El Ve Ayak Karıncalanması Neden Olur
Ayakta yanma, uyuşma ve karıncalanmaya dikkat!
Diyabetik ayak rahatsızlığının diyabet hastalarının yüzde 10’unda görüldüğünü belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, yara açılmaması için yapılması gerekenler konusunda önerilerde bulundu: “Ayağınızı sıkan, sert ve burnu sivri ayakkabı giymeyin, her gün ılık su ile yıkayıp bakım yapın.”
NPİSTANBUL Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof.Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, diyabetik ayak rahatsızlığının ortaya çıktığı süreçleri ve alınabilecek önlemleri belirterek sinir sıkışması tedavisinin önemini vurguladı.
Yüzde 16’sı uzvunu kaybediyor
Ayakta açılan diyabetik yaraların tedavi sürecine değinen Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, “Tedaviye ilk evrede başlamak hayati önem taşıyor çünkü sonraki evrelerde yara kontrolden çıkma eğilimi gösteriyor. Ayakta diyabetik yara açıldıktan sonra hastaların ortalama yüzde 16’sı ekstremitelerini (uzuv) kaybediyor” dedi.
Sinir sıkışması tedavisi çok önemli
Yurt dışında rutin olarak uygulanan sinir sıkışması tedavisi hakkında bilgi paylaşan Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, “Sinir sıkışması tedavisi ülkemizde çok yaygın olarak uygulanmasa da diyabetik ayak tedavisinde çok etkili. Doktor muayenesi ile hangi sinirlerde sıkışma olduğu tespit edildikten sonra çok basit bir ameliyat ile sinirler gevşetilip ayak sağlığının kötüye gitmesi ve amputasyona kadar varacak yaraların önüne geçilmesi sağlanabilir” diye konuştu.
İleri derecede his kaybına dikkat
Diyabet hastalarında ayak yaralarının oluşması için his kaybının ileri derecede olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, “Bu hastalarda motor fonksiyon duruyor ve terlemek, kan dolaşımı gibi fonksiyonlar bozulmaya başlar. Hasta daha çok ayağında yanma, karıncalanma, uyuşma gibi şikayetler hisseder. Bunları hissettiği zaman bilsin ki ilerde diyabetik ayak yaralarının başlayacağı döneme doğru gidişi başlamıştır” uyarısında bulundu.
Hastalıkta tipik bir evreleme olmadığını kaydeden Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, “Hasta nörolojik şikayetlerle yaşantısı boyunca devam edebilir ama yaklaşık -16 civarındaki hastada yaralar açılır. Bu yaralardan sonra da ayak ampute edilmek durumunda kalır” dedi.
His kaybına dikkat
Diyabetiklerde ayak yarası hastalığının gelişmemesi için his kaybına dikkat edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Parmaksızoğlu, “Hastalık norolojik şikayetlerin veya damar şikayetlerinin veya ikisinin bir arada olduğu komponentler şeklinde olabilir. Sadece nörolojik şikayetler var ise yani damarlar ve atardamarlar normal çalışıyorsa bu hastalarda hangisinde sinirlerin sıkıştığı tespit edilip o sinirlere yönelik gevşetme ameliyatları yapılır. O ayağın his durumunu düzeltecektir” diye konuştu.
Bu önerilere kulak verin!
Diyabetik ayak rahatsızlığına yaşam tarzının da yol açabileceğini ifade eden Prof. Dr. Ahmet Parmaksızoğlu, hastalığı önlemeye ilişkin önemli tavsiyelerde de bulundu:
*Ayak bakımına çok önem verin,
*Ayağınıza vuran, sıkan, sert ve sivri burunlu ayakkabıları giymeyin!
*Pedikür, nasır alma gibi tedavileri kendiniz uygulamayın!
*Ayakta yanma, uyuşma ve karıncalanma hissettiğinizde doktora başvurun.
Güncelleme Tarihi: 22 Kasım 2022
Yayınlama Tarihi: 02 Ocak 2013
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Uyuşma ve karıncalanma neden olur?
Uyuşma ve karıncalanma hissi duysal sinirlerin hasarlanması yada aşırı uyarılması sonucu oluşur. Duysal sinirler beyinde, omurilikte, omurilikten çıkan sinirlerin köklerinde, periferik sinir sistemi denen vücut sinirlerinde veya deride hasarlanabilir. Hasarın şiddeti ve hasarlanan sinirin yerine göre hastaların hissettikleri değişir.
Uyuşmanın şekli, hasarın yerinden etkilenmektedir. Örneğin beyinde hasarı olan bir hasta sağ veya sol vücut yarısında uyuşma hissederken, vücut sinirlerinde hastalığı olan bir hasta, sadece hasarlı sinirin duyusunu aldığı alanda, sıklıkla bacak veya kollarında uyuşma hisseder.
Polinöropati gibi vücut sinirlerinin tümünü tutan hastalıklarda el ve ayaklarda eldiven ve çorap tarzında uyuşmalar, ağrı veya yanma hissi ortaya çıkabilmektedir. Bu duruma nöropatik ağrı adı verilir.
Polinöropatilerin en sık nedeni şeker hastalığıdır. Şeker hastalığı vücudun birçok yerini etkilediği gibi vücut sinirlerini de etkiler. Bu duruma diyabetik nöropati adı verilir. Şeker hastalığında hasarlanan sinirler özellikle duysal sinirler olduğu için, hastalarda uyuşma ve yanma gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Motor sinirlerin de etkilenmesi durumunda duysal yakınmalara güç kaybı gibi yakınmalar da eklenir.
Uyuşma veya karıncalanma yakınması olan bir kişi ne zaman bir nöroloğa başvurmalıdır?
Her insan hayatının belli dönemlerinde geçici uyuşmalardan yakınabilir. Bu durum genellikle vücut sinirlerinin ezilmesi ile sonuçlanan uzun süre aynı pozisyonda durma, kol üzerine ters bir şekilde yatma, kol veya bacağı bir yere çarpma gibi durumlar sonucunda ortaya çıkmaktadır. Ancak bunların hepsi en fazla birkaç gün içinde kendiliğinden tam olarak düzelir.
Aşağıdaki durumlar uyuşmanın bir nörolojik hastalık sonucunda oluşabileceğini düşündürmelidir:
• Vücudun bir yarısında (yüz, kol, bacak) daha önce olmayan yeni bir uyuşma
• Uyuşma ile birlikte olan şiddetli ağrı veya güç kaybı
• Eldiven ve çorap tarzında el ve ayaklarda uyuşma, yanma hissi
• Şeker hastası olanlarda ortaya çıkan, geçmeyen uyuşma ve yanma hissi
• Özellikle ellerde olan, geceleri uyandıran uyuşma ve ağrı
• Haftalar süren uyuşmalar
Uyuşması olan bir hastada hangi incelemeler yapılmaktadır?
Uyuşması olan hastaların hikayesi ve ayrıntılı nörolojik muayenesi, çoğu zaman karmaşık laboratuvar incelemelerinden daha önemlidir. Muayenede uyuşmanın şekli bir nörolojik hastalığı düşündürüyorsa, ileri incelemelerin yapılması uygundur. Bu incelemeler hastadan hastaya farklı olmakla birlikte MR, EMG ve kan incelemeleri en sık istenen incelemelerdir.
Uyuşma ve karıncalanmanın tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Uyuşmalar sadece altta yatan bir hastalık varsa ilaçla tedavi edilmelidir. Uyuşmaya neden olan hastalıklar birbirinden çok farklı nedenlerden kaynaklandığı için, uyuşmanın her hasta için geçerli standart bir tedavisi yoktur. Örneğin, neden olan hastalık şeker hastalığı ise şeker hastalığının tedavisi tekrar düzenlenmelidir. Hastada mutipl skleroz hastalığı varsa öncelikle multipl skleroz tedavi edilmelidir. Polinöropati nedeni ile olan uyuşmalara da bu şekilde yaklaşılır.
Altta yatan hastalığın tedavisine rağmen, yakınmaların devamı halinde belirti giderici ilaçlar kullanılabilir. Bu gruptaki ilaçların sayısı her geçen gün artmakla birlikte, ilaçların hemen hepsi epilepsi ve depresyon tedavisinde de kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar arasında gabapentin, karbamazepin, pregabalin, amitriptilin ve duloksetin sayılabilir. Hangi ilacın tercih edileceği hastanın yakınmalarının şiddetine, eşlik eden diğer hastalıklara ve yaşına göre değişiklik gösterir.
İlginizi çekebilecek diğer yazılar
Multipl skleroz (MS)
Polinöropati
Karpal tünel sendromu
Dengesizlik
Meraljia parestetika
Karıncalanma Hastalık Habercisi Olabilir
El ve ayaklarda karıncalanma, yaşam kalitesini bozuyor ve kişide ciddi bir rahatsızlık hissi oluşturuyor. Bunun yanı sıra tablonun ilerlediği durumlarda, kuvvet ve his kayıplarına neden olabiliyor. Aslında kuvvet ve his kayıpları oluşmadan bunun saptanması ve tedavi edilmesi gerekiyor.
• Hangi hastalıklara işaret edebiliyor?
El ve ayaklardaki uyuşmalar kuşkusuz başka bazı hastalıkların habercisi olabiliyor. Bunun başında diyabet, b12 vitamin eksikliği, tiroit bozuklukları geliyor. El ve ayaklarda uyuşma, çoğu zaman bu hastalıkların ilk belirtisini oluşturuyor. Dolayısıyla, geçmeyen, bazen şiddetlenen bazen hafifleyen el ve ayak uyuşukluklarında mutlaka bir hekim kontrolünün yapılması gerekiyor. Genel olarak el ve ayaklardaki uyuşma, nöropati dediğimiz sinirlerin hastalığından olabiliyor. Bu da genetik olarak, bazı viruslere, bağışıklık sistemimizin farklı çalışmasına, diyabet, guatr, böbrek veya karaciğer yetmezliği gibi hastalıklara veya B12 vitamini, folik asit gibi bazı maddelerin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabiliyor.
Diyabet: Diyabetin kontrolsüz olması ve süresi nöropati için en önemli faktördür. Diyabette değişik mekanizmalar ile diyabet ortaya çıkabiliyor. Ancak sonuç olarak el ve ayaklarda uyuşma, ağrı, karıncalanma gibi belirtiler ön planda oluyor.
Tiroit bozuklukları: Tiroit hormonunun seviyesindeki artma veya azalma nöropatiye neden olabiliyor. Burada da hormon seviyesinin uzun süre bozuk düzeylerde olması hastalığın önemli nedenini oluşturuyor.
Böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliği sonucunda kanda sinirler için toksik olan birtakım maddelerin birikmesi sonucunda şikayetler ortaya çıkıyor.
• El ve ayak karıncalanmalarında ne zaman alarma geçmeli?
Eğer el ve ayaklarda karıncalanma ile birlikte ağrı, uyuşma veya başka his kayıpları oluyorsa, karıncalanmaya kuvvet kaybı da eşlik ediyorsa hemen bir nöroloji uzmanına başvurmak gerekiyor. Bunun yanı sıra daha önceden var olan karıncalanmanın şiddetinin artması, karakterinin değişmesi, olduğu yerin farklılaşması mutlaka hekime gidilmesini gerektiren özellikleri oluşturuyor.
• Nasıl tedavi ediliyor?
Böyle bir sorunla karşılaşıldığında mutlaka bir nöroloji uzmanının değerlendirmesi gerekiyor. Bu değerlendirmeden sonra bir takım kan testleri, EMG dediğimiz sinir ve kasların çalışmanı ve bozukluğunu değerlendiren testin yapılması gerekebiliyor. Bu testlerden sonra tanı büyük ölçüde kesinleşiyor ve tedavi planı oluşturuluyor. Tedavi çoğu kez nedene yönelik oluyor. Yani bir hastalığın sonucunda şikayetler ortaya çıkmış ise bu hastalığın tedavisi, bağışıklık sisteminin normal dışı çalışması sonucu gelişmiş ise bunun düzenlenmesi, bir maddenin eksikliği sonucunda oluşmuş ise bunun yerine konması şeklinde tedavi yapılıyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Aksu