En Iyi Doğum Kontrol Hapı 2019
Doğum Kontrol Hapları
ORAL KONTRASEPTİFLER (DOĞUM KONTROL HAPLARI)
Doğum kontrol hapları birçok ülkede son 20 yıl içinde en yaygın korunma yöntemi haline gelmiştir. Günümüzde gelişmiş ülkelerde yaklaşık 24 milyon evli kadın ya da bir başka deyişle, doğurgan yaştaki evli kadınların %14’ü doğum kontrol hapı kullanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde de yaklaşık 38 milyon evli kadın (doğurgan yaştaki kadınların yaklaşık %6 sı) hap kullanmaktadır.
Doğum kontrol hapları içerdikleri kadınlık hormonlarına göre ikiye ayrılır;
- Kombine oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları),
- Yalnız progestin içeren haplar (minihaplar),
KOMBİNE ORAL KONTRASEPTİFLER (KOMBİNE DOĞUM KONTROL HAPLARI)
Kombine oral kontraseptifler çok güvenilir bir korunma yöntemidir. Bunlar doğal kadınlık hormonları östrojen ve progesteronun sentetik formlarını içerir. 21 ya da 28 günlük paketler halinde hazırlanmıştır. Yapılan çalışmalarda iki grubun birbirinden üstün olmadığı görülmüştür.
Etki mekanizması; Ovülasyonu (yumurtlama) baskılayarak, rahim ağzı sıvısını spermlerin geçişini engelleyecek şekilde kalınlaştırarak ve döllenmiş yumurta hücresinin taşınmasını yavaşlatarak gebeliği önler.
Etkililik; Doğru kullanıldığında %99,9 etkilidir. Kullanımının ilk yılında kullanıcıdan 1’inde gebelik gözlenir. Olağan kullanımdaki başarısızlık nedenlerinin başında kullanıcı uyumsuzluğu gelmektedir.
Olumlu Yönleri
- Doğru kullanıldığında son derece etkilidir.
- Kullanılması kolaydır.
- Etkileri ve yan etkileri çok iyi incelenmiştir.
- Cinsel ilişkiyi etkilemez.
- Gebe kalma kuşkusu olmadan cinsel ilişkiye girmek, alınan zevki arttırır.
- Kadın gebe kalmak istemediği sürece kullanabilir, ara vermeye gerek yoktur.
- Menarştan (ilk adet yaşı) menopoza kadar her yaşta kullanılabilir.
- Yöntemi bırakmak için sağlık personeline gerek yoktur.
Aşağıdaki durumları azaltır;
- Dış gebelik,
- Adet öncesi gerginlik,
- Endometriyozise bağlı yakınmalar,
- Rahim kanseri,
- Yumurtalık kanseri,
- Yumurtalıklarda kist oluşumu,
- Rahim ve yumurtalık iltihaplı hastalığı,
- Memenin iyi huylu hastalıkları.
- Demir eksikliği anemisini azaltır.
- Akneye iyi gelebilir.
- Adet kanamaları miktarca az, daha kısa süreli ve düzenli hale gelir.
- Adet ağrıları çok azalır ya da kaybolur.
Olumsuz Yönleri
- Her gün hap almanın hatırlanması gerekir, aksi takdirde etkili değildir.
- Kilo artışı olabilir.
- Depresyon ve cinsel istek azalması gibi ruhsal değişiklikler olabilir.
- Lekelenme ya da ara kanama görülebilir.
- Bazı ilaçlarla etkileşimi vardır.
- Kan basıncı yüksek olan, 35 yaşın üstünde ve aynı zamanda günde 20 den fazla sigara içen kadınlarda nadiren kalp krizine ve bacak derin venlerinde tromboza (damar tıkanıklığı) neden olabilir.
- Kan basıncını yükseltebilir.
- AIDS dahil cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Yan Etkileri
- Bulantı
- Ara kanamaları ve lekelenme
- Kilo artışı
- Amenore (adet görmeme)
- Akne
- Baş ağrısı
- Memelerde hassasiyet
- Baş dönmesi
Yan Etki ve Sağlık Sorunlarında Tutum
- Adet arası lekelenme ya da kanama Hap almaya başladıktan sonraki ilk üç ay için normaldir. Kadınların çoğunda ilk üç ay içinde önemli oranda azalır. Baş ağrısı Sık ve şiddetli ise, mide bulantısı ile birlikte ise, baş ağrısıyla birlikte konuşamama, uyuşukluk, halsizlik, karıncalanma veya görme bozuklukları oluyorsa hap alımı bırakılmalıdır, hastanın hormonsuz bir korunma yöntemi seçmesine yardımcı olunmalıdır. Baş ağrısı şiddetli değilse, enderse ya da mide bulantısı ile birlikte değilse, hap kullanımına devam edilmelidir.
- Yüksek kan basıncı: Hap kullanımına bağlı yüksek kan basıncı genellikle 1 ila 3 ay içinde kaybolur.
- Mide bulantısı: İlk 3 ayda sık görülür. Hapların her gün aynı saatte yemekle birlikte ve gece alınması bu etkiyi önler.
- Memede dolgunluk ya da duyarlılık: Genellikle hapa başlandıktan sonra üç ay içerisinde düzelir.
Kullanım Kuralları
- Hap kullanmaya başlamak için en uygun zaman, adetin ilk günüdür. Bununla birlikte kadının adetleri düzenliyse adetin ilk 7 günü içinde herhangi bir günde başlanabilir. Eğer adet kanaması henüz bitmişse ilk ayda gebelikten korumayabileceğinden ilk 7 gün ek bir yöntem kullanılmalıdır.
- Gebelik olmadığından emin olunan herhangi bir günde de hapa başlanabilir. Ancak ilk 7 gün ek bir yöntem kullanılmalıdır.
- Haplar her gün aynı saatte, yatmadan hemen önce ya da tercihen akşam yemeğiyle birlikte alınmalıdır.
- Böylece hatırlanması daha kolay olacak; bulantı ve diğer yan etkiler önlenebilecektir.
- Paketteki tüm haplar bitene kadar günde bir hap alınmalıdır. 21 tabletlik hap kullanılıyorsa 7 gün, 22 tabletlik bir hap kullanılıyorsa 6 gün ara verdikten sonra adet kanaması olsun olmasın, yeni bir pakete başlanmalıdır. Pakette 28 hap varsa hiç ara vermeden ikinci pakete geçilebilir.
- 28 hap içeren doğum kontrol haplarında paketteki 21 beyaz hap hormon içerir. Son haftada alınan 7 kahverengi hapta ise hormon yoktur. Bu haplar adet kanaması sırasındaki kaybın yerine konması için demir içerir.
Herhangi bir nedenle hormon içeren hap/hapların kullanılması unutulursa;
- 1 hap unutulduğunda:Unutulan günün hapı, hatırlanır hatırlanmaz alınmalıdır.
- 2 hap unutulduğunda:ilk iki hafta içinde ise üst üste iki hap alınarak eksik günler tamamlanır. Bu durumda bir hafta süre ile ek bir yöntem (kondom vb.) kullanılmalıdır. Üçüncü hafta da paket atılıp aynı gün yeni bir pakete başlanmalıdır. Bir hafta süre ile ek bir yöntem kullanılmalıdır.
- 3 hap unutulduğunda:Paket atılıp aynı gün yeni bir pakete başlanmalıdır. Bir hafta süre ile ek bir yöntem kullanılmalıdır.
Hap kullanırken iki kez ya da daha fazla adet görülmemesi durumunda, gebelik olasılığının araştırılması gerekir.
Gebe olduğunu bilmeden hap alanların anormal bebek doğurma riski artmaz.
Doğum kontrol hapı kullanımı sırasında; şiddetli karın ağrısı, şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı, şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, kuvvet ya da his kaybı, şiddetli uyluk ya da bacak ağrısı, ani görme kaybı ya da bulanık görme, konuşma bozukluğu, deride ve gözlerde sararma gibi durumlarda hasta mutlaka doktora başvurmalıdır.
SÖYLENTİ VE GERÇEKLER
Hap kanser yapar.
Araştırmalarda hapın kansere neden olduğu görülmemiştir. Aslında, yumurtalıklarda ve rahimde kanser oluşumuna karşı koruyucu bir etkisi vardır.
Hap, anormal bebeklere ve çoğul doğumlara (ikiz,üçüz) neden olur.
Hap kullananlarla kullanmayanlar arasında anomalili (anormal) bebek doğurma açısından bir farklılık saptanmamıştır. Aynı şekilde, hap alırken gebe kalanlarda ikiz ya da üçüz doğum oranının yüksek olduğuna ilişkin bir veri de yoktur.
Hap alan kadın, hapı bıraktıktan sonra tekrar gebe kalmakta güçlük çeker.
Kadın hap kullanmaya son verdikten sonra yumurtalıkları, eskiden olduğu gibi çalışmaya başlar. Ancak gebe kalmada aylık bir gecikme olabilir. Hap almayı bıraktıktan sonra gebe kalmakta güçlük çeken kadnların, hap kullanmamış olsalar dahi aynı güçlükle karşılaşacakları kabul edilmektedir.
Gebe kalmanın olumsuz etkilenmemesi için hap kullanımına ara vermek gerekir.
Doğum kontrol hapı kullanımına zaman zaman ara verilmesinin doğurganlığın geri dönüşü yada artışı ile bağlantısı yoktur.
Doğum kontrol hapları damar tıkanıklığına yol açar.
Doğum kontrol hapı kullanmayan üreme çağındaki kadınlarda damar tıkanıklığı görülenlerin sayısı yılda binde ’tür.
Ertesi g&#;n hapı kullanacaklar dikkat
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı seafoodplus.infoGültekin Koçun ertesi gün hapının doğum kontrol önlemi alınmayan veya korunma kazaları gerçekleşmiş cinsel ilişki sonrasında kullanabileceği bir acil korunma yöntemi olduğunu belirterek, "Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi veya bir kürtaj yöntemi değildir. Yumurtlamayı erteleyerek istenmeyen gebeliği önler. Sürekli kullanıma uygun değildir, ancak acil durumlarda kullanılmalıdır. Ertesi gün hapı, temel olarak yüksek miktarda hormon içeren haplardır ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından alındıklarında gebeliğin gerçekleşmesine engel olurlar. Ertesi gün hapı korunmasız ilişkiden sonra en kısa süre içinde alınmalıdır. Süre geçtikçe etkinliği azalır. Ertesi gün hapları normal doğum kontrol ilaçlarının etkinliğini azaltabilir. Yalnızca progesteron hormonu içeren ertesi gün hapları, progesteron ve östrojen hormonunu içeren ürünlere kıyasla daha etkili ve güvenilir olmaktadır. Ancak östrojen içeren ürünlerin kullanımının ardından mide bulantısı, kusma, meme hassasiyeti, baş ağrısı, karın ağrısı, damla tarzında kanamalar meydana gelebilir." dedi.
Aşırı Kullanım Sorunlara Neden Olabilir
Koçun, ertesi gün hapının aşırı kullanımının bazı sağlık sorunlarına neden olabileceğini ifade ederek,
"Ertesi gün hapları, korunmasız cinsel ilişkiden sonra 72 saat içerisinde alınmalıdır. Olabildiğince hızlı şekilde, ağız yoluyla alınır. İstenmeyen hamileliklerin yaşanmaması için yalnızca acil ve gerekli durumlarda kullanılması gereken yöntemlerdir. Eğer ilaçları kullanıldıktan 3 saat sonra kusma ya da ishal söz konusu olur ise hapların yeniden alınması gerekir. Ertesi gün hapının aşırı kullanımı bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden acil olmadığı sürece ve yılda 3'ten fazla alınması önerilmemektedir. Doğum kontrol yöntemleri arasında size uygun kontrol yöntemi doktorunuza danışarak tercih etmeniz gerekir." diye konuştu.
En Temel Yan Etkisi Adet Düzensizliği
Koçun, ertesi gün ilacının en temel yan etkisinin adet düzensizliği olduğunu vurgulayarak, "Kullanan kadınların arasında yaklaşık yüzde 16 kadarı kusma, mide bulantısı ve düzensiz kanama gibi yan etkiler rapor etseler de bu ilaçların neden olduğu en temel yan etki adet düzensizliğidir. Ertesi gün hapının içeriğindeki maddeler, alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bunun dışında ertesi gün hapının kullanıldığında farklı bir ilaç kullanılıyor ise, ertesi gün hapı ve kullanılan diğer ilaç etkileşime girebilir. Bu da bazı yan etkilerin daha yoğun görülmesine neden olabilir. Mide bulantısı, ara kanamalar, karın ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet gibi yan etkiler, ertesi gün hapı kullanımı ardından 3 gün boyunca görülebilir. Adet düzensizliği ise bir ay ya da bir kaç ay sürebilir. Bu yan etkiler her kadında görülmezken, ertesi gün hapı kullandıktan sonra kanama meydana gelmez ise bu gebe olduğunuz anlamına da gelmemektedir." ifadelerini kullandı.
Cinsel Hastalıklardan Korumuyor
Koçun, ertesi gün hapının cinsel hastalıklardan korumayacağını belirterek, "Kondom gibi doğum kontrol yöntemleri, gebeliği önlemenin yanında, cinsel hastalıklara karşı da aktif bir koruma sağlarlar. Oysa ertesi gün haplarının tek işlevi, gebeliğin başlamasına engel olmaktır. Spiral ve doğum kontrol hapları gibi diğer yöntemlerde olduğu gibi, bu haplarla da hastalıklara karşı korunma sağlanamaz." şeklinde konuştu.
Doğum Kontrol Haplarının Başka İlaçlarla Birlikte Kullanımı
Doğum kontrol haplarının kullanımı sırasında kullanılan bazı ilaçlar hapın etkisini azaltıp hamilelik riskini artırabilir. Bu ilaçlar şu şekildedir:
Antibiyotikler: Antibiyotiklerin genelinin hapın etkisini azalttığı düşünülse de son araştırmalar [1] gösteriyor ki buna sebep olan tek antibiyotik rifampisin. Ancak antibiyotiğin, doğum kontrol hapının etkisini azaltma ihtimali vardır ve bu durum sonucu kişinin hamile kalma riski artabilir. Bu nedenle uzmanlar, antibiyotik ve doğum kontrol hapının beraber kullanıldığı dönemde kişinin yedek bir doğum kontrol yöntemi kullanmasını da önermektedir [2].
Anti-HIV ilaçları: Araştırmalar [3], HIV tedavisinde kullanılan bazı retrovirallerin doğum kontrol haplarını daha az etkili hale getirebileceğini gösteriyor. Doğum kontrol haplarının yanı sıra bir anti-HIV tedavisi almadan önce sağlık uzmanına danışılmalı [2].
Antidepresanlar: Depresyon tedavisi için kullanılan bazı ilaçlar hormon düzeylerini değiştirebilir [4] ve hapın etkinliğini olumsuz etkileyebilirler. Bununla birlikte, antidepresanlar hormon seviyesini etkileyebileceğinden, ruh hali veya kaygı üzerinde bir yan etkileri de olabilir [5].
Antikonvülsanlar (Duygudurum düzenleyiciler): Yaygın olarak antikonvülsanlar, uyku yardımcıları ve duygudurum düzenleyiciler olarak kullanılan bu ilaçların doğum kontrolünü engellediği bilinmektedir; bunlara felbamat, lamotrijin, fenobarbital ve primidon dahildir. Okskarbazepin, karbamazepin, fenitoin ve topiramat gibi nöbet ve sinir ağrısını tedavi eden diğer ilaçların da doğum kontrolünü daha az etkili hale getirdiği bilinmektedir [5].
Diyabet ilaçları: Araştırmalar [6] gösteriyor ki diyabeti tedavi eden ilaçlar olan Actos (pioglitazon) ve Avandia (rosiglitazon maleat), doğum kontrol hapının etkinliğini azaltabiliyor. Kullanılan hap ve ilacın etkileşime girip girmeyeceklerini görmek için ilaçları sağlık uzmanına göstermek gereklidir.
Bulantı önleyici ilaçlar: Araştırmalar [7], mide bulantısına neden olan kimyasalları bloke eden bir ilaç olan Emend'in (aprepitant) doğum kontrolünün etkinliğini azaltabileceğini gösteriyor. Şu kısım da önemli ki kişi, doğum kontrol dozunu aldıktan sonra iki saat içinde kusarsa, vücut hapı tam olarak ememez. Kişi, bulantı ve kusmaya yatkın bir bünyeye sahipse, doğum kontrol seçenekleri hakkında doktoruyla konuşmalıdır [5].
Pulmoner hipertansiyon ilaçları: Akciğer damarlarında yüksek tansiyonu olan kişilerin tedavisinde kullanılan bir ilaç olan Tracleer (bosentan) kandaki hormon seviyelerini azaltarak doğum kontrolün etkinliğini azaltabilir[2].
Bitkisel takviyeler ve vitaminler: Araştırmalar [8] gösteriyor ki, insanların depresyon, uykusuzluk veya anksiyete semptomlarına yardımcı olmak için aldıkları bir takviye olan sarı kantaron ve soya fasulyesinden elde edilen, menopozla ilişkili sıcak basmalarını azaltabilen veya güçlü kemiklerin korunmasına yardımcı olan soya izoflavonları ve bunun gibi bazı takviyeler, doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabiliyor.