Dünyamızın Katmanları 3 Sınıf

3.Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım

F Dünya’nın Şekli

Önerilen Süre: 3 ders saati

Konu / Kavramlar: Küre

F Dünya’nın şeklinin küreye benzediğinin farkına varır.

Dünya’nın şekli ile ilgili geçmişteki görüşler belirtilir.

F Dünya’nın şekliyle ilgili model hazırlar.

Dünya’nın katmanlardan oluştuğuna değinilir.

F Dünya’nın Yapısı

Önerilen Süre: 6 ders saati

Konu / Kavramlar: Kara, Hava, Su Katmanları

F Dünya’nın yüzeyinde karaların ve suların yer aldığını kavrar.

F Dünya’da etrafımızı saran bir hava katmanının bulunduğunu açıklar.

F Dünya yüzeyindeki kara ve suların kapladığı alanları model üzerinde karşılaştırır

Dünya yaklaşık olarak bundan 4 milyar yıldan fazla süre önce oluşmuştur. Dünyanın yapısı, üzerinde yaşayan herkes tarafından bilinmesi gereken bir konudur. Dünyayı oluşturan dış katmanlar ise üçe ayrılır. Bunlar;

Dünyayı Oluşturan Dış Katmanlar

-Kara Katmanı

-Su Katmanı

-Hava Katmanı'dır.

Kara Katmanı (Yer Küre)

Dünyanın dış kabuğunu oluşturan katmana Kara Katmanı adı verilmektedir. Gözlem yapabileceğimiz bir katmandır. Ayrıca bu katman üzerinde yaşadığımız, ayak bastığımız katmandır. Kara katmanı, deniz tabanları da dahil olmak üzere tüm gezegeni kaplar. Yani dünyayı saran deniz ve okyanusların altında da kara bulunmaktadır.

Kara katmanı; toprak, taş ve kayalardan oluşmaktadır. Örneğin; yaylalar, ormanlar, dağlar, çöller ve hatta denizlerin dibi kara katmanları arasında yer alır. Bu katmanın kalınlığı yüzey şekillerine göre değişmektedir. Dağların bulunduğu alanlarda kalın iken, okyanus diplerinde incelen bir katmandır.

Su Katmanı (Su Küre)

Uzaydan bakıldığı zaman dünyamız, mavi renkte görünür. Bunun sebebi su kütlelerinin, kara kütlelerinden üç kat daha fazla olmasıdır. Dünya üzerinde bulunan çukur bölgelerin tamamını sular doldurmuştur. Okyanuslar, denizler, göller gibi sular, su katmanını oluşturur. Su, dünyanın dörtte üçünü kapladığından, su katmanı kara katmanına göre daha fazladır.

Su katmanı gözlemlenebilen bir katmandır. Canlıların yaşayabilmesi için gerekli olan su ihtiyacını bu katman sayesinde karşılarız. Sadece içmek için değil doğadaki tüm canlıların kan dolaşımı, boşaltım ve sindirim sistemlerinin düzenli çalışmasını su sağlamaktadır. Su katmanı iki farklı şekilde bulunur. Bunlardan biri tuzlu sular diğeri ise tatlı sulardır.

 Hava Katmanı (Hava Küre)

Uzay Boşluğunda milyonlarca gezegen vardır. Fakat Güneş sisteminde üzerinde yaşam olan tek gezegen Dünya'dır. Bu yüzden hava yaşamsal önem arz etmektedir. Bizim dünyamız, yaşam şartlarımızla orantılı olarak atmosfer adı verilen hava katmanı ile çevrilidir. Atmosfer bir sis gibi görünen yapıya sahiptir. Su ve kara katmanlarını sarmış bir tabakadır. Su ve toprak içinde de bulunmaktadır.

Atmosferin bir kısmı gözlemlenebilir. Canlıların yaşayabilmesi için gerekli olan tüm gazları içerisinde bulunduran bir katmandır. Bu katman aynı zamanda Dünyamızı güneşin zararlı ışınlarından korumaktadır. Hava katmanının %78'ini azot, %21'ini ise oksijen oluşturur. Diğer yandan oldukça az miktarda başka gazlar, su buharı ve karbondioksit gazı da vardır.

Hava katmanı, Dünyamızın uygun sıcaklıkta kalmasını sağlarken ayrıca yağmur, rüzgar, kar gibi hava olayları da bu katman sayesinde meydana gelir. Yaşayabilmemiz için gerekli olan oksijen hava katmanının yeryüzüne yakın kısımlarında bulunur. Yerden yükseldikçe, yani uzaya doğru çıkıldıkça sıcaklık ve oksijen miktarında azalma olur.

Dünyayı Oluşturan İç Katmanlar

Dünyamızı oluşturan iç katmanların her birinin kendine ait özellikleri vardır. Dünyanın iç katmanları, içeriden dışa doğru;

-İç Çekirdek

-Dış Çekirdek

-Manto

-Yer Kabuğudur.

-Çekirdek 

Dünya katmanının en iç yapısında bulunan ağır küre yani çekirdek, bizlerin duyu organlarıyla gözlem yapılacak bir katman değildir. Bu yapı İç Çekirdek ve Dış Çekirdek olmak üzere iki farklı kısımdan oluşmaktadır. Çekirdek en sıcak katmandır. İç Çekirdek en merkezde olmak üzere sıcaklığı daha fazladır.

Yoğunluğu ve ağırlığı fazla olan bütün ağır elementler bu katmanda yer almaktadır. Sıcaklığı ise derece civarında diye bilinir. Çünkü katman çok derinde olduğu için, bizler bu konuda sınırlı bilgilere sahibiz.

Manto

Dünyanın iç katmanlarında çekirdekten sonra onu saran Manto gelir. Mantoda duyu organlarımızla gözlem yapamadığımız diğer bir katmandır. Yer kabuğu ile çekirdek arasında bulunan Manto, yüksek sıcaklıktan dolayı erimiş kayalardan oluşmaktadır.

Mantonun diğer adı ise Ateş Küre olarak tabir edilir. Bunun sebebi sıcaklığıdır. Üzerinde yaşadığımız Yer kabuğuna göre sıcaklığı epey yüksektir. Mantonun yapısında ise yüksek oranda erimiş demir, magnezyum ve kalsiyum bulunur. Kimi zaman bu katmanı görebilmek mümkündür.

Pek sık rastlanmasa da volkanlardaki patlamalara şahit oluruz. Bu durum mantonun yüzeye çıkmasıdır. Yeryüzüne çıkan kısmına ise "lav" adı verilir. Böylece duyu organlarımızla gözlem yapabileceğimiz bir hale gelir

• D&#;nya’mızın katmana yer kabuğu adı verilir. Bu katmanın di - ğer adı dır. Bu katman, yaşadığı katmandır. • Yer kabuğunun hemen altında man - to katmanı bulunur. Yanardağlardan yery&#;z&#;ne fışkıran bu kat - mandan gelir. • Manto ile i&#; &#;ekirdek arasında kalan katman, dış &#;ekirdek katmanıdır. Sı - caklığı yaklaşık dere - cedir. Yapısında erimiş kayalar bulun - duğu i&#;in sıvı h&#;ldedir. • D&#;nya’nın en i&#; katmanı i&#; &#;ekirdektir. Sıcaklığı yaklaşık altı bin derecedir. İ&#; &#;ekirdek de h&#;ldedir. • D&#;nya’mız gi - derek ısınan bir yapıya sahiptir. • Doğru olan ifadeleri , yanlış olan ifadeleri ile işaretleyiniz. • D&#;nya’mızı oluşturan katmanları i&#; - ten dışa doğru sıralayınız. beş bin canlıların kara katmanı en dışındaki sıvı lavlar dıştan i&#;e doğru D&#;nya’mızın en sıcak katmanı i&#; &#;e - kirdektir. &#;zerinde canlıların yaşadığı katman mantodur. Manto ile i&#; &#;ekirdek arasında bulu - nan katmana dış &#;ekirdek adı verilir İ&#; &#;ekirdek sıvı h&#;ldedir. Yer kabuğu sıvı h&#;ldedir. D&#;nya’nın katmanları dıştan i&#;e doğ - ru sıralandığında ilk sırada yer kabu - ğu yer alır. Yer kabuğu Manto Dış &#;ekirdek İ&#; &#;ekirdek İZLE! OKUT! en dışındaki kara katmanı canlıların lavlar beş bin sıvı dıştan i&#;e doğru i&#; &#;ekirdek dış &#;ekirdek manto yer kabuğu ✓ ✗ ✗ ✓ ✓ ✓ 3. Sınıf Fen Bilimleri 6 D&#;NYA'NIN KATMANLARI F D&#;nya’nın şekliyle ilgili model hazırlar.