Dünyanın Şekli
Dünya'nın şekli küredir. Bu, tartışmaya açık bir konu değildir. Bilinen bir gerçektir, günümüzde dinlemeye değer hiç kimse tarafından sorgulanmamaktadır, gelecekte de hiçbir zaman değişmeyecektir.
Bu, işin, sorunun sorulduğu düzeydeki cevabı. Bir tek Dünya'nın küreselliğini en iyi şekilde nasıl tanımlarız, o sorgulanabilir. Çünkü en nihayetinde kusursuz bir küre değil Dünya. Burada da, kaynaklarda vereceğim yazıdan bir kesit sunabilirim:
Dünya'nın gerçek şekli, yassılaşmış küremsi (İng: "oblate spheroid") olarak tanımlanmaktadır. Küremsiler, iki boyutlu bir elipsioidin merkezden döndürülmesiyle üçüncü boyutta elde edilen geometrik bir şekildir. Ya da basitçe, okullarda öğretilen basitleştirilmiş haliyle: "Kutuplardan basık, ekvatordan şişkin".
Dünya için:
- Ekvator Yarıçapı (Semi-majör eksen): 6,, metre
- Kutup Yarıçapı (Semi-minör eksen): 6,, metre
- Ters Yassılaşma Oranı:
Farklı ölçümler için bu tabloya bakabilirsiniz:
Daha fazla bilgi (ve akademik kaynak), kaynağa eklediğim yazımızda.
Not: Bu arada dinlerin gezegenin şekliyle ilgili yorumuna burada girmedim ve Astronomi kategorisi altında girilmesi de doğru olmaz. Ancak bu konuda yoğun ihtilaf ve tartışma olduğunu biliyorum. O, teolojinin alanı ve o kategoride ayrı bir soru altında tartışılabilir.
görüntülenme
Kaynaklar
- Ç. M. Bakırcı. Dünya'nın Şekli: Neredeyse Pürüzsüz Bir Yassılaşmış Küremsi. (24 Eylül ). Alındığı Tarih: 2 Haziran Alındığı Yer: Evrim Ağacı
Dünyanın Şekli ve Hareketlerinin Etkileri Nelerdir?
Bu yazımızda, Dünya'nın şekli ve hareketleri hakkında daha ayrıntılı bilgi edineceksiniz. Dünya'nın şekli ve hareketlerinin neden önemli olduğunu ve bunların nasıl etkilediğini inceleyeceğiz. Hazır mısınız? Öyleyse, gezegenimizin sırlarını keşfetmeye başlayalım.
Dünya'nın Şekli
Dünya, her gün ayaklarımızın altında gezdiğimiz devasa bir gezegendir. Ancak, uzun zamandır insanlar, Dünya'nın şekli hakkında farklı teoriler öne sürmüşlerdir. Peki, gerçekten Dünya düz mü, yoksa yuvarlak mıdır?
Eski Yunanlılar, MÖ 5. yüzyılda Dünya'nın küresel olduğunu fark ettiler. Bu teori, dünya üzerindeki gözlemler ve gölge olaylarının incelenmesiyle ortaya çıktı. Ancak, düz Dünya teorisi daha uzun süre varlığını sürdürdü ve hatta Orta Çağ'da bile kabul edildi.
Dünya'nın yuvarlak olduğu fikri daha sonra yeniden ortaya çıktı ve özellikle denizcilik ve keşif faaliyetleri sırasında desteklenmeye başlandı. yüzyılda, Galileo Galilei teleskopu kullanarak Dünya'nın yuvarlak olduğunu doğruladı ve bu teori nihayet kabul edildi.
Modern kanıtlar da Dünya'nın yuvarlak olduğunu desteklemektedir. Uydu görüntüleri ve fotoğraflar, Dünya'nın küresel şeklini göstermektedir. Özellikle uzaydan çekilen fotoğraflar, Dünya'nın görüntüsünün net bir şekilde küresel olduğunu göstermektedir.
Dünya'nın şekli neden önemlidir? Bunun birçok nedeni vardır. Örneğin, Dünya'nın şekli, atmosferin nasıl davrandığını etkiler. Ayrıca, Dünya'nın şekli, seyahat, keşif ve navigasyon gibi konularda da önemlidir. Bu nedenle, Dünya'nın şekli üzerindeki çalışmalar, birçok alanda faydalı sonuçlar doğurabilir.
Dünyanın Geoit Şeklinde Olmasının Sonuçları
Dünya, yuvarlak bir şekle sahip olduğu kabul edilse de, gerçekte Geoit (topsuz elips şeklinde) bir şekle sahiptir. Bu Geoit şekli, Dünya'nın kütle çekimine ve diğer faktörlere bağlı olarak şekillenir. Dünya'nın Geoit şeklinin birçok sonucu vardır ve bu sonuçlar birçok alanda fark edilebilir.
Dünya'nın Geoit şekli, deniz seviyesinin düz bir çizgi boyunca değil, düzensiz bir şekilde yükselip alçalmasına neden olur. Bu, okyanus akıntıları, rüzgarlar ve diğer faktörlerin etkisiyle farklı seviyelerde su birikmesine neden olur. Bu dalgalanmalar, deniz seviyesi yükseldiğinde kıyı bölgelerinde sel riskini artırabilir. İşte dünyanın geoit şeklinde olmasının diğer sonuçları;
- Ekvator’un uzunluğu, tam bir meridyen dairesinden daha uzundur.
- Dünya’nın sahip olduğu geoit şeklinden dolayı güneş ışınları yeryüzüne düşerken farklı açılarla düşer.
- Ekvator’un yarıçapı, kutuların yarıçapına göre 21 km. daha uzundur.
- Dünya’nın kendine has geoit şekli, sıcaklıkların değişmesini etkilemektedir. Buna göre Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık derecesi de düşer.
- Dünya’nın geoit şekli, gece gündüz olayını da etkilemektedir. Geoit şekli, Dünya’nın bir tarafı aydınlık iken diğer tarafının karanlık olmasını sağlamaktadır. Aydınlanma çizgisi daire şeklindedir ve buna “Aydınlanma çemberi” denilmektedir.
- Kutuplar, Dünya’nın merkezine Ekvator’a göre daha yakındır. Bunun da sonucu olarak yer çekimi, Ekvator’da daha az iken kutuplarda daha fazladır.
- Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralel boyları ve meridyenler arasındaki mesafe azalmaya başlar.
- Dünya’nın geoit biçiminden dolayı harita çizimlerinde hatalar meydana gelir.
- Dünya’nın şekli, kutup yıldızının görünüm açısı bulunduğumuz yerin enlem derecesini verir.
Dünya'nın Hareketleri: Dönüşü ve Yörüngesi
Dünya, evrende kendine özgü bir yörüngede hareket eder. Bu yörüngesi, Güneş'in etrafındaki eliptik bir yolculuğudur. Dünya'nın yörüngesi, gezegenin Güneş'e olan uzaklığını ve ısıyı da belirler. Dünya'nın dönüşü ise, bir günün 24 saat olmasını sağlar ve yüzeyinde mevsimlerin değişmesine neden olur.
Dünya'nın yörüngesi, Güneş'e olan uzaklığını değiştirir. Bu değişim, yılın farklı zamanlarında Dünya'nın güneşten aldığı enerji miktarını etkiler. Dünya, yaklaşık gün içinde bir tam yörünge tamamlar. Ancak, yörüngesindeki eğim nedeniyle, Dünya'nın yüzeyine düşen Güneş ışınları farklı açılarda gelir ve bu da mevsimlerin oluşmasına neden olur.
Dünya'nın dönüşü, bir günün 24 saat olmasını sağlar. Dünya, kendi ekseni etrafında bir kez döndüğünde, bir gün tamamlanmış olur. Dünya'nın dönüş hızı, ekvatora yakın bölgelerde daha hızlıdır. Bu, yeryüzündeki nesnelerin farklı hızlarda hareket etmesine ve atmosferde farklı rüzgar sistemlerinin oluşmasına neden olur.
Dünya'nın dönüşü ve yörüngesi, Dünya'nın yüzeyindeki sıcaklık ve iklim koşullarını da etkiler. Yörüngedeki değişimler, yıllık sıcaklık değişikliklerine neden olurken, dönüş hızı ve eğimi, günlük sıcaklık değişikliklerine ve rüzgar sistemlerine etki eder.
Dünya'nın yörüngesi ve dönüşü, aynı zamanda doğal afetlerin de oluşumuna neden olabilir. Örneğin, Dünya'nın eğimi, yeryüzündeki nesnelerin yerçekimi etkisini etkileyebilir ve bu da gelgitlerin ve depremlerin oluşumuna neden olabilir.
Dünya’nın Güneş Etrafında Dönmesi (Yıllık Hareket)
Dünya’nın günlük hareketlerini tamamlaması yani 1 günün oluşmasını sağlarken aynı zamanda Güneş’in etrafında da dolanmaktadır. Dünya’nın güneş etrafında dolanması elips şeklindeki bir yörünge üzerindedir. Bu işlem gün 6 saatte tamamlanır. Buna “1 yıl” denir.
Dünya, milyon km’lik yörüngesi üzerinde saatte bin km. hızla hareket eder.
Dünya yörüngesinin elips şeklinde olması, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığının sürekli olarak değişmesini etkilemektedir. Güneş, bazen Dünya’ya yaklaşırken bazen de uzaklaşmaktadır. Dünya’nın Güneş gezegenine en yakın olduğu tarih 3 Ocak tarihidir. Buna “Perihel” yani “günberi” denir. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu tarih ise 4 Temmuz tarihidir. Buna da “Afel” yani “günöte” denmektedir.
Dünya’nın Güneş Sistemindeki Yeri
Gök varlıklarının (yıldız, gezegen, asteroit, meteor) tamamının bulunduğu yere yani sonsuz boşluğa “uzay” denir. Dünya, uzay boşluğu ve diğer gök cisimlerinin bulunduğu yere “Evren” denir. Evren, boyutları bilinmeyen ve hesaplanmayan bir boşluktur. Evren içinde sayısı bilinmeyen galaksiler bulunur ve galaksilerin içerisinde de sayısı hesaplanmayacak kadar çok sayıda yıldız bulunur. Dünya’nın Evren’deki yeri ise Samanyolu Galaksisidir.
Güneş sistemini oluşturan gezegenler, yapıları itibari ile “karasal yapılı gezegenler” ve “gaz yapılı gezegenler” olmak üzere iki grup şeklinde incelenmektedir.
Dünya, karasal yapılı gezegenler içerisinde yer almaktadır ve Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı milyon kilometredir ve bu uzaklığa rağmen, Güneş sistemine en yakın üçüncü gezegen dünyadır. Dünya Güneş sistemi içerisinde büyüklük bakımından ise beşinci büyük gezegendir.
Dünya neden bir geoit şeklindedir?
Dünya, yüksek hızlardaki dönüşü nedeniyle ekvator bölgesindeki malzemenin kutuplara oranla daha dışarıya doğru hareket etmesi sonucu, ekvatorda daha geniş bir çevreye sahip olur. Bu nedenle, Dünya bir geoit şekline sahiptir.
Dünya'nın dönüş hızı neden önemlidir?
Dünya'nın dönüş hızı, gezegenin yerçekimi alanını ve atmosferin hareketlerini etkiler. Ayrıca, Dünya'nın dönüş hızı, günlerin ve gecelerin uzunluğunu belirler ve atmosferdeki rüzgarların yönünü etkiler.
Dünya'nın yörüngesi nasıl oluştu?
Dünya'nın yörüngesi, Güneş'in çekim gücü tarafından oluşturuldu. Dünya, Güneş etrafında eliptik bir yörüngede döner ve bu yörüngede bir yıl boyunca tam bir tur atar.
Dünya'nın yörüngesi üzerindeki değişimler neye neden olur?
Dünya'nın yörüngesi üzerindeki değişimler, mevsimlerin değişmesine, iklim şartlarının farklılaşmasına ve doğal afetlerin oluşumuna neden olabilir. Örneğin, Dünya'nın yörüngesindeki eğim, mevsimlerin değişmesine neden olur.
Dünya'nın şekli ve hareketleri insanlar için neden önemlidir?
Dünya'nın şekli ve hareketleri, tarım sezonlarının, meteorolojik olayların ve doğal afetlerin oluşumunu etkiler. Ayrıca, Dünya'nın yerçekimi alanı, uyduların ve diğer uzay araçlarının yörüngeleri ve atmosferik koşullar gibi birçok faktörü de etkiler.
nest...DÜNYA’NIN ŞEKLİ
Eski çağlardan beri Dünya’nın yuvarlak bir şekle sahip olduğu düşünülmekteydi. Daha sonra küreye benzediği kesin olarak kabul edilmiştir. Ancak günümüzde Dünya’nın şeklinin tam olarak neye benzediği uzay teknolojilerinin gelişmesiyle öğrenilebilmiştir. Uzaydan alınan fotoğrafl ar ve yapılan ölçümler, Dünya’nın herhangi bir geometrik şekle benzemediğini göstermektedir.Dünya&#;nın kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin kendine has şekline geoit denir.
Dünya’nın geoit şeklinin sonuçları
• Kutup noktaları, Ekvator’a göre Dünya’nın merkezine daha yakın olduğundan yer çekimi kutuplarda daha fazladır.
• Ekvator’un çevresi kutupların çevresinden daha geniştir.
• Ekvator’un yarıçapı, kutupların yarıçapından daha uzundur.
Dünya’nın küresel şekle sahip olmasının sonuçları
• Dünya’nın bir yarısı aydınlık, diğer yarısı karanlıktır.
• Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. Güneş ışınlarının yere düşme açısı Ekvator’dan kutuplara doğru daralır
• Genel olarak Ekvator’dan kutuplara doğru sıcaklık azalır.
• Cisimlerin gölge boyları kutuplara doğru uzar.
• Paralellerin boyları Ekvator’dan kutuplara doğru kısalır.
• Meridyenlerin boyları birbirine eşittir. Meridyenler arası mesafe Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.
• Termik basınç kuşakları oluşur (Ekvator’da termik alçak basınç, kutuplarda termik yüksek basınç).
• Dünya’nın kendi çevresindeki dönüş hızı (çizgisel hız) Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
• Tan ve gurup süreleri Ekvator’dan kutuplara doğru artar.
• Dünya’nın şeklinden dolayı harita çizimlerinde hatalar meydana gelir.
• Kutup Yıldızı (Kuzey Yıldızı) sadece Kuzey Yarım Küre’den görülür. Kutup Yıldızı’nın görülme açısı o yerin enlem derecesini verir.
• Aydınlanma çizgisi çember şeklinde olur.
KAYNAKÇA:
MEB Ortaöğretim Coğrafya – 9. Sınıf Ders Kitabı ( İsmail ÖZDOĞAN Kenan TÜRKEZ Mutlu KARAKOÇ )