Edige Destanı Kime Ait

Edige Destanı

Edige destanında, XIII. yüzyılda Hazar denizi kıyısında kurulan Altınordu Hanlığının XV. yüzyılda Timurlular tarafından yıkılışı anlatılmaktadır.

Destanın adı, Altınordu Hanı ve bu destanın kahramanı Edige Mirza Bahadır&#;a atfen verilmiştir. Edige Mirza Bahadır&#;ın devletini ayakta tutabilmek için yaptığı büyük mücadeleler, ölümünden sonra XV. yüzyılda destan haline getirilmiştir.

&#;yılından itibaren yazıya geçirilen Edige destanının Kazak-Kırgız, Kırım, Nogay, Türkmen, Kara Kalpak, Başkırt olmak üzere altı rivâyeti tesbit edilmiştir. Çeşitli Türk guruplar arasında Alp Er Tunga ve Oğuz Kağan gibi ilk Türk destanlarının izlerini taşıyan, Türk kahramanlık dünya görüşünü temsil eden, ortak edebiyat geleneği içinde yer almamış pek çok başka destan örneği bulunmaktadır.

Osmanlı sahasında destandan hikâyeye geçişte ara türler olarak da nitelendirilen çok tanınmış ve bir çok Türk topluluklarınca da bilinen Köroğlu örneği yanında daha sınırlı alanlarda tesbit edilen Danişmendname, Battalname gibi ilgi çekici örnekler de bulunmaktadır.

Timur Destanı

Timur Destanı Moğol kültür dairesinde gelişen bir destandır. Destanda Moğol hükümdarı Aksak Timur&#;un savaşları, diğer milletlerle ilişkileri anlatılmaktadır.

Destandan bir bölüm:

Hindistan şehrinde Cengiz Han&#;ın oğlu Jaday Han hanlık eder idi. Günlerden bir gün yatıyordu. Kötü bir rüya gördü. Korkup, sıçrayıp uyandı. Bir müddet kaldı. Falcıları, rüya tabircilerini topladı. Dalağına baktırdı, anlattı.

Falcılar, rüya tabircileri söylediler: &#;Ey Hanım! Dalağında öyle görünür ki, kendi ülkende, Almalık denilen köyde, bir kişiden korkunuz vardır. O kişi, kırkıcı oğlu, kazancı oğlu, tavukçu oğlu, Taragay denilen kişidir.&#; dediler. &#;O Taragay&#;ın izi, nişanı odur ki, alnında beni var, sol gözünde akı vardır. O Taragay&#;ın hatunu hamiledir. Onun karnındaki çocuğundan ecelin, ölümün var.&#; dediler.

O ahmak kaderi tedbir ile bozmak istedi.

Allah&#;ın takdiri nasıl bozulur. Ondan sonra konuştular.

&#;Bu hatunu öldürelim&#;, diye &#;Karnını yaralım&#;, dediler.

Han söyledi: &#;Bu hatunun karnındaki çocuğunu öldürürseniz, o çocuğu çabuk öldürür! Anası ölmesin!&#;, dedi.

Ondan sonra o hatunu diz çöktürdüler, aklı başından gitti, ölecekti.

Ondan birkaç gün sonra o zavallı diz çöktürülüp eğilen kadının gözü parladı, bir erkek evlat doğurdu.

O oğlanı alıp baktıklarında, bir ayağı topal idi. şöyle dediler: &#;Böyle eziyetten ölmedin, kurtulup doğdun, canın demir imiş&#;, dediler. O oğlanın adını bu sebepten dolayı Aksak Timur koydular.

Aksak Timur&#;un babası, anası öldü. Yetim kaldı. Büyütmek ve bakmak için hiç kimse kalmadı. Sonraları kendisi yürümeye başlayıp yiğit olduktan sonra, dışarı çıkıp altı yedi oğlan çocuk ile birleşip, her gün buzağı otlatırlardı&#;

Ayrıca bakınız ⇓

İslamiyetten Sonraki Türk Destanları

1. Kazak &#; Kırgız: Manas Destanı

2. Türk &#; Moğol: Cengiz Han Destanı

3. Tatar &#; Kırım: Timur ve Edige Destanları

4. Karahanlı Dönemi: Saltuk Buğra Han Destanı

5. Selçuklu &#; Beylikler ve Osmanlı Dönemleri
a. Seyid Battal Gazi Destanı
b. Danişmend Gazi Destanı
c. Köroğlu Destanı

Bakınız ⇒ İslamiyetten Sonraki Türk Destanları

Edige destanı, Edige, edigey, Edigey destanı, Altınordu Hanlığı, edigey kimdir? edige kimdir?

Edige Destanı, XV. Yüzyılında yaşamış tarihi şahsiyetlerden Nogay beyi Edige’nin kahramanlıklarından doğmuş, onun kahranlıkları doğaüstü unsurlarla süslenmiştir.

Edigey bir Peri kızından doğmuştur. Destandaki Kara Tiyin Alp de eriden doğmuş bir kişilik olarak gösterilir.

Destanda üç neslin ardı ardına mucizeli doğuluşu izlenmektedir. Edigeyin dedesi, babası ve kendisi mucizeli, olağanüstü yollarla (kafatasının tozundan, ku kuşundan, Peri kızından ve Albastının kızından) dünyaya gelir ve onlar “mucizeli çocuklar” adlandırılır.

Destanda XIII. yüzyılda Hazar denizi kıyısında kurulan Altınordu Hanlığının XV. yüzyılda Timurlular tarafından yıkılışı anlatılmaktadır. Destanın adı, Altınordu Hanı Edige Mirza Bahadır'dan alınmıştır.

Edige Mirza Bahadır’ın devletini ayakta tutabilmek için yaptığı büyük mücadelelerin anlatıldığı destanın, Kırım, Tatar, Başkurt, Kazak, Karakalpak, Nogay, Özbek, Baraba Tatarları, Dağlı Altaylılar başta olmak üzere Türk halklarına ait otuzdan fazla değişik nushası vardır.

Edige Destanının Konusu: Toktamış ile Edige arasında cereyan eden mücadelede, Edige, Toktamış'ın kendisini öldürmek için yaptığı planları, sadık adamlarının yardımıyla etkisiz bırakır.

Edige, Altınordu topraklarını bırakıp Timur Bek’in yanına erişmek üzere İdil’i aşıp karşı yakaya geçer. Timur Bek’in kızı Akbilek ile kırk kulunu kaçırıp elinde tutan ve tek başına dünyaya meydan okuyan Kara Tiyin alp adlı bir kahramanın varlığını duyar. Kızın da yardımı ile bu kahramanı öldürür. Akbilek ile kırk kulunu kurtarır.

Timur Bek, kızını ve kırk kulunu kurtarıp kendine getirip teslim eden Edige’ye büyük itibar gösterir. Derdini dinler, ona yardım etmek ister. Edige olanları anlatır ve Timur Bek’ten yardım ister. Timur Bek, her türlü yardımı yapar. Toktamış üzerine sefer açar. Sonunda Edige, Nogaylı halkının başına geçer, han olur.