dünyanın güneş etrafında izlediği yola ne denir / Dünya'nın Güneş Etrafındaki Yörüngesi: 1 Dünya Yılını Bu Kadar Uzun Yapan Ne? - Evrim Ağacı

Dünyanın Güneş Etrafında Izlediği Yola Ne Denir

dünyanın güneş etrafında izlediği yola ne denir

Nicolaus Copernicus yüzyılda Dünya'nın Güneş'in etrafında döndüğünü kanıtladığından beri, bilim insanları yorulmak bilmeden aradaki ilişkiyi matematiksel ifadelerle açıklamaya çalıştılar. Mevsimlerin, gece-gündüz döngüsünün ve yaşamın bağlı olduğu bu parlak gök cismi bizim etrafımızda dönmüyor, aksine biz onun etrafında dönüyorsak, gezegenimizin Güneş etrafında kat ettiği yörüngenin doğası tam olarak nedir?

Birkaç yüz yıldır gökbilimciler, bu soruyu cevaplayacak bilimsel bir metodoloji izleyerek, Dünyanın Güneş etrafında kat ettiği yörüngenin birçok özelliği olduğunu ortaya çıkardılar. Buldukları bu özellikler, zamanın neden şu an olduğu şekliyle hesaplandığını anlamamızda da bize yardımcı oldu.

Yörüngenin Özellikleri

Öncelikle Dünya’nın Güneş yörüngesinde ilerleme hızı saatte yaklaşık kilometre, bu da gezegenimizin yörüngedeki tek dönüşü boyunca milyon km yolculuk yaptığı anlamına geliyor. Dünya, günde Güneş etrafındaki bir turunu tamamlıyor. tam günün küsuratı neden her 4 yılda fazladan bir takvim gününe ihtiyaç duyduğumuzu da açıklıyor (buna "artık yıl" deniyor).

Dünya, yörüngesinde ilerledikçe Güneş'e olan uzaklığı günden güne değişkenlik gösterir. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu günberi ("perihel") noktasına 3 Ocak tarihi civarında ulaşılır. Günberi noktasında Dünya ile Güneş arası uzaklık kilometredir.

Dünya'nın Güneş'e olan ortalama uzaklığı yaklaşık milyon kilometredir ve bu, 1 astronomik birim (AU) olarak kabul edilir. Dünya’nın Güneş’e en uzak olduğu günöte ("afel") noktasına 4 Temmuz tarihi civarında ulaşılır. Günöte noktasında Dünya ile Güneş arası uzaklık kilometredir

Kuzey yarım kürede yaşayanlar, havanın sıcak ya da soğuk oluşunun Dünya'nın Güneş'e olan yakınlığı ile alakalı olmadığını fark edecektir. Yazının devamında değinileceği üzere bölgesel sıcaklık farkları daha çok eksen eğikliği ile alakalıdır.

Eliptik Yörünge

Bir sonraki özellik yörüngenin geometrik doğası ile ilgili. Dünya’nın Güneş etrafında takip ettiği yörüngenin geometrisi kusursuz bir çemberden çok, zıt iki noktasından çekilmiş bir çemberi andırır. Eliptik yörünge modelini ilk kez, Alman matematikçi ve gökbilimci Johannes Kepler, Astronomia Nova (Yeni Astronomi) isimli çığır açan eserinde ortaya koymuştur.

Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %% reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık Daha fazla göster

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, % reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Kepler’e ait 3 hareket yasasının grafik tasviri. 2 gezegen güneş etrafında eliptik yörünge çiziyor.Wikipedia/Hankwang

Dünya'nın ve Mars'ın rotasını hesapladıktan sonra Kepler, iki gezegenin yörünge hızlarının zaman zaman artıp azaldığını fark etti. Yörünge hızlarındaki artış ve azalışlar günöte ve günberi noktaları ile örtüşüyordu. Demek oluyor ki gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıkları ile yörünge hızları arasında doğrudan bir ilişki vardı. Ayrıca bu durum,Dünya'nın ve Mars'ın Güneş'in etrafında tam dairesel yörüngede dönmediğine dair bir işaretti.

Eliptik yörüngeleri tanımlarken bilim insanları ''dış merkezlik'' (eksantrisite) isimli bir değişkeni kullanır. Bu değişken, sıfır ile bir arasındaki bir sayı biçiminde ifade edilir. Eğer gezegenin dış merkezliği 0'a ne kadar yakınsa, elips bir çembere o kadar yakın demektir. Eğer 1'e yakınsa, elips uzun ve silindir şeklindedir.

Dünya yörüngesinin eksantrisitesi 'den azdır,bu da demek oluyor ki yörüngemiz dairesel biçime çok yakındır. Bu yüzden günberi ve günöte zamanlarında Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı 5 milyon kilometre gibi çok az bir değişkenlik göstermektedir.

Mevsimsel Değişim

Dünya’nın Güneş etrafında takip ettiği yörünge boyunca 23,4 derecelik eksen eğikliği mevsimlere sebep olur. Eksen eğikliğinin ekliptik düzlem ile maksimum ve minimum açı yaptığı yörünge noktalarında gündönümü, ekliptik düzlem ile dik açı yaptığı yörünge noktalarında ise ekinoks konumu oluşur.  

Bir yıl boyunca Dünya’nın eksen doğrultusu uzayda değişmeden kalır ve Dünyaya düşen Güneş ışınlarının dağılımı sürekli değişir.

Kısacası kuzey yarım küre Güneş'e uzak olacak şekilde eğim aldığında kışı yaşar, güney yarım küre ise yazı yaşar. 6 ay sonra, kuzey yarım küre Güneş'e yakın olacak şekilde eğim aldığında,mevsim düzeni tersine döner.

Kuzey yarım kürede, kış gündönümü 21 Aralık'ta, yaz gündönümü 21 Haziran'da yaşanır. İlkbahar ekinoksu 20 Mart'ta, Sonbahar ekinoksu ise 23 Eylül'de yaşanır. Güney yarım küredeki eksen eğikliği, kuzey yarım küredekinin tam aksi yönündedir. Bu nedenle, güney yarım küredeki mevsimsel etkiler kuzey yarım küredekilerin tersidir.

Dünya Güneş'e yakınlaşıp uzaklaşsa bile, günberi ve günöte dönemlerindeki Dünya Güneş uzaklığı arasındaki fark önemsiz düzeyde kaldığından bu uzaklığın mevsimlere ve sıcaklık değişimlerine etkisi göz ardı edilir derecededir.

Lagrange Noktaları

Lagrange noktaları, Dünyanın güneş etrafında takip ettiği yörüngede görülen sıradışı ilginç özellikteki noktalardır. Lagrange noktaları, güneşin ve dünyanın çekim kuvvetlerinin bileşkesinden etkilenen 5 farklı pozisyonda yer alır.

Güneş-Dünya Lagrange NoktalarıXander89/Wikimedia Commons

L1, L2,L3,L4 ve L5 notasyonu ile pek yaratıcı bir şekilde etiketlenen 5 adet Lagrange noktasından L1, L2 ve L3 Güneş-Dünya doğrultusu üzerinde yer almakla birlikte, L1 Güneş-Dünya arasında, L3 yörüngenin Güneşe yakın zıt ucunda, L2 ise aynı doğrultunun Dünyaya yakın zıt ucunda konumlanır. Bu 3 Lagrange noktasında yer alan uydular kararsızdır ve en küçük etkide bile rotalarından saparlar.

Bir eşkenar üçgenin 2 ucuna Dünya ve Güneş’in konuşlandığı, eşkenarın diğer ucunun ise Dünya yörüngesi üzerine denk düştüğü pozisyonlarda L4 ve L5 Lagrange noktaları bulunur. Bu iki Lagrange noktası kararlıdır,bu sebeple uydular ve uzay teleskopları yaygın olarak bu bölgelere yerleştirilir.

Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesini inceleyen çalışmalar, bilim insanlarına diğer gezegenlerle ilgili de çok şey öğretti. Gezegenin bağlı bulunduğu yıldıza göre konumu, yıldız etrafındaki dönüş periyodu, eksen eğikliği, o gezegende yaşam olup olmayacağının ya da insanoğlunun bir gün o gezegende yaşayıp yaşayamayacağının tespitinde temel faktörlerdir.

Alıntı Yap

Okundu Olarak İşaretle

Paylaş

Sonra Oku

Notlarım

Yazdır / PDF Olarak Kaydet

Bize Ulaş

Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git

Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?

Kaynaklar ve İleri Okuma

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

seafoodplus.info

Bilindiği gibi dünyanın iki türlü hareketi vardır ve bu hareketler sonucunda çeşitli sonuçlar oluşseafoodplus.info dünyamız kendi ekseni (kendi etrafındaki dönüşü) etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. Hem kendi etrafında hemde ışığımızı aldığımız güneşin etrafında döner. Ayrıca Dünyamız bu dönüşleri yaparken aydınlık, diğer yarısı ise karanlıktır. Dünya, kendi ekseni etrafında dönerken karanlık ve aydınlık yerler yer değiştirerek gece ile gündüz ardarda oluşur. Dünya güneş etrafında dolanırken elips şeklinde izlediği yola yörünge denir. Dünyanın güneşe olan uzaklığı milyon km’dir. Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır.

Peki Dünyanın güneş etrafında dönüşü ne kadar sürer.
Bir günün bir kısmını gece, bir kısmını gündüz olarak yaşarız. Bunun nedeni Dünya&#;nın kendi etrafında dönmesidir. Dünya bu hareketini 24 saatte tamamlar. Dolayısıyla 1 gün 24 saattir.
Dünyanın Güneş Etrafındaki Hareketi :Bu hareketini gün 5 saat 49 dakika 12 saniyedede tamamlar. Buna yıllık dolanım denir. Yer küre kendi ekseni etrafında hareket ederken aynı zamanda saat ibresinin tersi yönünde Güneş etrafında döner. günde arta kalan 5 saat 49 dakikalar 4 yılda yaklaşık olarak 1 gün seafoodplus.info nedenle Şubat ayları 3 yıl boyunca ; 28 gün, 4. yıl 29 gün sürmektedir. Dünya Güneş etrafında dönerken Ocak’ta Güneşe en yakın konumda bulunmaktadır. Bu konuma günberi denir.

Dünya&#;nın Güneş etrafındaki bir tam dolanımı aslında gün 6 saat sürer. Dört yılda bir bu 6 saatlik süreler 1 gün olur (4&#;6 = 24 saat). O yıl şubat ayı 29 gün çeker. gün yaşanan bu yıla artık yıl denir.

Gün ve yıl zaman birimleri doğa olayları sonucu belirlenmiştir. Ay, hafta, saat birimlerini ise insanlar belli ölçülere göre belirlemişlerdir.

Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları:
Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur. Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir. Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur. Muson rüzgârları meydana gelir. Gece – gündüz uzunlukları değişir. Güneş’in ufuk üzerinde doğduğu (bilgi yelpazesi) yer ve saat ile, Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. Cisimlerin gölge boyları değişir. Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir. Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez, dönenceler arasına iki kez dik düşer.

Dünya’nın Günlük (Eksen) Hareketi
Dünya batı-doğu doğrultusunda kendi ekseni etrafında hızla dönerek 24 saatte günlük hareketini tamamlar. Bu harekete eksen hareketi de denir.

Dünyanın küresel şekli dönüş hızında farklılaşmalara neden olur. Ekvatorda hız km/saat olur iken kutuplara gidildikçe hız azalır. Kutup noktalarında sıfır olur. Bunun sonucunda;

– Güneşin doğma ve batma anı ekvatordan kutuplara uzar.
– Aynı boylam üzerindeki tüm noktalarda yerel saat aynı olur.

Günlük Hareketin Sonuçları
1.Gece ve gündüzler oluşur.
2.Yerel saat farkları ortaya çıkar.
3. Doğu ve batı yönleri ortaya çıkar.
4.Dünya üzerinde herhangi bir yer, güneş ışınlarını gün içinde farklı açılarla alır.
5.Günlük sıcaklık ve basınç farklarının oluşması.

Secdem

Kepler Yasaları Nedir?

Sebastien Beaucourt/Look At Sciences/Science Photo Library

Kepler yasaları gök cisimlerinin yörünge hareketini açıklayan yasalardır. Peki bu yasalar bize gezegenlerin Güneş etrafındaki hareketi ile ilgili ne anlatıyor? Birinci yasa ile yörüngeler arasında nasıl bir ilişki var? İkinci yasanın Kuzey Yarım Küre’deki mevsimlerin gün sayısı ile ilişkisi ne? Yörünge hareketlerinin mevsimlerin oluşmasına etkisi var mı? Doç. Dr. Selçuk Topal, Bilim Genç sesli yayınının yeni bölümünde bu soruları cevaplıyor.

Bilim Genç sesli yayınlarını SoundCloud, YouTube, Spotify, Google ve Apple podcast kanallarımız üzerinden dinleyebilir ve güncel içeriklerimizden anında haberdar olmak için kanallarımızı takip edebilirsiniz.

TÜBİTAK Bilim Genç · Kepler Yasaları Nedir?

 

Bu sesli yayını

bilim genç sesli yayin spotifybilim genç sesli yayin apple

bilim genç sesli yayin googlebilim genç sesli yayin google


Kepler Yasaları Nedir?

Uzaya ve bilime meraklı dostlar merhaba! Bilim Genç sesli yayınının bu bölümünde hem astronomiye büyük katkısı olmuş bir bilim insanı hem de o bilim insanının adıyla anılan ve gezegenlerin Güneş etrafındaki hareketini daha iyi anlamazı sağlayan yasalar hakkında konuşacağım.

Öncelikle birkaç ön bilgi vereyim. Kepler yasalarına konu olan yörünge kavramından bu yayında bahsetmeden önce yörüngenin ne olduğunu açıkladığımız sesli yayını dinlemenizi tavsiye ederim. Ayrıca geometrik birer şekil olan elips ve çember hakkında birkaç bilgi vermem gerekiyor.

Elips Nedir?

Hepimiz çemberin ne olduğunu biliriz. Bir çemberin bir tane merkezinin olması kolaylıkla anlaşılabilir. Çemberin merkezini temsil eden bir noktayı ele alalım. Çember elips hâline geldikçe, yani çember daha basık hâle geldikçe, merkezdeki o nokta iki tane olur. Böylece bir elips elde etmiş olursunuz ve elips daha basık hâle getirildikçe o iki nokta birbirinden giderek uzaklaşır. Bu noktalar artık merkez değil, odak noktaları adını alır.

Elipsin En Önemli Özelliği Nedir?

Elipsin en önemli özelliği budur: İki adet odağı bulunur. Güneş her bir gezegenin elips yörüngesinin odaklarından birinde yer alır. Bir elips üzerinde herhangi bir noktanın iki odağa olan uzaklığının toplamı elipsin her bir yerindeki bir nokta için aynıdır.

Dış Merkezlilik Nedir?

Basık çembere veya oval şekle elips dendiğini anlamış olduk. Bir elipsin daha basık hâle gelmesi bir sayı ile temsil edilir. Bu sayıya teknik terimle dış merkezlilik denir.

Güneş Sisteminde En Büyük Dış Merkezliliğe Sahip Gezegen Hangisidir?

Eğer bir gezegenin dış merkezliliği yüksek ise bu onun daha elips yani daha basık bir yörüngeye sahip olduğu anlamına gelir. Ancak dış merkezlilik değeri gittikçe 0’a yaklaşırsa yörüngenin şekli de giderek daha çok çembere benzer. Dış merkezlilik 0 olduğunda ise yörünge mükemmel bir çember hâlini alır. Fakat elips için dış merkezlilik değeri 0 ile 1 değeri arasında olabilir. 0’a veya 1’e eşit olamaz. Dış merkezlilik değeri 0’dan 1’e doğru arttıkça, gezegenin Güneş’e en yakın olduğu enberi noktası ile en uzak olduğu enöte noktası arasındaki mesafe farkının, gezegenin Güneş’e olan ortalama uzaklığına oranı daha büyük olacaktır. Şimdi gelin bu durumu bir örnekle açıklayalım. Mesela Dünya’nın enöte ve enberi noktaları arasındaki fark yaklaşık 5 milyon kilometredir. Yani 1 yıl içerisinde Dünya, Güneş’e 5 milyon km yaklaşıp 5 milyon km uzaklaşabilir. Bu değer Dünya’nın Güneş’e olan ortalama uzaklığı milyon kilometrenin yaklaşık %3’üdür. Ancak Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün enöte ve enberi noktaları arasındaki mesafe farkı yaklaşık 24 milyon kilometredir. Yani Merkür, bir Merkür yılı içinde Güneş’e 24 milyon kilometre yaklaşıp uzaklaşabilir ve bu değer Merkür’ün Güneş’ten olan ortalama uzaklığı 58 milyon kilometrenin yaklaşık %41’idir. İşte bu nedenle Merkür, Güneş sisteminde en büyük dış merkezliliğe sahip veya bir başka ifadeyle en basık yörüngeye sahip gezegendir. Merkür ile kıyaslandığında Dünya’nın yörüngesi ise çembere yakındır. Az önce verdiğim bilgilerden bir şey daha öğrenmiş olduk. Gezegen uzaklıkları olarak verilen değerler aslında ortalama değerlerdir. Çünkü gezegenlerin Güneş’e olan uzaklığı yıl içinde sürekli olarak değişir. Bu bilgileri de paylaştıktan sonra Kepler yasalarını öğrenmeye ve anlamaya başlayabiliriz.

ile yılları arasında yaşamış olan Alman gök bilimci ve matematikçi Johannes Kepler, ve yılları arasında adıyla anılan üç yasaya ulaştı. Kepler yasaları bir gezegenin Güneş etrafında nasıl hareket ettiğini açıklayan yasalardır.

Kepler kendisinden yüzyıl önce yaşamış Mikolaj Kopernik’in söylediği Güneş merkezli evren modelinin doğru olduğunu Kepler yasaları vasıtasıyla bir nevi kanıtlamış oldu. Kepler, duyarlı gözlemleriyle meşhur Danimarkalı astronom Tycho Brahe’nin yanında asistan olarak çalışıyordu. Çok fazla gözlem yapan Tycho Brahe, gözlem aletlerinin yeterince duyarlı olmaması nedeniyle, yıldızları sabit zannediyordu. Güneş’in sistemin merkezinde olduğuna ve gezegenlerin Güneş etrafında dolandığına inanmamıştı. Ancak Tycho’dan sonra onun gözlem verilerini çok dikkatli bir şekilde analiz eden Kepler, Dünya’nın ve diğer gezegenlerin Güneş’in etrafında dolandığını anlamıştı. Bu arada, Güneş merkezli evren modelini savunan ilk kişi ne Kopernik ne de Kepler’di. Antik Yunan’da yaşamış Aristarkus Güneş’in merkezde olduğunu söyleyen, bilinen ilk kişidir.

Gezegenlerin hareketini ilk kez anlamaya çalıştığımız dönemlerde “yer merkezli evren” veya “Güneş merkezli evren” denmesinin nedeni, o dönem kabul edilen evren tanımının bugünden farklı olmasıdır. O dönemlerde, Güneş ve gezegenler dışında yer alan kürelerde yıldızların sabit şekilde bulunduğu kabul ediliyordu. Yani o dönemlerde evren olarak kabul edilen şey Güneş sistemi ve o sabit zannedilen yıldızlardan ibaretti.

Oysa bugün biliyoruz ki gözlenebilir evrende en az 2 trilyon başka gök ada var. Bu önemli bilgileri de verdikten sonra Kepler yasalarını tek tek incelemeye başlayabiliriz.

Kepler Yasaları Nedir?

Kepler Yasaları üç temel gözlemsel sonuçtan oluşur. Önce bu üç yasayı tanımladıktan sonra her bir yasanın tam olarak ne anlama geldiğinden bahsedeceğim.
Yasa  1) Gezegenler Güneş etrafında elips yörüngelerde dolanır.

Yasa 2) Bir gezegen Güneş etrafında hareket ederken o gezegeni Güneş’e birleştiren hayali çizgi eşit zamanda eşit alanlar süpürür.

Yasa 3) Bir gezegenin Güneş etrafındaki bir turu için geçen sürenin karesi ile gezegenin Güneş’e olan uzaklığının küpü arasındaki oran her gezegen için aynıdır.

Şimdi gelin bu yasaların ne anlama geldiğinden detaylı bir şekilde bahsedelim.

 Kepler’in Birinci Yasası Nedir? Kepler’in Birinci Yasası Anlatıyor?

Birinci yasa gezegenin Güneş etrafında tur atarken izlediği yolun şeklini belirtir ve bunun bir elips olduğunu söyler. Sesli yayının başında elipsin ne olduğunda bahsetmiştik. Bu yasa çok basit bir şeyden bahsediyormuş gibi görünse de aslında yörüngelerin çok önemli bir özelliğinden bahseder. Eğer bir nesne başka bir nesne etrafında elips bir yörüngede hareket ediyorsa iki nesne birbirine bazen yakın olurken bazen uzak olacaktır. Bunu anlamak basittir. Eğer bir nesnenin başka bir nesne etrafındaki hareketi mükemmel bir çember yörünge olsaydı, iki nesne arasındaki mesafe sürekli aynı kalırdı. Ancak yörünge elips olursa yani basık bir çember hâline gelirse nesneler arasındaki mesafe bazen büyük iken bazen daha küçük olacaktır.

Kepler’in birinci yasası ile tanımlanan elips bir yörüngenin varlığı bizi ikinci yasanın arkasında yatan mantığa götürür.

Kepler’in İkinci Yasası Nedir? Kepler’in İkinci Yasası Anlatıyor?

Bu mantıktan bahsetmeden önce kütle çekiminin aslında nasıl bir kuvvet olduğunu anlattığım sesli yayınımızı dinlemenizi tavsiye ederim. Çünkü o yayında okyanus ortasındaki bir girdap analojisinden yola çıkarak girdabın merkezine daha yakın olan bir teknenin daha uzak olana kıyasla neden daha hızlı hareket etmek zorunda olduğundan bahsetmiştim. Benzer bir durum elips yörünge nedeniyle de ortaya çıkar.

Kepler’in ikinci yasasını tekrar hatırlayalım: “Bir gezegen Güneş etrafında hareket ederken o gezegeni Güneş’e birleştiren hayali doğru yörüngede eşit zamanda eşit alanlar süpürür.”

Aslında bu yasanın dediği şudur: Bir nesne, etrafında dolandığı diğer nesneye daha yakın olduğunda yörüngesinde daha hızlı hareket ederken, uzak olduğunda yörüngesinde daha yavaş hareket eder. Örneğin Dünya’yı ele alalım. Güneş etrafındaki elips yörüngesinde ilerleyen Dünya, Kuzey yarı kürede yaz mevsimi yaşanırken, Güneş’e en uzak konumunda bulunur. Daha net bir tarih aralığı vermek gerekirse her sene temmuz ayının ilk günlerinde Dünya Güneş’ten en uzak konumunda bulunur. O dönem içerisinde Dünya’nın yörüngesindeki hızı en düşüktür. Diğer yandan, Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu tarih her sene ocak ayının ilk günlerine denk gelir. O dönemde Dünya’nın yörüngesindeki hızı en yüksektir. İşte bu nedenle Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimine ait gün sayısı kış mevsimine ait gün sayısından yaklaşık 5 gün daha fazladır. Güney Yarım Küre’de ise yaz mevsimi kış mevsiminden daha kısa sürer. Elbette mevsimler arasındaki bu süre farkı her zaman sabit kalmaz. Binlerce yıllık dönemlerle değişimler gösterebilir.

Bu önemli detaydan bahsetmişken kafa karışıklığa neden olan bir konuya da açıklık getirmek istiyorum. Dünya Güneş’e en yakın konumda iken Dünya’da yaz, en uzak konumda iken kış mevsiminin yaşanması beklenir. Ancak Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu tarihlerde Kuzey Yarım Küre’de kış yaşanırken, en uzak olduğu tarihlerde ise yaz mevsimi yaşanır. Bu da şunu göstermektedir: Mevsimlerin oluşumunun nedeni, Dünya’nın Güneş’e her sene bir miktar yaklaşıp uzaklaşması değildir. Hatırlarsanız az önce Dünya’nın bir yıl içerisinde Güneş’e 5 milyon kilometre yaklaşıp 5 milyon kilometre uzaklaştığından bahsetmiştim. Her ne kadar bu mesafe devasa bir mesafe olarak görünse de mevsimlere bir etkisi yoktur. Mevsimlerin oluşma nedeni, Dünya’nın yörüngesinde yatık hareket ediyor olmasıdır. Bu nedenle Dünya’nın Kuzey Yarım Küre’si ile Güney Yarım Küre’si yılın farklı zamanlarında farklı miktarlarda ışık alır. Bu minik hatırlatmayı da yaptıktan sonra konumuza geri dönelim.

Kepler’in ikinci yasası olan “Bir gezegenin Güneş etrafında tur atarken eşit zamanda eşit alanlar süpürmesi” olayını şöyle bir örnek ile daha anlaşılır hâle getirelim: Örneğin Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu dönemdeki 1 aylık hareketi ile en uzak olduğu dönemdeki 1 aylık yörünge hareketini ele alalım. Dünya’nın Güneş’e yakınken daha hızlı, uzak iken daha yavaş hareket ettiğini biliyoruz. Yani Dünya Güneş’e daha uzak iken Dünya ile Güneş’i birleştiren hayali çizgi daha yavaş bir şekilde alan tarıyor. Ancak Dünya Güneş’e yakınken aynı hayali çizgi bu kez daha hızlı bir şekilde alan tarayacaktır. Kepler’in ikinci yasası, Dünya Güneş etrafında tur atarken belirlenecek herhangi iki farklı zaman diliminde eşit süreler dikkate alındığında süpürülen alanların da eşit olduğunu söyler. Bu alan tarama veya süpürme hareketini daha iyi anlamak için bu olayı bir otomobilin çalışan sileceklerine benzetebilirsiniz. Silecekler çalıştıkça aracın camı üzerinde belli bir alanı süpürür. Yağmurun çok şiddetli olduğu durumlarda silecekler daha hızlı çalışırken, hafif yağmurda o kadar hızlı çalışmasına gerek yoktur. Benzer bir durum Dünya ve Güneş’i birleştiren hayali çizgiye de olur. Dünya Güneş’e uzakken onları birleştiren hayali çizgi daha uzundur ve Dünya yörüngesinde hareket ettikçe o hayali çizgi daha yavaş bir şekilde alan süpürür. Çok fazla yağmurun olmadığı bir günde yavaş çalışan araba silecekleri gibi. Ancak Dünya Güneş’e yakın olduğunda onları birleştiren hayali çizgi daha kısadır ve Dünya yörüngesinde ilerledikçe o hayali çizgi daha hızlı bir şekilde alan süpürür. Aşırı yağmurun olduğu bir günde hızlı çalışan araba silecekleri gibi. Sanırım böylece ikinci yasanın tam olarak ne anlatmak istediği detaylı bir şekilde açıklanmış oldu.

Kepler’in Üçüncü Yasası Nedir? Kepler’in Üçüncü Yasası Anlatıyor?

Kepler’in üçüncü ve son yasası ise şöyledir: Bir gezegenin Güneş’e olan uzaklığının küpü ile gezegenin Güneş etrafındaki yörünge döneminin karesi arasında her gezegen için benzer bir oran vardır. Yani gezegenin Güneş etrafındaki bir turu veya gezegenin bir yılı ile gezegenin Güneş’e olan ortalama uzaklığı arasında direkt bir ilişki vardır. Kepler’in üçüncü yasası, bir gezegenin yörünge dönemini bilirseniz o gezegenin Güneş’ten olan uzaklığını hesaplayabileceğinizi söyler veya bir gezegenin Güneş’ten olan uzaklığını bilirseniz o gezegenin Güneş etrafındaki bir turu için geçen süreyi hesaplayabilirsiniz. Kepler’in üçüncü yasasına dikkat ederseniz bir gezegenin Güneş etrafındaki yörünge dönemi arttıkça, yani gezegenin yılı arttıkça, o gezegenin Güneş’ten olan uzaklığının hızlı bir şekilde arttığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün yörünge dönemi, yani bir Merkür yılı yaklaşık 88 Dünya günü iken, Güneş’e en uzak olan gezegen Neptün’ün bir yılı ise yaklaşık Dünya yılıdır. Bir gezegen Güneş’ten ne kadar uzakta ise gezegenin Güneş etrafındaki bir turunu tamamlaması o kadar uzun sürer.

Kepler Yasaları Tüm Yörünge Hareketlerini Açıklar mı?

Kepler yasaları, Newton’un hareket yasaları ve kütle çekim yasasını kullanarak Güneş sistemi içindeki nesnelerin, gezegenlerin, doğal uyduların, kuyruklu yıldızların veya asteroitlerin nasıl hareket ettiğini biliyoruz. Güneş’in derinliklerine gönderdiğimiz uzay araçları da bu yasalara göre hareket ediyor.  Son birkaç yüz yıldır etrafımızdaki ve uzaydaki nesnelerin hareketinin doğasını anlamış bulunuyoruz. Sesli yayının başında, Kepler yasalarının bir gezegenin Güneş etrafındaki hareketini açıkladığını söylemiştim. Ancak Kepler yasalarının, bir yapay uydunun gezegen etrafındaki, yıldızların gök ada merkezi etrafındaki veya bir gök adanın gök ada kümesinin merkezi etrafındaki hareketini de, yani herhangi bir yörünge hareketini de açıkladığını unutmayın.

Bilim Genç Sesli yayınlarının bir bölümünün daha sonuna geldik. Bu bölümde bir nesnenin yörünge hareketini açıklayan Kepler yasalarından detaylı bir şekilde bahsettim. Bilim Genç sesli yayınlarının bir sonraki bölümünde, etrafımızı saran evreni keşfetmeye devam edeceğiz. Şimdilik hoşça kalın!


Kaynaklar

  • seafoodplus.info
  • Kaostan Kozmosa Evrenin Hikayesi / Selçuk Topal
  • seafoodplus.info

Hazırlayan ve Seslendiren Hakkında:

Doç. Dr. Selçuk Topal

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fizik Bölümü

Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği Anabilim Dalı


paylaş

4. Sınıf Fen Bilimleri D&#;nya'mızın Hareketleri konu anlatımı

Haberin Devamı

Dünyanın Dolanma Hareketi

 Dünyamız kendi etrafında dönme hareketi yapar. Ancak Güneş'in etrafında ise dolanma hareketi gerçekleştirir. Bu hareketi Güneş'in etrafında batıdan doğuya doğru gerçekleştirir. Tam olarak Dünya Güneş'in etrafında gün 6 saat içerisinde bir tur dönüşünü tamamlar. Biz bu süreye 1 yıl deriz.

 Özellikle dünyanın dolanma hareketi ile beraber mevsimler oluşur. Bu konuda Dünya'mızın Güneş'in etrafında tam bir tur dönmesine yıllık hareket denmektedir. Aynı zamanda bir de artık yıl bulunmaktadır. Peki, artık yıl nedir? 1 yıl gün 6 saat olarak belirlenmiştir. Bu 6 saat ise 4 yıl içerisinde bir gün eder. Böylece bu bir gün şubat ayına eklenir ve böylece şubat ayı 29 gün olur. Böylece artık yıl meydana gelir.

 Dünya'mızın Güneş etrafında dönmesi ile beraber farkı tarihler eşliğinde değişik mevsimler oluşur. Şimdi hangi tarihlerde ne tür mevsimlerin oluştuğuna bakalım ve bunları inceleyelim

Aralık ve 21 Mart: Bu dönem içerisinde kış mevsimi yaşanır.

Mart ve Haziran: Bu dönem içerisinde ise ilkbahar mevsimi yaşanır. Ayrıca 20 ve 21 Mart gecesi gece ve gündüz eşit olur.

Haziran ve Eylül: Bu dönem içerisinde ise yaz mevsimi yaşanır. Havalar çok sıcak olur ve aynı zamanda denize girme mevsimi olarak da bilinir.

Haberin Devamı

Eylül ve Aralık: Bu dönem içerisinde ise sonbahar mevsimi yaşanır. Yavaş yavaş Kışa yılına girilirken kalın giysilerimizi çıkartırız. Aynı şekilde Eylül arasında yine gece ve gündüz eşitliği olur.

 Dünya'nın dönme hareketi ve dolanma hareketi ile beraber yukarıdaki mevsimler oluşur. 1 yıl 12 aydır ve her mevsim 3 ay sürer. Bu doğrultuda toplamda 4 tane mevsim vardır. Bunlar sonbahar, kış, ilkbahar ve yaz mevsimleridir. Bu mevsimler Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi ile beraber ortaya çıkar. Tabii aynı zamanda bulunduğumuz ülkemizin jeolojik koşulları ve rüzgarlar ile beraber birçok değişik unsur hava sıcaklığında günlük değişimler yaratabilmektedir.

Haberin Devamı

 Dünyamız küre şeklindedir yani yuvarlaktır. Ancak tam yuvarlak değildir. Özellikle kutuplardan baskın ve ekvatordan şişkin bir görüntüye sahiptir. Ama bu baskınlık ve şişkinlik biraz gerçekleşmiştir. Genel olarak bakıldığında yine küre şeklinde bir görüntüye sahiptir. Aynı şekilde Dünya ile beraber Güneş ve diğer gezegenler de yine küre şekline benzerler. Diğer gezegenler de yine Güneş'in etrafında dönerler ancak onların dolanması farklı sürelerde gerçekleşir.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir