dursun özbek nereli / Qudalar Ozbek prikol - video Dailymotion

Dursun Özbek Nereli

dursun özbek nereli

Значение слова "Allah bilir" в словаре турецкий языка

НОВОСТИ, В КОТОРЫХ ВСТРЕЧАЕТСЯ ТЕРМИН «ALLAH BILIR»

Здесь показано, как национальная и международная пресса использует термин Allah bilirв контексте приведенных ниже новостных статей.

Mehmed Şevket Eygi

GAYBI Allah bilir. Bendeniz, hadîslerle olacağı haber ... Allah zamandan, mekandan, cihetten, havâdise benzemekten münezzehtir. S. Ehl-i Sünnet akaidini ... «Haber Kıta, Окт 15»

Taner Yıldız: Benim amacım Allah nasip ederse şehit olmaktır

Bakan Yıldız, "Benim amacım Allah nasip ederse şehit olmaktır" dedi. .... onlardan biri kafana sıkar sende vazife şehidi olursun tabi onuda ALLAH bilir çünkü HZ. «Mynet Haber, Авг 15»

Prof. Ateş: Ölen sevgilinizle ahirette buluşabilirsiniz, ama evlenme …

Ama onunla evlenip evlenemeyeceğini Allah bilir. Âhiret anvalini Allah'tan başka kimse bilmez. Sadece Kur'ân, iyi eylem sahibi, Allah'a bağlı eşlerin, anne baba ... «T24, Июл 15»

Bin Aydan Daha Hayırlı

Gerisini de Allah bilir! ... Allah'ın birliğini ve tekliğini vurgulamak için böyledir. ... Ramazan ayı ve Kadir Gecesi, Allah'ın kullarının af dilemesi ve menfaatleri için ... «Milliyet, Июл 15»

Marcio Nobre: Fatih Terim'e Kırgınım

Geleceği Allah bilir. Okan Hoca'ya gelince kendisini futbolcu olarak da tanıyorum. O zaman da biliyordum iyi bir insandı. Hoca olarak Gaziantep'te iyi işler yaptı. «Haberler, Июн 15»

Hocaefendi: Bir buçuk yıldır balyozlanıyoruz ama Allah'ın ihtiyar …

... belki milyonlarca insan size sempati duymaya başladı; ihtida eden insanların sayısını da Allah bilir. Cenâb-ı Hak böyle bir şeye eğer bunları vesile kılıyorsa, ... «Zaman Gazetesi, Май 15»

Dursun Özbek: O para nerede Allah bilir!

Galatasaray'da başkan adaylarından Dursun Özbek, "Borç-borç diyerek kamuoyunda oluşturulan algı doğru değildir. Rakiplerimizle kıyaslarsak birçok konuda ... «Sabah, Май 15»

Kim devlet başkanı olur, onu Allah bilir

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Türkiye Ziraat Odaları Birliği üyelerine konuşurken, başkanlık sistemi çalışmalarını “Sizler toprağı sürer, tohumu atar, ... «Hürriyet, Май 15»

'Kim başkan olur Allah bilir'

Kim devlet başkanı olur onu ancak Rabbim bilir, Allah bilir” dedi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği 26. Olağan Genel Kurulu'na katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ... «Vatan, Май 15»

Al-Naimi: Petrol fiyatlarını sadece Allah bilir

Petrol fiyatlarının kaderi Allah'ın elinde. Yaptırımların kaldırılmasıyla İran'ın piyasaya dahil olmasından hiç endişe duymuyorum. İran'ın dahil olması fiyatları daha ... «Dünya Gazetesi, Май 15»


ССЫЛКИ

« EDUCALINGO. Allah bilir [онлайн]. Доступно на <https://educalingo.com/ru/dic-tr/allah-bilir>. Июн 2023 ».

An online database of Turkic runiform inscriptions

Kırgız Edebiyatı’nın kurucusu, büyük devlet adamı Kasım Tınıstanov 9 Eylül 1901 tarihinde dünyaya geldi. 1912-1914 yıllarında değişik Özbek mekteplerine devam etti. 1914-1916 yılları arasında Karakol şehrindeki Rus Tüzem Mektebi’nde okudu. Taşkent’te yayımlanan Cas Kayrat, Canga Öris, Sana, Ak Col adlı Kazak gazetelerinde çeşitli görevlerde çalıştı. Kasım Tınıstanov sosyal içerikli, pedagojik hikayeleriyle, şiirleriyle, eğitimciliğiyle, dilciliğiyle, gazeteciliğiyle, aydın kimliğiyle tanınmış bir insandır. Kasım Tınıstanov, Kırgız Türklerinin medeniyet tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. Kırgız Türkçesinin önemli gramer âlimi, Kırgız Türkçesi Morfolojisi, Kırgız Türkçesi Sentaksı, Kırgız Türkçesi Grameri kitaplarının müellifidir. Kasım Tınıstanov, yirminci yüzyılda Manas destanını derleme çalışmalarını da Kırgızistan’da başlatan halk bilimcilerdendir. 1926 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilen Türkoloji kongresine Kırgız Türkleri adına katılmış ve alfabe değişikliğiyle ilgili Bakü’de ilmî bir konuşma yapmıştır. Kırgız Türkolog Kasım Tınıstanov’un Bakü Türkoloji Kongresi’nde Latin alfabesine geçişle ilgili görüşleri ve Latin alfabesine geçişte bugünkü durum makalede incelenecektir.

ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ* ПРОФЕССОР, ДОКТОР НАУК ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН заведующий кафедрой Рукoвoдитель “Турецкого Языка и Литературы” Meждународной университета Хаджеттепе Анкара / Турция Accoцияции Тюркoлогов *Перевод доклада на русский выполнен Тургунбаером Жаштегином KAZAN TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR BAŞKENTİ KUTLU OLSUN! ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ* *Перевод доклада на русский выполнен Тургунбаером Жаштегином Язык является носителем нематериального культурного наследия и его передатчиком от одного поколения к другому. Oбычаи, традиции, также являющиеся нематериальными культурными ценностями, формируются и живут посредством языка. Лексический запас тюркских народов, получивший развитие на протяжении многих столетий, предоставляет нам богатый материал для нашего общего нематериального культурного наследия. ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ Somut olmayan kültürel mirasın taşıyıcısı ve kuşaktan kuşağa aktarıcısı dildir. Başta gelenekler, görenekler olmak üzere somut olmayan kültürel değerler dille oluşmakta ve yaşamaktadır. Türk soylu halkların yüzyıllardır gelişerek genişleyen söz varlığı, somut olmayan ortak kültür mirasımız için bizlere zengin bir malzeme sunmaktadır. Bunların bir bölümü hiç kuşkusuz sözlü edebiyat ürünleridir. Türk halklarının destanları, efsaneleri ve türlü anlatıları yüzyıllar boyunca canlı bir biçimde yaşayarak, kuşaktan kuşağa aktarılarak dil sayesinde günümüze ulaşmıştır. Часть его, несомненно, произведения устной литературы. Благодаря языку, эпосы, легенды и различные повествования тюркских народов дожили до наших дней, передаваясь в течении веков от поколения к поколению. Нематериальные общие культурные ценности, в этих устных произведениях литературы, отражены в довольно живой форме. ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ Bu sözlü edebiyat ürünlerinde somut olmayan ortak kültür değerlerimiz canlı bir biçimde sunulmaktadır. Bunun yanı sıra söz varlığımız da somut olmayan ortak kültür değerlerimize ulaşmamızı sağlayan önemli bir veri tabanıdır. ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН K тому же, лексический запас, являясь хранилищем и базой данных, обеспечивает нам доступ к нашим общим ценностям. Его необыкновенное свойство, заключенное в нем внутри- это давать название всем существам, объектам, понятиям окружающего нас мира, а также, выражать их качества, сферы их применения и действий, дало способность лексическому запасу выразить * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ словесно практически все культурные ценности. Söz varlığımız ve somut olmayan ortak kültürel miras Söz varlığının içinde yaşadığımız dünyada bütün varlıklara, nesnelere, kavramlara ad olacak; onların niteliklerini, kapsamlarını, hareketlerini ifade edecek ögeler içermesi, kültür değerlerinin neredeyse tamamını dile getirme niteliğini kazandırmıştır. ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН Взгляды наций, народов на мир, их образ жизни, верования, ценности, одним словом, их культуру можно обозревать путем анализа лексического запаса. Сообщество, говорящее на определенном языке, воспринимает окружающую среду, события и факты по-своему, и обьясняет их понятиями, сформированными в родном языке, иными словами видит мир через окно своего родного языка. С этой стороны, * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ лексический запас народов характеризует себя каk опора для выражения культурных ценностей. Söz varlığımız ve somut olmayan ortak kültürel miras Milletlerin dünyaya bakışı, yaşayış tarzı, inanç dünyası, önem verdiği değerler kısacası kültür yapısı söz varlığının incelenmesiyle ortaya konulabilir. Bir dili konuşan toplum, çevresini, çevresindeki olayları, gerçekleri kendince algılamakta ve ana dilinde oluşmuş kavramlarla anlatmakta, kısacası dünyayı kendi dilinin penceresinden görmektedir. Bu yönüyle toplumların söz varlığı kültür değerlerinin ortaya konulmasında temel veri tabanı niteliğindedir. Диван лугат ат-тюрк открывший общие корни единой культуры тюркских народов, будучи историческим источником, на котором основаны все современные тюркские языки, одновременно, являются еще и уникальным творением для исследований тюркской культуры, благодоря содержащемуся в нем лексическому запасу. По имеющимся в наличии сведениям, в Диване лугат ат-тюрке Махмуда Кашгари, на создание которого у него ушло приблизительно 20 лет, путем объединения элементов лексического запаса в соответствии с канонами лексикографии своего периода, насчитано, по различным исследованиям, самое меньшее 7993 и как максимум 9222 слов (Акалын 2010: 67). Divanü Lugâti’t-Türk Türk soylu halkların kültür birliği köklerini ortaya koyan, günümüzdeki Türk dillerinin köklerinin dayandığı tarihsel kaynak olarak Divanü Lugati’t-Türk, içerdiği söz varlığıyla aynı zamanda Türk kültürü araştırmaları için eşsiz bir eser niteliğindedir. Eldeki bilgilere göre Kâşgarlı Mahmud’un yaklaşık yirmi yılda topladığı söz varlığı ögelerini bir araya getirerek dönemin sözlükçülük anlayışına göre oluşturduğu DLT’de çeşitli araştırmalara göre en az 7.993 en fazla 9.222 sözcük bulunduğu belirlenmiştir (Akalın 2010:67) ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН Огромный лексический запас Диван лугат ат-тюрка, открывший корни и размеры тюркской культуры, его особенность не только в том, что он донёс сведения о тюркском языке, но и об образе жизни, традициях, верованиях, еде, питье, одежде тюрков, которые были распространены тысячу лет назад, одним словом, всевозможные сведения, связанные с тюрками и тюркской * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ культурой. Söz varlığımız ve somut olmayan ortak kültürel miras Türk kültürünün köklerini ve boyutlarını ortaya koyan Divanü Lugati’t-Türk’ün bu geniş söz varlığı yalnızca Türk dili ile ilgili bilgileri değil Türklerin bin yıl önceki yaşayışları, gelenekleri, inanışları, yiyecekleri, içecekleri, giyecekleri, kısacası Türklerle ve Türk kültürü ile ilgili bilgileri günümüze ulaştırmaktadır. ДОСТИЖЕНИЕ НАШИХ ОБЩИХ НЕМАТЕРИАЛЬНЫХ КУЛЬТУРНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ПУТЕМ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЛЕКСИЧЕСКОГО ЗАПАСА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН В своем докладе мы хотим рассмотреть наше нематериальное культурное наследие в диахроническом и синхроническом ракурсе, взяв на изучение элементы лексического запаса. * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ Söz varlığımız ve somut olmayan ortak kültürel miras Bildirimizde bu söz varlığı ögelerini ele alarak somut olmayan kültür mirasımızı artzamanlı ve eş zamanlı olarak incelemek istiyoruz. Детская игра - Тепүк Махмуд Кашгари, в Диван лугат ат-тюрке слово тепүк определяет как один из видов детской игры. После отливки расплавленного свинца в форме кружка, свинец обворачивался сверху козьей шерстью или схожей с ней мягким материалом. По Махмуду Кашгари, мальчики играли в данную игру, ударяя ногами и пиная этот круглый предмет. Bir çocuk oyunu tepük Kâşgarlı Mahmud’un, Divanü Lugati’t-Türk’te tepük sözünü bir çocuk oyunu olarak tanımlamaktadır. Kurşunun eritilip ağırşak biçiminde dökülmesinden sonra yuvarlak biçimdeki bu nesnenin üzeri keçi kılı veya benzeri yumuşak bir şeyle sarılmaktadır. Kâşgarlı Mahmud’a göre oğlan çocukları bu yuvarlak nesneyi ayaklarıyla vurarak, tekmeleyerek bir oyun oynamaktadır. Махмуда Кашгари, к сожалению, не дает больше информации об игре тепүк, которое по своей форме ясно и четко показывает свое происхождение от глагола Tepmek “dövmek, vurmak, “тепмек” в значении “бить, tekmeleyerek vurmak” ударить, пинать”. Несмотря на anlamındaki fiilden geldiği açık отсутствие более подробных bir biçimde görülen tepük sözünün adı olduğu oyun деталей об этой игре, в которую hakkında Kâşgarlı Mahmud ne дети играли ногами, мы можем yazık ki daha fazla bilgi предположить, по небольшой vermemektedir. заметке, данной Махмудом Çocukların ayaklarıyla vurarak oynadığı bu oyun hakkında Кашгари, мы можем смело ayrıntılı bilgimiz bulunmasa da предположить, что игра, Kâşgarlı Mahmud’un verdiği bu назавываемая тепүк, является kısa bilgiden tepük adlı oyunun futbolun eski bir biçimi olduğu древней формой игры футбол ileri sürülebilir (Akalın 2010: 107). (Акалын 2010: 107). Günümüzde Türkiye Сегодня слово тепүк в значении Türkçesi yazı dilinde “удар ногой” используется в “ayakla vuruş” anlamında турецком письменном языке в kullanılmakta olan tepik форме депик или депүк. Корень sözünün ağızlarda ise depik ~ depük biçiminde этого слова глагол теп- широко değişkeleri de распространен в современных görülmektedir. Например, canlı bir biçimde слово тепүк, описанное Махмудом yaşamaktadır. Örneğin Кашгари, встречается в современных Kâşgarlı Mahmud’un тюркских языках в следующих формах: tanımladığı tepük sözü тепик в азербайджанском тюркском günümüz Türk тибив в башкирской тюркском dillerinde: Azerbaycan Türkçesinde tepik тебу, тепкi в казахском тюркском Başkurt Türkçesinde tibiv тебүү в кыргызском тюркском Kazak Türkçesinde tebüv, tepki Kırgız Türkçesinde tebǖ тепки в узбекском тюркском Özbek Türkçesinde tepki Tatar Türkçesinde tibü тибу в татарском тюркском Türkiye Türkçesinde tepği тепги в турецком тюркском Türkmen Türkçesinde tepik Uygur Türkçesinde tepiş, tepkü тепик в туркменском тюркском (Ercilasun vd. 1991) тепиш, тепкү в уйгурском тюркском (Эржиласун др..1991) Ancak bunların hiç biri bir Но, единственно, что ни один из них oyun adı olarak не рассматривается, как название игры. görülmemektedir. Bu Наше исследование охватывает araştırmamız, Azerbaycan, письмена азербайджанцев, башкиров, Başkurt, Kazak, Kırgız, Özbek, казахов, кыргызов, узбеков, татаров, Tatar, Türkiye Türkçesi, Türkmen, Uygur yazı dillerini турков, туркменов, уйгуров. Без всякого kapsamaktadır. Hiç kuşkusuz сомнения, что в других тюркских diğer Türk dillerinde, bu языках и в их говорах dillerin ağızlarında bu имеются примеры sözcüğün veya bu sözcük использования этого слова или kökünün türevlerinin bir производных от его корня, как oyun adı olarak kullanıldığı названия игры. Так один из самых örnekler de vardır. Bunun en ilgi çekici örneği Türkiye’deki привлекших внимание примеров этого futbol karşılaşmalarında слова можно встретить в футбольных Kastamonu, ve Kütahya кричалках, скандируюмых illerinin takımlarının болельщиками в Турции на своем desteklenmesi sırasında местном диалекте во время yapılan tezahüratlarda футбольных матчей команд из görülmektedir. областей Кастамону и Кютахья. Таким образом, болельщики Kâşgarlı Mahmud’un футбольных команд, используют слово yaklaşık bin yıl önce “деп” в смысле забить гол, скандируя Türk çocuklarının во время матча. oynadığı oyun tepükü Махмуд Кашгари, знакомя нас с игрой bize tanıtırken тепүк в которой дети играли около kullandığı ifadeler ve verdiği bilgiler ile 1000 лет назад, предсавляет нам через günümüz Türk dillerinin призму, используемых им выражениий söz varlığı ögeleri и сведений, не только возможнотсть değerlendirildiğinde лицезреть ценность элементов bugün bu adda böyle тюркского лексического запаса, но bir oyun bulunmasa da также открыть, несмотря на отсутствие somut olamayan ortak игр с таким названием сегодня, в ходе kültür mirasımızın bir исследования драгоценных слов, değeri sözcüklerimizin сокровищницу общего izinden giderek gözler önüne нематериального культурного serilebilmektedir. наследия. 2. Предмет, используемый 1000 лет назад, мужчинами, которые ухuжевали за собой - үтүг 2. Binyıl öncesinin bakımlı erkeklerinin kullandığı bir alet ütüg Очень большое внимание привлекает в Диванe лугат ат-тюрке то, что тюрки, оказывается, тысячу лет назад уже утюжили одежду и ходили в проглаженной одежде. Эти сведения, документально подтверждающие o глубоких корнях в культуре одежды у тюрков и что тюрки, еще 1000 лет назад, прежде чем одеть одежду, проглаживали ее, свидельствуют о том, что Тюрки являли собой цивилизованное общество (Акалын 2010: 108-109). Divanü Lugati’t-Türk’ün söz varlığındaki ilgi çekici verilerden biri de Türklerin binyıl önce giysilerini ütüledikleri, ütülü giysilerle dolaştıkları bilgisidir. Türklerde giyim kültürünün ne kadar köklü olduğunu, Türklerin bin yıl önce kırışmış giysilerini ütüledikten sonra giydiklerini belgeleyen bu bilgiler, binyıl öncesi Türklerin uygar bir toplum olduğunun göstergedir (Akalın 2010: 108-109). К этому слову необходимо сделать Bu sözcük hakkında kısaca ses краткое пояснение с точки зрения bilimi açısından bir açıklama фонетической науки. В Диван лугат ат- yapmak gerekiyor. Divanü Lugati’t-Türk’te ütüg тюрке в слове үтүг звук /г/, biçimindeki söz Türklük bilgisi расположенный в конце слов или же в araştırmalarında Türk yazı dilinin начале слогов, в первом периоде истории ilk döneminde ve daha sonra da развития тюркского письменного языка и bazı lehçelerde sözlerin в последующем в некоторых тюркских sonundaki veya hece başındaki /g/ sesi Türkiye Türkçesinin de языках, согласно данным yer aldığı birtakım yazı dillerinde тюркологических исследований, eriyerek düşerken bir редуцируясь исчез в одной части bölümünde korunmuş, bir письменных языков, в которую входит и bölümünde de ötümsüzleşerek турецкий, в некоторых сохранился, а в /k/ sesine değişmiştir. Azerbaycan ve Türkiye некоторых, оглушаясь превратился в звук Türkçelerinde ütüg sözünün /к/. Слово үтүг в азербайджанском и sonundaki /g/ sesi de düşünce турецком встречается в форме үтү, sonraki dönemlerde bu söz ütü потеряв в последующие периоды звук /г/ biçiminde kullanılırken diğer в конце слова, а в остальных тюркских Türk dillerinde son seste ötümsüzleşme görülmektedir: языка стал глухим звуком: В башкирском тюркском үтик В казахском тюркском өтек В кыргызском тюркском үтүк В татарском тюркском үтик В туркменском тюркском үтүк В уйгурском тюркском үтүк (Эржиласун др..1991) Başkurt Türkçesinde ütik Kazak Türkçesinde ötek Kırgız Türkçesinde ütük Tatar Türkçesinde ütik Türkmen Türkçesinde ütük Uygur Türkçesinde ütük (Ercilasun vd. 1991) Махмуд Кашгари определяет это слово следующим образом: Үтүг - металлический предмет в виде мастерка, который после нагрева путем нажима на складки одежды, под воздействием тепла, разглаживает их. В разделе “глаголы” также, привлекает внимание слово үтиди “проутюжил”. Үтиди - Ол тонуг үтүди ‘Он прогладил халат.’ Kâşgarlı Mahmud bu sözü şöyle tanımlıyor: ütüg Mala biçiminde olan, ısıtıldıktan sonra giysilerin kırışıklıklarına bastırılarak sıcaklığın etkisiyle bu kırışıklıkların düzleşmesini sağlayan demir parçası. Fiiller bölümünde de ütidi ‘ütüledi’ sözü dikkati çekmektedir. ütidi Ol tonug ütidi ‘O, giysiyi ütüledi, o giysinin kırışıklıklarını ütüledi ve düzeltti.’ Rасположенные в словарном разделе слово сувлук, махмут Кашгари означает, как 'полотенце', а слово элиглик как 'перчатка'. Под словом сувлук имеется в виду полотенце для вытирания влажных рук, лица и тела, слово производное от корня слова сув 'вода' , с помощью производного суффикса. Sözlük bölümünde yer alan suvluk sözünü Kâşgarlı Mahmud ‘havlu’, eliglik sözünü ise ‘eldiven’ diye tanımlamaktadır. Su sözünün bin yıl önceki biçimi olan suv’a getirilen yapım eki ile türetilmiş olan suvluk’un el, yüz ve vücuttaki suyu kurutmak amacıyla kullanılan ‘havlu’ olduğu anlaşılıyor. В Диван лугат ат-тюрке, кроме слова сувлук, также довольно интересным является слово үлетү «шелковый платок». Махмуд Кашгари определяет это слово следующим образом: Үлетү - шелковый платок, носимый мужчиной в кармане, чтобы вытирать им свой нос в случае необходимости. Suvluk sözünün yanı sıra Divanü Lugati’t-Türk’te kullanılan ületü ‘ipek mendil’ de ilgi çekici bir veridir. Kâşgarlı Mahmud bu sözü şöyle tanımlıyor: ületü Erkeğin gerektiğinde burnunu silmek için cebinde taşıdığı ipek mendil. Эти сведения привлекательны не только тем, что показывают тюрков, как носящих проглаженную одежду и щелковые платки, но нашему взору также открывается и степень развития тюркской цивилизации, то значение, которое придавали тюрки своей одежде и чистоте (Акалын 2010: 109). Bu veriler, Türklerin giyimlerine ve temizliklerine ne kadar dikkat ettiğini, ütülenmiş giysilerle, ipek mendillerle dolaştıklarını gösterdiği gibi Türk uygarlığının boyutlarını gözler önüne sermesi bakımından da ilgi çekicidir (Akalın 2010: 109). 3. Лексика, описывающие правила этикета при знакомстве у тюрков ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН В Диване лугат ат-тюрке также упоминаются правила этикета тюрков, тюркских традиций. Махмуд Кашгари, поясняя некоторые слова доносит до нас, также, правила этикета. Вместе со словами и их определениями мы знакомимся и с правилами поведения и этикета * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ тюркского сообщества. 3. Türklerde tanışma kurallarını anlatan söz varlığı ögeleri Divanü Lugati’t-Türk’te Türklerin görgü kurallarından, Türk töresinden de söz edilmektedir. Kâşgarlı Mahmud, bazı sözleri açıklarken o konudaki görgü kurallarını da bizlere aktarmaktadır. Sözcüklerden ve tanımlarından Türklerin toplum hayatındaki davranış ve görgü kurallarını öğrenebilmekteyiz. Махмуд Кашгари в разделе бой данного словаря, дает сначало обьяснение этому слову как “племя, род, родня”, а затем преподносит нам его в качестве одного из культурных аспектов правил знакомства у тюрков, описывая первую встречу в дороге двух незнакомых людей : Sözlüğün boy maddesinde önce bu sözü ‘kavim, kabile, aşiret, hısım’ biçiminde açıklayan Kâşgarlı Mahmud, birbirini tanımayan iki kişinin nasıl tanıştığını yazarak Türklerin tanışma kuralını da kültürün bir boyutu olarak bizlere aktarır: Мужчины знакомясь при встрече, приветствуют друг друга. Затем спрашивают Бой ким? 'С какого ты племени?' В ответ он говорит Салгур или же говорит название одного из из племен, указанных мной в начале книги. Затем начинают разговор или же разходятся, продолжая свой путь без дальнейших пустословий. Таким образом, каждый из них узнают к какому племени принадлежит другой”. (Акалын 20 10: 113-114) “Birbirini tanımayan iki adam karşılaştıklarında önce selamlaşırlar. Sonra Boy kim? ‘Hangi boydansın?’ diye sorarlar. Hangi kabiledensin demektir. Salgur diye cevap verir veya kitabın başında yazdığım boy adlarından birini söyler. Bundan sonra konuşmaya başlarlar veya daha fazla gevezelik etmeden kendi yollarına giderler. Böylece her biri diğerinin ait olduğu kabileyi tanımış olur.” (Akalın 2010: 113-114) Привествование в первую очередь Birbirini tanımasa bile двух разных людей, встретившихся karşılaşan iki kişinin в дороге и прежде незнакомых с önce selamlaşması друг другом - очень важный önemli bir ayrıntıdır. пример. Знакомство продолжается Tanışma daha sonra затем вопросом о родовой kişinin hangi boydan принадлежности человека. Из этой olduğunu sormakla информации становится devam etmektedir. Kişilerin adından önce понятным, что желание людей hangi boydan узнать прежде всего родовую olduklarını принадлежность, чем имя, имеет öğrenmenin daha большее значение. Эта традиция büyük önem taşıdığı знакомства, продолжает bu bilgiden anlaşılıyor. существовать во внутренних Bu tanışma geleneği, районах анатолийской части Anadolu’da şöyle Турции в следующей форме. yaşamaktadır. Karşılaşan kişiler önce Постречавшись в дороге люди, selamlaşır, sonra начинают свое знакомство с “Nerelisin?” diye biri приветствия, а затем с вопроса diğerine sorar. Kişi nereli Нерелисин? “Откуда ты родом? olduğunu söyledikten sonra “Sen nerelisin?” der. Ответивший, затем обращается с тем же Böylece her ikisi de nereli вопросом к другому”. Таким образом, olduklarını öğrenmişlerdir каждый из них узнает откуда родом его ancak bununla yetinilmez собеседник, но продолжают задавать ve ardından “İçinden вопросы: Ичинден мисин? “Из самого misin?” diye sorulur. Bu da idarî yapılanmaya göre будешь?”. Этот вопрос задается, чтобы şehrin merkezinden mi узнать, откуда человек родом, из самого dışından mı olunduğunu города или из его периферии, в öğrenmek içindir. Eğer o зависимости от административной yerleşim biri kişilerce единицы. Если этот населенный пункт tanınıyorsa bu kez de “Kimlerdensin?” diye известен им, то на этот раз знакомство sorularak bu tanışma продолжается вопросом uygulaması hâlâ Кимлерденсин? “К какому роду/семье sürdürülmektedir. ты принадлежишь?” 4. Поминальная трапеза - йог ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН У тюрков поминальная трапеза в определенные дни после смерти близких - традиция. Эту традицию Махмуд Кашгари описывает в слове йоглады: Ол өлүгге йоглады “он устроил поминальную трапезу в честь усопшего”. Такова традиция у * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ тюрков. (Акалын 20 10: 115-116) 4. Ölülerin ardından verilen yemek yog Yakınlarını kaybeden Türklerin ölümün ardından belirli günlerde yemek dağıtması, sofra kurması gelenektir. Bu geleneği yogladı sözünde Kâşgarlı Mahmud şöyle yazıyor: Ol ölügge yogladı ‘O ölü için yemek verdi’. Türklerin geleneği böyledir. (Akalın 2010: 115-116) Как известно, эта традиция все еще Bilindiği gibi bu gelenek живет среди турков. До сих пор bugün de Türkler arasında yaşamaktadır. Ölünün продолжается традиция проведения ardından ilk üç gün ve молитв и устраивания поминальной sonrasında yedinci ve трапезы в первые три дня после kırkıncı gibi belirli gecelerde, смерти усопшего,a затем в ölümün yıl dönümünde определенные дни, к примеру на okunan duaların ardından седьмой и сороковой день, в yemek verme geleneği hâlâ sürdürülmektedir. годовщину смерти. Известно что, это слово происходит от имени существительного йог. Самое раннее использование этой формы мы можем встретить в Орхонских надписях: Bu sözün yog adından türediği bilinmektedir. Bu biçimini ise en erken Orhon Yazıtları’nda görürüz: Бунча казганып каңым каган Bunça kazganıp kaŋım kagan ıt yıl ыт йыл онунч ай алты onunç ay altı otuzka отузка уча барды. Лагзин uça bardı. Lagzin yıl йыл бишинч ай йити отузка bişinç ay yiti otuzka йог ертүртүм. yog ertürtüm. (надпись Бильге Каган, южная сторона, (Bilge Kağan Yazıtı, güney yüzü строка 10 ) 10. satır) “Мой отец Каган, достигнув “Bunca kazanıp столького, умер двадцать babam kağan, it шестого десятого месяца yılının onuncu ayının yirmi altısında öldü. года Собаки. Двадцать Domuz yılının beşinci седьмого числа, пятого ayının yirmi yedisinde месяца года Свиньи, мною cenaze törenini были проведены поминки”. tamamladım.” Для названия традиции поминальной трапезы 'йог ашы' в Ибн Мухенна Лугат используется слово йог. İbn Mühenna Lügati’nde yog aşı biçimini gördüğümüz ölüm sonrası yemek verme geleneğinin adlandırılmasında yog sözü kullanılmaktadır. Элементы лексики, предоставленные в рамках нашего доклада, мы довольствовались несколькими примерами, являются показателем того, насколько важную роль они играют в освещении нашего общего нематериального культурного наследия. Напоследок,nam хотелось бы остановиться на нескольких словах и определениях из Диван лугат ат-тюрка: Bildiri sınırları çerçevesinde, birkaç örnek vermekle yetindiğimiz söz varlığı ögeleri, somut olmayan ortak kültür mirasımızın aydınlatılmasında ne denli önemli bir yere sahip olduğunun göstergesidir. Son olarak Divanü Lugati’t-Türk’ten birkaç sözcük ve tanımı üzerinde durmak istiyoruz: 5. Хумару - слово, выражающее традицию передачи наследия и вручения подарков: Хумару и есть само наследство. Бууны атамдан хумару булдум означает “Я получил это от отца в наследство”. Хумару - это семейная реликвия, имеющее памятное значение. Согласно обычаям тюрков, когда умирает кто-то из почитаемых людей, то от его имущества отделяется ценная часть для правителя, называемой хумару, что значит “в памяти об усопшем”. Он также подходит в качестве имени для мужчин и женщин. Человек, собирающийся в в военный поход, также оставляет своим родственникам в память о себе какую- нибудь вещь, это тоже называется хумару. 5. Miras bırakma ve armağan verme geleneğini ifade eden bir söz: h̬umaru h̬umaru mirasın ta kendisi. “Būnı atamdan h̬umaru buldum” denir; “Ben bunu babamdan miras olarak buldum” demektir. h̬umaru mallardan hatıra olanı. Türklerin âdetine göre onların büyüklerinden biri öldüğü zaman malından değerli bir parça hükümdar için ayrılır; o mala h̬umaru denir; yani “Ondan hatıra” demektir. Bu kelime erkek ve kadınlara ad olarak da konur. Sefere çıkan kişi de akrabalarına kendisini hatırlamaları için bir şey bırakır; bu da h̬umaru’dur. В Диван лугат ат-тюрке Махмуда Кашгари находятся еще примеры, связанные с использованим этих слов и производных от них: оглум саңа кодур мен эрдем өгүт хумару билге эриг булуп сен йаккыл аның тапару Сын мой, оставляю тебе в наследство добродетель и порядочность. Если ты встретишь ученого, подойди к нему и возьми от него все полезное “. Divanü Lugati’t- Türk’te Kâşgarlı Mahmud’un bu söz ve türevleriyle ilgili olarak verdiği örnekler de bulunmaktadır: oglum saŋa kodur men erdem ögüt h̬umaru bilge erig bulup sen yakkıl anıŋ taparu “Ey oğul sana erdem ve edep bırakıyorum. Akıllı bir âlime rastlarsan ona yaklaş ve ondan faydalan.” эр хумаруланды “Человек, получил памятную вещь от любившего его человека или от имущества кого- либо” Клаузон определяет хумару, как слово персидского происхождения (Clauson 1972: 628). Это слово, хотя и не тюркского происхождения, является нашей культурной ценностью, став названием одной из традиций тюрков, по определению, выраженной Махмудом Кашгари. er h̬umarulandı “Adam, kendisini seven birinin veya bir başkasının malından yadigâr edindi” Clauson’un Farsça kökenli bir sözcük olarak nitelediği h̬umaru, (Clauson 1972: 628) Türkçe kökenli olmasa da Türklerin bir geleneğine ad olduğu, Kâşgarlı Mahmud’un tanımlamasıyla da ifadesini bulduğu bir kültür değerimizdir. 6. Йөвүш - взаимная помощь среди родственников ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН Махмуд Кашгари, поясняет следующим образом слово йөвүш, которая выражала взаимопомощь у тюрков: 6. Akraba arasında yardımlaşma: yöv̇üş * УНИВЕРСИТЕТА ХАДЖЕТТЕПЕ АНКАРА / ТУРЦИЯ Kâşgarlı Mahmud, Türkler arasında ayni yardımlaşmayı ifade eden yöv̇üş biçimindeki bir sözü ve bunun taşıdığı anlamı bize şöyle aktarıyor: Йөвүш это помощь родственникам ввиде одежды или имуществом. Это, в большей степени, подарки родственников, отправляемые для сбора приданого, когда провожают невесту в дом жениха. Пословица: Йөвүшлүг келин күдегү йаваш болур. Значение: Если невеста сопровождена вещами и имуществом, подаренными её родственниками, то у жениха будет мягкий характер и подходящим для нее. Поскольку жених обнаружит невесту, с имуществом и поэтому будет уважать ее. yöv̇üş akrabalara elbise veya mal ile yardım etme. Bu, daha çok, gelin gerdeğe girerken, akrabalarının ona çeyiz hazırlama maksadıyla gönderdikleri hediyelerdir. Atasözü: Yöv̇üşlüg kelin küdegü yav̇aş bulur. Anlamı: Gelin akrabalarının verdiği mallarla donatılmışsa yumuşak huylu ve kendisine uyan damat bulur. Çünkü damat gelini mal ile donatılmış bulur ve ona saygı duyar. Такая традиция живёт среди некоторых тюркских общин и в наши дни. Например, в традиционной стрижке животных во внутренних районах Турции видна схожесть с этим словом, определенный Махмудом Кашгари словом йөвүш. Böyle bir gelenek kimi Türk toplulukları arasında bugün de yaşamaktadır. Örneğin Anadolu’da kırkım geleneği Kâşgarlı Mahmud’un yöv̇üş diye adlandırdığı sözle benzerlik göstermektedir. Следует отметить, что исторический лексический запас, как и лексический запас современных тюркских языков способны выразить корни, сферы понятий и содержание нашего нематериального Gerek tarihsel söz varlığımız gerek культурного наследия. Но, bugünkü Türk dillerinin söz varlığı somut olmayan kültür mirasımızın к сожалению, сегодня у köklerini, kavram alanlarını, içeriğini нас отсутствует на руках ifade edebilecek verilerdir. Ancak струкура, некий корпус, bugün ne yazık ki Türk soylu охватывающий весь halkların söz varlığının bütününü лексический запас kapsayan bir derlem (corpus) тюркских народов. elimizde bulunmamaktadır. Такой корпус, открывал бы нам новые горизонты не только в плане поиска нужного нам слова среди прочих, но и в плане нахождения его, опираясь на значения самого слова, а также стал бы Böyle bir derlem, hem sözcükler помощником в определении arasında arama yapma hem de общих культурных ценностей. anlamdan sözcüklere ulaşma Лексический запас тюркских konusunda bizlere yeni ufuklar языков, состоящий из сотен açacak, ortak kültür değerlerimizin тысяч слов не только belirlenmesine yardımcı olacaktır. представил бы миру всё Türk dillerinin yüz binlerce sözcükten богаство выразительной силы oluşan söz varlığı, yalnızca dilimizin нашего языка, но смог бы anlatım gücünü gözler önüne помочь в выражении общих sermekle kalmayacak Türk soylu культурных ценностей народов halkların ortak kültür değerlerini тюркского происхождения. belirlememize yardımcı olacaktır. СПАСИБО ЗА ВНИMАНИE! ПРОФЕССОР, ДОКТОР НАУК ШЮКРЮ ХАЛУК АКАЛЫН заведующий кафедрой Рукoвoдитель “Турецкого Языка и Литературы” Meждународной университета Хаджеттепе Анкара / Турция Accoцияции Тюркoлогов БИБЛИОГРАФИЧЕСКИЙ СПИСОК Акалын, Шюкрю Халюк, (2010), Тысячу лет назад тысячу лет спустя - Махмуд Кашгари и Диван Лугат Ат-Тюрк, перевод на русский язык выполнил Тургунбаев Жаштегин, публикации Турецкого Лингвистического Общества, Анкара Aksan, Doğan (2004), Türkçenin Söz Varlığı, 3. Baskı, Engin Yayınları, Ankara Clauson, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford University Press, Oxford Ercilasun Ahmet Bican (1991), Aliyev Alaeddin Mehmedoğlu, Şayhulov Almas, Kajıbek Erden Zadaulı, Konkobayuulu Kadirali, Yusuf Berdak, Göklenov Cebbarmehmet, Mahpir Valeriy Uyguroğlu, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir