doğal ses kaynağı sözlük anlamı / Türk Dil Kurumu Sözlükleri

Doğal Ses Kaynağı Sözlük Anlamı

doğal ses kaynağı sözlük anlamı

Yapay Zek&#;

“Yapay Zekâ” Nedir?

Literatürde “Yapay Zekâ”nın tanımı, teknolojinin gelişmesiyle değişim göstermektedir.

Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrollü robotun, genellikle akıllı varlıklarla ilişkili görevleri yerine getirme yeteneğidir. Terim sıklıkla akıl yürütme, anlam keşfetme, genelleme veya geçmiş deneyimlerden öğrenme gibi insanlara özgü entelektüel süreçlerle donatılmış sistemler geliştirmek amacıyla kullanılmaktadır.[1]

“Yapay Zekâ”nın Faydaları Nelerdir?

Yapay zekâ, bir insanın yapabileceği bazı görevleri daha fazla veriyle daha hızlı bir şekilde yapılmasına imkân tanıyarak, hayatımızı kolaylaştırmaktadır. Bu sebeple, yapay zekâ; sesli asistanlar, dil çevirileri, öneri sistemleri, navigasyon, sosyal güvenlik, sağlık hizmetleri, e-ticaret ve yardımcı robot uygulamalarıyla günlük hayatımızda yer almaktadır. Siber güvenlik ve savunma sanayi gibi sektöre özel stratejik çalışmalarda da kullanılmaktadır.

“Yapay Zekâ” Terimi İlk Defa Ne Zaman ve Kim Tarafından Kullanılmıştır?

’li yılların başında Alan Turing’in “Makineler Düşünebilir Mi?” sorusuyla makine öğrenmesi kavramı ortaya çıkmış, Bilgisayar Bilimci ve Bilişsel Bilimci “John McCarthy” tarafından “Yapay Zekâ” terimi ilk kez düzenlenen yapay zekâ konferansı olan “Dartmouth Konferansı”nda yılında kullanılmıştır.[2]

‘Veri’ ve “Yapay Zekâ” Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Yapay zekânın eğitimi esnasında gereken en önemli unsur ‘veri’dir. Verinin büyüklüğü, hacmi ve çeşitliliği arttıkça yapay zekânın öğrenme kapasitesinin de artması beklenmektedir. Günümüzde, üretilen veri miktarının hızlı bir şekilde artması ve “Büyük Veri” işleme yeteneklerinin de gelişmesiyle, yapay zekâ çözümleri birçok alanda karşımıza çıkmaktadır.

“Büyük Veri” Nedir?

Bilgi toplama unsurları hayatımızın her alanında yer almaktadır. Bu sebeple, veri miktarının artmasının yanı sıra veriye erişim hızı da artmaktadır. Dolayısıyla, geleneksel veri işleme teknikleri yetersiz kalmaktadır. Bu da “Büyük Veri” ve çözümlerini beraberinde getirmektedir.

Basitçe ifade etmek gerekirse, “Büyük Veri”nin temel özellikleri; hacim, hız ve çeşitliliktir. Büyük veri, daha önce çözülemeyen problemleri daha hızlı ve etkin olarak çözmek için kullanılabilir.[3]

Neden Yapay Zekâya İhtiyacımız Var?

Yapay zekâ hayatın birçok noktasında yansız, eşitlikçi uygulamalarla toplumun refah düzeyini arttırabilme yetenekleri dolayısıyla ihtiyaçtır. Güncellenebilen ve kişiselleştirilebilen yapay zekâ destekli araçlar, bireylerin ve toplumun kalkınmasına etki edecek uygulamalardır. Örneğin, navigasyon, sesli asistan, e-ticaret gibi uygulamalar bireylerin hayatını kolaylaştırmaktadır.

Günlük Hayatta Kullanılan Yapay Zekâ Uygulamaları Nelerdir?

Yapay zekâ birçok alanda insanların karar alma süreçlerine yardımcı olabilmektedir. Böylece, hizmetler daha kaliteli ve hızlı bir şekilde sunulabilmektedir. Bu kapsamda, yapay zekâ uygulamaları ve bu uygulamaların sağlamış olduğu hizmetlere gün geçtikçe daha fazla ihtiyaç duyulacaktır.

Yapay zekânın başlıca kullanım alanları olarak, aşağıdaki uygulamaları sıralamak mümkündür:

Görüntü İşleme

Yüz Tanıma

Güvenlik ve Gözetleme

Sosyal Ağlarda Fotoğraf Etiketleme

Spor Analitiği ve Strateji Optimizasyonu

Sentetik Görüntü Üretimi

Sahte Fotoğraf ve Video Üretimi

Ses İşleme

Müzik Tanıma

Sesli Asistanlar

Sesli Yanıt ve Şifre

Konuşmadan Metin Sentezi

Metinden Konuşma Sentezi

Metin İşleme

Çeviri Servisleri

Çevrimiçi Sohbet ve Asistan

Sosyal Medya Analitiği ve Duygu Durum Analizi

Kişiye Özgü Yazım Düzeltme ve Öneri

Veri İşleme

Öneri Sistemleri

İlan Öneri

Müzik Öneri

Müşteri Deneyimi ve Müşteriler için Akıllı Kampanya Önerisi

Hava Durumu, Trafik Yoğunluğu Gözeterek Rota Planlama

Periyodik Bakım ve Onarım Kestirimi

İşe Alım ve Performans Değerlendirme Sistemleri

Oyun Motorları

Sağlık Verilerinin Analizi ve Tedavi Planlaması

Tanı Koyma ve Tedavi Planlama Sürecinde Doktorlara Yardımcı Olan Uygulamalar

İnsansız - YZ Destekli Sürüş Sistemleri

Otonom Araçlarda Karar Destek Sistemleri

Sigortacılık ve Finans

Sanal Asistanlar

Hasar Yönetimi

Sahtekârlık Tespiti ve Önleme, Anomali Tespit Uygulamaları

Büyük Veri Analitiği

Büyük Veri Analizi ile Davranış Analizi

Tarım ve Hayvancılıkta Akıllı Uygulamalar

İnsansız Hava Aracı (İHA) ile Görüntü İşleme Temelli Hassas Tarım Uygulamaları

Hassas Hayvansal Üretim

Siber Güvenlik

Siber Saldırıları Tespit ve Engelleme için Uzman Sistem

Kötücül Yazılım Analizi

Yapay Zekâ Terminolojisi: Bilinmesi Gereken En Yaygın Yapay Zekâ Terimleri Nelerdir?

En yaygın “Yapay Zekâ” terimlerinden bazıları şunlardır:

Veri

‘Veri’, yapay zekâ ve makine öğreniminin temelidir. Veriler, bir veya daha fazla kişi veya nesne hakkındaki nitel veya nicel değişkenlerin bir dizi değeridir.

Algoritma

İyi tanımlanmış kuralların ve işlemlerin adım adım uygulanmasıyla bir sorunun giderilmesi veya sonuca en hızlı biçimde ulaşılması işlemidir.

Makine Öğrenimi

Makine öğrenimi, analitik model oluşturmayı otomatikleştiren bir veri analiz yöntemidir. Sistemlerin verilerden öğrenebileceği, kalıpları belirleyebileceği ve minimum insan müdahalesi ile karar verebileceği fikrine dayanan yapay zekânın alt dalıdır.

Derin Öğrenme

Derin öğrenme, bilgisayarların yüksek bilişsel fonksiyonları gerçekleştirebilmesi için geliştirilen bir makine öğrenimi tekniğidir. Çok sayıda yapay nöron katmanından oluşan sinir ağlarının kullanımıdır. Derin öğrenme, özellikle sürücüsüz (otonom) araçlar gibi görüntü tabanlı yapay zekâ uygulamalarının arkasındaki önemli bir unsurdur.

Yapay Sinir Ağları

Yapay nöronların birleşimiyle kurulan yapay ağ ile insan beyninin çalışma biçiminden esinlenen bilgi işlem sistemleridir.

Doğal Dil İşleme

İnsanlar ve bilgisayarlar arasındaki etkileşimi doğal dilleri kullanarak gerçekleştirmesini sağlayan, yapay zekânın alt dallarından biridir. Günlük hayatta sık sık kullanılan akıllı asistanlar, bu teknolojiyi kullanmaktadır.

Bilgisayarlı Görü

Bir bilgisayarın görüntülerden anlam çıkartabilme yeteneğini ifade etmektedir. Bilgisayarlı görü; güvenlik, savunma, sağlık, üretim gibi alanlarda birçok amaç için kullanılabilmektedir.

Bilişsel Bilim

İnsan beyninin dilbilim, bilgi işleme ve karar verme gibi çeşitli süreçlerini inceleyen bir disiplindir. Bu alandaki keşifler, bilgisayarın insan gibi düşünmesinde büyük önem teşkil etmektedir.

Pekiştirmeli Öğrenme

Pekiştirmeli öğrenme, diğer tüm yapay öğrenme modellerinden farklı olarak dinamik bir yapıya sahip ve çevre ile etkileşim içinde ödül–ceza yöntemine bağlıdır. Bu sebeple, veri kümesinin kısıtlı olduğu ve sabit olmadığı durumlarda tercih edilmektedir. [4][5]

Eğiticili Öğrenme

Eğiticili öğrenme, anlamlı özellikleri barındıran veri kümelerine ihtiyaç duymaktır. Sınıf sayısı ve bir grup örneğin hangi sınıfa ait olduğu, olasılık yaklaşımlarından faydalanarak hesaplanmaktadır.[6]

Eğiticisiz Öğrenme

Hangi sınıf ve gruba ait olduğunu, özelliklerini bilmediğimiz verilerin yakınlık gibi farklı bilgilerini hesaplayarak kümeleme yapan yaklaşımlara “eğiticisiz öğrenme” denmektedir.[7] Böylece, veri içindeki etiketlenmemiş gizli benzerlikler tespit edilmektedir.

Neden Yapay Zekâ Bu Kadar Popüler Hale Geldi?

Son yıllarda, teknolojik ilerlemelerle artan veri toplama, depolama, paylaşma ve işleme yetenekleri sayesinde geçmişte pratik olarak uygulanamamış birçok yöntem ve daha karmaşık uygulamalar, günümüzde gerçeklenebilir hale gelmiştir.[8]

Yapay zekâ, insanlığın hizmetine sunulan tüm bu uygulamalarla büyük verinin analiz edilerek, birçok alanda kazanımlar elde edilmesine imkân sağlamaktadır.

Yapay Zekâ Tehlikeli Olabilir Mi?

Her geliştirilen teknoloji gibi yapay zekâ uygulamaları da farklı kötücül amaçlarla kullanılabilir veya değiştirilebilir. Yapay zekâ; eğitim esnasında mahremiyet içeren verinin kullanılması, verinin önyargılı biçimde toplanma durumuna göre, farklı problemlere sebep olabilir. Önemli olan güvenlik ve açıklanabilirlik esaslarına uyarak, geliştirmelere devam etmektir. Etik ve ahlaki kurallara bağlı kalındığı, kurumsal politikalara uyulduğu takdirde hiçbir teknolojik gelişme korkutucu olmamalıdır.

“Yapay Zekâ” Alanında Yararlı ve Öğretici Bilgileri Nerede Bulabilirim?

Eğitim kurumları, sivil toplum kuruluşları ve sektördeki ilgili firmalar gibi çeşitli kaynaklar tarafından verilen dersler, kurslar, seminerler gibi eğitim içeriklerine ek olarak, internet üzerindeki çeşitli eğitim platformlarından alınacak uygulamalı eğitimler ile yapay zekâ hakkında daha fazla bilgi edinilebilir.

Bu kapsamda birkaç Tükçe ve İngilizce kaynak belirtmek gerekirse:

  • Alpaydın, Ethem, “Yapay Öğrenme ”, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, April , ISBN:
  • Alpaydın, Ethem, “Introduction to Machine Learning”, 3e, The MIT Press, September , ISBN:
  • Alpaydın, Ethem, “Machine Learning: The New AI ”, The MIT Press, September , ISBN:
  • Gürsakal, Necmi, “Makine Öğrenmesi”, Dora Yayınları, , ISBN:
  • Gürsakal, Necmi, “Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme”, Dora Yayınları, , ISBN:
  • Goodfellow, Ian, Bengio, Yoshua, Courville, Aaron, “Derin Öğrenme”, Buzdağı Yayınevi, , ISBN:
  • Goodfellow, Ian, Bengio, Yoshua, Courville, Aaron, “Deep Learning”, The MIT Press (November 18, ), ISBN ,
    ISBN
  • Chollet, François, “Python ile Derin Öğrenme”, Buzdağı Yayınevi, , ISBN:
  • Karaboğa, Derviş, “Yapay Zekâ Optimizasyon Algoritmaları”, Nobel Akademik Yayıncılık, 5nci Baskı, , ISBN:
  • Russell, Stuart, Norvig, Peter, “Artificial Intelligence: A Modern Approach”, (Pearson Series in Artifical Intelligence) 4th Edition,ISBN , ISBN
  • S. Sutton, Richard, Barto, Andrew G., “Reinforcement Learning: An Introduction”, A Bradford Book; second edition (November 13, ),
    ISBN , ISBN
  • Murphy, Kevin P., “Machine Learning: A Probabilistic Perspective”, The MIT Press; 1st Edition (August 24, ), ISBN ,
    ISBN
  • M. Bishop, Christopher, “Pattern Recognition and Machine Learning”, Springer (August 17, ),  ISBN , ISBN
  • Hastie, Trevor, Tibshirani, Robert, Friedman, Jerome, “The Elements of Statistical Learning: Data Mining, Inference, and Prediction”, Springer; 2nd Edition (January 1, ), ISBN , ISBN
  • Burkov, Andriy, “The Hundred-Page Machine Learning Book”, Andriy Burkov (January 13, ), ISBN X, ISBN
  • Géron, Aurélien, “Hands-On Machine Learning with Scikit-Learn, Keras, and TensorFlow: Concepts, Tools, and Techniques to Build Intelligent Systems ”,O'Reilly Media; 2nd Edition (October 15, ), ISBN , ISBN
  • Domingos, Pedro, “The Master Algorithm: How the Quest for the Ultimate Learning Machine Will Remake Our World”, Basic Books; Reprint Edition (February 13, ), ISBN , ISBN

Yapay Zekâ Uygulamalarında Sık Kullanılan Programlama Dilleri ve Kütüphaneler Nelerdir?

Yapay zekâ uygulamaları genellikle açık kaynak ekosisteminde sürdürülmektedir. Bundan dolayı birçok programlama dili, kütüphane ve uygulama ortamları mevcuttur.

Programlama Dilleri

  • Python
  • R
  • C++
  • Java
  • Lisp
  • Prolog
  • Julia
  • C vb.

Kütüphaneler

  • TensorFlow
  • Keras
  • PyTorch
  • Knet
  • Apache Spark
  • Scikit-learn
  • PyCaret
  • OpenCV
  • H2O vb.

Yapay Zekâ ile İlgili Yaygın Yanlış Kanılar Nelerdir?

En yaygın yanlış kanılar:

  • Yapay zekâ, insanların yerini alacaktır.
  • Yapay zekâ, önemli ölçüde işsizliğe yol açacaktır.
  • Yapay zekâ sistemleri güvenilir veya güvenli değildir.
  • Yapay zekâ, insan neslinin devamı için büyük tehdit oluşturmaktadır.

Yapay zekâ uygulamaları ne kadar gelişirse gelişsin, mesleklerin çoğunluğunda insan katılımına ihtiyaç olacaktır. Bu sebeple, yapay zekâ ile daha farklı yeni iş alanlarının oluşması beklenmektedir.

Ayrıca, siber güvenlik alanında zararlı yazılım analizi veya anomali tespiti gibi kritik noktalarda da yapay zekâ güvenilir çözümler sunmaktadır. Yapay zekâ uygulamaları alan özelinde geliştirilmektedir, genelleştirilebilir değildir. Bu uygulamalar, karar verici değil, karar destek sistemi olarak kullanılmaktadır.

Bazı yapay zekâ uygulamaları güvenilir veya güvenli şekilde çalışmayabilir, fakat bu tüm yapay zekâ uygulamalarında güvensizliğe sebep olmamalıdır. Uzun zamandır kullanılan birçok yapay zekâ tabanlı uygulama gündelik hayatımızda güvenli ve güvenilir bir şekilde yer almaktadır. Özellikle, Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR)’nin yılında yürürlüğe girmesiyle, yapay zekâ algoritmalarında kişisel veri güvenliğini güvence altına alan diferansiyel mahremiyet, federe öğrenme, homomorfik şifreleme gibi yaklaşımlar geliştirilmiştir. Ülkemizde de sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) 7 Nisan tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile kişisel verilerin ve özel hayatın gizliliğini korumak için, gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri düzenlenmiştir.

Bilim insanlarının genelleştirilmiş yapay zekâ çalışmaları hakkında farklı görüşleri bulunmaktadır:

Yapay genel zekâdan kaynaklanan varoluşsal tehlike, kat edilen gelişmenin bir gün insan neslinin tükenmesiyle veya telafi edilemeyecek başka bir küresel felaketle sonuçlanabileceği hipotezidir.[9] Yapay zekâ, genel zekâda insanlığı aşar ve "süper zeki" hale gelirse, insanların kontrol etmesi zor veya imkânsız hale gelebilir. Ancak geldiğimiz noktada insan beyninin, diğer canlılara kıyasla bazı ayırt edici yeteneklere sahip olması nedeniyle, böyle bir hipotezin kısa vadede gerçekleşmesi öngörülmemektedir.[10]

Yapay Zekâ Eğitme ve Tahminleme için Hangi Donanımlar Kullanılıyor?

CPU: Merkezi İşlem Birimi

GPU: Grafik İşlem Birimi

FPGA: Alanda Programlanabilir Kapı Dizisi

ASIC: Uygulamaya Özel Tümleşik Devre

TPU: Tensör İşleme Birimi

Yapay Zekâ Alanında Kanun Yönetmelik ve Gerekli Düzenlemeler için Ülkemizde ve Dünyada Nasıl Çalışmalar Yürütülüyor?

Tüm dünya ülkeleri, yapay zekâ ve ilişkili hususlarda kendi ulusal politika ve stratejilerini oluşturmaktadır. Ayrıca, kanun yapıcı mekanizmalarla mevzuata uygun düzenlemeleri de yürütmektedirler. Bu politikalar, ülkelerin oluşturdukları stratejiler doğrultusunda güncellenmekte ve takibi yapılmaktadır.

“Yapay Zekâ ve Etik” Konusu Neden Önemlidir?

Yapay zekâ teknolojilerinin kullanıldıkları alanlarda sıklıkla karar verici rol oynamaları, bu sistemlerin değer yargılarının gerçek dünyada etkisini hissettirmektedir. Bu etki, olası bir olumsuzlukta sorumluluk sahibi tarafı, tartışma konusu haline getirmekte ve multidisipliner bir alan olan “Yapay Zekâ”da etik hususunu önem arz eden bir noktaya taşımaktadır.

Yapay Zekânın Siber Güvenliği Nasıl Sağlanıyor?

Yapay zekânın kullandığı model ve veri kümesi, yapay zekânın siber güvenliği açısından hedef alınan başlıca tehdit unsurlarıdır. Bu unsurlar, anonimleştirme gibi geleneksel yöntemlerin yanı sıra federe öğrenme, diferansiyel mahremiyet, homomorfik şifreleme gibi gelişmiş yöntemlerle de korunmaktadır. Bu yöntemler, matematiksel temelli kriptografik çözümlerin yanı sıra yazılımsal çözümleri de kapsamaktadır.

Yapay Zekâ Düşmancıl Veriler ile Nasıl Yanıltılıyor?

Kritik işlevler ve hizmetler için yapay zekâya olan ihtiyacın artması, saldırganların algoritmaları hedeflemesi için daha fazla teşvik yaratmakta, aynı zamanda her başarılı saldırının daha ciddi sonuçlar doğurma potansiyelini de arttırmaktadır.

yılında düzenlenen ASILOMAR konferansında yayınlanan yapay zekâ prensiplerinden biri de; yapay zekâ algoritmasının işlevini gerçekleştirirken güvenli ve emniyetli olması gerektiğidir. [11] Yapay zekâ sistemlerine yönelik en büyük güvenlik tehditlerinden biri, kötü niyetli kişilerin karar verme süreçlerinin bütünlüğünü tehlikeye atma potansiyelidir. Bunu başarmanın yolu, sistemin hangi çıktıları ilettiğine ve hangi kararları aldığına müdahale etmek amacıyla, yapay zekâ sisteminin bütünlüğünü bozmaktan geçmektedir.

Ulusal Yapay Zekâ Stratejisinin (UYZS) hedefi nedir?

UYZS’nin vizyonu, "Dijital Türkiye" vizyonu ve "Millî Teknoloji Hamlesi" doğrultusunda "Müreffeh bir Türkiye için çevik ve sürdürülebilir YZ ekosistemiyle küresel ölçekte değer üretmek" olarak belirlenmiştir. 

UYZS deneyen, uygulayan bir nitelik taşımakta olup temelde sosyoekonomik yapıda dönüşümü yönetebilecek çevik ve sürdürülebilir bir ekosistem oluşturmayı ve bu ekosistemin işleyişindeki olası verimsizlikleri mümkün olduğunca azaltmayı amaçlamaktadır. 

UYZS odağında veri, insan, altyapı yetkinliklerinin geliştirilmesi vardır. Bu doğrultuda UYZS vizyonunu hayata geçirmek üzere hem ulusal politika ve ihtiyaçlar hem de uluslararası kuruluşların YZ strateji önerileri doğrultusunda, 6 stratejik öncelik etrafında tasarlanmıştır:   

  1. YZ Uzmanlarını Yetiştirmek ve Alanda İstihdamı Artırmak
  2. Araştırma, Girişimcilik ve Yenilikçiliği Desteklemek
  3. Kaliteli Veriye ve Teknik Altyapıya Erişim İmkânlarını Genişletmek
  4. Sosyoekonomik Uyumu Hızlandıracak Düzenlemeleri Yapmak
  5. Uluslararası İş Birliklerini Güçlendirmek
  6. Yapısal ve İş Gücü Dönüşümünü Hızlandırmak

Toplumsal, ekonomik ve devlet faaliyetlerinde; yapay zekâ teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması ile sağlanan üretkenlik artışı ve verinin ürettiği değerle küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye hedeflenmektedir.

UYZS’nin uygulama döneminin sonu olan yılında ulaşılması öngörülen üst seviye hedefler:

  • YZ alanının GSYH’ye katkısı %5’e yükseltilecektir.
  • YZ alanında istihdam kişiye çıkarılacaktır.
  • Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında YZ alanında istihdam kişiye çıkarılacaktır.
  • YZ alanında lisansüstü düzeyde mezun sayısı ’e çıkarılacaktır.
  • Yerel ekosistemin geliştirdiği YZ uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecektir.
  • Uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu YZ ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecektir.
  • Uluslararası YZ endekslerindeki sıralamalarda Türkiye’nin ilk 20 ülke içerisinde alması sağlanacaktır.
     

Kaynaklar

1. Çevrim İçi Ansiklopedi (Britannica): Yapay Zekâ

seafoodplus.info

2. Yazar: Nils John Nilsson, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Kitap: Yapay Zekâ Geçmişi ve Geleceği

seafoodplus.info

3. Çevrim İçi Sözlük (Gartner): Büyük Veri

seafoodplus.info

4. Yazarlar: Richard S. Sutton, Andrew G. Barto, MIT Press, Kitap: Reinforcement Learning: An Introduction

seafoodplus.info

5. Yapay Zekâ Araştırma İnisiyatifi, Kitap Özeti: Pekiştirmeli Öğrenme

seafoodplus.info

6. Stanford Üniversitesi, Makine Öğrenimi Ders Notları: Gözetimli (Eğiticili) Öğrenme

seafoodplus.info

7. Stanford Üniversitesi, Makine Öğrenimi Ders Notları: Gözetimsiz (Eğiticisiz) Öğrenme

seafoodplus.info

8. Yazar: Ethem Apaydın, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Kitap: Yapay Öğrenme

seafoodplus.info

9. Çevrim İçi Ansiklopedi Vikipedi Okuyucusu (Wikiwand): Yapay Genel Zekâ Kaynaklı Varoluşsal Risk

seafoodplus.info

Çevrim İçi Ansiklopedi Vikipedi Okuyucusu (Wikiwand): Süper Zekâ: Yapay Zekâ Uygulamaları, Tehlikeler ve Stratejiler

seafoodplus.info

Future of Life Institute (FLI): Yapay Zekâ Prensipleri

seafoodplus.info

 

3. Sınıf Fen Bilimleri Doğal Ve Yapay Ses Kaynakları konu anlatımı

Haberin Devamı

 Ayrıca kaynaktan çıkan tüm sesler her yönüyle doğrusal şekilde yayılır. Tıpkı bir suya atılan taşın çevrede dalgalar oluşturarak yayılması gibi aynı şekilde ses de havada yayılır. Hava ile beraber aynı zamanda katı ve sıvı ya da gaz üzerinden de yayılmaktadır. Ancak ses boşlukta yayılmaz. Yani ses uzayda yayılmaz. Şimdi sesleri doğal ve yapay kaynak olarak ayrı ayrı ele alalım.

Doğal ses kaynakları: Doğada kendiliğinden çıkabilen seslere doğal ses kaynakları denmektedir. Bunlar içerisinde birçok farklı doğal ses kaynağı bulunur.

 - İnsan sesleri

 - Hayvan sesleri

 - Dere sesi

 - Rüzgar sesi

 - Yağmur sesi

 Bu gibi daha birçok ses tamamen doğal şekilde çıkmış olan kaynaklardır. Aynı zamanda evimizde ya da okulumuzda ve dışarıya çıktığımız zaman da yine birçok doğal ses duyarız.

Yapay ses kaynakları: İnsanlar tarafından üretilmiş olan ses kaynaklarına yapay ses kaynağı denir. Yani hem el yapımı hem de teknolojik şekilde kullandığımız pek çok ürün yapay ses kaynağı oluşturmaktadır.

 - Radyo

 - Piyano

 - Gitar

 - Televizyon

 - Trafikteki araç sesleri

 - İş makineleri

 - Helikopter sesi

 Bu gibi insanlar tarafından tasarlanmış olan birçok farklı yapay ses kaynağı bulunmaktadır. Bu ses kaynakları gün içerisinde sürekli olarak çevremizde duyulur. Bazıları çok yüksek şiddete sahiptir bazıları ise çok az bir şiddet ile duyulur.

Haberin Devamı

Not: Sesin kaynağına yaklaştıkça sesleri daha fazla keşfetmeye başlarız. Çünkü sesin şiddeti yükselir ve böylece kulağımızı daha fazla titreşir. Bu sayede işitme duyumuzdan yararlanmak suretiyle sesin geldiği kaynağı görmeden de kolaylıkla bulabiliriz. Aslında daha doğrusu sesin kaynağının hangi yönden geldiğini bu şekilde doğru tahmin edebiliriz.

 Aynı zamanda huzur veren ve rahatsız edici sesler bulunmaktadır.

Huzur veren ses kaynakları: Su sesi, kuş sesi, yağmur sesi ve benzeri ses kaynakları bize huzur veren ve mutlu eden seslerdir. Bu sesleri duymaktan mutlu oluruz ve etrafımızda yoğun şekilde duyarız.

Rahatsız edici ses kaynakları: Yüksek şiddette sahip olan makine sesleri, trafik sesi ve benzeri gibi farklı sesler bizi rahatsız eder. Özellikle bu seslerin çok yüksek şiddetli olması nedeniyle işitme kaybı yaşayabiliriz. O yüzden çok dikkat etmeli ve yüksek şiddete sahip olan seslerden uzak durmaya çalışmalıyız.

TDK Sözlük TDK Sözlük

Sözlüklerin kendisine özgü hazırlama ilkeleri ve kullanma özellikleri vardır. Bu özellikler; madde düzeni, yazım ve söyleyişle ilgili ilkeler ve diğer özellikler olarak sıralanabilir.

Madde Düzeni

Türkçe Sözlük’te madde düzeni ile ilgili olarak benimsenen ilkeler şunlardır:

1. Herhangi bir nesnenin veya kavramın adı olan ve “sözlük birimi” olarak adlandırılan söz ve söz öbekleri, bitişik veya ayrı yazılmasına bakılmaksızın madde başı yapılmıştır: almak, balık, atom ağırlığı, badem yağı, çeşitkenar, dershane, hizmet içi eğitim, işkembesi geniş, kapalı yüzme havuzu, yön gösterme eki vb.

Bunlara ek olarak bitişik yazılan birleşik fiiller (hissetmek, zikretmek) ile dolayısıyla, itibarıyla, meydanda, tutturabildiğine, vaktiyle, yanlışlıkla gibi kalıplaşmış biçimler de madde başı yapılmıştır

Madde içinde ise etmek, eylemek, olmak, kılmak, yapmak vb. yardımcı fiillerle oluşturulup ayrı yazılan birleşik fiiller; deyimler; atasözleri; gibi, kadar, ile vb. sözlerle oluşan kalıplaşmış biçimler yer almıştır: ayırt etmek, hizmet etmek, azat eylemek, göç eylemek, dost olmak, emekli olmak, namaz kılmak, otostop yapmak; abayı yakmak, çene yormak, ev açmak; ayağının bastığı yerde ot bitmez, elin ağzı torba değil ki büzesin, söz gümüşse sükût altındır; akrep gibi, ibiş gibi, kıl gibi, su gibi; parmak kadar, tırnak kadar; bileğinin hakkıyla, bin can ile vb.

2. Madde başında her sözün türü dil bilgisindeki yeri atılacak ve fiillerden önce gelen nesnelerin hangi eklerle kullanıldığı kısaltmalarla gösterilmiştir: a., sf., e., zf.; (-i), (-e), (-den), (nsz) vb.

3. Madde başlarında uzun heceler iki nokta (:) ile, vurgular vurgu işareti (') kontrol edilecek ile ince söylenmesi gereken heceler ünlünün üzerinde (^) işareti ile gösterilmiştir: abat sf. (a:ba:t), bariz sf. (ba:riz), bazı sf. (ba:zı), delalet a. (dela:let), fakirhane a. (fakirha:ne), halazade a. (halaza:de), hudayinabit sf. (huda:yi:na:bit); acaba zf. (a'caba), edepsizce zf. (edepsi'zce), eğer bağ. (e'ğer), evet e. (e'vet); dergâh a. (dergâ:hı) vb.

Türkçede kullanılan Doğu kökenli yabancı söz varlıklarının aslen uzun olan kapalı hecelerinin kısa söylenmesi eğilimi yaygınlaşmıştır. Söz gelişi, haya:t değil hayat; kara:r değil karar, ru:h değil ruh, saba:h değil sabah, zama:n değil zaman. Ancak bu yapıdaki kelimelerin çoğu, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında aslen uzun olan son heceleri özgün söylenişine dönüşür: hayatı (haya:tı), kararı (kara:rı), ruhu (ru:hu), sabahı (saba:hı), zamanı (zama:nı) gibi. Sözlüğümüzün elinizdeki baskısında, hecenin açılması durumunda ortaya çıkan bu özellik şu şekilde gösterilmiştir: hayat a. (haya:tı), karar a. (kara:rı), ruh a. (ru:hu), zaman is.(zama:nı) vb.

Hem kalın hem de ince okunma özelliğine sahip olan l ünsüzünün söylenişinde sık sık yanlışlığa düşüldüğü görülmektedir. Bu yanlışlıkları ortadan kaldırmak amacıyla ince söylenmesi gereken l’nin okunuşu ayraç içinde belirtilmiştir: klasik, -ği a. (l ince okunur), laborant a. (l ince okunur), vals a. (l ince okunur) vb.

4. ve baskılarında madde başı sözlerin köken bilgisini gösterme konusuna ağırlık verilmişti. Bu baskıda da bütün yabancı söz varlıklarının hangi dilden geldikleri ve öz- XII gün biçimleri gösterilmeye çalışılmıştır: adliye a. Ar. ¤adliyye, ahu a. (a:hu:) Far. ¥h°, anarşi a. Fr. anarchie, sadrazam a. (sadra:zam) Ar. ¹adr + a¤©am, doping a. İng. doping, fok a. Fr. phoque, filiz a. Rum., forint a. Mac. forint, marina a. (mari'na) İt. marina, mart a. Lat., martini a. (marti’ni) İt. martini, kuruş a. Alm. Groschen, temel a. Rum., vasistas a. (va'sistas) Fr. vasistas

Köken bilgisinde, Doğu dillerinden alınan sözlerin özgün yazımı, uluslararası bilim çevrelerinde benimsenmiş bulunan çeviri yazısı alfabesine göre verilmiştir: alem a. Ar. ¤alem, hakikat, -ti a. (haki:kat) Ar. §a®³®at, Hüda a. (hüda:) Far. ¬ud¥, hudayinabit sf. (huda:yi:na:bit) Far. ¬ud¥y + Ar. -³ + n¥bit. Bitişik olarak yazılan ve iki kelimesi de aynı dilden olan sözlerin köken bilgisi verilirken iki kelimenin arasına (+) işareti konmuştur. şehriyar a. Far. şehr + y¥r vb.

Tek sözden veya bitişik kelimelerden oluşan madde başlarında köken bilgisi ayrıntılı olarak gösterilirken ayrı yazılan birleşik kelimelerde bu ilke uygulanmamıştır. Örnek olarak millî ekonomi maddesinde köken bilgisi verilmemiş, bu kelimelerle ilgili bilgiler, millî ve ekonomi maddelerinde yer almıştır. Ancak ayrı yazılmasına karşın birleşik sözü oluşturan sözler ayrıca madde başı olarak yer almıyorsa bu sözlerin köken bilgileri verilmiştir. nitrik asit Fr. acide nitrique, fort pense Fr. fort pince. Ayrıca Türkçe yapım ekleriyle oluşturulan yeni söz varlıklarının köken bilgilerinin verilmesine de gerek duyulmamıştır.

5. Madde başı sözler eğer herhangi bir bilim dalının veya alanın terimi ise bunlar kısaltma ile gösterilmiştir: anat. (anatomi), coğ. (coğrafya), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), jeol. (jeoloji), kim. (kimya), sin. (sinema), sp. (spor) vb.

6. Madde başı sözlerin açıklanmasında bir başka incelik de kullanım sıklığı, eskilik ve halk dilinde yaşama özelliğidir. Yaygın kullanımdaki sözler için herhangi bir kısaltma verilmemiştir; eskilik için esk., halk arasında yaşayan sözler için hlk. kısaltmalarına yer verilmiştir. Ancak bu kısaltmalar kelimelerin türevlerinde kullanılmamıştır

7. Genellikle yaygın anlamlar önce, mecaz, argo, alay, hakaret ve öteki anlamlar sonra verilmiştir. Ardından deyimleşmiş veya kalıplaşmış biçimler anlamlarıyla, varsa örnekleriyle sıralanmış; atasözleri de bu bölüm içinde gösterilmiştir.

Ali Cengiz oyunu; Ali kıran baş kesen; Ali’nin külahını Veli’ye, Veli’nin külahını Ali’ye giydirmek gibi özel adlarla kurulmuş deyim ve atasözlerine de Türkçe Sözlük’te yer verilmiştir. Ancak bunların sözlükte yer alabilmesi için özel adın madde başı yapılması gerekmiştir. Söz gelişi, Ali Cengiz Oyunu deyimine yer verebilmek için Ali sözü madde başı olarak alınmıştır.

8. Madde başı olan söz sadece mecaz anlam taşıyorsa bu söz için mec. kısaltması kullanılmamıştır.

9. Sözlerin cümle içindeki kullanımlarını göstermek ve anlamlarına açıklık getirmek için Türk edebiyatının tanınmış yazarlarından seçme örnekler, tırnak içinde ve eğik yazıyla dizilerek verilmiştir. Herhangi bir örnek cümle, içindeki sözlerin zenginliği, kullanım güzelliği veya çarpıcılığından dolayı bazen birden fazla madde için örnek gösterilmiştir

Türkçe Sözlük’ün bu baskısında gönderme düzeninde ayrıca şu ilkeler benimsenmiştir:

a. Sözlerin kullanım sıklığı dikkate alınmış ve eş anlamlı sözlerden yaygın olanında tanım verilmiş; yaygın olmayan sözlerde ise tanım yerine karşılık verilmekle yetinilmiştir: mahcur sf. Kısıtlı; mahiye a. esk. Aylık; telaki a. esk. Buluşma, kavuşma; teşrinievvel a. esk. Ekim; teşrinisani a. esk. Kasım; uca (II) sf. hlk. Yüce; üstüvane a. esk. Silindir vb.

b. Dilde kullanımdan düşmüş olan kelimeler bk. kısaltması ile yaygın söz veya söz öbeklerine gönderilmiştir: ır a. bk. yır vb. Yaygın yanlışlar doğru biçimlerine gönderilmiştir: abi a. bk. ağabey; ayrıyeten zf. bk. ayrıca; muzur sf. Ar. mużirr bk. muzır vb.

c. Dilimize son zamanlarda girmekte olan Batı kökenli sözler özgün biçimiyle eğik olarak yazılmış, burada tanım verilmeyerek Türkçe karşılıklarına gönderme yapılmıştır: check-up a. İng. check-up tıp bk. tam bakım; factoring a. İng. factoring ekon. bk. alacaklandırma; tubeless sf. İng. tubeless bk. içsiz vb

ç. Birleşik sözler sözlükte ilk kelimesine göre abece sırasıyla yer almaktadır. ” biçiminde yer almaktadır.

Yazım ve Söyleyiş

1. Türkçede yalın biçimleri iki heceli olan vakit, sabır, meyil, şehir, hasım, resim, asıl, nehir, beyin gibi Doğu dillerinden, özellikle Arapçadan geçmiş bazı alıntı kelimelerin, ünlüyle başlayan bir çekim eki aldıklarında veya etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleriyle birleştiklerinde, ikinci hecelerindeki dar ünlü düşer: vakitim değil vaktim, sabırın değil sabrın, meyili değil meyli, şehire değil şehre, hasımı değil hasmı, resimi değil resmi, asılı değil aslı, nehire değil nehre, beyinim değil beynim; küfretmek, kasdetmek, kaybolmak, kahrolmak, zehrolmak , sabreylemek vb. Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliklere uğrayan kelimeler madde başında vakit, -kti, sabır, -brı, meyil, -yli, şehir, -hri, hasım, -smı, resim, -smi, asıl, -slı, nehir, -hri, beyin, - yni biçiminde gösterilmiştir.

Yalın biçimleri iki heceli olan ve ikinci hecelerinde dar ünlü bulunan gönül, burun, ağız, karın, boyun, göğüs gibi bazı Türkçe kelimeler de ünlüyle başlayan çekim eki aldıklarında hece kaybına uğrar. Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te gönül, -nlü, burun, -rnu, ağız, -ğzı, karın, -rnı, boyun, -ynu, göğüs, -ğsü biçiminde verilmiştir.

2. Sert ünsüzlerle biten bazı kelimelerin, ünlü ile başlayan ek almaları durumunda son sesleri yumuşar. Son sesteki bu değişme, açık, -ğı, barınak, -ğı, kürek, -ği, elek, -ği, araç, -cı, süreç ,-ci, söğüt, -dü, kanat, -dı, itimat, -dı, yurt, -du, kitap, -bı, hesap, -bı örneklerinde görüldüğü biçimde gösterilmiştir.

2. Sert ünsüzlerle biten bazı kelimelerin, ünlü ile başlayan ek almaları durumunda son sesleri yumuşar. Son sesteki bu değişme, açık, -ğı, barınak, -ğı, kürek, -ği, elek, -ği, araç, -cı, süreç ,-ci, söğüt, -dü, kanat, -dı, itimat, -dı, yurt, -du, kitap, -bı, hesap, -bı örneklerinde görüldüğü biçimde gösterilmiştir.

Ünlüyle başlayan ek aldıklarında son ünsüzü değişen Batı kökenli kelimeler de vardır. Bunlar için de lirik, mikrop, lort, lastik, gardırop, otomatik, komik, prensip örneklerini verebiliriz. Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te lirik, -ği, mikrop, -bu, lort, -du, lastik, -ği, gardırop, -bu, otomatik, -ği, komik, -ği, prensip, -bi biçiminde gösterilmiştir.

3. Yazımla ilgili bir başka sorun, Arapçadan dilimize geçen ve aslında ikiz ünsüz bulunduran kelimelerle ilgilidir. Türkçede son sesleri tek ünsüze dönüşmüş olan hak (hakk), his (hiss), zan (zann), ret (redd) gibi kelimelerin, ünlüyle başlayan ek almaları veya etmek, eylemek, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşmeleri durumunda, yapılarında var olan çift ünsüzler yeniden ortaya çıkar: hak, hakkım; his, hissi, hissetmek, hissolunmak; zan, zannı, zannetmek, zannolunmak; ret, reddi, reddetmek, reddeylemek, reddolunmak. Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliğe uğrayan kelimeler hak, -kkı; his, -ssi; zan, -nnı; ret, -ddi biçiminde gösterilmiştir.

4. Son ünlüsü kalın olmasına rağmen ince sıradan ek alan Doğu ve Batı kökenli kelimeler menfaat, -ti; saat, -ti; lügat, -ti; feragat, -ti; harf, -fi; hayal, -li; ihtimal, -li; istikbal, -li; rol, - lü; alkol, -lü; mareşal, -li; festival, -li biçiminde gösterilmiştir

5. Sonu p, ç , t , k ile biten özel adlar ünlü ile başlayan ek aldığında çoğunlukla son seslerinde yumuşama olur ancak bu değişim yazıda gösterilmez: Suruç, -ç’u; Gaziantep, -p’i; Güzelyurt, -t’u; Zonguldak, -k’ı biçiminde gösterilmiştir. Bu özel adların okunuşlarındaki değişiklik ise (su’rucu); (ga:zi'antebi); (güze'lyurdu); (zo’nguldağı) biçimlerinde belirtilmiştir.

Diğer Özellikler

Türkçe Sözlük’ün kullanımında yukarıda verdiklerimizin dışında başka bazı teknik özellikler de yer almıştır. Yapı bakımından birbirine benzeyen ve eş sesler bulunduran birçok kelime Türkçe Sözlük’te art arda gelmektedir: boy, çay, kalın, saf, sandal bu tür örneklerden birkaçıdır. Kaynakları ve anlamları farklı olan bu yapıdaki kelimeler boy (I), boy (II), boy (III); çay (I), çay (II); kalın (I), kalın (II), kalın (III); saf (I), saf (II); sandal (I), sandal (II), sandal (III) biçiminde Romen rakamlarıyla birbirlerinden ayrılmışlardır.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir