Düzeltilmiş Kalsiyum Yüksekliği Nedir

Belirtileri genellikle başka hastalıklarla karıştırılan hiperparatiroidin kemikleri zayıflattığına dikkat çeken Prof. Dr. Yeşim Erbil, “Bu hastalarda paratiroid bezi aşırı çalıştığı için kanda parathormon seviyesi artar. Bu da kemiklerden kalsiyumun çekilip, kanda yükselmesine yol açar” dedi ve hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı

HABER/ NAZAN DOĞANER HALICI

Paratiroid bezi; boynumuzda tiroidin hemen yanında, sağında ve solunda ikişer tane olmak üzere, 4 adet bulunan ve parathormon adı verilen hormonu salgılayan bir bezdir. Bu bezlerin büyüklüğü, mercimek veya portakal çekirdeği kadardır. Parathormon, kemik yoğunluğu üzerinde etkisi olup, vücutta kalsiyum dengesini düzenler. Aşırı salgılanması, hiperparatiroidizme yol açar. Yani kanda kalsiyum değeri yükselir, kemiklerde erime başlar.

ROMATİZMAYLA KARIŞTIRILIR!

Parathormon salgılamasıyla ilk etki, kemiklerde başladığından hasta yaygın kemik ve adale ağrılarından şikayet eder. Sürekli yorgunluk sık görülen sorundur. Ayrıca kabızlık, iştahsızlık, hafıza sorunları ve depresyon gibi sorunlara yol açar. Diğer önemli bir husus da bu halde yapılan kemik yoğunluğu ölçümlerinde kemik erimesi (osteoporoz) tespit edileceğinden hastaya bir de kalsiyum takviyesi yapılabilir, bu büyük bir hatadır.

YÜKSEK KALSİYUM KALBE ZARAR VERİR

Yüksek kalsiyumun kalp ve kalpte elektrik iletimi üzerine olumsuz etkisi vardır. Özellikle 12mg/ dl üzerindeki değerlerde hastalarda ritim bozukluğu, çarpıntı, hipertansiyon ve daha ileri hallerde ani kalp durması görülebilir. Bu hastaların acilen hastaneye yatırılmaları ve hızla kalsiyum değerlerinin düşürülmesi gerekir. Kanda kalsiyumun yükselmesi böbreklere de zarar verir.

Kadın hastalarda tekrarlayan böbrek taşı tespit edildiğinde, mutlaka kanda kalsiyum ve parathormon ölçülmelidir. Zira taş tedavi edilse bile tekrarlayacaktır. Yüksek kalsiyum değeri ayrıca depresyona da yol açar.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tanı koymak ve başka hastalıklardan ayırmak için 24 saatlik idrarda kalsiyum seviyesine bakılmalıdır. Paratiroid adenomun yerinin ultrasonografi ve sintigrafi ile ortaya konması ameliyat başarısını artırır. Bazı paratiroid adenomları çok güç ulaşılan yerlerdedir bu nedenle endokrin cerrahisi tecrübesi önemlidir. Cerrahi olarak çıkarılmasıyla hastanın şikayetleri birden düzelir, kemik ve kas ağrıları kaybolur, hazım sistemi ve psikolojik bozukluklar ortadan kalkar. Ameliyat, boynun yanında cm'lik bir kesiden yapılır ve hasta aynı gün evine gidebilir.

ameliyatböbrek taşıdepresyonHaberkabızlıkKadın

Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar

Kalsiyum vücudumuzda en çok bulunan mineraldir. Erişkin bir insanda ortalama kg kalsiyum bulunur. Sağlıklı bir insanda kalsiyum değeri kanın mililitresinde mg ile mg arasında tutulmalıdır. Ancak kalsiyum eksikliği olması halinde kalsiyum takviyesi doktor kontrolüyle alınmalıdır. Kalsiyum, diş ve kemik oluşumunda ve gelişiminde oldukça önemli bir rol oynar. Vücutta bulunan total kalsiyumun yüzde 99’u fosfat ile birlikte kompleks oluşturarak iskelet sisteminde (kemik ve dişlerde) yer alırken, yüzde 1’lik kısmı ise hücre içi ve hücre dışı sıvılarda çözünmüş olarak bulunur. Kalsiyumun kemik ve diş gelişimi dışında, kan pıhtılaşmasını sağlamak, eklemleri yapılandırmak, kas kasılmasını sağlamak, kalp atışlarını düzenlemek ve sinir sisteminin onarılmasına yardımcı olmak gibi oldukça önemli diğer görevleri de mevcuttur. Aynı zamanda kilo vermeyi hızlandırıcı ve doğum sonrası süt oluşumuna yardımcı özellikleri de vardır. Kalsiyum eksikliğinde, bu minerali besinlerden almanın yanı sıra takviye ile de alabiliriz.

Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Kemik erimesi, raşitizm, osteomalazi gibi bazı kemik rahatsızlıkları kalsiyum eksikliğinde görülen hastalıklardır.

Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?

Kalsiyum içeren gıdaların yetersiz miktarda tüketilmesi, D vitamini eksikliği, magnezyum eksikliği, kalsiyum eksikliğinin başlıca sebepleridir. Bunun yanı sıra bazı kanser ilaçları ve kortikosteroid türevi ilaçlar da kalsiyum düşüklüğü yapabilir. Yüksek oranda sodyum (tuz) ve fosfor alımı da kalsiyum eksikliğine neden olabilir. Ayrıca kronik böbrek hastalığı ve paratiroid hastalıklarında da kalsiyum düşüklüğü görülebilir.

Kalsiyum Eksikliğinin Belirtileri

Başlıca kalsiyum eksikliği belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Kemiklerin zayıflaması, tırnaklarda deformasyon ve kırılmalar, deride kuruluk
• Kas ağrıları ve kramplar, tetani, kısmi ya da yaygın epileptik nöbetler
• Ağız çevresinde ve parmaklarda uyuşukluk ve karıncalanma hissi
• Çocuklarda dişlerin gelişim bozuklukları, diş çürümeleri
• Uyku problemleri
• Sık sık hastalanma
• Kilo vermekte zorlanma
• Adet öncesi ağrı ve şişkinliklerin artması
• Katarakt ve görme bozuklukları

Ayrıca kafa içi basınç artışı, mental durgunluk, sinirlilik, düşük entelektüel kapasite, kaygı ve kişilik bozuklukları, depresyon ve psikoz da kalsiyum düşüklüğü belirtileri arasında yer alır.

Kalsiyum Yüksekliği Nedenleri

Kalsiyum düşüklüğü kadar yüksekliği de görülebilir. Bunun en yaygın sebebi hiperparatiroidizmdir. Ayrıca kan, meme ve akciğer kanserlerinde de yüksek kalsiyum seviyeleri gözlenebilir. Bunun diğer nedenleri şunlardır:

• Bazı ilaçlar
• Hipertiroidizm
• Kalsiyum karbonat
• Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri
• Lityum
• Akciğer hastalıkları
• Böbrek yetmezliği

Kalsiyum Düşüklüğüne Karşı Kimler Takviye Almalı?

Kalsiyum eksikliği kadınlar gibi özellikle sporcu ergenlik çağındaki kız çocukları, laktoz intoleransı olanlar, süt ve süt ürünlerine alerjisi olanlar ve yaşlı kişiler kalsiyum değerlerini daha sıklıkla kontrol etmelidir. Bazı rahatsızlıklar ve beslenme tarzları kalsiyum eksikliğine neden olabilir.

• Vegan beslenenler,
• Vücudun daha çok kalsiyum atmasına neden olabilen yüksek proteinli veya yüksek sodyumlu beslenme tarzı olanlar,
• Vücudunda kalsiyum emilim yeteneğini azaltan bir sağlık durumuna sahip olanlar,
• Uzun süre kortikosteroid tedavisi alanlar,
• Osteoporozu olanlar, doktor kontrolüyle kalsiyum eksikliğine karşı takviye alabilir.

Kalsiyum takviyesi yaparken 3 faktöre dikkat edilmelidir. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Kalsiyumun Türü: Takviyenin içerdiği kalsiyumun ne olduğunu bulmak için etiketi kontrol ediniz. Kalsiyum sitrat, yiyecekle birlikte veya yemeksiz alınabilir. Kalsiyum karbonatın gıda ile alınması gerekir. Yemek sırasında üretilen mide asidi vücudunuzun kalsiyum karbonatı emmesine yardımcı olur.

Günlük Alınması Gereken Miktar: Kalsiyum küçük dozlar (genellikle mg’dan az olacak şekilde) halinde alındığı zaman daha iyi emilir. Günlük mg kalsiyum almanız gerekirse, bunu günde 2 defaya bölmeniz kalsiyum emilimini kolaylaştırır.

İlaçlar ve Takviyeler: Kalsiyum takviyeleri, antibiyotikler, bifosfonatlar ve yüksek tansiyon ilaçları dahil olmak üzere birçok ilaçla etkileşime girebilir. Kalsiyum takviyeleri ve ilaçlarınız arasındaki olası etkileşimler hakkında doktorunuza danışın. Kalsiyumun emilebilmesi ve vücuttaki işlevini yapabilmesi için D vitaminine ihtiyaç vardır. D vitamini seviyenizi iyi izleyin ve eksikse doktor kontrolünde mutlaka tamamlayın. D vitamininden zengin besinler tüketebilirsiniz. Somon ve ton balığı gibi yağlı balıklar, süt ve yumurta gibi besinler D vitamini seviyenizin yükselmesine yardımcı olabilir. Tabii mümkünse D vitamini kaynağı güneşten yararlanın. Kalsiyum takviyesi vitamin ve demir ilaçlarıyla aynı anda alınmamalıdır. Zira kalsiyum vücudunuzun demir, çinko ve magnezyum emilimini etkileyebilir.

Kalsiyum Eksikliği Nasıl Giderilir?

Kalsiyum eksikliği için kalsiyum içeren besinler tüketilmesi önerilir. Ciddi düşüklükte başvurulacak kalsiyum takviyeleri de doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Zira aşırı kalsiyum böbreklerde ciddi sorunlara neden olabilir. Kalsiyum içeren besinleri de tüketirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin süt ve süt ürünleri doymuş ve trans yağ oranı yüksek olabilir. Bu da kalp ve damar hastalıklarını tetikleyebilir.

Kalsiyum İçeren Besinler

Süt ve süt ürünleri (peynir ve yoğurt), tere, lahana, Brüksel lahanası, karalahana, brokoli, roka, pekmez, tofu, bamya, badem, incir, portakal, balık (sardalya gibi yağlı balıklar), kuru fasulye, mercimek, susam, yer fıstığı, karides, kuşkonmaz ve sarımsak gibi besinler kalsiyum içeriği açısından zengindir. Veganlar ve laktoz tüketemeyen kişiler için kalsiyum kaynakları tofu, zenginleştirilmiş soya, badem ve pirinç sütü olabilir. Yine veganlar ve vejetaryenler için yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak hariç), esmer ekmek, susam, kuru incir ve yukarıda sayılan bakliyatlar iyi birer kalsiyum kaynağı olabilir.

Kalsiyum Eksikliği Nedir?

Kalsiyum vücutta en çok bulunan hayati önem taşıyan minerallerden biridir. Kalsiyum vücutta sentezlenemez. Besin yoluyla veya gıda takviyeleri ile alınması gerekir. Yetişkin bir insanda kg kalsiyum bulunur. İnsan vücudunda bulunan total kalsiyum %99 ‘u kemiklerde depolanırken, %1’lik kısmı hücre içi ve hücre dışı sıvılarda çözünmüş olarak yer alır. 

Sinir iletiminde, kasların kasılmasında, kemik ve dişlerin oluşması ve korunmasında, kanın pıhtılaşmasında, metabolizmanın düzenlenmesinde önemli rol oynar. D vitaminin emilimine yardımcı olurken, hormon ve enzimlerin yapısına katılır. 

Vücut için bu kadar değerli bir mineral olan kalsiyumun çeşitli nedenlerle vücuda alınmaması ‘’kalsiyum eksikliği’’ olarak adlandırılır. Günlük alınması gereken miktarından az kalsiyum tüketimi bir süre sonra kalsiyum eksikliğine dönüşerek ciddi belirtiler ve hastalıklar ortaya çıkmasına neden olur.

Kalsiyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Kalsiyum eksikliği belirtileri kişiden kişiye değişir. Kalsiyum eksikliğinin diğer belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Tırnak renk değişimleri ve tırnak kırılmaları, 
• Aşırı yorgunluk hissi,
• Kalp ritim bozuklukları,
• İştahsızlık,
• El ve ayak parmak uçlarında karıncalanma ve his kaybı,
• Kas krampları,
• Ciltte kuruluk,
• Epileptik nöbetler,
• Uykusuzluk,
• Katarakt,
• Adet şişkinliklerinin artması, 
• Sinirlilik,
• Kaygı ve kişilik bozuklukları,
• Depresyon,
• Saç dökülmesi,
• Halüsinasyonlar,
• Tansiyon problemleri.

Kalsiyum Eksikliği Teşhisi Nasıl Konulur?

Çeşitli hastalıkların teşhisi için yapılan testlerden biri kalsiyum testidir. Fiziki muayene sonrası şikayet ve belirtileriniz doğrultusunda hekiminiz kalsiyum değerlerinizi kontrol etmek isteyebilir. Bu nedenle hekiminiz kan testi yapılmasını talep eder. Kan testinde damardan bir miktar kan numunesi alınır. Kan testi, kandaki total kalsiyum miktarını ölçer. Kalsiyum seviyesi değerlendirilirken genellikle kan testi tercih edilmesine rağmen böbrek taşı şüphesi olan hastalarda ve böbreklerin kalsiyum süzme görevini yerine getirip getirmediğinin belirlenmesi için idrar testi de kullanılabilir.

Kalsiyum değerlerinizin doğru ölçülmesi için testten önce dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır:

1. Muayene esnasında varsa kullandığınız ilaç ve takviyeler hakkında hekiminizi doğru bilgilendirin.
2. Lityum, tiyazid diüretikleri, kalsiyum içeren antasitler, D vitamini takviyeleri ve kalsiyum takviyeleri gibi kalsiyum değerlerini etkileyen ilaçlar kullanıyorsanız test öncesi hekiminizin bilgisi dahilinde bırakın.
3. Test vermeden önce kalsiyum bakımından zengin besinleri tüketmeyin. Özellikle süt ve süt ürünleri gibi yüksek miktarda kalsiyum içeren yiyecek veya içecekleri kanınızdaki kalsiyum düzeylerini artırabilir ve test sonuçlarını etkileyebilir. 

Test sonuçlarınız belirli bir referans aralığı ile kıyaslanarak kalsiyum seviyeniz belirlenir. Bu referans aralığı laboratuvardan laboratuvara değişebilir. Yetişkinlerde kandaki kalsiyum miktarının referans aralığı yaklaşık ile miligram arasındadır. Referans aralığından yüksek bir kan kalsiyum düzeyine sahip olmak ‘’hiperkalsemi’’, düşük değere sahip olmak ‘’hipokalsemi’’ olarak adlandırılır. Kan testi sonucuna göre kalsiyum düzeyinizin düşük veya yüksek olduğuna karar verilir ve uygun tedaviye başlanır.

Kalsiyum Eksikliği ile Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Kalsiyum eksikliği vücudu sayısız şekilde etkileyebilir. Vücutta kalsiyumun yaklaşık %99'u kemiklerde ve dişlerde depolanır. Kalsiyum eksikliği semptomlarının bu bölgelerde daha sık görülmesi şaşırtıcı değildir. Kalsiyum vücutta kemiklerde depolanır. Kandaki kalsiyum miktarı azalınca kemiklerden kan dolaşımına kalsiyum geçişi sağlanır. Depolanan kalsiyumun azalması ve dolayısıyla kalsiyum eksikliğinin belirtilerinin ortaya çıkması uzun zaman alabilir. 

Kalsiyum eksikliği en fazla kemikleri etkiler. Kalsiyum eksikliği olan bazı kişilerde osteopeni (düşük kemik mineral yoğunluğu) gelişebilir. Osteopeni olan hastalarda kemikler zayıf, güçsüz, gözenekli ve kırılmaya meyillidir. Tedavi edilmezse özellikle kadınlarda sık rastlanan osteoporoza dönüşebilir.

Kalsiyum kasların kasılmasında önemli rol oynar. Kalsiyum eksikliğinin en ciddi belirtilerinden biri kalp kasının kasılamamasıdır. Sağlıklı bir kalp fonksiyonunu yerine getirmek için güçlü kalp kaslarına ihtiyaç duyar. Kalsiyum eksikliği kalp kasının kasılma sayısını azaltır, bu durum ani kalp krizlerinin yaşanmasına neden olabilir.

Kalsiyum eksikliğinin önemli semptomlarında biri de dişlerde görülür. Yapılan klinik çalışmalarda, zayıf kalsiyum alımı ile diş kaybı arasında bir ilişki bulunmuştur. Diş yapısında bolca bulunan kalsiyum miktarındaki eksiklik nedeni ile dişlerin kırılganlığı artar ve diş kayıpları yaşanabilir.

Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?

Birçok insan kalsiyum eksikliği için risk altındadır. Çeşitli faktörler kalsiyum eksikliğinin kaynağı olabilir:

• Uzun süre yeterli kalsiyum alınmaması
• Kalsiyumun emilimini azaltan diüretik ilaç kullanımı
• Fenitoin, fenobarbital ve rifampin gibi bazı ilaçlar
• Kadınlarda görülen hormonal değişiklikler
• Genetik faktörler
• Böbrek yetmezliği
• Yetersiz D vitamini alımı
• Çeşitli enfeksiyonlar
• Stres, endişe, kaygı
• Yoğun ve ağır egzersizler
• İshal, kabızlık gibi bağırsak problemleri
• Kanser
• Aşırı kafein ve alkol tüketimi
• Yoğun civa maruziyeti
• Menopoz
• Çölyak hastalığı
• İnflamatuar barsak hastalığı,
• Bulimia, anoreksi gibi yeme bozuklukları
• Pankreas iltihabı (Pankreatit)

Kimler Kalsiyum Eksikliği Bakımından Riski Altındadır?

Gastrointestinal bozukluğu, pankreatit, böbrek yetmezliği, Karaciğer yetmezliği, anksiyete bozuklukları gibi kronik rahatsızlıkları olan, D vitamini, folat ve magnezyum eksikliği görülen ve diyetlerinde kalsiyum bakımından zengin besinlere yer vermeyen, vegan beslenen kişiler kalsiyum eksikliği bakımından ciddi risk altındadırlar.

Kalsiyum Eksikliği Tedavisi Nasıldır?

Kalsiyum eksikliğinin tedavisi kolaydır. Genellikle diyetinize daha fazla kalsiyum eklemeyi içerir. Doktorunuzun tavsiyesi ile kalsiyum takviyeleri kullanabilir, kalsiyum bakımından zengin besinlerle eksikliğini hissettiğiniz kalsiyumu geri kazanabilirsiniz. Hekim kontrolü dışında kontrolsüzce kullanılan kalsiyum takviyelerinin metabolizmanın dengesini bozacağını ve böbrek taşı başta olmak üzere pek çok rahatsızlığa neden olabileceğini unutmayınız. Kalsiyum seviyesi aşırı düşük olan ve kalsiyum takviyeleri ve beslenme ile kalsiyum değerleri yükselmeyen hastalara düzenli kalsiyum enjeksiyonları yapılabilir. Hasta ay süresince düzenli olarak takip edilir.

Kalsiyum Takviyeleri

Kalsiyum takviyeleri şurup, tablet ve çiğnenebilir formlarda satılmaktadır. Kalsiyum takviyesi alınırken kalsiyumun türü, günlük alınması gereken kalsiyum miktarı ve diğer vitaminlerle etkileşimine dikkat edilmesi gerekir. Her kalsiyum türü vücutta aynı şekilde emilmez. Kalsiyum takviyesi satın alınırken etiketi kontrol ederek, içerdiği kalsiyumun türünü bulunuz. Örneğin kalsiyum sitrat yemek öncesi veya sonrası alınabilirken, kalsiyum karbonatın mide asitleri ile parçalanıp vücuda emilimini sağlamak için yemek sırasında alınması tavsiye edilir. 

Günlük kalsiyum miktarı yaşa göre farklılık gösterir. Yenidoğanlarda yaklaşık mg olan günlük kalsiyum ihtiyacı, yaş ergenlerde mg, 50 yaş arasında mg, 50 yaş üstü yetişkinler ise mg’dır. Yaşınıza ve ihtiyacınıza göre belirlenen günlük kalsiyum miktarını günde defaya paylaştırmak kalsiyum emilimini kolaylaştırır.

Kalsiyum takviyesi aldıktan sonra emilimi azaltıcı ilaçlar ile etkileşimlerine karşı dikkat edilmelidir. Kan basıncı kontrolünde kullanılan beta blokerler, alüminyum içeren antasitler, östrojen ilaçları, diüretikler ve florokinolonlar veya tetrasiklinler gibi bazı antibiyotikler kalsiyum takviyeleri ile olumsuz etkileşime girmektedir.

Kalsiyum Bakımından Zengin Besinler Nelerdir?

Kalsiyum eksikliğinin oluşmaması için ya da tedavisinin etkinliğini arttırmak için kalsiyum bakımın zengin besinlerin tüketilmesi tavsiye edilir. En çok bilinen zengin kalsiyum içerikli besinler şunlardır:

• Yumurta
• Süt ve süt ürünleri
• Ispanak
• Sardalya, somon, hamsi, ringa, morina, ton balığı
• Soğan
• Nohut
• Lahana 
• Brokoli
• Kereviz
• Fıstık,
• Susam
• Badem
• Fasulye
• İncir
• Keten tohumu
• Tahin ve pekmez

Vücut için oldukça önemli olan kalsiyumun, eksikliğinde ortaya çıkan belirtilerin en az birine ya da birkaçına sahip iseniz kalsiyum eksikliğinden şüphelenebilirsiniz. Kalsiyum eksikliği ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Bu nedenle doğru tanı ve tedavi için en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurmanız gerektiğini unutmayınız.