Doğumda Babalık Izni

Babalık izni, eşi doğum yapan kişilerin sahip olduğu bir izin türüdür. Diğer bir ifadeyle; doğum sonrası, babanın eşi ve yeni doğmuş bebeğiyle ilgilenebilmesi için verilen mazeret izni olarak da tanımlayabiliriz. Doğum izni hakkı, uzun bir süre yalnızca anne üzerinden ele alındığı için erkeklerin bu süreç içerisinde değerlendirilmesi ve çalışma hayatına ilişkin hukuki düzenlemelere konu edilmesi nispeten yeni sayılıyor. Bu düzenlemenin sadece kadınlara yönelik olarak algılanması artık miadını doldurmuş geleneksel bir anlayışın ürünü. Bugün babalık izni için; toplum yapısının ve toplumsal cinsiyet rollerinin dönüşmesiyle birlikte kabul görmüş ebeveyn izinleri arasında yer aldığını ve hemen hemen her ülkede uygulandığını söylemek mümkün. 

Günümüzde, çalışanlara yasal çerçevede tanınmış bir hak olan babalık izni; ebeveyn olmaktan doğan sorumluluğun bir kısmını babaya devrederek bu sorumluluğun sadece annenin üzerinde olmasını ve annenin eşitsizliğe maruz kalmasını önlemek amacıyla veriliyor. 

Babalık iznine yönelik kanun ve yönetmelikler çerçevesinde yapılan düzenlemelerin hem çalışan hem de işveren tarafından bilinmesi oldukça önemli. Bu yazımızda babalık iznine dair merak ettiğiniz soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Babalık izni kaç gündür?

Babalık izninin kaç gün olduğu kişinin devlet memuru, özel sektör çalışanı, askeri personel veya sözleşmeli çalışan olmasına bağlı olarak belirleniyor. 

İlgili kanunlara göre babalık izni sürelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

- sayılı İş Kanunu kapsamında özel sektör çalışanı için öngörülmüş olan babalık izni 5 gündür.

- "İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde üç gün, eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin verilir.”
Buraya bir parantez açarak taşeron işçiler için de izin süresinin 5 gün olduğunu ekleyelim.
sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışan memur, kendi isteği üzerine 10 gün babalık izni kullanabiliyor.

- "Memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün mazeret izni… verilir.”
Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği'ne göre eşi doğum yapan subay ve astsubaylara kendi istekleri üzerine 10 güne kadar babalık izni veriliyor. Yanı sıra Sözleşmeli Erbaş ve Er Yönetmeliği'ne göre eşi doğum yapan er ve erbaşlara da 10 gün babalık izni hakkı tanınıyor. 

- “Eşinin doğum yapması… isteği üzerine on güne kadar izin verilir.”
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'a göre kamu kurum veya kuruluşlarında 4/B statüsünde görev yapan ve eşi doğum yapmış sözleşmeli çalışana da talebi üzerine 10 gün babalık izni veriliyor. 

- “Sözleşmeli personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde on gün… ücretli mazeret verilir.” 

Babalık izni ne zaman başlar?

Babalık izni, anneye verilen doğum izninden farklı olarak doğum öncesinde değil doğumun gerçekleştiği gün itibarıyla başlıyor. Buna göre hem kamu hem de özel sektör çalışanları için doğumdan hemen sonraki gün babalık izninin başladığı gündür diyebiliriz. İznin bitiş süresi ise çalışanın tabi olduğu kanuna göre değişiyor. Babalık iznini kullanmak isteyen çalışanın, eşinin doğum yapması ile birlikte en kısa süre içinde çalıştığı kuruma dilekçe verip başvuruda bulunması gerekiyor.

Babalık izni uzatılabilir mi?

Toplu iş sözleşmeleriyle veya çalışan ile işveren arasında yapılan özel anlaşmalarla babalık izni süresinin uzatılması mümkün olabiliyor. Ayrıca doğum sırasında veya sonrasında vefat eden annenin kullanamadığı izin süreleri de baba tarafından kullanılabiliyor. Böyle bir durumda baba; annenin izin kullanmadan vefatı halinde sürenin tamamını, izin süresini tamamlayamadan vefatı halinde ise kalan süreyi kullanabiliyor.

Babalık izninde maaştan kesinti olur mu?

Babalık izni çalışana sağlanan ücretli bir izin türü olduğundan, bu süre boyunca çalışanların maaşlarından kesinti yapılması kanunen yasak. İster özel sektör çalışanı isterse devlet memuru olsun eşi doğum yapan kişi, izin süresince sanki çalışıyormuş gibi maaşını almaya devam ediyor.

Uygulamada babalık izninin ücretsiz bir izin olarak kullandırıldığı ya da ücretli bir izin olarak kullandırılıp sonradan çalışanın maaşından kesinti yapıldığı gibi pek de etik olmayan durumlarla karşılaşılabiliyor. Bu haksız bir uygulama olmakla birlikte hukuken işveren aleyhine sonuçlar doğurabiliyor. Öte yandan böyle bir durumun varlığı çalışan açısından haklı fesih sebebi oluşturuyor. Böylesi bir durumda çalışan, iş sözleşmesini derhal feshedebildiği gibi hakkı olan maaş veya ücretleri temin edebilmek adına hukuki yollara da başvurabiliyor. 

Babalık izni reddedilirse ne olur?

İşverenin bu izni kullandırmaması kanuna aykırılık teşkil ediyor. Bu durum aynı zamanda çalışan için haklı nedenle fesih sebebi sayılıyor. Çalışan iş sözleşmesini tek taraflı sonlandırarak kendisine kullandırılmayan hakların iadesine yönelik “işçilik alacağı davası” açabiliyor.

Dava esnasında çalışan tarafından talepte bulunulmasına rağmen hakkın işverence kullandırılmadığının ispatı için önceden mutlaka yazılı başvuruda bulunulması gerekiyor. Burada babalık izni dilekçesinin önemini de tekrar vurgulamış olalım.

Çalışanlara verilebilecek en güzel babalık hediyesi: Ticket Compliments
Baba olan çalışanlarınıza Ticket Compliments'ın zengin ürün ailesinden dilediğinizi armağan ederek bu özel günlerinde yanlarında olduğunuzu gösterebilirsiniz. 

Ticket Compliments ile babalık duygusunu tadan çalışanlarınızın heyecanını paylaşır, onlara çocuklarının ve eşlerinin ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri milyonlarca ürün arasından gönüllerince seçim yapma imkanı sunarsınız. Çalışanlarınız ihtiyaçlarını karşılarken siz de sağladığınız motivasyon artışı ile işletmenizin verimliliğini artırırsınız.

Elbette hepsi bu kadarla sınırlı değil. Çalışanlarınızın performanslarını ödüllendirip motivasyonlarını yükseltmek ve şirkete olan bağlılıklarını artırmak için onlara Ticket Compliments ürün ailesi sayesinde market alışverişinden giyime, küçük ev aletlerinden elektroniğe kadar pek çok alanda alışveriş yapma özgürlüğü ve güvenli online alışveriş imkanı hediye edebilirsiniz.

Tüm bunlara ek olarak Ticket Compliments ile çalışanlarınızın yalnızca evlilik, doğum, yılbaşı, bayram ve doğum günü gibi özel günlerini kutlamakla kalmaz; erzak ya da giyim gibi ayni yardımlarınızı da bu ürün ailesi aracılığı ile yapabilirsiniz. Üstelik Ticket Compliments sayesinde tek tek hediye seçme, temin etme, sipariş işlemlerini yönetme, depolama, dağıtım gibi operasyonel yüklerden ve bu yüklerin maliyetlerinden de kurtulursunuz. SGK İşçi ve işveren primlerinden muaf olur, toplamda %45’e varan bir maliyet avantajı sağlarsınız.

Onlarca seçkin markasıyla Ticket Compliments Kart; 81 ilde binlerce yerel market zincirinde geçerli Ticket Market Kartı; tüm Migros, Macrocenter, Migros Jet, 5M Migros marketlerinde ve Migros Sanal Market’te geçerli Money Pro Kart; Türkiye çapında ’den fazla CarrefourSA markette, seafoodplus.info’da ve mobil uygulamada geçerli CarrefourSA Kurumsal Hediye Kartı; milyonlarca ürün seçeneği ile Hepsiburada Hediye Kartı ve 81 ilin her ilçesindeki ’den fazla A Market’te ve seafoodplus.info’de geçerli A Kart; ister klasik kart ister dijital kod seçenekleri ile Ticket Compliments’ta sizleri bekliyor. Ticket Compliments avantajlarından yararlanmak için başvurularınızı web sitemiz üzerinden gerçekleştirebilirsiniz.

Delil Hukuk Bürosu

Makale İçeriği:

1. Babalık İzni Nedir?

2. Babalık İzni Uygulamasının Hukuki Dayanağı Nedir?

3. Babalık İzni Ne Zaman Başlar?

4. Babalık İzni Ne Kadardır? Babalık İzni Kaç Gün Sürer?

5. İşçiler İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

6. Memurlar İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

7. Askeri Personel İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

8. 4/B Sözleşmeli Personel İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

9. Evlat Edinen Kişilerin Babalık İzni

10. Babalık İzninin Tatil Gününe Denk Gelmesi Halinde Ne Olur?

11. Babalık İzin Süresinin Uzatılması

12. Babalık İzni Parçalara Bölünerek Kullanılabilir Mi?

13. Babalık İzninin Kullandırılmaması Halinde Yapılabilecekler Nelerdir?

14. Babalık İzni Sonradan Kullanılabilir Mi?

15. Babalık İznini Kullanan Çalışan, Bu Sebeple İşten Çıkarılabilir Mi?

16. Babalık İzninin Maaştan Kesilmesi

17. Babalık İzni Özel Sektör Çalışanları İçin de Geçerli Midir?

Babalık İzni Nedir?

Babalık izni, analık izni gibi bir çeşit ücretli doğum iznidir. Yaygın kanının aksine, erkekler için de ücretli doğum izni söz konusu olmaktadır. Eşi doğum yapmış olan erkek çalışanın ailesiyle ve yeni doğan çocuğu ile vakit geçirmesi adına babalık izni düzenlemesi getirilmiştir. Babalık izni, çalışanın tercihine bırakılmıştır ve bunun için, kişinin işveren kişi veya kuruma babalık iznini kullanmayı talep ettiğine dair dilekçe vermesi gerekmektedir.

Babalık izninin, bir çeşit ücretli izin türü olmasından kaynaklı olarak babalık izni boyunca çalışma ilişkisini sürdürmese dahi, bu izinden yararlanan erkek çalışana, sanki babalık izni günlerinde de çalışmış gibi ödeme yapılması gerekir. Babalık izninin kamu sektörü ile özel sektör açısından hukuki dayanağı ve uygulaması farklılıklar göstermektedir. Aşağıda tüm bu hususları detaylı bir şekilde siz değerli okuyucularımızla paylaşmaya çalışacağız. Bu makalemiz yalnızca babalar için öngörülmüş olan doğum iznine ilişkin olup, diğer benzer izin türleri hakkında bilgi edinmek için inceleyebileceğiniz makalelerimiz için tıklayınız:

1. Analık İzni Nedir, Nasıl Kullanılır?

2. Süt İzni Nedir, Nasıl Kullanılır?

Babalık İzni Uygulamasının Hukuki Dayanağı Nedir?

Babalık izni uygulaması, kaynağını işveren ile işçi veya çalıştıran kurum ile çalışan memur arasındaki hukuki statüye göre bir çok farklı mevzuat hükmünde bulmaktadır. Bunlar:

• sayılı İş Kanunumuz

• sayılı Devlet Memurları Kanunumuz

• Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği

• Bakanlar Kurulu Tarafından Yayınlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar

şeklinde sayılabilir.

Babalık İzni Ne Zaman Başlar?

Babalık izni kamu personelleri için de, özel sektör çalışanları için de erkek memurun veya erkek işçinin eşinin doğum yaptığı günden başlar. Çalışan erkek, kamu personeli ya da özel sektör çalışanı olmasına bakılmaksızın babalık iznini kullanabilir. Bunun anlamı şudur: Erkek memur veya işçinin, eşinin doğum yaptığı gün babalık izninin kullanılması için dilekçe verilebilir. Erkek memur veya işçinin eşinin doğum yapmasından önce babalık izninin kullandırılması mümkün değildir; bu durumda yalnızca eğer işveren ile işçi arasında ya da amir ile kamu personeli çalışan arasında farklı nitelikte bir izin kullanılması yönünde anlaşma sağlanması halinde başka bir izin türü uygulanabilecektir. Bunun yanında, babalık iznini kullanmak isteyen çalışan, eşinin doğum olayının gerçekleşmesi ile birlikte en kısa süre içerisinde babalık izni için dilekçe verip başvuruda bulunmalıdır.

Babalık İzni Ne Kadardır? Babalık İzni Kaç Gün Sürer?

"Babalık izni ne kadar?" veya "Babalık izni kaç gün sürer" gibi soruların cevaplanabilmesi için öncelikle eşi doğum yapan çalışanın, çalışma ilişkisinin hukuki niteliği saptanmalıdır. Örnek verecek olursak baba olan çalışan işçi mi, memur mu, askeri personel mi ya da sözleşmeli kamu personeli mi olduğunun belirlenmesi gerekecektir.

a) İşçiler İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

İşçiler için babalık izni, sayılı İş Kanunumuzda Ek Madde 2/1.'de düzenlenmiştir. Buna göre erkek işçiler için öngörülmüş olan babalık izni 5 gündür.

sayılı İş Kanunumuzun "Mazeret İzni" Başlıklı Ek 2. Maddesinin 1. Fıkrasına Göre:"İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir."

b) Memurlar İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

Memurlar için babalık izni, sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun maddesinin B. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre eşi doğum yapan erkek memur, kendi isteği üzerine 10 gün babalık izni kullanabilecektir.

sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun /B. Maddesine Göre: "Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir."

c) Askeri Personel İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği'ne göre, eşi doğum yapan subay ve astsubaylara kendi istekleri üzerine 10 güne kadar babalık izni verilebilir.

Ayrıca Sözleşmeli Erbaş ve Er Yönetmeliği'ne göre, eşi doğum yapan sözleşmeli er ve erbaşlara da 10 gün izin verilebilir.

d) 4/B Sözleşmeli Personel İçin Babalık İzni Kaç Gündür?

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'a göre, kamu kurum ve kuruluşları nezdinde 4/B statüsünde görev yapan ve eşi doğum yapmış olan sözleşmeli personele de isteği üzerine 10 gün babalık izni verilir.

Evlat Edinen Kişilerin Babalık İzni

Evlat edinen kişiler için de mazeret izni öngörülmüştür. Ancak bu makalemiz babalık iznine ilişkindir. Dolayısıyla evlat edinen kişilerin kendi çalışma ilişkilerinin hukuki statüsünü doğru tanımlayıp, ilgili kanunlarını incelemelerini aksi takdirde alanında uzman bir Ankara avukatı ile görüşmelerini tavsiye ederiz.

Babalık İzninin Tatil Gününe Denk Gelmesi Halinde Ne Olur?

Babalık izni, diğer adıyla eşi doğum yapan erkekler çalışanlar için doğum izni, her bir çalışma ilişkisine özel olarak yukarıda bahsetmiş olduğumuz çeşitli kanun, yönetmelik ve esaslarda kaynağını bulmaktadır. Ancak bu mevzuat hükümlerinin hiçbirinde "iş günü" ifadesi yer almamaktadır. Dolayısıyla babalık izninin kullanılmasına ilişkin olarak iş günü dikkate alınmaz. Yani sonuç olarak: Doğum izninin idari tatil, resmi tatiller, hafta tatilleri, dini bayramlar vb. tatil günlerine denk gelmesi halinde bu günlerin izin günlerine etkisi olmaz ve izin günleri sayılmaya devam eder.

Babalık İzin Süresinin Uzatılması

sayılı İş Kanunumuzun maddesine yılında yapılan eklemeler neticesinde: Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası anne tarafından kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Aynı şekilde sayılı Devlet Memurları Kanunumuz'un /A. maddesinde, Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliğinin maddesinde, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın 9. maddesinde de doğumda veya doğum sonrasında ölen annenin doğum izninin babaya kullandırılacağı hükümleri mevcuttur.

Bunun dışında başka bir isim altında(örneğin yıllık izin gibi) izin kullanılabilir ya da özel sektöre istinaden, işveren ile işçi arasında babalık izninin uzatılması hususunda anlaşma sağlanabilir ve hatta toplu iş sözleşmesi ile de babalık izninin yalnızca spesifik olarak toplu iş sözleşmesinin yapıldığı işletmeye ilişkin olarak uzatılması belirlenebilir.

Babalık İzni Parçalara Bölünerek Kullanılabilir Mi?

Kanun metni açıktır, babalık izni doğumdan itibaren kullanılabilmektedir ve bu iznin parça parça kullanılabileceğine dair hiçbir hüküm mevcut değildir. Ancak çalışan ile işveren kendi aralarında anlaşabiliyorsa, babalık izninin bu şekilde kullanılabilmesine kanuni bir engel bulunmamaktadır, tabii bu halde söz konusu izin taraflar arasında kararlaştırılmış olan akdi bir izin olacağından dolayı, hukuki niteliği itibariyle babalık izni kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Babalık İzninin Kullandırılmaması Halinde Yapılabilecekler Nelerdir?

Erkekler için düzenlenen doğum izni olan babalık izni, kanun ile tanınmış bir haktır ve bir çeşit ücretli izin türüdür. Babalık izninin arkasında yatan hukuki felsefe, babanın ailesi ile sağlıklı vakit geçirebilmesinin sağlanması, baba-çocuk ve karı-koca arasındaki sevgi bağının kuvvetlendirilmesi ve böylece toplumun temel yapı taşı olan ailenin korunması ile babanın bunlardan mahrum kalmasının engellenmesi yoluyla çalışma hayatının ve verimliliğinin de sağlıklı bir şekilde güvence altına alınmasıdır.

Babalık izninin kanundan doğan bir hak olmasından kaynaklı olarak, işverenin bu izni kullandırmaması gibi bir durum hukuken söz konusu olamaz. Ancak günlük yaşamda kimi zaman işverenlerin çalışanlar karşısında sahip oldukları gücü süistimal ettikleri ve fiilen babalık iznini kullandırmadıkları da görülmektedir.

Babalık izninin kullandırılmaması işçi açısından haklı nedenle fesih sebebidir. İş sözleşmesini bu nedene dayalı olarak fesheden işçi, kıdem tazminatı gibi işçilik haklarına(bu haklara ilişkin tüm diğer şartların mevcut olması halinde) hak kazanır ve dava yoluyla işverenden bu haklarını talep edebilir.

Babalık İzni Sonradan Kullanılabilir Mi?

Babalık izninin sonradan kullanılması mümkün değildir. Mevzuatta yer alan açık ifadelerden de anlaşılabileceği üzere babalık izni doğumdan itibaren kullanılabilen bir izindir.

Babalık İznini Kullanan Çalışan, Bu Sebeple İşten Çıkarılabilir Mi?

İşveren tarafından işçiye bu hakkın kullanımından kaynaklı olarak rahatsızlık bildirildiyse dahi, işçinin bu hakkını kullanmayı talep etmesi, işveren açısından haklı fesih sebebi olmayacaktır. Bu nedenle işçinin iş akdini sonlandıran işveren de kıdem tazminatı, fazla mesai, AGİ vb. ödemeleri gerçekleştirmek durumunda kalacaktır.

Babalık İzninin Maaştan Kesilmesi

Babalık izni, çalışma ilişkisinin hukuki statüsü fark etmeksizin ücretli bir doğum izni olarak düzenlenmiştir. Uygulamada babalık izninin ücretsiz bir izin olarak kullandırılması ya da ücretli bir izin olarak kullandırılıp bordroya da bu şekilde yansıtılmış olmasına rağmen sonradan çalışanın maaşından kesinti yapılması suretiyle geri alındığı görülebilmektedir. Bu neviden bir durumun varlığı halinde de işçi açısından haklı fesih nedeni söz konusu olmuş olacaktır. Ayrıca bu durumda işçi, diğer işçilik alacaklarının yanı sıra babalık iznine ilişkin ücretini de işverenden talep edebilecektir.

Babalık İzni Özel Sektör Çalışanları İçin de Geçerli Midir?

Yukarıda daha detaylı olarak belirtmiş olduğumuz üzere babalık izni yalnızca memurlara, sözleşmeli kamu personellerine ve askerlere verilmiş bir hak olmayıp; özel sektör çalışanları için de mevcut bir haktır.