Dolaşım Sisteminin Görevleri 6 Sınıf

Dolaşım Sistemi Konu Anlatımı 6.Sınıf, fen bilimleri dersinde sorumlu olduğunuz bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Dolaşım Sistemi Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak Dolaşım Sistemi Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Dolaşım Sistemi ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:

Dolaşım Sistemini Oluşturan Yapılar

Vücudumuzda kan, damarlar ve kalpten oluşan sisteme dolaşım sistemi adı verilir. Kan, damar adı verilen ve tüm vücudu saran yapılarla vücudun her yerine taşınır. Kan sayesinde besin ve oksijen hücrelere taşınırken karbondioksit gibi atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmak üzere ilgili organlara iletilir. Kanın damarlar içindeki hareketi ise bir pompa gibi çalışan kalp tarafından sağlanır.

Kalp

Kalp göğüs boşluğunda, sol akciğerin altında bulunur. Kalp, sağ ve sol olmak üzere iki bölümden oluşur. Kalp, kaburgaları önden birleştiren kemiğin hemen arkasında, göğüs kafesinin içindeki göğüs boşluğunun sol tarafında yer alır ve dört odacıktan oluşur. Üstteki odacıklarla alttaki odacıklar farklı zamanlarda ama bir bütün hâlinde kasılıp gevşer ve kanın pompalanmasını sağlar. Kalp dakikada yaklaşık olarak 72 – 80 kez kasılır ve gevşer. Gece gündüz demeden bütün bir ömür boyu bir an bile durmaz.

Tansiyon

Kanın vücuda pompalanması sırasında damar duvarlarında oluşan baskı etkisine tansiyon denir. Bu baskı etkisi birden tepeye çıkar, sonra da yavaşça en dip noktaya iner. Dalganın tepe noktasındaki baskı etkisine büyük tansiyon, dip noktasındakine ise küçük tansiyon denir. Nabız ise kalbin atardamarlara kanı pompalarken, damarların cilde yakın olduğu yerlerdeki atma hissi olarak tanımlanabilir.

Damarlar

Vücudumuzda atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere üç çeşit damar bulunur.

» Atardamarlar kanı kalpten uzaklaştıran damarlardır. Aort atardamarı ve akciğer atardamarı, vücudumuzda bulunan atardamarlardandır. Akciğer atardamarı dışındaki atardamarlar oksijence zengin kan taşır.
» Toplardamarlar vücuttaki kanı kalbe getiren damarlardır. Alt ana toplardamar, üst ana toplardamar ve akciğer toplardamarı vücudumuzda bulunan toplardamarlardandır. Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarlar oksijence fakir kan taşır.
» Kılcal damarlar ise vücudumuzdaki en ince damarlardır. Kan ile doku arasında madde alışverişi sağlayan kılcal damarlar vücudun en uç noktalarına uzanır.

Kan Dolaşımı

Kan dolaşımı, kanın vücuttaki dolaşım yoluna göre büyük ve küçük kan dolaşımı olarak iki şekilde gerçekleşir.
» Büyük kan dolaşımı, kanın kalp ile vücut arasındaki dolaşımıdır. Oksijence zengin kan, kalpten çıkarak aort atardamarı ile bütün vücuda yayılır. Amaç, oksijence zengin kanın vücuttaki organlara, vücuttaki organlarda oluşan karbondioksidin ise alt ve üst ana toplardamar yardımıyla kalbe geri dönmesidir.
» Küçük kan dolaşımı, kalp ile solunum organımız olan akciğerler arasında gerçekleşen kan dolaşımıdır. Bu dolaşımda kalbin sağ tarafında bulunan oksijence fakir kan akciğerlere taşınır. Amaç, kandaki oksijen miktarını arttırmaktır. Daha sonra, oksijence zengin hâle gelen kan akciğer toplardamarıyla kalbe geri döner.

Kan ve Kanın Yapısı

Kan, vücudumuzdaki damarlar arasında dolaşan temel yaşam sıvımızdır. Kanın vücudumuzdaki en önemli görevleri şunlardır:
» Oksijen ve besin yapı taşları ile karbondioksit gibi atık maddelerin taşınmasını sağlar.
» Vücudumuzun mikroplara karşı korunmasında görev alır.
» Yaralanma durumunda pıhtılaşmayı sağlayarak kan kaybını engeller.
» Vücut sıcaklığının dengede tutulmasını sağlar.
Kan, kan plazması ve kan hücreleri olmak üzere iki kısımdan oluşur.

Kan Plazması

Kan plazması sarımtırak renkte ve yarı akışkandır. Plazmanın yaklaşık % kadarını su, geri kalanını protein, karbonhidrat, vitamin ve yağ gibi maddeler oluşturur. Ayrıca hücrelerden gelen atık maddeler de kan plazmasında yer alır.

Kan Hücreleri

Kan hücreleri ise alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcuklarıdır.

» Alyuvarlar, kan hücreleri içinde sayısı en fazla olanlardır. Alyuvarlara kırmızı kan hücreleri de denir. Alyuvarlar, akciğerlerden aldıkları oksijeni dokulara taşırken dokularda üretilip dolaşım sistemine gelen karbondioksidi de akciğerlere taşır.
» Akyuvarlar beyaz renkli, iri çekirdekli ve belli bir şekli olmayan kan hücreleridir. Vücudu mikroplara karşı koruyan akyuvarlar, beyaz kan hücreleri olarak da bilinir. Vücuda bir mikrop girdiğinde akyuvarların sayısı hızlı bir şekilde artar.
» Kan pulcukları kandaki en küçük, renksiz ve çekirdeksiz hücrelerdir. Kan pulcukları, yaralanmalarda kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kan kaybını önler.

Kan Grupları

Alyuvarda kan grubunu belirleyen proteinlerden;
» Sadece A proteini varsa kan grubunuz A kan grubu,
» Sadece B proteini varsa B kan grubu,
» Her iki protein de varsa AB kan grubu,
» Hiç protein yoksa 0 kan grubudur.
Eğer alyuvarlarda Rh proteini varsa kan grubu Rh(+), protein yoksa Rh(-) olarak ifade edilir. Kişinin kendi kan grubunu doğru bilmesi, kişiye acil kan gerektiğinde yanlış kan grubu verilmesi riskini ortadan kaldırır.

Kan Nakli ve Kan Bağışı

Günlük hayatta yaralanmalarda, ameliyatlarda ya da bazı hastalıkların tedavisinde vücudumuz kana ihtiyaç duyabilir. Bu durumlarda kan ihtiyacı olan hastaya, başka bir kişiden alınan kan nakledilebilir. Kan nakillerinde kan gruplarının ve Rh faktörünün aynı olması tercih edilir. Kan bağışı, toplumsal yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biridir. Kan bağışlarıyla acil durumlarda hayat kurtarılabilir. Ülkemizin yıllık kan ihtiyacının tamamına yakınını karşılayan Türk Kızılayı, ülke genelinde bulunan 18 bölge kan merkezi ve 67 kan bağışı merkeziyle ülkemizin tümüne ulaşabilmektedir.

6.Sınıf 2.Ünite Dolaşım Sistemi Konu Özeti

DOLAŞIM NEDİR?

Besin , oksijen, su ve hormonların hücrelere ulaştırılmasına ve hücrelerden atık maddelerin toplanmasına DOLAŞIM denir. Dolaşım sistemi sayesinde hücrelere ihtiyaç duyduğu maddeler ulaştırılırken, hücrelerde oluşan atık maddeler toplanarak uzaklaştırılması sağlanmış olur. Dolaşım sistemi kalp, damarlar ve kan gibi yapı ve organlardan oluşur.

DOLAŞIM SİSTEMİ YAPI VE ORGANLARI

1-KALP

• Göğüs kafesinin sol tarafında bulunur.
• Kanı vücuda pompalar.
• Dört odacıklı yapısı vardır.
• Üst kısımdaki odacıklar küçük, alt kısımdaki odacıklar büyüktür.
• Üst odacıklarda kanı kalbe getiren damarlar, alt odacıklarda ise kanı kalpten vücuda dağıtan damarlar bulunur.
• Üst ve alt odacıklar arasında tek yöne açılan kapakçıklar bulunur.
• Kalbin sol bölümü ve sağ bölümü arasında bulunan perde sayesinde kirli kan ile temiz kan birbirine karışmaz.
• Üst odacıklardaki kaslar ile alt odacıklardaki kasların çalışması birbirine zıttır. Üst odacıklar kasılırken alt odacıklar gevşer ve alt odacıklar kasılırken üst odacıklar gevşer. Böylece kanın geçişi sağlanır.
• Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur.

Yetişkin bir insanın kalbi g civarındadır.

DAMARLAR

Kanın içerisinde dolaştığı ince kanallara DAMAR denir.

ATARDAMAR

• Kanı kalpten uzaklaştıran damarlardır.
• Akciğer atardamarı hariç temiz kan taşırlar.

TOPLARDAMAR

• Vücuttan kanı toplayarak kalbe getiren damarlardır.
• Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşırlar.

KILCAL DAMAR

• Atardamar ile toplardamar arasında bulunan ve kanın her yere ulaşması için ince dallara ayrılmış damarlardır.

KAN DOLAŞIMI

Kalbin kasılması sırasında kanın atardamarlara vurması olayına nabız denir. Sağlıklı ve yetişkin bir insanda nabız dakikada ortalama 75 kadardır. Fiziksel aktivitelere bağlı olarak değişir.

Kanın damarda akarken atardamara uyguladığı basınca denir. Sağlıklı bir insanda büyük tansiyon mm-Hg ve küçük tansiyon 80 mm-Hg&#;dır.

KAN

• Damarlarımızın içinde dolaşan hayati sıvıdır.
• Hücrelere oksijen taşır.
• Hücrelerdeki atık maddeleri ve karbondioksiti toplar.
• Vücut sıcaklığını ayarlar.
• Hormon taşır.

KAN PLAZMASI

Kandan kan hücreleri çıkarıldığında geriye kalan madden kan plazmasıdır. Kan plazmasının %90&#;ı sudur. Geriye kalan kısmı yağ, hormon, karbonhidrat, protein ve vitamindir.

KAN HÜCRELERİ

ALYUVAR

• Kırmızı kan hücreleridir.
• Oksijen ve Karbondioksit taşımada görevlidir.
• Olgun alyuvarlar çekirdeksiz hücrelerdir.
• Kırmızı kemik iliği, karaciğer ve dalakta üretilir.
• Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1 mm³ kanda milyon alyuvar bulunur.

ALYUVAR&#; Döndü Topkaya

AKYUVAR

• Vücudu mikroplara karşı korur.
• Beyaz renkli ve çekirdeklidir.
• Mikropları yok eden antikor oluşturur.
• Hastalık durumunda sayıları artar.
• Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1mm³ kanda akyuvar bulunur.

AKYUVAR &#; Döndü Topkaya

KAN PULCUKLARI

• Renksiz ve çok küçük kan hücreleridir.
• Kanın pıhtılaşmasında görev alır.
• Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1mm³ kanda bin kan pulcuğu bulunur.

KAN PULCUKLARI&#; Döndü Topkaya

KAN GRUPLARI

Alyuvarların taşıdığı protein farklılığına göre farklı kan grupları vardır. A, B ,0 ve AB olmak üzere 4 çeşit kan grubu vardır. Ayrıca Rh faktörü taşıyanlarda Rh+ , taşımayanlarda Rh- kan grupları oluşur.

KAN NAKLİ

Kişiler arasında gerçekleşen kan alış verişine KAN NAKLİ denir. Kan nakli yapılacak kişilerin kan grupları aynı olmalıdır.

KAN BAĞIŞI

Sağlıklı kişilerin ihtiyacı olan kişilere kan vermesidir. Ülkemizde kan bağışı işlemlerini Sağlık Bakanlğına bağlı kuruluşlar yürütür.( TÜRK KIZILAY DERNEĞİ)

Kan bağışı ile kişilerin sağlıklı olması sağlanır.

Toplumsal dayanışma sağlanır.

Ölümlerin azalması sağlanır.

6.Sınıf 2.Ünite Dolaşım Sistemi Konu Özeti

Fenozom&#;u Takip Edin!

Yukarıdaki şekilde karmaşık yollardan oluşan bir şehir yer almaktadır. Vücudumuzdaki dolaşım sistemi ağı da her noktaya ulaşabilen damarlardan oluşmuştur.
Dolaşım sistemini oluşturan damarlar yola, kan ise araçlara benzetilebilir. Damardan akan kan ilerlerken yoldaki araç da istediği noktaya ulaştığından görselde ki resim dolaşım sistemine benzemektedir.
Geniş yollarda trafik daha hızlı ilerlerken, dar yollarda yavaş ilerler. Kalpten çıkan kan da buna benzer şekilde geniş damarlarda hızlı, dar damarlarda yavaş ilerler.

Vücudumuzdaki hücrelere ihtiyacı olan oksijeni ve besini taşıma görevindeki sistem dolaşım sistemidir. Dolaşım sisteminin 3 ana ögesi vardır.

Kan, kalp ve damarlardan oluşan hücrelere gerekli besin, oksijenin taşınmasını sağlayan sisteme &#;dolaşım sistemi&#; denir.

Dolaşım Sisteminin Görevleri

• Vücudun ihtiyacı olan besini ve oksijeni damarlar aracılığı ile taşır.
• Vücutta biriken atıkların çeşitli yollarla vücut dışına atılmasına yardımcı olur.
• Kanın vücut içinde hareket ederek oksijen &#; karbondioksit dengesini sağlamasına olanak sağlar.
• Damarlar sayesinde organların, dokuların bağlantısını sağlar.
• Nabız ve tansiyon ölçümleri bu sistem sayesinde yapılır.

Kalp

• Göğüs boşluğunda sol tarafta yer alır.
• Akciğerlerin üstünde kalan kaburgalar tarafından korunur.
• Dışındaki yağ tabakası sayesinde pompalama işlemini daha rahat gerçekleştirir.
• Hücrelerin besin ihtiyacını karşılar.
• Sol ve sağ olarak iki kısımda incelenir. Sol tarafta temiz kan, sağ tarafta kirli kan bulunur.
• Temiz kan (oksijence zengin kan) ve kirli kan (oksijence fakir, karbondioksitçe zengin kan) kalp kan pompaladıkça gerekli bölgelere taşınır.
• Memelilerin kalbi 4 odacıklıdır, 2 kulakçık ve 2 karıncıktan meydana gelmiştir.
• Üstte kulakçıklar. altta karıncıklar bulunur. Kulakçıkların karıncıklarla bağlantı noktalarında kapakcıklar vardır.
• Kalp kapakçıkları kanın kontrollü taşınmasını sağlar. Kapakçıkların açılış yönü kulakçıktan karıncığa doğrudur.

• Kalbin sol karıncığından akciğer atardamarı, sağ karıncığından aort atardamarı çıkar.
• AORT atardamarı vücuda temiz kan taşıyan en önemli damardır.
• Kalpten çıkan kanın tekrar kalbe dönmesi için 2 farklı kan dolaşımı gerçekleşir.

Bunlar;

• Büyük kan dolaşımı ve
• Küçük kan dolaşımıdır.

Küçük ve büyük kan dolaşımı

Küçük kan dolaşımı adından da anlaşılabileceği gibi daha küçük bir alanda etki ederken, büyük kan dolaşımı tüm vücuda etki eder.

1. Küçük Kan Dolaşımı

• Kanın kalp ile akciğerler arasındaki dolaşımıdır.
• Kısa bir yol gibi düşünülebilir. Kan, kalp ve akciğerler arasında dolaşır.

• Küçük kan dolaşımında kandaki oksijen miktarı artar, karbondioksit miktarı azalır.

• Küçük kalan dolaşımında kan şekildeki yolu izler.

Kalbin sağ karıncığından Çıkan oksijence fakir kan, akciğer atardamar ile akciğerlere iletilir. Akciğerlerde var olan kirli kan temizlenerek (alveoller sayesinde) akciğer toplar damarına, oradan da kalbin sol kulakçığına gelir.

Not: Tüm toplardamarlar kirli kan taşımasına rağmen sadece akciğer toplardamarı temiz kan taşımaktadır.

2. Büyük Kan Dolaşımı

• Kanın kalp ile vücut arasındaki dolaşımıdır.

Büyük Kan Dolaşımı

• Büyük kan dolaşımında kan, kalp ile akciğer dışındaki tüm organlarda dolaşarak uzun bir tur tamamlar.
• Kandaki karbondioksit miktarı artar, oksijen miktarı azalır.

DAMARLAR

Kan dolaşımını sağlayan damarlar 3&#;e ayrılır.

Damarlar tüm vücuda ihtiyacı olan besin ve oksijenin taşınmasından sorumlu yapılardır.

Vücudun tamamını bir ağ gibi sarmışlardır.

Atardamarlar

• Kanı kalpten vücuttaki diğer organlara taşımakta görevli damarlardır.
• En büyük atardamar &#;AORT&#; atardamarıdır. Kan akış hızı en fazla olan damarlardır.
• Akciğer atardamarı hariç tüm atardamarlar temiz kan (oksijence zengin kan) taşırlar.

Toplardamarlar

• Vücutta toplanan kanı kalbe taşıyan damarlardır.
• Akciğer toplardamarı hariç tüm toplardamarlar kirli kan taşır.
• Kan akış hızı kılcaldamarlardan fazla, atardamarlardan az olan damarlardır.

Kılcaldamarlar

• Atardamarlar ile toplardamarlar arasındaki bağlantı köprüsüdür.
• Dokular arasında besin, oksijen alışverişi sağlarlar.
• Kanın akış hızının en düşük olduğu damarlardır. Çapı küçüktür.
• Kan ile dokular arası madde taşınımında görevlidir.

KAN

• Damarlarda madde taşınımı sağlayan dokuya &#;kan&#; denir.
• Kan; kan hücreleri ve kan plazması olmak üzere iki kısımdan oluşur.

• Kanın yaklaşık olarak % 45&#;lik kısmı kan hücrelerinden, geri kalan kısmı ise kan plazmasından oluşur.

Not: Yetişkin bir insanda ortalama 5 litre kan bulunur.

Alyuvarlar:

Kırmızı renkli kan hücreleridir.

• Diğer kan hücrelerinden sayıca daha fazladır.
• Olgun alyuvarlar çekirdeklidir.
• Ortadan basık dairesel bir formdadır.
• Karaciğer ve dalak organlarında üretilir.
• Yükseklere çıkıldıkça kandaki alyuvar sayısı artar.
• Kırmızı kemik iliği ve sarı kemik iliğinde üretilir.

Akyuvarlar:

• Beyaz renkli ve çekirdekli kan hücreleridir, sayıca alyuvardan azdır.
• Vücuttaki mikroplara karşı savunma görevindedirler.
• Vücutta enfeksiyon geliştiğinde sayıları artar.
• Kanda en az bulunan kan hücreleridir.
• Lenf düğümlerinde üretilir.

Kan Pulcukları (Trombositler):

• Renksiz ve çekirdeksiz kan hücreleridir.
• Boyut olarak en küçük kan hücreleri kan pulcuklarıdır.
• Trombosit olarak da adlandırılırlar.
• Kırmızı kemik İliğinde üretilirler.
• Görevi kanın pıhtılaşmasını sağlamaktır.

Kandaki hücreler gözle görülemeyecek kadar küçük olduğundan ışık ya da elektron mikroskobunda incelenir.

Yükseklere doğru çıkıldıkça kandaki alyuvar sayısı zamanla artar. Bunun nedeni ortamdaki oksijenin azalmasıdır.

Kan Grupları

Kan hücrelerinden alyuvar her bireyde farklı protein yapısındadır. Bu durum kan gruplarını meydana getirmiştir.

Bilgi: Kan grupları ilk olarak senesinde Avusturyalı bilim adamı Dr. Karl Landsteiner tarafından ortaya konmuştur.

Kan grubu A, B, AB ve O olmak üzeri 4 çeşittir.

Bilim adamları Rhesus maymunu üzerinde yapılan araştırmalar ile kanda var olan proteinleri değerlendirmişlerdir.

Kan dolaşımında yer alan kan hücresi olan alyuvarların yüzeyinde var olan proteinden dolayı &#;Rh&#; ifadesi ortaya çıkmıştır.

Alyuvarda Rh proteini varsa kişide Rh(+), yoksa Rh(-) olarak Rh faktörü belirlenir.

Rh faktörü bulunduran kişilerin kan grubu Rh(+) bulundurmayan kişilerin kan grubu Rh(-) olarak adlandırılır.

• A Rh(+)
• B Rh(+)
• AB Rh(+)
• 0 Rh(+)
• A Rh(-)
• B Rh(-)
• AB Rh(-)
• 0 Rh(-)

olacak şekilde 8 farklı kan tayini vardır.

Dünya geneli yapılan araştırmalar sonucu en çok rastlanan kan grubu 0 Rh(+) kan grubudur.

&#;O&#; kan grubu tüm kan gruplarına kan verebilirken, &#;AB&#; kan grubu tüm kan gruplarından kan alabilir.

Kan Bağışı

• Ülkemizde kan bağışı için Türk Kızılayı adı ile merkezler kurulmuştur.
• Kan bağışı sayesinde pek çok hasta hayata tutunmakta, pek çok insanın hayatı kurtulmaktadır.
• Yaralanma, ameliyat gibi durumlarda kişi kan kaybettiğinde daha önceden bağışı yapılmış kan ya da o anda alınacak bağış kanı kişiye verilmektedir.
• Kan bağışı sırasında hastaya kendi kan grubundan kan verilmesi esastır.
• Kişiye farklı kan grubundan kan verilmesi ölümüne yol açabilir.
• 6 aylık süreçlerde kan vermek sağlık açısından da yenilenme olarak adlandırılan olumlu bir durumdur.
• Yaralanma, doğal afet, kaza, ameliyat gibi durumlarda kan bankalarından kan temin edilir.
• Ülkemizde kan bağışı ile ilgili denetim birimi Sağlık Bakanlığıdır.
• 50 kg üzerinde olan ve yaş aralığında yer alan her insan kan bağışı yapabilir.
• Kan bağışında kişinin taşıyıcı (hastalık virüsü taşıması) olmamasına dikkat edilir. Aksi taktirde bağlıklı bir bireyde virüs kan yoluyla hastalık yapabilir.

DOLAŞIM SİSTEMİ

Hücreler yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum ve boşaltım gibi faaliyetleri yaparlar. Vücudumuzdaki her bir hücrenin besin ve oksijen ihtiyacını karşılamak; metabolizma sonucu oluşan artık madde ve karbondioksitleri uzaklaştırmak için bir araya gelmiş organ sisteminedolaşım sistemidenir.

Dolaşım sistemi yapıları, tüm vücut organları arasında madde iletimini sağlar. Kanın kalpten pompalandıktan sonra vücudu dolaşıp tekrar kalbe geri dönmesinedolaşımdenir. Dolaşım sistemimizikalp,damarlarvekanoluşturur. Kan sıvı olan bir karışımdır ve madde taşınması işlemini yapar. Kan damarları kan sıvısının organlara iletilmesini sağlar. Kalp kanın damarlarda akması için pompa görevi görür.

Dolaşım sistemi kan yolu ile;
» Hücrelere besin ve oksijen taşır.
» Vücudu mikroplara karşı korur.
» Hücrede oluşan atık maddelerin vücut dışına atılmasını sağlayan organlara (akciğer, böbrek) taşır.

KALP
Kanın damarlar ile vücudumuzun her tarafını dolaşmasını sağlayan kaslı organımızakalpdenir.

Kalp;
» Göğüs kafesi içinde ve iki akciğer arasında bulunur.
» Yumruk büyüklüğünde bir organımızdır.
» Kalbimiz iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört odacıktan oluşur.
» Üstteki kalp odacıklarına kulakçık, alttaki kalp odacıklarına karıncık denir.
» Kalbin soldaki odacıklarıtemiz kan, sağdaki odacıklarıkirli kandoludur.
» Kalbin çalışması sırasında, akciğerlere çarparak zarar görmesini önleyen koruyucu zar ile çevrilidir.

Kalp Kasları: Kalbin duvarlarını oluşturur. Hızlı ve güçlü olarak kasılıp gevşer.İstemsiz(isteğimiz dışında) çalışır ve kanın damarlarda dolaşması için motor görevi yapar. Kalbin karıncıklarındaki kas tabakası, kulakçıklara göre daha kalın bir yapıya sahiptir. Bundan dolayı karıncıkların kanı pompalama gücü kulakçıklara göre daha fazla olur. Karıncıklar kanın vücut organlarına iletilmesini sağlar.

Kalp Kapakçıkları: Kulakçık ile karıncıklar arasında bulunur. Açılıp kapanabilme özelliğine sahiptir. Kalp çalışması sırasında, kanın karıncıktan kulakçıklara doğru geriye dönmesini önler.

Oksijen oranı yüksek olan kanatemiz kan; karbondioksit oranı yüksek olan kana isekirli kandenir. Temiz kanaçıkrenkli, kirli kan isekoyurenkli olarak görünür. Alyuvarlarında oksijen bulunan kana temiz kan, alyuvarlarında karbondioksit bulunan kana ise kirli kan özelliğe sahiptir.

Kalbin Çalışması
Kalbin kulakçık ve karıncıkları sırayla kasılıp gevşerler. Kulakçıklar kasıldığında karıncıklar gevşer, karıncıklar kasıldığında kulakçıklar gevşer. Kalbin kulakçıkları kasıldığında kulakçıklar ile karıncıklar arasındaki kapakçıklar açılır. Kulakçıklardaki kan, karıncıklara doğru geçer. Kalbin karıncıkları kasıldığında kulakçıklar ile karıncıklar arasında bulunan kapakçıklar kapanır. Bu sırada karıncıklardan vücuda ve akciğerlere kan pompalanırken, kulakçıklara kan dolmaya başlar. Kalbin kasılıp gevşemesi dakikada 70 80 kez tekrarlanır. Kalp kasılıp gevşeme sırasında kısa bir süre ( sn) dinlenir. Dinlenme sırasında bir sonraki kasılma için kimyasal enerji üretilmiş olur.

DAMARLAR
İçerisinde kanın dolaştığı boru şeklindeki yapılar kan damarlarıdır. Ağ şeklinde vücudun her tarafına yayılmış olup, madde taşınmasında görev alırlar. Vücudumuzda; yapısı ve görevlerindeki farklılığa göre, üç çeşit kan damarı vardır.

1) Atardamar
Kalpten vücut organlarına doğru kan taşıyan geniş, esnek ve sağlam duvarlı damarlardır. En yüksek kan basıncı atardamarlarda, özellikle aortta bulunur. Genellikle kalpten organlara doğru oksijence zengin olantemiz kantaşırlar. Akciğer atardamarı kirli kan taşır. Akciğer atardamarı hariç, diğer bütün atardamarlarda temiz kan bulunur.
En büyük atardamaraortatardamarıdır. Aort atardamarı kollara ayrılarak bütün organlara temiz kan taşır.

2) Toplardamar
Organlardan toplanankirli kanıkalbe getiren damarlardır. Fakat Akciğer toplardamarı temiz kan taşır. Vücut organlarından kirlenmiş olan, akciğerlerden ise temizlenmiş kanı da kalbe taşırlar. En düşük kan basıncı toplardamarlarda görülür. Bazı toplardamarların içinde atardamarlardan farklı olarak kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıkların görevi kanın yerçekimi doğrultusunda geriye doğru akmasını önlemektir.

4) Kılcal Damar
Vücudun hemen her yerinde atardamarlar ile toplardamarlar arasında ağ şeklinde bulunan damarlardır. Kan ile hücreler arasındaki madde alış verişini sağlarlar. Kılcal damarlar incedirler. Bir atardamar ile bir toplardamar arasında yaklaşık olarak tane kılcal damar bulunur. Kılcal damarlardan; oksijen ve besin hücrelere geçer, karbondioksit ve artık maddeler de hücrelerden kılcal damarlara geçer.

Dolaşım Şekilleri: Kalpten çıkan kanın organlara ulaşıp tekrar kalbe dönmesine kadar iki farklı dolaşım şekli görülür.

1) Büyük Kan Dolaşımı
Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kanın, vücutta kirlendikten sonra kalbin sağ kulakçığına gelmesinebüyük kan dolaşımıdenir. Büyük dolaşımda kan akciğer dışındaki tüm organlara ulaştırılır. Bundan dolayı akciğer haricindeki her bir organ büyük dolaşımda görev yapar. Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kan, aort atardamarı ile tüm vücuda dağılır. Kan içinde bulunan oksijen ve besin kılcal kan damarlardan hücrelere geçer. Hücrelerdeki karbondioksit ve artık maddeler de kana geçer. Kirlenmiş olan kan, kılcal damarlar ile organ toplardamarına ve ana toplardamar ile de kalbin sağ kulakçığına gelir.

2) Küçük Kan Dolaşımı
Kirli kanın kalbin sağ karıncığından çıkıp akciğerlerde temizlendikten sonra tekrar kalbin sol kulakçığına gelmesineküçük kan dolaşımıdenir. Küçük dolaşımda kan, sadece akciğere gönderilir. Kirlenmiş olarak kalbe gelen kan, kalbin sağ karıncığından pompalanarak akciğer atardamarı ile akciğere götürülür. Burada temizlenen kan (oksijen oranı artan), akciğer toplardamarı ile kalbin sol kulakçığına getirilir.

KAN
Kalp ve damarlar içerisinde dolaşan sıvıyakandenir. Kan hücreler ve plazmadan oluşur. Hücreler sıvı olan kan plazmasında yer alır. Kan plazmasının yapısında % 90 oranında su bulunur ve akışkan bir yapıya sahiptir. İçerisinde besin, oksijen, karbondioksit, artıklar, tuzlar, hücreler, hormonlar ve antikorlar vardır.

Kan serumu, kanın sıvı kısmıdır. Kan serumu sindirilmiş besinleri ve oksijeni hücrelere taşır. Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ve zararlı maddeleri ise akciğer ve böbreklere taşır. Kan, vücut ısısının düzenlenmesinde ve organların mikroplara karşı korunmasında ve organlar arası kimyasal iletişimin sağlanmasında görev yapar.
Kanın yapısında değişik görevleri olan üç çeşit kan hücresi bulunur.

KAN HÜCRELERİ
1) Alyuvarlar;
» Alyuvarların görevi, akciğerden aldığı oksijeni vücut hücrelerine, hücrelerde oluşan karbondioksiti de akciğerlere taşımaktır.
» Kırmızı renklidir.
» Çekirdeksiz hücrelerdir. Başlangıçta çekirdeklidir fakat olgunlaştıklarında daha çok oksijen taşıyabilmek için çekirdeklerini kaybederler.
» Yapısında kana kırmızı rengini verenhemoglobinbulunur.
» Kanda en çok bulunan kan hücreleridir (1 mm³kanda yaklaşık 5 milyon).
» Kemik iliğinde üretilirler.
» Yuvarlak, ortası çukur olan kan hücreleridir.

2) Akyuvarlar;
» Akyuvarların görevi mikroplara karşı vücudu savunmaktır. Akyuvarlar mikropların etrafını sarıp onları içine alarak veya özel salgılar üreterek yok ederler.
» Beyaz renkli olan kan hücreleridir.
» Çekirdekli hücrelerdir.
» Akyuvarlar, alyuvarlardan daha iri yapıda olup, sayıları ise daha azdır (1 mm³kanda yaklaşık 7 bin tane bulunur).
» Hastalanma sırasında kandaki akyuvar sayısı artar.

Kan Pulcukları;
» Yapısında özel proteinler vardır ve kanın pıhtılaşmasında görev yaparlar. Damar kesildiğinde hava ile etkileşerek delinen damarın kapatılmasını sağlarlar.
» Çekirdeksiz ve çok küçüktürler.
» 1 mm³kanda yaklaşık bin tane kan pulcuğu vardır.

KAN GRUPLARI
İnsanlarda dört farklı kan grubu bulunur. Bunlar A, B, AB ve 0 kan gruplarıdır. Kan alış verişi aynı kan grupları arasında yapılır. Bunun yanı sıra 0 kan grubundaki kişiler diğer bütün kan gruplarına kan verebilirler. Bu nedenle 0 kan grubunagenel vericiadı verilir. AB kan grubu ise diğer bütün kan gruplarından kan alabilir. Bu nedenle AB kan grubunagenel alıcıadı verilir.

Kan alış verişi için kan grupları dışında Rh faktörüne de dikkat edilir. Bu faktör, ilk olarakRhesus (Resus)maymunlarında keşfedilmiştir. Bu nedenle maymunun adının ilk iki harfi ile isimlendirilir. Alyuvarlarında Rh faktörü bulunan kan Rh(+) faktörü, bulunmayan ise Rh(–) olarak adlandırılır. Rh faktörleriaynıolan canlılar birbirlerine kan verebilir.

LENF DOLAŞIMI
Vücudumuzda kan dolaşımına yardımcı olan organlar lenf dolaşımını oluşturur. Lenf sisteminilenf damarlarıvelenf düğümlerimeydana getirir. Lenf borularında dolaşan akıcı özellikteki sıvıyalenfdenir. Lenf sistemi, kan damarlarından hücreler arasına sızan maddeleri toplayarak, tekrar kan dolaşımına kazandırır.
Lenf düğümleri vücudun mikroplara karşı savaşmasına yardımcı olan yapılardır. Lenf düğümleri kanı süzerek, mikropların etkisiz hale getirilmesinde görev yaparlar. Bademcikler birer lenf düğümüdür. Vücut, mikroplarla savaşırken bademcikler şişebilir. Vücutta bademcik gibi birçok düğüm vardır.

Dolaşım Sisteminin Sağlığı
Dolaşım siteminin sağlığını etkileyen en önemli dış etkenler, hava kirliliği ve sigaradır. Dolaşım sistemini olumsuz etkileyen zararlı alışkanlıklardan biri de alkoldür.
Çocuklukta geçirilen enfeksiyonlar ve bademcik iltihapları, zamanında iyi tedavi edilmezse kalp kapakçıklarını olumsuz etkiler ve kapakçıkların bozulmasına neden olur.

Kalp, damarlar ve kanda meydana gelen olumsuzluklar diğer organ ve sistemlerin çalışmasını doğrudan etkiler. Dolaşım sistemi hastalıkları kalp yetmezliği, kalp krizi, tansiyon, kalp romatizması, damar sertliği, varis, damar tıkanıklığı, AIDS, lösemi (kan kanseri), kansızlık, hemofili (kanın pıhtılaşmaması), gibi hastalıklardır.

Damar tıkanıklığının görüntülenmesi için yapılan tıbbı işleme,anjiyoadı verilir. Bazı damarların tıkanması sonucu, kalbin beslenmesi aksar. Böyle durumlarda, vücudun başka kısmında yer alan bir damardan, damar parçası alınır. Bu parça, kalpte tıkalı olan damarın yerine eklenir. Bu cerrahi işlemebaypas ameliyatıdenir.

Dolaşım sisteminin sağlığının korunması için, şunlar yapılmalıdır:
» Yeterli ve dengeli olarak beslenme
» Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durma
» Stres ve aşırı yorgunluklardan uzak durma
» Düzenli olarak spor yapma
» Düzenli olarak doktor kontrolünde bulunma
» Aşırı kilo almadan uzak durma