El Eş Sesli Örnek

Öğle: Bir zaman vakti

Öyle: İşaret sözcüğü

Grup: Küme, öbek

Gurup: Güneşin batışı

Eyer: Binek hayvanlarına takılan oturmalık

Eğer: Koşul zarfı

Sesteş Sözcüklere Örnekler

Aşağıda verdiğimiz örneklerde bazı sesteş ya da eşsesli sözcüklerin farklı anlamlarına ulaşabilirsiniz:

Aç

(I) Yemek yemesi gereken (II) Açmak eylemi

Ak

(I) Beyaz renk (II) Akmak eylemi

Al

(I) Kırmızı renk (II) Almak eylemi

Arı

(I) Temiz, saf (II) Bal yapan böcek

Bağ

(I) Bağlamak için kullanılan ip, sicim, şerit, tel vb. düğümlenebilir nesne (II) Üzüm

yetiştirilen arazi

Ben

(I) Tendeki ufak, koyu renkli leke veya kabartı (II) Birinci teklik kişi zamiri

Ekmek

(I) Tarlaya tokum serpmek (II) Tahıldan yapılan yiyecek

Kan

(I) Damarda dolaşan sıvı (II) Kanmak eylemi

Kara

(I) Yer, toprak (II) En koyu renk, siyah

Uç

(I) Genellikle uzun bir nesnenin incelerek biten son ve sivri noktası (II) Uçmak eylemi

Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler:

Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan sözcüklere eş sesli (sesteş) sözcükler denir.

Eş sesli sözcüklere özellikle atasözlerinde, deyimlerde ve cinaslı mânilerde rastlanır.

Türkçede kullanılan; taş, at, kurt, geç, saz, yol, serin, yağ, in, dal, gül, uç, dik, iç, an, kız, yağ, kaz, dolu, çay, kara, yaş, kaç, kan, bağ, kazan, asma, al, güldür, yan, var, yazma, koru, sık, bin, kat, ay, öğüt, sal, yaz, yüz, dil vb. pek çok sözcük eş seslilere örnek olarak gösterilebilir.

• “Köyün içinden geçen çay, yazları kuruyordu.”
• “Bir bardak çay içince tüm yorgunluğunu unuttu.”

Birinci cümledeki “çay” sözcüğü “akarsu” anlamını taşımaktadır. İkinci cümledeki “çay” ise “çeşitli bitkilerin yapraklarının demlenmesiyle elde edilen içecek” anlamındadır. Dolayısıyla “çay” sözcükleri sesteştir.

• “Bu çiçekleri size bengetirdim.”
• “Yüzünde küçük bir benvardı.”

cümlelerindeki “ben” sözcükleri sesteştir. “Ben” sözcüğü birinci cümlede “I. tekil kişi zamiri”, ikinci cümlede “siyah nokta” anlamındadır.

Dikkat!

Bir sözcüğün sesteş olabilmesi için her iki anlamının da temel anlam olması gerekir. Bir yerde gerçek, diğer yerde mecaz anlamıyla kullanılan sözcük sesteş kabul edilmez.

Örneğin &#;yüz&#; sözcüğünü ele alalım.

• “Masanın yüzü çok kirlenmiş.” cümlesinde “yüz” sözcüğü “yan, taraf” anlamında kullanılmıştır.
• “Bu yüzbana tanıdık geliyor.” cümlesinde “kişi”,
• “Ne yüzile geliyorsun ki bana?” cümlesinde “utanma, sıkılma”

anlamında kullanılmıştır.

Bu örnekler, “yüz” sözcüğünün diğer anlamlarıdır. Dolayısıyla bu sözcükler kendi aralarında sesteş olarak kullanılamaz. Ancak;

“Sabahleyin yüzünü yıkamasını yüzkere söyledim.” cümlesindeki “yüz” sözcükleri sesteştir. Çünkü birincisi “çehre, surat”, ikincisi “sayı” anlamındadır ve gerçek/temel anlamlarıyla kullanılmışlardır.

Sesteş sözcüklerle &#;Cinas&#; sanatı oluşturulur:

• &#;Bülbül güle âşıkmış, sanki bundan güle ne
  Hep sevenler ağlarmış, rast gelmedim gülene.&#;

Birinci dizedeki &#;güle ne&#; ile ikinci dizedeki &#;gülene&#; sözleri cinas oluşturmuştur.

Örnekler:

• &#;Ey kimsesizler el veriniz kimsesizlere
  Onlardır ancak el verecek kimse sizlere &#;
• &#;Söylerken o sözleri kızardı
  Hem hazzeder âh hem kızardı &#;
• &#;Kısmetindir gezdiren yer yer seni
  Arşa çıksa akıbet yer yer seni &#; ÖYS
• &#;Bir güzel şûha dedim ki iki gözün sürmelidir
  Dedi vallahi seni Hind&#;e kadar sürmelidir &#;
• &#;Her nefeste işledim ben bir günâh
  Bir günâh için demedim bir gün âh &#;
• &#;Yanalı
  Haylice vakit oldu
  Ben bu yerde yanalı
  Binme nâmert atına
  Ya mıhı düşer ya nalı &#;
• &#;Eyleme vaktini zâyi / Deme kış yaz oku yaz &#;
• “Hak muvaffak etmesin
  Dünyada asılsızı
  Asılsızlar getirir
  Gönüle asıl sızı.”