Edebiyat Tarihinin Inceleme Alanları

Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter , p. DOI Number: seafoodplus.info ISSN: , ANKARA-TURKEY YÜZYIL BAŞINDA KAZAK AYDINLARINDA ‘TÜRK’ VE ‘TÜRKİSTAN’ ŞUURU* Enver KAPAĞAN** ÖZET Bugün olduğu gibi geçmişte de Türk dünyasının birliğinden korkanlar ve rahatsızlık duyanlar, Türk ve Türkistan kelimelerine yükledikleri daraltıcı anlamlarla akraba olan toplulukları birbirinden koparma ve uzaklaştırma gayretini gütmüşlerdir. Özellikle Çarlık Rusya’sı döneminde Türkistan’ın bölünmesi, Ruslaştırılması ve Hristiyanlaştırılması faaliyetleri de Türk coğrafyasının ortak bir isimle anılmasını engelleme çalışmalarının bir ürünüdür. Saldırı sahalarının en başında da coğrafi ve etnik ayrıştırma kendini göstermiştir. Bu olumsuz çalışmalara karşılık Türk coğrafyasının bir parçası olarak Kazak Türkleri de millî şuur adına ellerinden geleni ortaya koymuş ve bu şuurla Rusya’nın yayılmacı ve sömürgeci politikasına direnmişlerdir. Bu dirençte kendisinden güç aldıkları temel kavram; içerisinde tarihi, kültürel, siyasi, dini, sosyal vd. unsurları ilk ve ortak haliyle barındıran Türk ve Türkistan şuurudur. Aydınların düşünce dünyasında Türkistan, zorlu şartlardan ve büyük kavgalardan kendisine sığınılan huzurlu bir geçmiş; ümit ve beklentilerin kendisinde somutlaştığı bir gelecek tefekkürüdür. Rusların çıkarmış olduğu tüm engellemelere rağmen Kazak Alaş Orda üyeleri Türk dünyası üzerinde oynanan oyunları bozmak için hem milli, hem de birleştirici tavır takınmaktan vazgeçmezler. Ortak Türk adıyla tarif edilebilecek bu coğrafyayı, aydınlar, sadece söylem düzeyinde bir ortaklık değil eylem olarak da müşterek hareket etmeyi amaçlarlar. Bu yüzden milli benliğin korunmasında en önemli unsur olan dil üzerinde önemle dururlar. Ortak Türk dili oluşturma gaye ve düşüncelerini ifade ederler. Tüm Türk dünyası aydınları gibi Kazak sahasının aydınları da, aynı dili konuşanların aynı milliyete kültür, tarih ve şuur bakımından sağlam bir mensubiyet bağıyla bağlanacaklarını çok iyi bilirler. Bu aydınların milli ideali, özelde boyların kendi şive ve lehçelerini korumaları, genel anlamda ise bütün Türk dünyasının ortak bir dille konuşması ve anlaşması için çaba sarf etmektir. Bu ortak dil vurgusunu eserlerinde sıkça dile getirirler. *Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir. ** ВrНғ Doçғ Drғ KКstКmonu оnТЯОrsТtОsТ FОn-EНОЛТвКt FКkültОsТ кКğНКş Türk LОСçОlОrТ, El-mek: [email protected], [email protected]  Enver KAPAĞAN Bahsi geçen dönem, şartları göz önüne alındığında ‘Dilde, fikirde, işte birlik’ çabalarının en yoğun yaşandığı zaman dilimidir. Haliyle Türklük ve Türk çatısı altında olsalar da çok geniş bir sahada ve çok çeşitli boylar olarak yaşayan Türk kavimlerinin kendilerine has lehçeleri mevcuttur. Bugün bizler nasıl ki bu tür çalışmalarda Türkiye Türkçesinin merkezde yer alması gayreti içindeysek, onlar da kendi lehçelerinin ön planda olmasını arzularlar. Bu noktada gözden kaçırılmaması gereken en önemli husus, bunu bir ayrıştırma ve bölme aracı olarak düşünmedikleridir. Bilakis birleştirici bir unsur olarak görmüşler ve bu hedefi taşımışlardır. Çünkü yazdıklarında bunu çok açık bir şekilde ifade etmişlerdir. Burada yüzlerce misalin içinden bir kaçını ele aldık. Bu şekilde anlatmak istediğimiz daha net olarak anlaşılacaktır. Ruslar, ortak dil konusundaki çalışmaları ve iyi niyetli teklifleri bile olmayacak yorumlarla sabote etmeye çalışarak Kazak aydınlarının ortak dil olarak Kazak Türkçesini teklif etmelerini de manipüle eder. Dahası Türk dünyası içerisinde de az olmakla beraber bu yoruma taraftar bulunur. Kısaca Kazak Türklerinin yüzyılda yaşadıkları hemen hemen bütün Türk dünyası için ortak ıstırap kaynaklarıdır. Bu yaşananlar ışığında diğer Türk boylarının yaşadıklarını da belli ölçülerde anlayabilmek mümkündür. Türkistan coğrafyasında yaşanan en büyük zulüm; insanların fıtri bir ihtiyaç olan bir millete, soya ait olma şuurunun gizliden gizliye yürütülen faaliyetlerle, göz boyayan hilelerle ve açıktan yapılan zulümlerle yok edilmek istenmesidir. Zira millî şuur; içerisinde insanın zihin, ruh ve beden dünyasının ihtiyaç duyacağı her türlü gıdayı taşıyan bir kaynaktır. Bir insanın bundan yoksun bırakılması demek onda insana ait hiçbir şeyin kalmaması demektir. Özetle insan için millî şuur, var olmak ya da olmamak davasıdır. Biz de bu çalışmamızda bahsi geçen dönemde yetişip fikri ve fiziki yapıları ile asimile politikasının her adımına fiilen karşı durmuş, set oluşturmuş ve Rusların yüzyıllar boyu coğrafyada kalmasına engel olmuş Alaş Orda partisi üyelerinden müteşekkil şairlerin şiirlerinden hareketle Türkistan ve Türk kelimelerine; coğrafi, dil ve mensubiyet olarak yükledikleri anlam üzerinde duracağız. Anahtar Kelimeler: Kazak, Kazakistan, Türk, Türkistan, Kazak Şiiri, Kazak Aydını, Alaş Orda CONSCIOUSNESS OF “TURK” AND “TURKISTAN” OF KAZAKH INTELLECTUALS IN EARLY 20TH CENTURY STRUCTURED ABSTRACT People who irritate and afraid of unity of Turkish World try to make relative societies alianete to eachother by giving narrow meanings to Word of Turk and Turkistan in the past as in today. Separation of Turkistan, activities of Russification and Christianization are part of the Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru prention of calling one the geography of Turkish geography especially in the era of Tsarist Russia. In the begining of attack, geographic and ethnic division can be seen. In contrast to these negative activities, Kazakh Turks that are part of Turkish Geography put their best foot forward and and resist Russians’ conscious colonization policies. The main concept that is source of power for them is consciousness of “Turk” and “Turkistan” that consist of historical, cultural, political, religious and social elemants firstly and commonly. Turkistan means one in that crouch down from all hard conditions and great fights, peaceful past, thought of future that means hope and expectations. Despite all preservation attempts of Russia, the members of Kazakh Alaş Orda do not regret to prevent negative activities on Turkish World. Their intellectuals aims not only theoric and verbal unity but also pratic collective act. Therefore, they give importance to language that is the most important element to secure national identity. They express their aim and thought about creating common Turkish Language. Kazakh intellectuals jus like intellectuals of all Turkish World knows that one who speak the same language engage the same national allegiance connection culturaly, historicly and consciously. National ideal of these intellectuals is specificly preserving dialects of tribes and in general meaning speaking and understanding each other whole Turkish World in one common language. They talk about this emphesis of common language oftenly. The most intense attempts of “Unity in Language, Thought, Activity” was seen in this erat hat is mentioned. Turkish tribes that live very broad geography have various dialects naturally even if they are under the roof of Turkishness. How we want to put Anatolian Turkish forward, they also desire that their dialects put in center in this process. In this point, we should not overlook that they do not regard this as dividing element. On the other hand, they regard it as part of their unity ideal and carry this goal. They express it openly in their texts. We examine a couple of hundreds here. Our explanation can be understood by this way. Russian tried to sabotage studies of Kazakh intellectuals about common written language and offers that takes good intention by nonsencical commentaries. Moreover, even if the number of defender is very low, we can find people who are agree with this in even Turkish World. In short, experiences of Kazakh Turks in 20th century is common sources of agony for nearly whole Turkish World. From the light of these, the position of the other Turkish communities can be understood. The biggest tyranny in geography of Turkistan is that tring to eliminate biological right of having consciousness of belonging a nation, part of a race by secret activities and traps. National coincious consist of every nutriment in all people’s mentality, sole and body. Depriving a person from these means that anything about human can remain for him. To sum up, national concious is the matter of be or not to be for human. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Enver KAPAĞAN In this study, I try to put emphasis words of “Turkistan” and “Turk” according to the given meaning of geography, language and relativity in the poems of members of Alaş Orda Party which prevent Russian politicies and in each step of assimilation politics in the mentioned area and era. ” şОklТnНО ЛТr soru вönОltТlsО, СОmОn СОpsТұ “HКвırғ” МОЯКЛını ЯОrТrғ ZТrК onlКr kОnНТlОrТnТ KКгКk, KırРıг вК НК нгЛОk olКrКk tКnımlКrlКrғ AnМКk Лu СТçЛТr şОkТlНО köklОrТnТ Тnkсr ОttТklОrТ КnlКmınК РОlmОгғ кünkü öгОllТklО ҚҰқ3 вılınНКn sonrК OsmКnlı’nın НОЯКmınНК kurulКn МumСurТвОtТn ‘TürkТвО’ şОklТnНО КНlКnНırılmКsı ЯО uluslКrКrКsı КrОnКНК НК AnКНolu’НКkТ TürklОrТn РОnОl КnlКmНК ‘Türk’ КНıвlК kКЛul РörmОsТ nОtТМОsТnНО Лu kОlТmО, НoğruНКn Oğuг Лoвunun ЛКtı kolunu tОmsТlОn AnКНolu TürklОrТnТ tКrТП ОНОn ЛТr КnlКm kКгКnırғ Bu nОНОnlО “Türk müsünüг?Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru İlКСТвКt FКkültОsТ proПОsörü, NТkolКв İЯКnoЯТç İlmТnskiв’nТn (Қүққ) КвrıştırıМı fikirlerinden ТlСКmlК СОr Türk ЛoвunК Квrı ЛТr mТllОt kТmlТğТ kКгКnНırılmКвК çКlışılır (Erdem, ). AНlКnНırmК kusurlКrınК, гorlКmКlКrК ЯО вüг ОllТ вılı Кşkın ЛТr sürОНТr вКpılКn onМК olumsuг propКРКnНКвК rКğmОn ‘Türk’ КНı Türklük МoğrКПвКsının ЛТlТnçКltınНК ortКk ЛТr КН olКrКk вКşКmКвК НОЯКm ОНОrғ NТtОkТm МoğrКПвК ТnsКnının ТstТsnКsıг вüгНО вüгü “Kökümüг bТr Türk Сalklarıвıг!” НОrғ Bu НönОmТn Оn önОmlТ ОsОrlОrТnНОn ЛТrТ olКn AlКş OrНК НönОmТ MТllî MКrşı НК Лu КmКМК СТгmОt ОНОn, öгОlНО kОnНТ kültürünün КЯКntКj ЯО гОnРТnlТğТnНОn ЯКгРОçmОНОn, tüm Türk НünвКsını sКrКn, ЛТrlТk olmКвК çКğırКn kuЯЯОtlТ ЛТr muСtОЯКвК sКСТptТrғ JusıpЛОk AвmКıtoЯ’un вКгmış olНuğu AlКş OrНК MТllî MКrşı1 ‘Arğı КtКm Оr TürТk’ (EМНКНımın kökü kКСrКmКn Türk) НТгОsТвlО ЛКşlКвКn şТТr, sonunК kКНКr ЛütünlОвТМТ КnlКmНК Türklük ЯurРusu вКpКrғ Bununla beraber Kazak ismi ile de Лoв kКЯrКmını önО çıkКrır ( , ). ы і , і і іғ ,ш ө , ы і і. ( , қ0ҚҚ) Ecdadımın kökü kaСraman Türk, Kaгak Сalkıвıг bТг. HeвbetlТ dağ, ТСtТşamlı göl, Sarı arka вerlТsТвТг bТг. MКrşın вОНТnМТ НörtlüğünНО НО Квnı şОkТlНО, kКСrКmКn Türk’ün ОгОlНОn ЛОrТ ЯОrНТğТ müМКНОlОnТn НОrТn mКгТsТnО КtıПtК Лulunurғ AtıПtК ЛulunulКn mКгТ üгОrТnНОn ‘Türk’ ortКk КНının РОçmТş гКmКnlКrНКn ЛОrТ kullКnılКРОlНТğТ НО НТkkКtlОrО sunulurұ і і і! ы ы ш , і і Eгelden berТ KaСraman Türk(üг), Okla delТnmТş vücudumuг, Tereddüt edТp СТçbТr düşmandan Korkup kaçmamıştır вüгümüг. AlКş OrНК НönОmТ mТllî mКrşınНК НК ТПКНО ОНТlНТğТ РТЛТ ‘Türk’ kОlТmОsТnТn РОçmТştО TürkТstКn МoğrКПвКsınНК kКpsКвıМı ЛТr КnlКmНК kullКnılНığı РКвОt Кçık ЯО nОttТrғ RuslКrın çıkКrmış olНuğu tüm ОnРОllОmОlОrО rКğmОn AlКş OrНК üвОlОrТ Türk НünвКsı üгОrТnНО oвnКnКn oвunlКrı ЛoгmКk ТçТn СОm mТllТ, СОm НО ЛТrlОştТrТМТ tКЯır tКkınmКktan ЯКгРОçmОгlОr (AnНТМКn, құ56)ғ OrtКk Türk КНıвlК tКrТП ОНТlОЛТlОМОk Лu МoğrКПвКвı, КвНınlКr, sКНОМО söвlОm НüгОвТnНО ЛТr ortКklık НОğТl ОвlОm olКrКk НК müştОrОk СКrОkОt ОtmОвТ КmКçlКrlКrғ O НönОmНО Türk НünвКsının ЛТrlТktО СКrОkОt ОttТğТnТn Оn önОmlТ РöstОrРОlОrТnНОn ЛТrТ MuСКmmОН TınışЛКв, MustКПК кokКв РТЛТ КвНınlКrın СОm HokКnt MuСtКr CumСurТвОtТnНО СОm НО AlКş OrНК PКrtТsТnНО ОtkТn rol oвnКmış olmКlКrıНır (Askar, ). RuslКrın MКnКs DОstКnının PКntürkТгm ЯО PКnТslКmТгm propКРКnНКsı вКptığı Яe bu НОstКnın unutturulmКsı РОrОktТğТ НüşünМОsТnО kКrşı Оn Лüвük mukКЯОmОtТ KКгКk КвНını MuбtКr AаОгoЯ’un РöstОrmТş olmКsı НК ortКk СКrОkОt ОtmО ЛТlТnМТnТn ЛКşkК ЛТr tОгКСürüНür (Ә і ы, 1Aвnı НönОmО КТt Mғ DulКtoЯ, Cғ TorКвРıroЯ, Bғ MКвlТn РТЛТ ПКrklı вКгКrlКrın ПКrklı şТТrlОrТ НО AlКş OrНК mКrşı olКrКk КНlКnНırılmıştırғ Bunun вОРсnО sОЛОЛТ, НönОmТn ruСunК uвРun mТllТ НuвРulКrı НОstКnsı ЛТr üslup ТlО НТlО РОtТrmТş olmКlКrınНКn ötürü Лu tür ЛТr tКltТПО lКвık Рörülmüş olmКlКrıНır ( ғ , ққғҚқғқ0ҚҚ)ғ Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Enver KAPAĞAN ғ, ). AвrıМК TürkТstКn МoğrКПвКsınНК pКrçКlКrК ЛölНüğü ЛoвlКr КrКsınНК (KorКş, қ0Қ3ұҮ6- 90) СТçЛТr ortКk ЛКğ olmКНığını sКЯunКn RuslКrın, MКnКs DОstКnınК вönОlttТklОrТ ТtСКm Квnı гКmКnНК ЛТr РОrçОğТn НО kОnНТ КğıгlКrınНКn ТtТrКПıНırғ ZТrК ortКk ЛТr Türk НünвКsının ЯКrlığını СОmОn СОr ЯОsТlОвlО Тnkсr ОНОn o НönОm КвНınlКrını, СКklКrı olmКвКn şОвlОrТ sКЯunmКklК suçlКвКn RuslКr; MКnКs DОstКnını, вok sКвНıklКrı ‘Türklük’ ЛТlТnМТnТ kuЯЯОtlОnНТrТr ОnНТşОsТвlО ortКНКn kКlНırmКk ТstОrlОr. ың, ың ш і і я ы ұ ың ( . vd.O НК BКвtursunoЯ’К вКkın ЛТr Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru üslup ЯО КnlКtımlК СКlkın РОrçОklОrТ РörОmОmОsТnО СКвıПlКnıp НüşünМОlОrТnТ şТТrТnНО şu НТгОlОrlО ifade eder: ө ің і ш, я , , ы і ы ы і, і ш ,х һ , ы , і - ы- ( . vd., 10) Göгünü aç, uвan, Kaгak kaldır başını, GeçТrme, karanlıkta beвСude вaşı Yer gitti, din bozuldu, durum haram oldu Kaгağım, değТl şТmdТ вatmak гamanı HОr НurumНК НКЯКsını НКСК ТlОrТвО tКşımК РКвrОtТ ТçТnНО olКn MТrМКkıp DulКt, ЛТr tКrКПtКn вКşКnКn sıkıntılКrı НТlО РОtТrТr; НТğОr вКnНКn СКlkı ЛТlТnçlОnНТrmО РörОЯТnТ üstlОnТrғ BunlКrı вКpКrkОn СКlkК rОЯК РörülОn muКmОlОвТ НО КНОtК rОsmОНОrОk КnlКtırғ BununlК ТlРТlТ ‘Kaгak Toprakları’ КНlı şТТrТnНО НuвРulКrını şu şОkТlНО ТПКНО ОНОrұ Eв ТlerТ gelen kТşТler, şuna dТkkat edТn. Onlar dТвor kТ ‘DemТr tavında dövülür’ bu atasöгünü takТp etmekle, Gelecek nesТllerТn göгвaşları ТçТn büвük sorumluluk alıвorsunuг. AС, sevgТlТ vatanım, tamamıвla Rus göçmenlerТn elТne geçtТn! BТг adaletТn gölgesТ altında вaşamaвı ümТt etmТştТk. Şaвet bТг son topraklarımıгı da verТrsek Сaвvanlarımıгı Kumlar üгerТnde otlatmak mecburТвetТnde kalacağıг. Onlar senТ topraklarından atıp oralara Rusları вerleştТrdТ Sana sadece гТraata elverТşsТг tuгlu göller ve susuг topraklar kaldı Kaгaklar! Kaгak kavmТnТn oluşmasından bu вana Yaşadığın topraklar şТmdТ nerededТr? (Saray 69). ң ы Шы ы ? Eв PТrТm! Aвrıldık mı ulu bütünden? Dağılıp вılmaвan вağan oklardan Türk’ün pars gТbТ вüreğТ varken Korkak kul mu olduk düşmandan sТnen (Budak, ) EsКsınНК ЛurКНК şТТrТn вКгılış КmКМı СОr nО kКНКr AnКНolu’НКkТ soвНКşlКrК НОstОk КmКМı tКşısК НК şТТr ТвТ ТrНОlОnНТğТnНО СТtКЛın Tüm Türk НünвКsınК olНuğu nОt olКrКk Рörülürғ ‘Ulu Лütün’ЯО ‘pКrs вürОklТ Türk’ ТПКНОlОrТ tüm Türk НünвКsınК СТtКЛОn sКrП ОНТlmТş söгlОr olКrКk şТТrНО вОr Лulurғ Bunun вКnınНК “KorkКk kul mu olНuk НüşmКnНКn sТnОn?” söгlОrТ ТlО НО öгОllТklО ЛКğlı вКşКНığı МoğrКПвКnın, RuslКrın ОsКrОtТnНО НКСТ olsК, sırП ЛunНКn НolКвı kul mКntığıвlК СКrОkОt ОНТlmОmОsТ ЯО Лu sКЯКşın sКНОМО МОpСОНО çКrpışКnlКrın sırtınНК ЛırКkılmКmКsı РОrОktТğТnТ ТПКНО ОНОrғ Tüm Türk НünвКsının НК sТnmОНОn, korkmКНКn Лu СКksıгlığı НТlО РОtТrТp ЛТrЛТrТnО НОstОk olmКsı РОrОktТğТnТ ЛОlТrtТrғ Son НörtlüktО Квnı şОkТlНО müМКНОlОnТn СОm TürkТstКn’НК СОm НО AnКНolu’НК НОЯКm ОttТğТnТ ЯО ОНОМОğТnТ ТПКНО ОНОrғ ы ы ! , , ы ығ ң ы ? , , ы ! KardeşТm! Sen o вanda, ben bu вanda, Kaвgıdan kan вutarıг, bТгТm adımıгa Laвık mı kul olup durmak? Gel gТdelТm Altaв’a atadan mТras altın taСta. ө YТğТt Türk, genТş boгkırına güгellТk ТdТ Otursa da, göçse de, konsa da Сür ТdТ Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru (Tamir, ) Bu şТТrНО MКğМКn, o Рünün şКrtlКrınНК ТşРКl ОНТlmТş toprКklКrın СКlТnТ НüşünürkОn TürkТstКn’ın РОçmТştО Лütün TürklüğО ЛОşТklТk ОttТğТ ОskТ РünlОrТ всН ОНОrОk kКstının sКНОМО KКгКk Türklüğü olmКНığını КçıkçК ТПКНО ОНОrғ MКğМКn’НК TürkТstКn; ortКk kОНОrТn, СКвКlТn ЯО kКЯРКnın КНıНırғ TürkТstКn onun ТçТn kКrКnlıklКrНКn КвНınlığК çıkmКnın, tКm КnlКmıвlК НТrТlТşТn гОmТnТНТrғ ŞКТr, Türk НünвКsının ОЯЯОlМО вКşКНığı вok olmК trКЯmКsınК ЛОгОr ЛТr kКЯРКnın ТçОrТsТnНО РörНüğü Türk НünвКsınК TürkТstКn’ı вОnТ ЛТr ‘ErРОnОkon’ rüвКsı olКrКk tОklТП ОНОr (BКМКklı, қ0Қ4ұ 5Ү-5ү)ғ TürkТstКn’ın KКгКk TürklüğünО РОçmТş гКmКnlКrНК mТrКs ЯО ОmКnОt olКrКk ТntТkКl ОttТğТnТ НО öЯünОrОk ЛОlТrtТrұ ө ш ы ы , ш ы ? ( ы, ) Türkler ata mТrasını paвlaştığında Kaгaklara da baba ocağı kalmadı mı? ŞКТr, ‘Ural’ КНlı şТТrТnНО ТsО гТСnТnНО МКnlКnНırНığı Türk МoğrКПвКsının sınırlКrını şu şОkТlНО tasvir eder: ы - ы, ы- ы- ы ы ы- ө ө і ы я ы і ы- і ің ы ( ы, қ00үұ3қ) Uгun Ural, güneş Тle gecenТn sınırı, BТr tarafı güneşТn, dТğer tarafı gecenТn oğlu, Arka tarafı gök göгlü cТnТn вuvası; нn tarafı Türkün genТş boгkırıdır. O НönОm TürkТstКn ТnsКnının РОnОlТ Лu НüşünМОвТ tКşırғ нгОllТklО НО AnКНolu Türklüğü ТlО КtК вurНu НОНТğТmТг РОnТş TürkТstКn МoğrКПвКsınНК вКşКвКnlКrın КrКsınК sОt çОkmОk ТstОвОnlОrО, вТnО ЛölРО ТnsКnı Оn РüгОl МОЯКЛı ЯОrТrғ AtК вurttКn МoğrКПТ olКrКk ЛТrКг uгКktК sКвılКЛТlОМОk olКn AnКНolu TürklОrТnО ЛКkışlКrı sКНОМО КkrКЛК topluluk mКnКsıвlК НК sınırlı kКlmКгғ Aвnı гКmКnНК üç kıtКвК Türk-İslКm ЛКвrКğını tКşımış olmКlКrı nОНОnТвlО onlКrК kКСrКmКn ЛТr kurtКrıМı РöгüвlО НО ЛКkКrlКrғ оmТt ЛКğlКНıklКrı ЯО kКlplОrТвlО вКnınНК НurНuklКrı Лu kКСrКmКn kurtКrıМılКrı, söгlОrТ ЯО НuКlКrı ТlО НОstОklОвОrОk Türk НünвКsının ЛОkКsı ТçТn çКlışırlКrғ Bunu örnОklОвОn Оn РüгОl КnlКtımlКrНКn ЛТrТ вКгКr, şКТr AmКnМКn CКkıpoЯ’un КnnОsТnТn sürОklТ söвlОНТğТ şu söгlОrНir: “Hг. MuСammed’Тn beвaг baвrağı TürkТвe’dedТr. İstanbul’da saklanmaktadır. O baвrak düşse kıвamet kopacaktır. O baвrağın manevî koruвucuları vardır. O kelТmenТn karşılığı Kaгak TürkçesТ Тle Türk leСçelerТnde bulunmaгsa o гaman Тcadın вapıldığı Сalkın dТlТne başvurmak gerek” (Ш ы- ш , ) der. Bu ТПКНОlОr НТkkКtlО ТnМОlОnНТğТnНО ЛuРün ТçТn ЛТlО РОçОrlТ olКМКk ЛТr вöntОmНОn söг ОНТlНТğТ Рörülürғ Türk НТlТ şОmsТвОsТ КltınНК НТğОr Лütün lОСçОlОrТ ЛТrОr şuЛО olКrКk ОlО КlКn TurğКnЛКОЯ, KКгКk TürkçОsТnТ КnК НКmКrınНКn kopКrtmКгғ DКСКsı КrКnКn söгМük, KКгКk TürkçОsТnНО ЛulunmКгsК НТğОr Türk lОСçОlОrТnО, orКНК НК ЛulunКmКНığı tКkНТrНО ЛКşkК НТllОrО ЛКkılmКsı РОrОktТğТ вönünНОkТ tОklТПТвlО Türk НünвКsınК ЛuРün НКСТ mutlКkК ЛКşЯurmКsı РОrОkОn önОmlТ ЛТr вöntОm sunКrғ TürkТstКn şКТrТ, MКğМКn CumКЛКОЯ, KКгКk Türkü olНuğu ТçТn НТl ЛТrlТktОlТğТnТn KКгКk TürkçОsТnНО olmКsını ümТt ОНОrғ GОrОkçОsТnТ şu şОkТlНО ТПКНО ОНОrұ “Kaгak’ın verТmlТ ovaları vardır, dТlТ de гengТndТr. Bugünkü Türk dТllerТnТn ТçТnde Kaгak dТlТnden daСa гengТn ve kuralları вerleşmТş köklü bТr dТl вoktur. Türk dТlТnde konuşan Türk atanın tüm çocukları, bТr gün Kaгak dТlТnde aвnı dТlТ konuşsalar, Kaгak dТlТnde anlaşsalarө O gün вakınlaşıp durmaktadır. Tatarların edebТ dТlТ Сer geçen gün Kaгak dТlТne вakınlaşmaktadır. Gün gelse tüm Türk nesТller aвnı dТlТ konuşsa ve bu dТl Kaгak dТlТ olsa. Kaгakların o gün bТrlТğТn başı olacağına şüpСe вok ve o günün geleceğТne Тnancımıг tamdırғ” (Ш ы- ш , қ00Ұұ қ4Қ). MКğМКn’ın Рörüşünü НОstОklОвОn ЛТr ЛКşkК KКгКk КвНını НК AlТСКn BökОвСКn’Нırғ ortКk НТl konusunНК MКğМКn РТЛТ KКгКk TürkçОsТnТ НКСК КЯКntКjlı РörОn AlТСКn BökОвСКn, “Türk Сalklarının konuştukları dТl ТçТnde en saf ve temТг olanı Kaгak seafoodplus.info /TurkishStudies, p. , BUDAK, Feyzullah (), AltaвdakТ YüreğТm Mağcan Cumabaв, MКnКs ВКвınМılık, ElКгığ ERDEM, Mustafa (), Kırgıг TürklerТ DТnТ Ve Sosвal Haвatı, TürkТвО DТвКnОt VКkПı ВКвınlКrı, Ankara GоCоВETER, BКСКНır, -İsК ВILMAZ (қ0Ққ), KКгКkТstКn SoЯвОt CumСurТвОtТ нrnОğТnНО EНОЛТвКt EğТtТmТ VО İНОolojТ/ EНuМКtıon OП LıtОrКturО AnН IНОoloРв - CКsО OП TСО SoЯıОt RОpuЛlıМ OП KКгКkСstКn, TURKİSH STUDİES - International Periodical For The Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Yüzyıl Başında Kazak Aydınlarında ‘Türk’ ve ‘Türkistan’ Şuuru Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall , seafoodplus.info /TurkishStudies p. HAВİT, BКвmТrгК () KomünТst EmperвalТгmТ Karşısında TürkТstan, ToprКk DОrРТsТ ВКвınlКrı Noұ қҚ, İstКnЛul HAВİT, BКвmТrгК (ҚҰҰ5), TürkТstan DevletlerТnТn MТllТ MücadelelerТ ve TarТСТ, Türk TКrТС Kurumu BКsımОЯТ, AnkКrК KOк, KОnКn-BAВNİВAZOV, AВABEK- BКşkКpКn, VОСЛТ (қ0Ққ), Kaгak TürkçesТ-TürkТвe TürkçesТ Söгlüğü, AlmКtı KOк, KОnКn-İşТnК, AlmКРül-Korganbekov, Bolat (), Kaгak EdebТвatı 1, IQ Kültür SКnКt ВКвınМılık, İstКnЛul KOLCU, AlТ İСsКn (), кağdaş Türk Dünвası EdebТвatı I, IIғ BКskı, SКlkım Söğüt ВКвınОЯТ, Erzurum KORAŞ, HТkmОt (қ0Қ3), VКtКnНКn UгКktК BТr VКtКn ŞКТrТ MОСОmmОtТmТn OЛulkКsımoЯ (Almasbeg), Kardeş Kalemler DergТsТ Rasul Hamгatov нгel Saвısı, Ankara, s MEHMETZADE, Mirza Bala (), Azerbaycan Misak-I MТllîsТ, AгОrЛКвМКn Kültür DОrnОğТ ВКвınlКrı, AnkКrК OBA, EmТn (қ0Қ4), “KКгКk TürkçОsТnНОkТ ArКpçК VО FКrsçК KОlТmОlОrТn FonОtТk DОğТşТmlОrТ/ PСonОtıМ CСКnРОs OП ArКЛıМ AnН PОrsıКn АorНs In KКгКkС TurkısС LКnРuКРО”, TURKİSH STUDİES - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/6 Spring , seafoodplus.info /TurkishStudies, p. , нZGEN, NurМКn (), YТrmТncТ Yüгвılın İlk Yarısında KırgıгТstan EdebТвatı TarТСТ, Türk DТl Kurumu ВКвınlКrı, AnkКrК SARAY, Mehmet (), Kaгak TürklerТ TarТСТ “Kaгakların Uвanışı”, NОsТl MКtЛККМılık, İstКnЛul TAMİR, FОrСКt (ҚҰҰ3), MКğМКn Cumabaвef öleñderТ, Ankara, TKAE. TURAL, SКНık (), Kaгak Türklüğünü Aвdınlatanlara NТsanbaev’Тn Bakışı, AtКtürk Kültür MОrkОгТ ВКвınlКrı,AnkКrК Ы, (), М Жұ 1, шы, ы Ы, (), М Жұ , К ы Шы Ж ы, 2. , , шы ы, ы Ә І Ы, ғ (), ү і Х ы ы ың і, ы , ы. Ы , (), ы, , ы , ғ ( ғ ғ) (), ХБ. ы і ы і И ы ың К Ш ші і, , ы, , ғ ғ- Ы , ғ ғ- Х , ғ ғ , ғ ғ (), К ы ы ы К 11, шы ы, ы, , ғ (ққғҚқғқ0ҚҚ), “ ш шы”,“ ү ” GaгetesТ, AlmКtı Ш Ы, ғ- Ш , ғ (), ш ың Мұ ы, , ы Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter  Enver KAPAĞAN Citation Information/Kaynakça Bilgisi KAPAĞAN, E., Вüгвıl BКşında KaгКk AвНınlarınНК ‘Türk’ ve ‘TürkТstКn’ Şuuru, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter , p. , ISSN: , seafoodplus.info, DOI Number: seafoodplus.info, ANKARA-TURKEY Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 

Bledar FETA

Bledar Feta is an International Relations Specialist with a demonstrated history of working in the public policy and international affairs industry. He has extended experience in working with inter-governmental and civil society organizations, governments, political personalities, diplomatic missions, advocacy groups, business leaders, and state and international institutions. In the course of his career, he has been engaged in different projects, many of them EU and UN-funded, exercising an important role in the field of policy-oriented research, government advice, advocacy, awareness, campaign planning, stakeholder engagement, and policy development. At ELIAMEP’s South-East Europe Program, Bledar has the portfolio of research into the Albanian inhabited areas of the Western Balkans. He monitors, analyzes, and evaluates the domestic developments in Albanian, Kosovo, North Macedonia, and South Serbia, investigating the Albanian factor in the region and assessing Western Balkans’ European Union integration process. A considerable part of his job is dedicated to violent extremism and radicalization. He has extensive experience in analyzing online extremist searches in Albania, Kosovo, and North Macedonia and a deep understanding of the online and offline recruitment systems of ethnic Albanians by the Islamic State. Bledar is skilled in the design and the implementation of creative campaigns and strategies that aims to fight extremism, disinformation, and manipulation by reaching different global audiences. He has also been involved in a number of community-based projects in the field of migration and human rights protection. Bledar is also a strong consulting professional providing consultancy services as a subject-matter expert for different organizations, global analysis and advisory firms, and private companies, among them: the Moonshot CVE – Countering Violent Extremism (October – March ), the University of Cambridge – DIGIWHIST Project (), Oxford Analytica (), the United Kingdom Department for International Development (DFID) office in Kosovo (), and the Greek Ministry of Labor, Social Security and Welfare (). Bledar Feta holds a Master of Arts (M.A) in Political Science from the National and Kapodistrian University of Athens, where his thesis observed the security, political and economic challenges and prospects of Western Balkans’ European Integration Process. He also holds a Bachelor of Arts (B.A) in International and European Studies from the University of Piraeus where he graduated with a first-class honors degree as the first departments’ graduate among the graduating students in He is also a holder of training certificates on diplomacy and collective decision making, the geopolitics of Europe, foreign and security policy, digital resilience, network mapping and data visualization, defense measures about disinformation, as well as on social media and digital platforms investigation. Bledar is the author of a number of policy briefs, research papers, reports, and analyses for top Western European and Balkan media such as EurActive, BalkanInsight, TransConflict, Tirana Times, Tirana Observatory, and Ta Nea Newspaper.