211 Шевцов, В. (2013). “О потенциале колхозов”. Экономика и управление: анализ тенденций и перспектив развития, 9, 225-230. Шестаков В. П. (1995). Эсхатология и утопия. Очерки русской философии и культуры. Мoсквa: Владос. Шишкин, А. П. (2016). Русский берег утопии (к вопросу об эволюции русской литературной утопии). Вестник Московского университета. Серия 10. Журналистика, 6, 156-177. Шнее Г. (2020). Ротшильд, или история династии финансовых магнатов. http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets /Pages /new Щагин, Э. (ред). (2008). Новейшая отечественная история. XX - начало ХХI века. В 2 книгах. Книга 1. Москва: Владос. Щербатов, М. М. (1986). Путешествие в землю Офирскую г- на С. швецкаго дворянина. ред. Вячеслaв Пaвлoвич Шестaкoв. Мoсквa: Издaтельствo Мoскoвскoгo университетa. 37-79. Юрченко, Т. Г. (2018). Утопический дискурс в русской литературе ХХ-ХХI вв. Социальные и гуманитарные науки. Отечественная и зарубежная литература. Сер. 7, Литературоведение: Реферативный журнал, 4, 192- 198.
RUS EDEBİYATINDA ÜTOPYA DR. YASEMİN GÜRSOY 2022 Paradigma Akademi RUS EDEBİYATINDA ÜTOPYA Dr. Yasemin Gürsoy ISBN: 978-625-8118-28-5 Sertifika No: 32427 Çanakkale Kitaplığı Araştırma İnceleme Bilişim Yayın Matbaa TİC. LDT. ŞTİ. Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım Fevtane Sokak No: 29 / A ÇANAKKALE e-mail: [email protected] Dizgi: Paradigma Akademi Kapak Fotoğrafı Dr. H. Ahsen Tellioğlu Kapak Tasarımı Himmet AKSOY Matbaa Vadi Grafik Tasarım ve Reklam LTD. ŞTİ. Sertifika No: 47479 Bu kitaptaki bilgilerin her türlü sorumluluğu yazarına aittir. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığından alınan bandrol ve ISBN ile satılmaktadır. Bandrolsüz kitap almayınız. 2022 Paradigma Akademi İçimdeki Küçük Mucizeye… İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ.................................................................................... 7 GİRİŞ ........................................................................................ 9 ÜTOPYA KAVRAMI ............................................................ 15 RUS EDEBİ ÜTOPYASI ....................................................... 21 BİRİNCİ BÖLÜM XVIII. YÜZYIL RUS EDEBİYATINDA ÜTOPYA ............. 29 XVIII. Yüzyılda Ütopyaya Yön Veren Unsurlar............... 29 XVIII. Yüzyılda Ütopyanın Genel Özellikleri .................. 35 Masonluk ve Retrospektif Ütopyalar ................................ 38 Rüya Ütopyası .................................................................... 49 Dünyadan Kaçış: Ayda Bir Ütopya Kurmak .................... 53 Denizaşırı Ütopya Arayışı ................................................. 59 Hayali Gelecekte Arama: İlk Prospektif Ütopya .............. 62 Mihail Şçerbatov’un Denizaşırı Ütopyası: İsveçli Asilzade Bay S.’nin Ophir Ülkesi’ne Yolculuğu .............................. 66 İKİNCİ BÖLÜM XIX. YÜZYIL RUS EDEBİYATINDA ÜTOPYA................. 83 XIX. Yüzyılda Ütopyaya Yön Veren Unsurlar ................. 84 XIX. Yüzyılda Ütopyanın Genel Özellikleri ..................... 92 Dekabristlerin Ütopyası ..................................................... 96 Mekândan Zamana Geçiş: Uhroniya .............................. 101 Slavseverlerin Ütopyası ................................................... 105 Sosyalist Ütopya: Devrimci Demokratların İdeal Ülkesi ................................................................................ 110 Gerçek Dünyadan Ayrılmak: Kaçış Ütopyası ................ 116 Ütopyada Bilim Kurgu İzleri ........................................... 120 Vladimir Odoyevski’nin Yıl 4338 Ütopyasında Bilim ve Teknoloji ........................................................................... 124 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM XX. YÜZYIL RUS EDEBİYATINDA ÜTOPYA ................ 137 XX. Yüzyılda Ütopyaya Yön Veren Unsurlar................. 138 XX. Yüzyılda Ütopyanın Genel Özellikleri .................... 148 Muhafazakâr Ütopya ....................................................... 151 Devrimin Ütopyaya Yansımaları .................................... 156 Komünist Ütopya ............................................................. 160 Proleter Ütopya ................................................................ 163 Göçmen Edebiyatında Ütopya ........................................ 168 Çocuk Ütopyası ................................................................ 171 İvan Yefremov’un Andromeda Nebulası Ütopyasında Komünist Dünya Düzeni ................................................. 175 SONUÇ................................................................................. 187 KAYNAKÇA ........................................................................ 191 ÖN SÖZ Antik Çağ’dan günümüze insanoğlunun ideal toplum düzeni arayışı devam etmektedir. Toplumun her ferdini kapsayan, huzurlu, mutlu, bolluk ve bereketle taçlandırılmış bir yaşamın mümkün olması için düşünürler kadar edebiyatçılar da akıl yürütmekte ve eserleriyle fikirlerini sunmaktadır. Thomas More XVI. yüzyılda yazdığı eseriyle türe adını vermiş olsa da ütopya, edebi anlamda hala tam olarak belirlenememiş ve detaylı şekilde araştırılmamıştır. Bu durum hem kendi ulusal edebiyatımız ki bizde ütopya türünün ortaya çıkışı XIX. yüzyılın ikinci yarısında mümkün olmuştur, hem de Rus edebiyatı için geçerlidir. Rus edebiyatında ütopya türünün ilk örnekleri XVIII. yüzyıldan itibaren görülmeye başlansa da ideal ülkeleri anlatan halk hikâyeleri, destanlar, gezi yazıları gibi eserlerin belirtilen tarihten önce de var olduğu bilinmektedir. İlk edebi örneklerinden itibaren neredeyse üç yüzyıldan fazla zaman geçmiş olmasına karşın Rus araştırmacıların da ortak kanısı ütopya türü üzerine yeteri kadar araştırma yapılmadığıdır. Rus edebi ütopyasının kuşkusuz en önemli özelliği Batı tarzıyla olan farklılıklarıdır. Kendine has emek ve inanç unsurlarıyla ütopya fikri, Rus mantalitesinde yüzyıllardır bulunmaktadır. Bununla birlikte XVIII. yüzyılda ülkenin yüzünü Batı’ya dönmesi ve artan çeviriler sayesinde diğer ülke edebiyatlarıyla tanışan Rus yazarlar, ütopya türüne ait ilk örnekleri görme fırsatı bulurlar. Bu nedenle Rus edebi ütopyasının başlangıcı aynı dönemle ilişkilendirilir. Ancak her ne kadar Batılı yazarların eserleriyle ütopyayı tanımış olsalar da 8
nest...