

Kontrolsüz düşüş, temas sporları ve araba kazaları gibi durumlar, dişlerde travmaya sebep olarak sıklıkla diş kırıklarına neden olabilmektedirler.

Azı Diş Kırılması

Azı diş kırılması, diş kırılma vakalarının en sık rastlandığı durumlardandır. Azı diş kırılmalarında; diş hekimi tarafından muayene yapılarak kırık hattının mevcut durumu, dişlerin kanal yapıları ve geriye kalan sağlam dokunun miktarı gibi birçok etkene bakılır. Bu sayede, dişlerin ağızda tutulmalarının mümkün olup olmadığına karar verilir. Günümüzde, kırık dişin üzerine yapılan farklı restorasyonlar ile bu dişlerin fonksiyon kazanması sağlanabilmektedir.

Dolgulu Diş Kırılması

Dolgulu diş kırılması, zaman içerisinde farklı nedenlerle olabilmektedir. Bu gibi durumlarda, normal diş kırıklarında olduğu gibi; diş hekiminin, kırık hattının derinliğini incelemesinin ardından, yapılacak işlemler belirlenmektedir. Kırık hattının, diş eti dokusunun altına kadar indiği durumlarda dişin çekilmesi daha uygun görülmektedir. Ancak, diş etinin altına inmeyen kırıklarda, kırılan parçanın yerine dolgu yapılarak daha sonra üzeri kaplanır ve ağızda istenilen fonksiyonu görmesi sağlanır. Kaplama yapılmaması halinde ise, üzerine çiğneme kuvveti gelmeye devam edeceği için, bir müddet sonra yeniden kırılma ihtimali oldukça yüksektir.

Çürük Diş Kırılması

Çürük diş kırılması sonrasında; kırılan diş, diş hekimi tarafından detaylıca incelenmektedir. Şayet, kırılan parçanın gerisinde kalan kısım dolgu ve benzeri tedavi yöntemleri ile kurtulabilecek seviyedeyse kurtarmak adına bir tedavi programı hazırlanır. Ancak diş artık kurtarılamayacak kadar kırılmış ya da çürümüşse, bu durumda dişin çekilmesi çok daha doğru olacaktır.

Ön Diş Kırılması

Ön dişlerin kırılması halinde, kırığın ne tür bir kırık olduğunun tespit edilmesi önem taşır. Bu kırıklar, bazen kırılan parçanın gözle görülebilecek seviyede kırılması ile oluşurken bazen yalnızca mor ışık kullanılarak tespit edilebilecek seviyede ince çatlaklar halinde olmaktadır. Diş hekimi tarafından gerekli muayenelerin yapılmasının ardından kırılmış olan ön diş için en estetik ön diş dolgusu yapılmaktadır.

Diş Kırılması Tedavisi

Diş kırılması tedavisinde, farklı kırıklar için farklı tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemleri genel olarak şu şekildedir:

Bonding ya da Dolgu Tedavisi

Diş minesinin ufak bir bölümünde, kırık olan dişin hasarının dolgu ile onarılabilmesini sağlayan işlemlerdir. Genel olarak ön diş kırıklarında, bonding uygulaması kullanılmaktadır.

Kuron

Büyük bir parça kopması sonucu diş kırıldığında, dişin bir kısmı yontulup üzerine kaplama geçirilmektedir. Kuronlar, metal başta olmak üzere; tam seramik, zirkonyum ve porselen olabilmektedir.

Yaprak Porselen

Ön dişlerde oluşan kırılmalarda kullanılabilen bir kaplama yöntemidir. Doğal görünüm sunduğu için sıklıkla tercih edilir. Güçlendirilen cam seramikler, fonksiyonel olarak da görsel olarak da istenilen başarının yakalanmasını sağlarlar. Herhangi bir durum, dişte renklenme sorununa sebep olmaz.

Kanal Tedavisi

Bazen diş kırılmaları dişte enfeksiyon oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle farklı tedavilere başlamadan önce, kanal tedavisine başlanarak enfekte olan bölgenin temizlenmesi sağlanır. Bölgenin enfeksiyondan arındırılmasının ardından diğer tedavi yöntemlerine geçilebilmektedir.

Kırık diş tedavisi sonrası ortodontist muayenesi ile diş teli fiyatları hakkında bilgi alabilirsiniz.

Çocuklarda diş çürümesi gayet normal bir süreçtir. Özellikle süt dişleri normal insan dişlerine göre daha az mineral içerdiği ve daha organik bir yapıya sahip olduğu için çürümeye daha fazla yatkındır. Çocuklar diş çürüğü belirtilerini erken yaşlarda yorumlayamayacakları için ancak çürük ilerlediğinde durum fark edilebilir. Erken yaşlarda çocuklarda ortaya çıkan bu tip diş ve ağız sorunlarında düzenli kontrol ve bakım önerileri son derece önemlidir. Çocukların dişleri niye çürüyor, diş çürüklerinden korunmak için neler yapılır gibi sorular için bu nedenle farklı yanıtlar vermek mümkündür.

Çocuklarda Diş Çürümesi Nasıl Engellenir?

Diş çürüğünü engellemek için günümüzde herhangi bir aşı veya ilaç tedavisi yoktur. Bu nedenle düzenli diş ve ağız bakımı ve doktor kontrolü korunmanın en temel parçalarını oluşturmaktadır. Çürük oluşumunu engellemek için günümüzde kullanılan temel araçlardan biri fissür örtücülerdir. 6 yaşından itibaren çıkmaya başlayan, kalıcı dişlerin çürüklerden korunması için:

• Düzenli ağız ve diş bakımı,
• Doktor kontrolü,
• Yeme içme alışkanlıkları vb.

Unsurların çocuklarda dikkate alınması şarttır. Söz konusu etkenlere dikkat ederek özellikle çocuklarda ortaya çıkan diş çürümelerine karşı önlem almak mümkündür.

Çocuklarda Ağız ve Diş Bakımı Nasıl Olmalı?

Çocuklarda diş bakımı ve ağız sağlığı son derece zorlu bir süreçtir. Özellikle küçük yaş grubu çocuklarda ve bebeklerde doğru yapılmayan ağız bakımları ilerleyen yaşlarda ciddi sağlık sorunları olarak geri dönecektir. Bu nedenle anne ve babalara bu dönemde büyük bir görev düşüyor. Çocukların diş ve ağız sorunları ile ilk karşılaştığı kötü durumlardan biri diş çürümeleridir. Doğal bir süreç olarak süt dişlerinin yapısından dolayı yaşanan çürümelerde erken önlem ve tedavi son derece önemlidir.

Süt Dişindeki Çürükler Tedavi Edilir Mi?

Bebeklerde diş ufalanması veya süt dişlerinde çürüklerin ortaya çıkmasının ardından çocuklarda ciddi değişimler görülür. Küçük yaş grupları diş ağrısı belirtilerini erken dönemde tanımlayamayacağı için sorun ilerleyen safhalarda ortaya çıkacaktır. Tedavi edilmeyen süt dişi çürükleri:

• Şiddetli ağrı,
• Kötü koku,
• Çiğneme güçlükleri,
• İştahsızlık vb.

Unsurlara neden olur. Çocukların dişleri niye çürüyor sorusundan önce diş çürüklerine karşı alınması gereken önlemlerin öğrenilmesi gerekir. Süt dişlerinin en temel işlevi çocukların düzgün beslenmelerini sağlamaktadır. Aileler tarafından genellikle yerine yenisi gelir diye süt dişlerinde yaşanan

sorunlara karşı önlem almadıkları takdirde çeşitli diş bozuklukları, diş ve çene çarpıklığı ve genel sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu tip sorunlar için mutlaka uzman bir diş hekimine başvurulması gerekir.

Diş çürüğü size bir çocukluk rahatsızlığı gibi görünüyor olabilir. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri ABD'de 5 ve 19 yaş aralığındaki çocukların %18,6'sında tedavi edilmemiş diş çürükleri olduğunu söylüyor. Ancak diş çürüğü riski yetişkinliğe geçmenizle sona ermez. Yaşları 20 ila 44 arasında değişen ABD'li yetişkinlerin %'sı tedavi edilmemiş diş çürüklerine sahiptir ve bu da çocuklara kıyasla daha çok yetişkinin diş çürüğü tedavisine ihtiyacı olduğunu göstermektedir. Yetişkinlerde, özellikle de daha ileri yaşlarda olanlarda, dişin köklerinde oluşan bir diş çürüğü tipi olan kök çürüğü gelişebilir.

Kök Çürükleri Nasıl Gelişir?

Çürüğün diş kökünde gelişme biçimi ile dişin görünen kısmında gelişme biçimi aynıdır. Çürükler ağızda doğal olarak yaşayan ve şekerle beslenen bakterilerin ürettiği asitler sonucu oluşur. Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) "normal" çürüklerin oluşumunda bu asitlerin diş minesini aşındırdığını belirtmektedir.

Ancak kök çürüklerinde asitler diş kökünü kaplayan madde olan sementumu aşındırır. ADA, sementumun diş minesinden daha yumuşak ve diş minesi gibi çürümeye açık olduğunu bildirmektedir. Hatta, Cochrane Sistematik Araştırmalar Veri Tabanı'nda (CDRS) yer alan bir araştırmaya göre, köklerdeki çürükler diğer çürük tiplerine göre iki kat daha hızlı gelişmektedir.

Kök çürüklerinin gelişimine katkıda bulunabilecek faktörlerden biri diş eti çekilmesidir. Diş etleri çekildiğinde veya dişlerden ayrıldığında kökler açıkta kalır. CDSR'deki makale, diş eti çekilmesini kök çürüklerinin neredeyse tümü için bir "ön koşul" olarak nitelese de diş köklerinde görülen çürüklerin %10 ila %20'sinin mevcut diş eti çizgisinin altında oluştuğunu da belirtmektedir.

Kimler Kök Çürüğü Riski Altında?

ADA, 50 yaşın üzerindeki yetişkinler için diş köklerinde çürük bulunmasının yaygın bir durum olduğunu belirtiyor. CDSR makalesi de kök çürüğü için doruk yaşın 70 olduğunu bildiriyor. Kök çürüklerinin görülme sıklığının ilerlemiş yaşlardaki yetişkinlerde artmasının nedenlerinden biri, diş eti çekilmesinin yaşlı kişilerde gençlere göre daha sık görülmesidir. Ayrıca günümüzde insanların hayatları boyunca kendi dişlerini kullanmaları yaygın bir durumdur.

Ancak diğer çürük tipleri için de geçerli olduğu gibi, kişinin dişlerine gösterdiği özen çürüme riski üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Yaşı ilerlemiş kişiler el becerilerini kaybederse fırçalama ve diş ipi kullanımı zorlaşabileceğinden kendi doğal dişlerinde uygun ağız hijyenini sürdürmelerine olanak tanıyacak yollar bulmaları önemlidir. CDSR'deki makale bu kişilerin sigara kullanımı, sık alkol alımı veya yüksek miktarda şeker tüketimiyle kök çürüklerine daha da duyarlı hale geldiğini belirtiyor.

Kök Çürüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Kök çürüklerinin tedavisi diğer çürüklerin tedavisine benzerdir. Eğer diş hekimi çürüğü erken aşamada fark ederse çürüme sürecini durdurması ve dişi daha fazla zarar görmekten koruması mümkün olabilir. CDSR'deki araştırmaya göre, çürüme sürecini tersine döndürmenin yöntemleri arasında florür tedavileri, plağı gidermek için dişleri sık sık temizlemek ve şeker ile diğer karbonhidratları azaltmak yer alır.

Bir kök çürüğü kişiye acı verecek veya dişin işlevine engel olacak kadar ilerlemişse, çürüğü tedavi etmek için genellikle dişi onarmak gerekir. Dişin onarımı için diş hekimi dişin çürüyen kısmını çıkarır ve ardından kompozit reçine veya amalgam dolgusu gibi onarıcı bir madde ile boşluğu doldurur.

Kök Çürüklerini Önlemek İçin Yapabilecekleriniz

Hem kök çürüklerinin hem de diğer tip çürüklerin oluşumunu engellemek mümkündür. Aşağıdaki adımlar, ADA'nın da belirttiği gibi dişlerinizin herhangi bir yerinde çürükü oluşması önlemenize yardımcı olabilir:

Dişlerinizi günde en az iki defa florürlü bir diş macunu kullanarak fırçalayın (ADA, diş fırçalamakta güçlük çekenlere elektrikli diş fırçası kullanımı önermektedir).

• Dişlerinizin arasını diş ipi veya arayüz fırçası ile temizleyin.
• Şeker tüketiminizi sınırlandırın.
• Dişlerinizi muayene etmesi ve temizlemesi için diş hekiminizi düzenli olarak ziyaret edin.
• Diş hekiminizden muayenehanede uygulanan florür tedavileri hakkında bilgi alın.

Ayrıca eğer diş etlerinizde çekilme varsa, diş hekiminize diş eti sağlığınızı geri kazanmak ve kök çürüğü riskini azaltmak için başka neler yapabileceğinizi sorun. Ekip halinde çalışarak siz ve diş hekiminiz bu çürükleri tedavi etmek ve önlemek adına gerekli adımları atabilirsiniz.