Düşük Öncelikli Sıra Ne Zaman Biter

Yenidoğan bebeklerden ileri yaştaki bireylere kadar her yaştan kişiyi etkileyebilen ishal, günümüzde en yaygın görülen akut bağırsak enfeksiyonlarının başında gelmektedir. Bu kadar yaygın olarak görülmesine rağmen çok fazla önemsenmeyen ishal oldukça ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme bile neden olabilmektedir. Özellikle 5 yaşından küçük çocuk ölümlerinin başlıca nedenlerinden biri ishaldir.

İshalden ve vücutta yüksek su kaybının neden olduğu sağlık sorunlarından korunmak içinse beslenme değişiklikleri yapılmasının yanı sıra ilaçlar da kullanılmaktadır. Tedavi öncesinde ve sonrasında ishalden korunmak da tedavi kadar önem taşımaktadır.

İshal Nedir?

Tıpta diare olarak da bilinen ishal; aşırı ve normalden çok daha sık, sulu ve gevşek dışkılama durumudur. Bu duruma ise bağırsaklarda serbest halde fazla sıvı dolaşımı ya da kalın bağırsakta bulunan sıvının yeteri kadar emilememesi neden olmaktadır.

Yemekler kalın bağırsağa gelmeden önce sindirilerek sıvı hale gelmektedir. Kalın bağırsak ise sıvı haldeki atıkları emerek çok katı olmayan bir forma sokmaktadır. Kalın bağırsakta meydana gelen herhangi bir fonksiyon bozukluğu ise sıvının emilmesini engellemektedir.

İshal, genel olarak en geç birkaç gün içinde geçen ve kalıcı olmayan bir hastalıktır. Genelde tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geçen ishal bazı durumlarda kronik hale de gelebilmekte ve çok daha uzun sürede iyileşmektedir.

İshalin kendiliğinden geçtiği ya da kronik hale geldiği durumlarda hastalarda bazı belirtiler ortaya çıkmaktadır:

• Sulu ve gevşek dışkı,
• Dışkıda görülen koyu kırmızı renkte kan,
• Dışkıda görülen mukus,
• Karın ağrısı ve kramplar,
• Karında şişlik ve gaz,
• Ateş ya da yüksek ateş,
• Mide bulantısı kusma,
• Sık sık tuvalete çıkma isteği,
• Dışkıyı tutamama.

İshalin belirtileri şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Sıvı kaybının ortalama % olduğu hafif vakalarda ağızda kuruluk ve susuzluk gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Sıvı kaybının % olduğu orta şiddette ishalde hem ağızda kuruma ve ruh halinde değişimler hem de idrar miktarında belirgin bir azalma görülmektedir. İleri seviyede şiddetli ishalde ise ortalama % oranında sıvı kaybı görülmektedir. Şiddetli belirtilerle seyreden ishal halk arasında su gibi ishal olarak da bilinmektedir.

İshal Nedenleri

İshal, pek çok farklı nedenle ortaya çıkmaktadır. Virüs, bakteri ve parazitler en sık görülen ishal sebepleri arasında bulunmaktadır. Aynı zamanda, beslenmeye bağlı da yaygın olarak ishal görülmektedir. Özellikle uzun süreli ishal nedenleri arasında bakterilerin neden olduğu hastalıklar ve besin zehirlenmesi başta gelmektedir.

İshalin genel nedenleri şunlardır:

• Gıda alerjileri ve besin zehirlenmeleri,
• Bakteriyel bağırsak enfeksiyonları, virüsler ve parazitler,
• Huzursuz bağırsak sendromu,
• Antibiyotik başta olmak üzere çeşitli etken maddelere sahip olan ilaçların kullanımı,
• Sindirim bozuklukları,
• Laktoz intoleransı,
• Solunum yolu enfeksiyonları,
• Doğumdan gelen metabolik rahatsızlıklar,
• Diyabet (şeker hastalığı),
• Alkol bağımlılığı ya da aşırı alkol tüketimi,
• Bazı kanser hastalıkları,
• Radyoterapi,
• Hipertiroid,
• Abdominal ameliyatları.

Sitomegalovirüs, norwalk virüsü ve hepatit ishale neden olan virüs çeşitlerinden bazılarıdır. Aynı zamanda özellikle çocuklarda rotavirüs ishalin öncelikli nedenlerinden biridir. Parazit ve bakteriler ise genel olarak gün içinde tüketilen yiyecek ve içeceklerden bulaşmaktadır. İshalin en yaygın görülen nedenlerinden biri de su ve gıdalardan bulaşan bakterilerdir.

Süt ve süt ürünlerinde bulunan ve bir tür şeker olan laktoz ve meyvelerde bulunan fruktozu sindirmekte zorlanan bireylerde de bu yiyeceklerin tüketiminin ardından ishal görünmektedir. 

İshal Neden Olur?

Parazit ve bakteriler ishalin en yaygın görülen nedenlerinin başında gelmektedir. Çeşitli besinlere ve suya karışan bakteri ve parazitler bu yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonucunda ishale neden olmaktadır. Bir tür bakteri olan ve genellikle ameliyatlardan sonra ortaya çıkan clostridium difficile, ishalin yanı sıra enfeksiyonlara da neden olan bakterilerden biridir.

Antibiyotikler de ishale neden olabilmektedir. Bunun en önemli nedeni antibiyotiklerin bağırsaklardaki tüm bakterileri öldürerek sindirim sisteminin işleyişini ve dengesini bozmasıdır. Antibiyotiklerin yanı sıra kanser ilaçları da ishale neden olabilmektedir.

Kronik ishal nedenleri arasında ise çeşitli hastalıklar bulunmaktadır. Ülseratif ya da misroskopik kolit, çölyak hastalığı, huysuz (irritable) bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı gibi sindirim sistemi hastalıklarından muzdarip olan bireylerde de ishal görülmektedir.

İshal Çeşitleri

İshal, süresine ve şiddetine göre çeşitlere ayrılmaktadır. Akut ishal, genellikle birkaç gün süren ve kendiliğinden geçebilen ishal türüdür. Günümüzde en yaygın olarak görülen bağırsak problemlerinin başında akut ishal gelmektedir.

Sürekli ishal ise akut ishale göre daha şiddetli belirtilerle karakterizedir. Genel olarak 2 haftadan uzun sürse de tedavinin ardından en fazla 30 gün sürmektedir.

Kronik ishal ise belli aralıklarla ortaya çıkmaktadır. En fazla 30 gün süren kronik ishalde, özellikle şiddetli belirtiler için tedavi olmak gerekmektedir.

Bebeklerde İshal

Genel olarak yaş arasında çocuk ve bebeklerde ishal sık rastlanan hastalıklardan biridir. Özellikle bebekte ishal olması için günlük dışkılama miktarına değil kıvama bakılmaktadır.

Bebeklerde ve çocuklarda ishale genel olarak bakteriler ve enfeksiyonlar neden olmaktadır. Temiz içme suyunun olmaması ve mama hazırlarken hijyen kurallarına dikkat edilmemesi gibi nedenler ishalin oluşma sebepleri arasında bulunmaktadır.

Virüsler içinde ise rota virüs, özellikle çocuklarda ishalin başlıca nedenlerinden biridir. Mide ve bağırsak sisteminde görülen ve viral enfeksiyona neden olan rota virüs, 2 yaş altındaki çocuklarda daha yaygın görünmektedir. Aşırı kusma ve ishal belirtisi ile karakterize olan virüs, yüksek oranda sıvı kaybına neden olmaktadır. Bu virüsten bebek ve çocukları koruma yöntemi ise aşıdır. Bebeklerin 6. haftası ve 4. ayı arasında ilk doz uygulanmakta, takip eden hafta arasında ise ikinci doz uygulanmaktadır. Ağız yolu ile uygulanan aşı rota virüs ve ishale karşı alınacak etkin tedbirlerden biridir.

Bebeklerde ishal tedavisinde ise anne sütü büyük önem taşımaktadır. Anne sütü hem bağırsak florasının korunmasını sağlamakta hem de bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Bebeklerin 6. ayından sonra ise çeşitli besinlerle ishale karşı önlem alınabilmektedir. Bu anlamda pirinç lapası ve patates püresi gibi yiyecekler çocuklara verilebilir.

Uzun süren inatçı ishal ise özellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda ciddi sağlık problemlerine ve ölüme neden olabilmektedir. Kronik ya da inatçı ishalin en önemli semptomu dehidrasyondur. Sıvı kaybı olarak da bilinen dehidrasyonun önüne geçebilmek için çocuk ve bebeklerde kaybedilen sıvının takviye edilmesi gerekmektedir. 5 yaşından küçük çocuklarda görülen bu tip ishal ciddi sonuçlar doğurabileceği için mutlaka sağlık kuruluşuna başvurmak gerekmektedir.

Hamilelikte (Gebelikte) İshal

Hormonlarda meydana gelen değişiklikler bağışıklık ve sindirim sistemi üzerinde etkili olarak hamilelikte ishal ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Virüsler, bakteriler, bağırsak parazitleri, gıda zehirlenmesi ve ilaçlar da gebelikte ishal nedeni olarak görülmektedir. Bununla birlikte, hamilelikte ishal yaygın görülen bir sorundur.

Gebelikte sık sık ishal probleminin görünmesinde ise ani beslenme değişiklikleri, yeni gıdalara geçişte yaşanan hassasiyet, prenatal vitaminler, takviye ilaçlar ve en önemlisi de hormonal değişimler etkili olmaktadır. Özellikle gebeliğin son 3 ayında ishal daha sık görülebilmektedir; bunun en önemli nedeni ise vücudun kendini doğuma hazırlamasıdır. Gebeliğin ilk 3 ayında da görünen ishalin nedeni ise genel olarak hormonlardaki değişimdir.

Hamilelikte ishal tedavisinde ise ilaç kullanımı çok sınırlıdır. Genellikle kendiliğinden geçen ishal için ilaç kullanmaya gerek yoktur. Bununla birlikte gebelerde şiddetli belirtiler görünüyorsa mutlaka doktor kontrolünde ilaç kullanmak gerekmektedir.

Fetüse olan kan akışının yavaşlamaması için dehidrasyona girmemeye dikkat etmek gerekir. Bu anlamda, ishal süresince sıvı kaybının mutlaka takviye edilmesi şarttır. Bol sıvı alımının yanı sıra şekerli ve gazlı içeceklerden, baharatlı yiyeceklerden ve kafeinden uzak durmak da hamilelikte ishali atlatmaya yardımcı olan yöntemlerdir.

İshal Yapan Yiyecekler

Sindirim sistemini aşırı yoran ve işlevini bozan ishal yapan şeyler mutlaka ishal süresince uzak durulması gereken yiyeceklerdir. Bu yiyecekler arasında;

• Süt ve süt ürünleri,
• Yağ ve baharat oranı yüksek yiyecekler,
• Yapay tatlandırıcılı ve fruktoz düzeyi yüksek gıdalar,
• Alkol ve kafein içerikli kahve,
• Lif oranı yüksek gıdalar,
• Karında şişkinliği artıran fasulye, lahana, bezelye, nohut, karnabahar ve mısır gibi bakliyat ürünleri.

İshal Nasıl Kesilir?

Vücutta dehidrasyona neden olan sıvı kaybını yerine koymak, ishali kesmenin en kolay yollarından biridir. Su takviyesi, sodyum ve klorür gibi elektrolitleri yenilemektedir. Doğal meyve suları da sodyum ve potasyumun kazanılmasına yardımcı olmaktadır.

Sıvı takviyesinin yanı sıra probiyotik içerikli ya da düşük lifli gıdalar da ishali kesmektedir.

İshale Ne İyi Gelir?

Mide bulantısı, karın ağrısı ve ishal belirtilerine sahip olanlar bazı yiyecekleri tüketerek semptomların hafiflemesini sağlamaktadır. Özellikle lif oranı düşük gıdalar hem ishal belirtilerinin hafiflemesini hem de kaybedilen besin değerlerinin geri kazanılmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda, ishal sırasında az ama sık aralıklarla besin tüketmek de etkili yöntemlerden biridir.

• Haşlanarak ve yağsız bir şekilde tüketilen beyaz pirinç (pirinç lapası),
• Pektin etken maddesi sayesinde dışkıyı sertleştiren elma sirkesi,
• Kızarmış ekmek,
• Potasyum içerikli muz,
• Haşlanmış ve kabukları soyulmuş patates,
• Yulaf ezmesi,
• Derisiz tavuk ve tavuk çorbası.

Bağırsaklardaki iyi bakterilerin üremesini sağlayan probiyotikler de ishali daha hızlı iyileştirmektedir. Probiyotik içeren ürünler;

• Yoğurt, kefir ve peynir gibi ürünler,
• Pancar,
• Tarhana,
• Salatalık turşusudur.

İshal Tedavisi

İshal tedavisi, belirtilerin şiddetine ve süresine göre planlanmaktadır. Yaygın olarak görülen akut ishal genellikle birkaç gün sürdüğü için tedaviye gerek yoktur. Bu durumda hastalar sıvı ve besin takviyesi ile ishali atlatabilmektedir.

Kronik ya da geçmeyen ishal vakalarında ise belirtilerin şiddetine göre ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Reçetesiz satılan ilaçlar aynı zamanda akut ishal semptomlarını hafifletmek amacıyla da kullanılabilir. Bizmut subsalisilat, loperamid ve çinko içerikli ilaçlar yalnızca semptomları hafifletmek amacıyla kullanılmaktadır.

İshalin altında yatan bir bakteri ya da enfeksiyon hastalığı bulunuyorsa hastaların antibiyotik kullanması gerekmektedir. İshale neden olan hastalık tedavi edildiğinde ishal de iyileşmektedir.

İshal Kaç Gün Sürer?

İshalin süresi ishal tipine göre değişmektedir. Akut ishal en fazla gün sürmekte ve kendiliğinden geçmektedir. Bununla birlikte sürekli ve kronik ishal bazı durumlarda 30 güne kadar sürmekte ve ilaçlı tedavi gerektirmektedir.

League of Legends oynarken sürekli olarak bağlantınız koparsa veya oyundan bilerek çıkarsanız, LeaverBuster sistemi nedeniyle düşük öncelikli sıraya dahil edilirsiniz. Bu bir olasılık olsa bile çok sık oyun terk etmeniz durumunda karşınıza gelecek bir durumdur. Peki, düşük öncelikli sıra tam olarak nedir?

Riot Games, kasıtlı veya kasıtlı olmaksızın oyundan ayrışma davranışı sergileyen oyuncuları caydırmak için LeaverBuster sistemini kullanmaktadır. Bu sistem, oyundan kaçan veya oyundan ayrılan oyuncuları düşük öncelikli sıraya (low priority queue) yerleştirir. Bu sıradayken oyuncular, oyun bulunabilmesi için normalden dakika daha uzun süre beklerler.

Düşük öncelikli sıra (low priority queue) nedir?

Genel olarak oyuncular beş oyun için düşük öncelikli sıraya yerleştirilirler. Bu sırada yer aldıklarında bir oyun bulmadan önce 5 dakika beklemeleri gerekir. Fakat bir oyuncu sürekli düşük öncelikli sıradan ayrılırsa beklemesi gereken süre hızlıca 20 dakikaya kadar çıkar.

Bununla birlikte, eğer oyuncu şampiyon seçimi sırasında bir maçtan kaçarsa, düşük öncelikli sıraya girmek zorunda kalırlar. Burada düşük öncelikli sırada veya normal sırada yer almanızın bir önemi yoktur. Fakat, kendi takımından veya rakip takımdan bir başkasının bağlantısı kesilirse söz konusu oyuncunun tekrar düşük öncelikli sıraya girmesine gerek kalmaz.

Dahası, bir oyuncu dereceli (ranked) maç sırasında oyundan ayrılırsa LP kaybedecektir. Dereceli oyunlarda ilk kez oyundan kaçınmaya çalışırsanız 3 LP kaybedersiniz. Benzer davranışı birden fazla gerçekleştirmeniz durumunda her seferinde 10 LP kaybetmek durumunda kalırsınız.

Düşük öncelikli sıradan ayrılmak ve cezalardan kaçınmak için, oyuncuların herhangi bir oyunda önceden ayrılmadan en az beş eşleştirmeli oyunu tamamlaması gerekir. Bir eşleşmeyi reddetmek veya kabul etmemek düşük öncelikli sıra zamanlayıcısının sıfırlanmasına neden olacaktır.

Şampiyon seçim ekranında oyundan ayrılmak

Şampiyon seçim ekranında oyundan ayrılmak, hem dereceli hem de normal oyunda LeaverBuster sisteminin devreye girmesine neden olur. Nitekim, bir sonraki eşleşmede şampiyon seçim sırasında çıkmadığınızda sayaç 8 saat sonra sıfırlanır. Ancak, sıra zaman aşımı ihlalinde herhangi bir sıfırlanma gerçekleşmez.

• İlk defa bir ihlal gerçekleştirmesi durumunda oyuncu 6 dakika boyunca eşleştirme sırasına katılamaz.
• İkinci, üçüncü ve dördüncü ihlallerde oyuncu 15 dakika boyunca eşleştirme sırasına giremez.
• Beş veya daha fazla ihlal gerçekleştirildiğinde oyuncu 20 dakika boyunca eşleştirme sırasına katılamaz.
• Bunlara ek olarak, oyuncu dereceli sıradaysa ilk ihlalde 3 LP, diğer ihlallerde ise 10 LP kaybeder.

Oynanan bir oyundan erkenden ayrılmak

LeaverBuster sistemi, 5 dakika boşta kalan oyuncuları otomatik olarak oyundan atar. Bir oyun, sunucu sorunları veya her oyuncu maçı terk ettiği için sonlanamazsa herhangi bir ceza uygulanmaz. Bunun dışında cezalandırmada takip edilen belirli kurallar vardır.

• Tüm maçlarda terk edilen oyun için oyuncuya herhangi bir XP (TP) verilmez.
• Normal maçlarda oyuncunun hesabına bir "Leave" damgası bırakılır. Bu damgaya sahip olan oyuncular bir sonraki dereceli oyunlarında daha az LP kazanırlar.
• Dereceli maçlarda oyuncunun hesabına bir "Loss" damgası bırakılır. Bu damgaya sahip olan oyuncular bir sonraki dereceli oyunlarda daha az LP kazanırlar.

Uygulanan ceza değerleri, oyuncunun performansına ve oyun zamanına göre değişiklik gösterir. Bir oyuncu LP'yi aşacak olsa bile hesabında bir "Leave" veya "Loss" damgası varsa LP'nin altına düşer. Bu nedenle oyuncunun terfi işlemi gerçekleştirilmez.

LeaverBuster nedir?

LeaverBuster, League of Legends için geliştirilmiş bir otomatik sistemdir. Bu sistem, oyuncuları tekrar tekrar maçları terk etmemeleri konusunda bir caydırma girişimidir. Oynanan toplam oyun sayısı ve her bir ayrılma arasındaki süreye bağlı olarak değişen bir ceza sistemi vardır.

Uygulanan ceza sisteminde oyuncu ilk olarak uyarılmaktadır. Daha sonra oyuncu, belirli sayıda oyun için düşük öncelikli kuyruğa alınır. Otomatik bir biçimde çalışan LeaverBuster sistemi hesapları askıya almaz. Bununla birlikte eşleşmelerden kaçınmak, oyunlardan çıkmak veya oyunda boşta kalmak (AFK kalmak) hesabın ceza almasına neden olabilir.

LeaverBuster yalnızca eşleştirmeli oyunlar için geçerlidir. Bu nedenle sadece normal, dereceli, yapay zekaya karşı ve özel oyun modlarında geçerlidir. Alıştırma maçlarında, öğretici oyunlar (tutorial) ve özel oyunlarda bu sistemin herhangi bir etkisi yoktur. Dereceli oyunlar LeaverBuster sisteminde diğer oyun modlarına göre daha önceliklidir.

LeaverBuster cezası nasıl kaldırılır?

LeaverBuster cezasının nasıl kaldırılacağını merak ediyor olabilirsiniz. Bunun için yukarıda söylediğimiz gibi aslında 5 eşleştirmeli oyunu tamamlamanız gerekir. Bu kuralı yerine getirdiğiniz zaman LeaverBuster cezanız ortadan kaldırılmış olur. Fakat süreci hızlandırabilmek için kullanabileceğiniz "ufak bir yöntem" vardır.

• League of Legends'ta bir maçın uzunluğu bulunduğunuz dereceli kümesine göre değişiklik gösterir.
• Silver kümede ortalama süre saniyeyken, Gold kümede saniyedir.
• Kümelerde yukarı doğru çıkıldıkça oyun bitiş süresi azalır. Örneğin, Master kümede oyun bitişi saniyedir.
• Ortalamayı 30 dakika kabul edecek olursak LeaverBuster cezasını kaldırmak için yaklaşık dakika gereklidir.

LeaverBuster cezasını kaldırmak için ise dakika beklemek zorunda değilsiniz. Çünkü Teamfight Tactics sayesinde süreci hızlandırabilirsiniz. Yapmanız gereken bir Teamfight Tactics oyununa girmek ve hızlıca ölerek oyundan ayrılmaktır. Böylece sistem sizin maçı tamamladığınızı düşünerek LeaverBuster cezanızı kaldıracaktır.

Türkülerimizde, şiirlerimizde, motiflerimizde yer alarak kuşaklar arası yolculuk yapan turnaların Anadolu’daki neslinin devamı için doğal yaşam alanlarının korunması gerekiyor.

Turna uzun bacaklı, uzun boyunlu, büyük ve zarif bir kuştur. Gövdesi gri, başı ve boynu siyahtır, yanaklarından aşağıya inen beyaz şerit gözükür. Gaga, boyun ve kanatlar uzun, kuyrukları kısadır. Kuyruk tüyleri kabarık ve süslüdür. Genellikle sürüler halinde görülür. Sesi bir borazanı andırır; çatlak ve yanklıdır, uzaktan hoş gelir. Uçarken düz ya da V şekilli sıralar oluşturur.

Genellikle sazlık içeren sulak alanlarda yaşarlar. Tohumlar, meyveler ve küçük hayvanlarla beslenirler. Tarımsal alanlarda yiyecek bulmak için geceleme alanlarından yaklaşık 20 kilometreye uzağa uçabilirler. 

Turnalar; kış aylarında güneye, ilkbahar ve yaz aylarında ise kuzeye sayıları 'ü bulan gruplar halinde göç ederler. Kuzeyden güneye göç Temmuz'da başlar, Ekim ayının başına kadar devam eder. Üremek için kuzeye Mart ayında yeniden dönerler. Üreme dönemi Nisan sonu ile Mayıs başlarında başlar. Üreme sezonu boyunca nehir ve göl çevresindeki ıslak çayırları ve mevsimsel taşkınları kullanır. Yuvalarını yere yaparlar ve genellikle iki yumurta bırakırlar. Üreme sonrası tüy değiştirirler. Üremenin olmadığı dönemlerde taşkın alanlar, çalılı bataklıklar, sığ korunmalı körfezler, pirinç tarlaları, çayırlar ve bozkır benzeri alanlarda bulunurlar.  

Ülkemizde görülen turnaların çok büyük çoğunluğu Karadeniz’in kuzeyinden gelen göçmen kuşlardır. Sayıları bilinmeyen, tahminen bin civarında olan bu topluluk, ana ve tali göç yollarını kullanır. Ana göç yolu, Kırım’dan Karadeniz’in ortasından aşağıya iner, Orta Karadeniz kıyılarında ülkemize girer, oradan aşağıya İç Anadolu üzerinden Doğu Akdeniz kıyılarına inerler. Burada kuşların bir kısmı Kıbrıs ve devamında doğrudan Akdeniz üzerinden uçarak Mısır kıyılarına ulaşırken, diğerleri Adana ve Antakya ovaları üzerinden İsrail’e doğru iner, oradan Afrika’ya geçerler. Bu topluluğun küçük bir kısmı, kadar kuş, düzenli olarak Adana’daki Akyatan Lagünü ve Yumurtalık Lagünlerinde, az sayıda da Göksu Deltası, Sultansazlığı ve Ceylanpınar’da kışlamaktadır. 

Neden koruyoruz?

Dünyada 15 türü bulunan turnanın iki türü Türkiye'de yaşamaktadır. Bunlardan birisi Grus grus'tur.  sayılı Kara Avcılığı Kanunu’na göre de Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesinde yer alan turnanın avlanması yasaktır. IUCN Kırmızı Liste’ye göre dünya genelinde ‘Düşük Öncelikli’ ancak Türkiye popülasyonu ‘Tehdit Altında’dır. Turnaların nesli ülkemizde üreme ve yaşam alanlarının olan ıslak çayırların çevresindeki göl ve nehirlerin su rejimine müdahale ve drenaj, kurutma çalışmaları ve alanların tarıma açılması daha büyük tehditlerdir; sulak alanlarda kurutma, kirlilik gibi sorunlar, yasa dışı avcılık ve plansız yapılaşma, insan kullanımları nedeniyle azalmaktadır.

Türün kışladığı önemli alanlar arasında Çukurova Deltası’nda bulunan Yumurtalık, Ağyatan, Akyatan lagünleri, Tuzla Gölü ve bunlara ek olarak Göksu Deltası ön plana çıkmaktadır. Turnaların üreme alanlarındaki güncel durumu düzenli çalışmalarla ortaya koyulurken, kışlama alanlarına dair sağlıklı bilgiye ihtiyaç vardır. Türün kışlama dönemindeki popülasyonu, davranışlarının yanı sıra türe yönelik tehditler hakkında yapılan çalışmalar, Anadolu’da yaşayan turnaların etkili bir şekilde korunması açısından önem taşıyor. 

Ne yapıyoruz?

Ülkemizde kışlayan turnaların yüzde 95’i Çukurova Deltası’nda barınıyor. Türün önemli kışlama alanlarından biri olan Çukurova Deltası, uluslararası öneme sahip bir sulak alandır. WWF-Türkiye olarak turnanın kışlama alanındaki güncel durumunu ortaya koymayı amaçlayan Turnalar Hep Uçsun Projesi’ni Brisa'nın desteğiyle yürüttük. Çukurova Deltası’nda ve kış sezonunda yürütülen çalışmayla türün popülasyonu, davranışları inceleneyip; türe yönelik tehditleri ortaya koyup ve yöre halkının farkındalık çalışmalarını gerçekleştirdik. Projede elde edilen bilgiler, türün korunması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından sivil toplum kuruluşlarının ve uzmanların katılımıyla hazırlanan Ulusal Turna Eylem Planı’nın uygulanmasına destek oluyor.
 

        A. UYARILAR

1. Sigortalı olarak poliçe üzerinde belirtilen adres ve telefon bilgilerinizi mutlaka kontrol ediniz. Size gerekli bilgilendirmelerin yapılabilmesi ve hasar anında ulaşılabilmesi için geçerli bir GSM numarasının ve doğru adresin mutlaka belirtilmiş olması gerekmektedir. Poliçede basılı olarak bu bilgiler bulunmuyorsa, ilgili Sigorta Şirketi veya acentenizi arayarak güncelleme işlemini mutlaka gerçekleştirin.
2. Poliçe üzerinde belirtilen ve Zorunlu Deprem Sigortasına ait Özel Şartları mutlaka okuyunuz.
3. Sigorta hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için, talep halinde sigortacı tarafından verilecek ZORUNLU DEPREM SİGORTASI GENEL ŞARTLARI’nı dikkatlice okuyunuz.
4. Teminat dışı hâller için ZORUNLU DEPREM SİGORTASI GENEL ŞARTLARI’na bakınız.
5. Tapu’da ticarethane olarak kayıtlı taşınmazlar ve tamamı ticarethane olarak kullanılan binalardaki taşınmazlara Zorunlu Deprem Sigortası düzenlenemez.
6. Sözleşmenin kurulması sırasında, sigorta süresince ve rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigortacıya eksik veya yanlış bilgi vermekten kaçınınız. Aksi taktirde, tazminat ödeme süresi uzayabilir, tazminatı eksik alma veya alamama hâlleri ortaya çıkabilir.
7. Poliçe düzenlenirken mutlaka konutunuzun/dairenizin toplam brüt yüzölçümünü belirtiniz. Konutunuzun yüzölçümünün düşük beyan edilmesi hasarın eksik olarak ödenmesine neden olacaktır.
8. Poliçe primine etki eden bina inşa tarzı ve bina inşa yılı bilgilerini poliçede doğru olarak yazıldığını kontrol ediniz. Yanlış beyan hasarın eksik olarak ödenmesine neden olacaktır.
9. Orta ve ağır derecede deprem hasarı bulunan binalar sigortalanamaz.  Binanın poliçe düzenlenmeden önce hasarlı olduğunun tespit edilmesi halinde hasar ödemesi yapılamaz.
10. Sigorta priminin ödenmemesi durumunda sigortacı tek taraflı olarak sözleşmeyi fesih hakkına sahiptir.
11. Sigorta priminin tamamı peşin olarak ödenir. Primin ödenmemesi durumunda, aksi kararlaştırılmadıkça, sigortacının sorumluluğu başlamaz.
12. Poliçenizin varlığını ve bilgilerini seafoodplus.info linkini tıklayarak kontrol edebilirsiniz.

      B. GENEL BİLGİLER

Zorunlu deprem Sigortası tarife ve talimatıyla belirlenen asgari prim tutarından düşük olmamak üzere hesaplanan ve poliçede yer alan prim tutarına, anılan tarife ve talimatta yer alan maktu prim dahildir.

     C. HASAR-RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ

1. Konutunuz/dairenizde deprem hasarı meydana gelmesi durumunda en kısa sürede, DOĞAL AFET SİGORTALARI KURUMU’na (ALO DASK veya DASK adına, Zorunlu Deprem Sigortası poliçesini düzenleyen Sigorta Şirketi ve/veya Acentesine)başvuruda bulununuz.
2. Bildirim esnasında, doğal afet sigortaları tarafından verilen talimatlar çerçevesinde hareket ediniz.

     D. TAZMİNAT

Sözleşmenin kurulması sırasında verilen teminat tutarının doğru olduğuna dikkat ediniz. Rizikonun gerçekleşmesi durumunda Doğal Afet Sigortaları Kurumu tarafından ödenecek azami tutar poliçe üzerinde yazılı sigorta bedelinden fazla olamaz.

      E. TAZMİNAT ÖDEMESİ

1. Tanzim edilecek sözleşmede uygulanacak muafiyet ve uygulama koşulları poliçede belirtilmiştir.
2. Gerekli bilgi ve belgelerin eksiksiz şekilde Doğal Afet Sigortaları Kurumuna ulaşmasındanitibaren mevzuat ve ilgili genel şartta öngörülen azami süre içinde  Kurum tarafından gerekli incelemeler yapılarak tazminat işlemleri tamamlanacaktır.
3. Doğal Afet Sigortaları Kurumu tahkim sistemine üyedir.

     F. ŞİKAYET VE BİLGİ TALEPLERİ

Sigortaya ilişkin her türlü bilgi talepleri ve şikayetler için ilgili sigorta şirketlerine başvuruda bulunulabilir seafoodplus.info Sigortacı, başvurunun kendisine ulaşmasından itibaren 15 işgünüiçinde talepleri cevaplandırmak zorundadır.

     G. KAPSAMDAKİ BİNALAR

Zorunlu Deprem Sigortası genel anlamıyla, belediye sınırları içinde kalan meskenlere yönelik olarak geliştirilmiş bir sigorta sistemidir.  sayılı Afet Sigortaları Kanunu gereğince, aşağıda tanımlanmış binalar güvence altına alınır:

• Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar,
• sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler,
• Bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler,
• Doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler.

Zorunlu Deprem Sigortası ayrıca yukarıdaki koşullara uyan;

• Kat irtifakı tesis edilmiş binalar,
• Tapuda henüz cins tashihi yapılmamış ve tapu kütüğünde vasfı "arsa vs." olarak görünen binalar,
• Tapu tahsisi henüz yapılmamış kooperatif evleri,için de geçerlidir.

     H. KAPSAM DIŞINDA KALAN BİNALAR

Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışında kalan bina türleri aşağıdaki gibidir:

• 9/11/ tarihli ve sayılı Kamu Konutları Kanununa tâbi olan veya kamu hizmet binası olarak kullanılan binalar ve bağımsız bölümler,
• Köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılan binalar,
• Tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar,
• Projesi bulunmayan ve mühendislik hizmeti görmemiş binalar,
• Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde tadil edildiği veya zayıflatıldığı tespit edilen binalar,
• Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde ilgili mevzuata ve projeye aykırı olarak inşa edilen binalar,
• Yetkili kamu kurumları tarafından yıkılmasına karar verilen binalar ile mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalar.”

     İ. ZORUNLU DEPREM SİGORTASI TEMİNAT KAPSAMI

DASK, Zorunlu Deprem Sigortası ile depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasının doğrudan neden olacağı maddi zararları, poliçenizde belirtilmiş limitler dahilinde nakit olarak karşılar.

Binanız tamamen ya da kısmi olarak zarar görmüş olsa da teminat altındadır.

Aşağıda belirtilen bina bölümleri, bir arada ya da ayrı ayrı teminat kapsamındadır:

• Temeller
• Ana duvarlar
• Bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar
• Bahçe duvarları
• İstinat duvarları
• Tavan ve tabanlar
• Merdivenler
• Asansörler
• Sahanlıklar
• Koridorlar
• Çatılar
• Bacalar
• Yapının yukarıdakilerle benzer nitelikteki tamamlayıcı bölümleri

     J. TEMİNAT KAPSAMI DIŞINDAKİ DURUMLAR

Zorunlu Deprem Sigortası,binanızdaki deprem ve depremden kaynaklanan maddi hasarları karşılar.

Aşağıdaki durumlarda oluşan zararlarınız teminat kapsamı dışındadır:

• Enkaz kaldırma masrafları
• Kar kaybı
• İş durması
• Kira mahrumiyeti
• Alternatif ikametgah ve işyeri masrafları
• Mali sorumluluklar ve benzeri başkaca ileri sürülebilecek diğer bütün dolaylı zararlar
• Her türlü taşınır mal, eşya ve benzerleri
• Tüm bedeni zararlar ve vefat
• Manevi tazminat talepleri
• Deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının dışında kalan hasarlar
• Depremdenbağımsız olarak, binanın kendi kusurlu yapısı nedeniyle zamanla oluşmuş zararlar

     K. AZAMİ TEMİNAT LİMİTİ

DASK her yıl inşaat maliyetlerindeki artışa göre belirlediği azami bir tutarda teminat sağlar. DASK tarafından verilen azami teminat tutarı, 25 Kasım  tarihinden itibaren bütün yapı tiplerinde  Bin TL’dir.

Azami teminat tutarı tespit edilirken, yıkılan meskenin yeniden inşa edilmesinin maliyeti (arsa değeri hariç) dikkate alınır. Sigortalının teminat tutarı (sigorta bedeli) -azami teminat tutarını geçmemesi koşuluyla- meskenlerinin büyüklüğüne ve yapı tarzına göre belirlenir.

Eğer meskenin değeri DASK tarafından verilen azami teminat tutarını aşıyorsa, sigortalı isteğe bağlı olarak, aşan kısım için sigorta şirketlerinden ek teminat alabilir. Bunun için özel sigorta şirketlerinden konut sigortanızın olması gereklidir.

     L. PRİM HESAPLAMA

Sigortanız için ödemeniz gereken prim tutarı Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı ile belirlenir. Prim tutarınızı hesaplamak için öncelikle deprem sonrasında alabileceğiniz en yüksek limiti belirleyen sigorta bedeli (teminat tutarı) bulunmalıdır. Teminat tutarınız, tarife fiyatı ile çarpıldığında prim tutarınız da hesaplanır.  7 risk bölgesi ve 2 farklı yapı tarzına göre belirlenmiş 14 tarife fiyatı bulunur:

Detaylı bilgi için, seafoodplus.info linkini tıklayınız.

     M. HASAR İHBAR NOKTALARI

Zorunlu Deprem Sigortası sahiplerinin, teminat kapsamındaki deprem ve deprem kaynaklı zararlarının bildirimi için aşağıda belirtilen ihbar noktalarını aramaları gerekmektedir.

İhbar noktalarından alacağınız bilgi ve yönlendirmelerle,hasarınızın tespit ve tazmini için gerekli işlemleriniz en hızlı şekilde uygulamaya alınır.

     N. HASARDA GEREKLİ BELGELER

DASK’ın Zorunlu Deprem Sigortası’ndan küçük ya da büyük maddi zararlar için tazminat talep edilebilir. Depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami ve yer kaymasının doğrudan neden olduğu maddi zararlarınızın,poliçenizde belirtilmiş limitler dahilinde tazmini için gereken bilgi ve belgeler şöyledir:

• Hasar Bildirimi (TC kimlik veya poliçe numarası ile)
• Güncel Tapu Bilgisi
• Hasar Yeri Açık Adresi (Eksper gönderimi ve değerlendirmesinin kolaylığı için)
• Sigortalı Telefonu (Sabit ve/veya cep)

Ayrıca, sigortalı bina üzerinde Zorunlu Deprem Sigortası poliçesinin yanı sıra deprem teminatı içeren başka bir sigorta poliçesi de bulunuyorsa, bu konuda DASK'a bilgi verilmelidir.

     O. HASAR TESPİT GÖREVLİLERİ

Deprem sonrasında hasar ihbarınızı yaptıktan sonra olay yerine,sürecin yönetimine uygun olan en kısa sürede, DASK adına görevlendirilen bağımsız hasar tespit görevlileri gönderilir.

Hasar tespit işlemleri, DASK adına görevlendirilen bağımsız hasar tespit görevlileri tarafından yerine getirilir. Bu tespitlerin sonucunda belirlenen tazminat ödemeleri de doğrudan DASK tarafından yapılır.

İnceleme ve tespit raporlarını hazırlayan görevliler,sigortacılık sektöründe ilgili branşta çalışma ruhsatı bulunan deneyimli hasar eksperlerinden oluşur. Eksperlerin deprem hasar raporlarını sigortacılık standartlarına uygun şekilde oluşturabilmeleri için, kendilerine DASK tarafından ek eğitimler sunulur.

Hatırlatmak isteriz ki tespit raporlarının yetkilendirilmiş eksperler tarafından hazırlanması,teminat sürecinin işleyişi açısından büyük önem taşır. Hasar tespiti için gönderilen eksperlere olay yerinde yapacakları incelemelerde her türlü kolaylığın ve bilginin sağlanması, rapor oluşturma ve dolayısı ile hasar tazmin süreçlerinide hızlandırır.

     P. HASAR TİPLERİNE GÖRE BİNA SİGORTALAMASI

Binanızı, daha önceki bir depremde hasar görmüş olsa bile, hasar kategorisinin gerektirdiği kriterlere bağlı olarak sigortalayabileceğinizi hatırlatmak isteriz.

Söz konusu kriterleri şu şekilde özetleyebiliriz:

Hasar görmüş binalar, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından“Hafif-Orta-Ağır" olarak üç bölümde sınıflandırılır.

Ağır Hasarlı Binalar: Resmi kurumlar tarafından yıkımına karar verilen ve “ağır hasarlı” olarak tespit edilen binaların sigortalanması mümkün değildir.

Orta Hasarlı Binalar: Bu kategorideki sigortalandırma, binaların onarılması ve/veya güçlendirilmesi zorunluluğu taşır; bu işlemlerin yerine getirildiğinin resmi olarak belgelendirilip sunulması koşuluyla mümkündür. Söz konusu belge, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafındanverilen, binanın “oturabilir” durumda olduğu gösteren uygunluk belgesidir.

Hafif Hasarlı - Hasarsız Binalar: Bu binaların sigortalanmasında, sigortalının beyanı esas alınır ve sigorta poliçesi buna göre yapılır.

     R. TAZMİNAT ÖDEME SÜRECİ

Zorunlu Deprem Sigortası tazminatının hesaplanmasında, rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte, binanın yeniden inşasının mevcut piyasa koşullarındaki güncel maliyeti esas alınır.

Bununla beraber sigorta tazminatı, hiç bir durumda poliçede tanımlanmış sigorta bedelinden fazla olamaz. Her bir hasarda, sigorta bedelinin %2'si oranında “tenzili muafiyet” uygulanır.

Mevcut uygulamada, doğrudan sigortalı tarafından ya da yetkili sigorta şirketleri aracılığıyla yapılan hasar ihbarları, DASK tarafından değerlendirilerek hasar dosyası açılır ve hasarın tespiti için hasar tespit görevlileri atanır.

Zorunlu Deprem SigortasıGenel Şartları’na göre belirlenen tazminat tutarı, hasarın olduğu yerleşim bölgesindeki banka şubelerine “İsme EFT/Havale” yolu ile gönderilir. Bu banka şubeleri kanalıyla poliçe ve hasarlı konutun sahipliği kontrol edilerek, ilgili hak sahibine tazminat ödemeleri yapılır.

S. KATILIM SİGORTACILIĞI  

Katılım Sigortacılığı hakkında bilgilendirmeye seafoodplus.info linkinden ulaşabilirsiniz.