sınıf coğrafya doğal sistemler test pdf indir ve çöz. Ders kitabı cevaplarım sitemizde cevap anahtarlı sınıf coğrafya doğal sistemlertest pdf olarak indirebilir ve çözebilirsiniz. Böylece kendinizi test eder eksiklerinizi giderebilirsiniz. Ayrıca sormak istediğiniz aklınıza takılan soruları sayfanın altında yorum kısmında bize sorabilirsiniz. En kısa sürede cevap verilecektir.
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 1 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 2 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 3 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 4 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 6 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Doğadaki Üç Unsur Su, Toprak, Bitki Testi Çöz 7 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Levha Hareketlerinin Etkileri Testi Çöz 1 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Levha Hareketlerinin Etkileri Testi Çöz 2 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Topografya ve Kayaçlar Testi Çöz 1 İndir PDF
Sınıf Coğrafya Doğal Sistemler Topografya ve Kayaçlar Testi Çöz 2 İndir PDF
SINIF COĞRAFYA DİĞER KONULARIN TESTLERİNİ İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ
SINIF DİĞER TÜM DERSLERİN CEVAPLI TESTLERİNİ PDF İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ
SINIF TEST ÇÖZ (İNDİRMEDEN ONLINE TEST ÇÖZ)
DİĞER TÜM SINIFLAR PDF TESTLERİ İNDİR CEVAP ANAHTARLI
TÜM SINIFLAR İNTERNETTEN ONLINE TESTİ ÇÖZ
Kayaçlar bir veya birden fazla mineralin birleşmesiyle meydana gelmiş kütlelerdir.
Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi kayaçlar oluşumlarına göre üçe ayrılır, Bunlar magmanın yeryüzüne çıkarak veya yerin iç kısımlarında katılaşarak oluşan püskürük kayaçlar, dış kuvvetlerin aşındırması, taşıması ve yeryüzünün çukur yerlerinde biriktirmesiyle oluşan tortul kayaçlar ile bu kayaçların yüksek sıcaklık ve hidrostatik basınçlara bağlı olarak değişime uğramasıyla oluşan başkalaşım kayaçlardır. Bu kayaçların başlıca özellikleri şunlardır:
a) Püskürük Kayaçlar: Magmanın yeryüzüne çıkmasıyla dış püskürük, yerin iç kısımlarında soğumasıyla da iç püskürük kayaçlar meydana gelir. Bu kayaçlara; magmatik, volkanik ya da katılaşım kayaçlar da denir.
1. İç Püskürük kayaçlar: Magmanın yerin derinliklerinde yavaş yavaş soğuması nedeniyle genellikle açık gri renkli ve iri kristallidir. Granit, siyenit, diyorit ve gabro gibi türleri en bilinenlerdir. Bu kayaçlar, üzerinde bulunan tabakaların zamanla aşınması sonucunda yeryüzüne çıkarlar.
2. Dış Püskürük Kayaçlar: Magmanın yeryüzünde hızla soğuması nedeniyle kayaçların rengi koyu ve ince kristallidir. Bazalt, andezit, obsidiyen (volkan camı), volkan bombası, sünger taşı ve volkanik tüfler en bilinenlerdir. Bunlardan volkanik tüfler ve volkan taşları hafif, iri gözenekli, suya hatta rüzgâra karşı dirençsiz olup açık renklidir.
KRİTİK: Türkiyede volkanik arazinin yaygın olduğu yerlerde püskürük kayaçlara daha fazla rastlanır. Volkanik dağların ve platoların yaygın olduğu İç Anadolunun güneyi ile Doğu Anadolunun kuzeyi püskürük kayaçların Türkiyede en fazla bulunduğu yerlerdir.
b) Tortul Kayaçlar: Dış kuvvetler tarafından yeryüzünün aşındırılmasıyla meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların taşınarak okyanus, göl ve çeşitli çukur alanlarda birikmesi sonucunda meydana gelmişlerdir. Bu kayaçlar fiziksel, kimyasal ve organik tortul kayaçlar olmak üzere üç gruba ayrılırlar.
KRİTİK: Tortul kayaçlar oluştukları dönemin şartlarına sahip olduğundan; o dönemde yaşanılan iklim özellikleri, etkili dış kuvvetin hangisi olduğu, Yerin geçirdiği değişiklikler, yeryüzünde yaşayan canlı türlerinin hangileri olduğu ve Yerin yaşıyla ilgili çıkarımlarda bulunulabilmesine neden olurlar.
1. Fiziksel Tortul Kayaçlar: Yeryüzündeki mevcut kayaçların dış kuvvetler tarafından aşındırılarak taşınması ve yeryüzünün çukur sahalarında birikmesi ve buralarda doğal bir çimentoyla birleşmesi sonucunda oluşan kayaçlardır. Kum taşları, kil taşları, çakıl taşları (konglomera) ve marn gibi türler en bilinenlerdir.
2. Kimyasal Tortul Kayaçlar: Kimyasal olayların etkisiyle ya da erime sonucu meydana gelmiş kayaçlardır. Kireç taşı (kalker), alçı taşı (jips), kaya tuzu ve dolomit ile traverten, sarkıt, dikit ve sütun gibi türlere doğada en çok rastlanır.
3. Organik Tortul Kayaçlar: Canlı kalıntılarının havasız ortamlarda kimyasal olayların da etkisiyle değişikliğe uğraması sonucunda meydana gelen kayaçlardır. Taş kömürü, linyit kömürü, turba, antrasit, petrol, asfaltit, tebeşir ve mercan kayaları gibi.
KRİTİK: Organik tortul kayaçlardan antrasit 1. Jeolojik zamanın başlarında, taş kömürü 1. Jeolojik zamanda antrasitten sonra, linyit kömürü ve petrol 3. Jeolojik zamanda, turba kömürü ise 4. Jeolojik zamanda oluşmuştur. Kömürler içinde en fazla kalori değerine ilk oluşanlar, en az kalori değerine ise en son oluşanlar sahiptir.
c) Başkalaşmış Kayaçlar: Yer kabuğunu meydana getiren püskürük ve tortul kayaçların; magmanın sıcaklığı, hidrostatik basınçlar ve çeşitli kimyasal olaylara bağlı olarak yapılarının değişmesine metamorfizma ya da başkalaşım, meydana gelen kayaçlara da, başkalaşmış ya da metamorfik kayaçlar denir. Bu kayaçlardan en bilinenleri mermer, gnays, şist, kuvarsit ve elmastır.
Metamorfizma sonucunda;
KRİTİK:
Başkalaşmış kayaçlar;
- İçerisinde en az, neredeyse hiç fosil barındırmayan,
- Püskurük kayaçlar gibi kristalli,
- Tortul kayaçlar gibi tabakalı bir yapıya sahiptir.
Bilim adamları yaptıkları deneylerle elmasın Yerin km altında ve mantonun içinde oluştuğunu keşfetmişlerdir.
d) Kayaçlar Topoğrafyayı Nasıl Etkiler ve Ne Gibi Yer Şekilleri Meydana Gelir?
Farklı kayaç türleri, farklı yer şekillerinin oluşumuna neden olmaktadır. Bu durum; iklim, su kaynakları, ekstrem (uç) olaylar, doğal afetler gibi süreçlerden de etkilenmektedir.
Örneğin;
1. Dış püskürük kayaçlardan olan bazaltın volkanik faaliyetler sonucunda beşgen ya da altıgen sütunlar şeklinde katılaşmasıyla bazalt sütunlar meydana gelir.
2. İç püskürük kayaç olan granit bloklarının değişik şekil ve boyutlarda yuvarlak yuvarlak parçalara ayrılıp üst üste yığılmasıyla tor topoğrafyası meydana gelir.
3. Bir akarsuyun iki düzlük arasında kalan dirençli tabakaları derinlemesine aşındırması sonucunda yarma ya da boğaz vadiler oluşur.
4. Eğim kırıklıklarının bulunduğu yerlerde akarsular, şelale (çağlayan) ve dev kazanları gibi oluşumları meydana getirir.
d1) Karstik Şekillerin oluşumuna Kayaçların Etkisi
d2) Peri Bacalarının Oluşumuna Kayaçların Etkisi
Peri bacaları, kolay aşınan volkanik arazilerin akarsu ve sellerle aşınarak, aşınıma dirençli sert kayaçların kule gibi şekiller oluşturması ile meydana gelirler. Türkiyede Niğde, Nevşehir yörelerinde Kapadokya ve Ihlara vadilerinde peri bacaları yer almaktadır. Son yıllarda Van Gölünün kuzeyindeki volkanik arazilerde de peri bacalarının bulunduğu tespit edilmiştir.
Peri bacalarının oluşum şartları şunlardır:
d3) Mantar Kayaların Oluşumuna Kayaçların Etkisi
Mantar kaya, kurak veya yarı kurak iklim alanlarında rüzgârların bünyelerine aldıkları ince malzemeleri kayaların yüzeyine çarparak aşındırması ile meydan gelen ve mantara benzeyen şekillerdir.
Kayaç Türleri ve Özellikleri konusu hem sınıf hemde YGS konularından birisi. Bu dersimizde Topoğrafya ve Kayaçlar konusunu sizler için ayrıntılı bir şekilde inceledim.
Yer kabuğu magmanın soğuması sonucu meydana gelmiştir. Farklı mineral yapısındaki eriyik durumdaki magma soğuyarak kayaçları oluşturur.
Kayaçların yararlarına baktığımızda aslında canlı hayatının temelini oluşturan önemli bir unsur olduğunu görürüz. Tarım yaptığımız toprak, günümüzde kullanılan taş kömürü, linyit vb. enerji kaynakları konut yapımında kullanılan malzeme ve ham maddeler kayaçların günlük hayatımızdaki yararlarından sadece birkaçını oluşturur.
Kayaçlar nereden çıktı ? sorusunun cevabı aslında çok basittir. Yer kabuğunun hemen altında bulunan yarı akışkan kızgın bir sıvı olan magma tüm kayaçların temelini oluşturur. Magmanın yeryüzüne çıkarak soğuması ve seafoodplus.info dış kuvvetlerin etkisi ile farklı kayaç türleri ortaya çıkmıştır.
Tüm kayaçlar magmanın soğuyup katılaşması sonucunda oluşur. Yeryüzündeki kayaçlar atmosfer olayları ve erozyonun etkisiyle parçalanarak ayrışır ve dış kuvvetler tarafından alçak sahalara taşınır. Buralarda tortul taşlara dönüşür.
Yerin derinliklerindeki kayaçlarda yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğrayarak metamorfik (Başkalaşım) kayaçlarına dönüşür.
Yer kabuğunun hareket etmesi sonucunda çarpışan kıtaların bir kısmı mantoya gömülür ve kayaçlar burada eriyerek tekrar magmaya dönüşür.
Mantoda artan basıncın etkisiyle magma yer kabuğundan süzülerek tekrar yeryüzüne çıkar ve püskürük kayaçlar oluşur. Bu süreç milyarlarca yılda gerçekleşir. Böylece magma ile yer kabuğu arasında bir kayaç döngüsü gerçekleşir.
Kayaçlar sahip oldukları özellikler itibariyle
1- Püskürük (Magmatik-Katılaşım) Kayaçlar
2-Tortul (Sedimenter-Çökel) Kayaçlar
3-Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçları olarak üç grupta incelenebilir.
Lavların yer kabuğunun içinde veya yer kabuğunun üzerine çıkarak soğuması ile oluşmuş kayaçlardır. Oluştukları yere göre İç Püskürük yada Dış Püskürük olarak ikiye ayrılırlar.
Lavların yerkabuğu içerisinde soğuması sonucunda oluşmuş kayaçlardır. Yer altında yavaş yavaş soğuyan mağma aşağıdaki iç püskürük kayaçları oluşturur.
Birbirinden gözle kolayca ayırt edilebilen koyu ve açık renkli minerallerden oluşan iç püskürük bir kayaçtır. İri taneli olanları, ince tanelilere göre daha çabuk dağılır.
DİYORİT İLE İLGİLİ DAHA DETAYLI BİLGİ İSTİYORSAN TIKLADiyorit ile ilgili daha detaylı bilgiye wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.
Yeşilimsi, pembemsi renkli iç püskürük bir taştır. Adını Mısırdaki Syene (Asuvan) kentinden almıştır. Siyenit dağılınca kil oluşur.
İç püskürük bir kayaç olan Gabro derinlik kayacı olarak ta adlandırılır.
Yer altında bulunan magmanın yeryüzüne çıkarak soğumasıyla oluşmuş kayaçlardır. Yeryüzüne çıkan lavlar atmosfere temas ettiğinde soğuma hızlı bir şekilde gerçekleşir. Dış püskürük kayaçlar genellikle koyu renkli ve ince tanelidir. Dış püskürük kayaçların en yaygın olanları;
DİKKAT !!
Nevşehir ve çevresindeki Peribacalarının oluşumunda volkanik tüfler etkili olmuşlardır.
Eflatun, mor, pembemsi renkli bir dış püskürük kayaçtır. Ankara taşı da denir. Dağıldığında killi topraklar oluşur.
Koyu gri ve siyah renklerde olan dış püskürük bir taştır. Mineralleri ince taneli olduğu için sadece mikroskop ile görülebilir. Bazalt demir içerir. Bu nedenle ağır bir taştır.
BAZALT İLE İLGİLİ DAHA DETAYLI BİLGİ İSTİYORSAN TIKLABazalt ile ilgili daha detaylı bilgiye wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.
Siyah, kahverengi, yeşil renkli ve parlak bir dış püskürük kayaçtır. Magmanın yeryüzüne çıktığında aniden soğuması ile oluşur bu nedenle camsı bir görünüme sahiptir.
OBSİDYEN İLE İLGİLİ DAHA DETAYLI BİLGİ İSTİYORSAN TIKLAObsidyen ile ilgili daha detaylı bilgiye wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.
Püskürük kayaçların dış kuvvetlerin (Akarsu, Rüzgar, Buzul, Dalga vb.) etkisiyle aşınıp, taşınıp çukur alanlarda birikmesi ile oluşmuş kayaçlardır. Tabakalı bir yapıya sahiptirler. İçerisinde fosil bulundurabilen tek kayaç grubu tortul kayaçlardır. Tortul kayaçlar oluşumlarına göre üçe ayrılır.
Yeryüzündeki kırıntılı malzemelerin dış kuvvetlerin etkisiyle çukur alanlarda birikmesi sonucunda oluşmuşlardır. Başlıca Fiziksel Tortul Kayaçlar;
Kimyasal çözülme sonucu yer altına ve yer üstü sularının içinde bulunan minerallerin birikmesi sonucu oluşmuş kayaçlara Kimyasal Tortul Kayaçlar denir. Başlıca kimyasal tortul kayaçlar
DİKKAT !!
Kimyasal Tortul Kayaçlar Türkiyede daha çok Akdeniz bölgesinin batı akdeniz bölümünde yaygındır. Bunun nedeni batı akdenizin arazi yapısının karstik olmasıdır. Karstik arazide kimyasal çözülme sonucunda oluşan yer şekillerine karstik yerşekilleri denir. Polye, Dolin, Uvala, Lapya, Sarkıt, Dikit, Sütun, Travereten, obruk, düden, voklüz karstik yerşekilleridir.
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikerek taşlaşması sonucunda oluşurlar. Karbon bakımından seafoodplus.infoşıca Organik Tortul Kayaçlar
Magmanın yüksek sıcaklığı ve kayaçların yaptığı basıncın etkisiyle başka bir kayaca dönmüş halidir. Sert ve dayanıklı kayaçlardır. Başlıca Başkalaşım Kayaçları ;
burak