En Lezzetli 10 Balık
Hangi balık, hangi ayda yenmeli? (Balığın tazesi nasıl anlaşılır?)
Sağlıklı beslenme menülerinin vazgeçilmezi olan balık; folik asit, fosfor, kalsiyum, iyot ve selenyum gibi mineraller içeriğiyle de çok zengin bir besin. Ancak balık, doğru zamanda tüketildiğinde daha sağlıklı oluyor.
İçinde bulunduğumuz Ekim ayı, balık sezonunun en canlı aylarından biri olarak kabul ediliyor. Palamutun en lezzetli ayı olarak bilinen ekimde ayrıca barbunya, çipura, kılıç, levrek, lüfer, tekir, sardalya, palamut, orfoz, traça da en lezzetli halleriyle sofralara geliyor.
Kırmızı et ve tavuk etine göre daha az düzeyde yağ ve doymuş yağ içeren balık, Omega 3’ün yanı sıra kaliteli proteinler, vitaminler ve mineraller yönünden çok zengin bir besin.
Uzman Diyetisyeni Olcay Barış, balığın folik asit, fosfor, kalsiyum, iyot ve selenyum gibi mineraller içeriğiyle de çok zengin bir besin ve iyi bir protein kaynağı olduğunu belirterek, “B grubu vitaminlerden tiamin (B1), niasin (B3), pridoksin (B6), B12 ve yağda eriyen vitaminlerden A ve D’nin iyi kaynakları olarak kabul edilen balığın gramı, özellikle A vitamini gereksiniminin yüzde ’ini karşılıyor” dedi.
Barış, taze balık tercihinin nasıl yapılması gerektiği ve pişirme yöntemleriyle ilgili şunları söyledi;
HER BALIK MEVSİMİNDE SAĞLIKLI
“Balık, vitamin, mineral bakımından oldukça zengin bir gıda olmakla birlikte beynin kullandığı omega yağ asitlerince de çok zengindir ve en önemlisi mevsiminde balık tüketmektir. Örnek vermek gerekirse, kış mevsiminin dışında tüketilen hamsi ve palamut, yaz aylarında tüketilen lüfer ve kefalden çok da bir şifa beklemek doğru değildir. Bunun yerine, kış bitimine doğru yiyebileceğimiz bir kalkan, ilkbahar mevsiminde yenecek levrek ve mezgit, yaz mevsimi sonuna doğru yiyebileceğimiz çipura bizim için çok daha sağlıklı ve doğru bir tercih olacaktır.”
Diyetisyen Barış, hangi ayda hangi balığın daha lezzetli ve yararlı olduğunu ise şöyle anlattı:
Ocak: Bu ayın en lezzetli balıkları uskumru, lüfer, palamut ve istavrittir. Çinekop, tekir, kefal, kırlangıç ocak ayında en bol dönemini yaşayan balıklardır.
Şubat: Kalkan mevsiminin başlangıcıdır. Tekir, gümüş, hamsi, izmarit, kalkan, mersin, torik, kefal, levrek şubat ayında lezzetlidir.
Mart: Gümüş, izmarit, mezgit, kalkan, kaya balığı, mezgit, kefal, levrek, yayın balıkları mart ayının lezzetli ve bol bulunan balıklarındandır.
Nisan: Gümüş, izmarit, kalkan, mersin, barbun, levrek, kefal, kaya balığı lezzetlidir. Nisan ayında en fazla avlanan balıklar kalkan, levrek, mercandır.
Mayıs: Gümüş, izmarit, mercan, mersin, mezgit, levrek, kaya balığı en lezzetli balıklardır. Mayıs ayı deniz canlıları ve balıklar açısından çok zengin çeşitlilik gösteren bir aydır. Barbun, istakoz, levrek, tekir, dil balığı, pavurya, kılıç, kırlangıç, karides, iskorpit mayıs ayında lezzetle tüketilebilir.
Haziran: Mercan, akya, kaya balığı, mersin, orkinos, orfoz, sardalya, bu ayda tüketilebilen gereken balıklardandır.
Temmuz: Sardalya, çinekop, sarıağız, akya, orkinos, kaya balığı, trança, sinarit bu ayın en lezzetli balıklarıdır. İstavrit çok lezzetlidir.
Ağustos: Çinekop, sarıağız, sinarit, kaya balığı, orkinos, sarıkanat lezzetlidir. İstavrit yine en lezzetli balıktır.
Eylül: Kılıç ve sardalya balıkları hala lezzetlıdır. Lüfer, kolyoz, izmarit, barbun, çinekop, çipura, uskumru, kılıç ve kırlangıç eylül ayında da çok bol avlanır.
Ekim: Balık sezonunun en canlı aylarından biridir. Barbunya, çipura, kılıç, levrek, lüfer, tekir, sardalya, palamut, orfoz, traça çok lezzetlidir. Palamutun en lezzetli zamanıdır.
Kasım: Lüfer, palamut, orfoz, sarıağız, tekir, torik, uskumru, kefal, sazan, yayın lezzetlidir. Kasım ve Aralık, lüferin en lezzetli zamanıdır. Kasım ayı torik akışının en yoğun olduğu zamandır.
Aralık: Uskumru, lüfer, palamut, torik lezzetlidir. Tekir, bolca avlanır ve hamsinin de tam lezzetli olduğu zamandır.
GÖZÜNE BAK TAZESİNİ SEÇ
Balık avlandıktan kısa bir süre sonra tazeliğini kaybeder, bu yüzden balık alınırken tazeliğine çok dikkat edilmelidir. Taze balığın göz bebekleri dışa doğru bombelidir, bayat balığın göz bebekleri ise çökmüş donuk ve mattır. Balığın tazeliğini koruyan soğuk hava depoları olsa da bu özelliklere dikkat etmek gerekir. Ayrıca taze balığın üzerine elinizi bastırıp çektiğinizde bir iz oluşmaz fakat bayat balığın üzerine elinizi bastırıp çektiğinizde iz kalır, balık eski şekline dönemez.
PİŞİRME YÖNTEMİNE DİKKAT!
İçeriğindeki sağlıklı yağların bozulmaması ve fazla yağ tüketiminden kaçınmak için balığı yağda kızartmak yerine, haftada en az iki kez fırında, ızgara veya buğulama olarak tüketmeyi ihmal etmemek gerekiyor.
Fotoğraflar: Getty Images Turkey
SAĞLIK HABERLER&#x;
Barbunya
Halk arasında kısaca barbun olarak da bilinen barbunya kırmızı renkli ve sarı yüzgeçli görüntüsü ile hemen diğer balıklardan ayrılan türlerden biri. Genellikle boyları santimetre civarında olan bu balığı tezgahlarda kırmızıya yakın pembe rengi ile ayırabilirsiniz. Eğer çipura ve levrek gibi büyük balıkları seviyorsanız barbunya sizin için çok doğru bir seçim olmayabilir ancak yanında salata ve mezelerle birlikte bir şans verirseniz buna pişman olmazsınız. Sıcak ve ılık denizlerde avlanması mümkün barbunya balığı kumlu ve çamurlu diplerden ziyade kayalık alanlarda yaşar.
Kalkan
Yassı balıklardan biri olan kalkan, sadece tadı ile değil, görüntüsüyle de çok farklı bir tür. Gözleri vücudunun solunda yer alan kalkan, denizin derin bölgelerinde yaşıyor ve boyu bir metreye kadar ulaşabiliyor. Genellikle tavada pişirilerek servis edilen kalkan ülkemizde en sevilen balık türlerinden biri. Fiyatı da diğer balıklara kıyasla daha yüksek olan kalkanı birçok balıkçıda tadabilirsiniz. Eğer kalkanı kendiniz hazırlayacaksanız pişirmeden önce dış yüzeyinde bulunan düğmeleri ayıklamayı unutmayın. Kalkan keyfi için rotanızı İstanbul'a çevirmek isterseniz İstanbul otelleri arasından seçiminizi yapabilirsiniz.
Lüfer
Misinayı koparacak kadar keskin dişleri ile ünlü olan lüfer aynı zamanda ''denizlerin kraliçesi'' olarak da biliniyor. Lezzeti ile adının hakkını veren lüferin parlak cisimlere karşı dayanılmaz bir ilgisi var. Bu nedenle lüfer avlarken genellikle iyice parlatılmış zokalar kullanılıyor. Büyüklüğüne göre defne yaprağı, çinekop, kaba çinekop, sarı kanat, lüfer, kaba lüfer veya kofana gibi isimlerle adlandırılan lüferin her bir türü birbirinden lezzetli ve karşı konulmaz. Genellikle İstanbul Boğazı'nda avlanan bu leziz balığı başta iki kıtayı birleştiren bu şehir olmak üzere ülkemizin birçok yerinde tadabilirsiniz.
İstavrit
İstavrit, İstanbulluların iyi bildiği bir balık türüdür. Av sezonu başladığında ilk olarak istavrit yemeye başlarız. Marmara’da amatör balıkçıların yakaladıkları küçük boy istavritlere kıraça denir. Karadeniz’de daha büyük türlerine de rastlanabilir. İstavritin en yoğun ve lezzetli olduğu dönemler kasım ile şubat ayları arasındadır ve genelde tavada kızartılarak pişirilir. Özellikle Marmara’da balık yaz mevsimi boyunca bulunabilir. Balık türü, Marmara ve Karadeniz dışında Ege Denizi’nde de avlanabilir. Küçük bir balık olduğu düşünülse de aslında obur bir balık türü olduğu söylenebilir. Ülkemizde yakalanan en büyük istavrit 9 kilo gram büyüklüğünde.
Palamut
Kasım aralık aylarında bolca bulunan palamut en uygun fiyatlı balık türlerinden biridir. Tavası yağlı gelebilir fırında ya da ızgarası yapılır. Uskumru, torik, orkinos familyasından olan palamudun cm olan boyuna çingene palamudu da denir. Ülkemizde Akdeniz’de ve Karadeniz’de görülen bu lezzetli balık dünyada ise Atlantik Okyanusu’nda bol miktarda bulunuyor. Sürüler halinde gezen ve uzun göçler yapmaya yatkın palamut balıklarını kış mevsiminde bol bol tüketebilirsiniz.
Mezgit
Tavuk etine benzerliğiyle dikkat çeken mezgit çocukların da sevdiği bir balık türüdür. En çok tavası meşhurdur. Fileto şeklinde de pişirilir. Mısır ununa bulanarak da yapılabilir. Ortalama cm boyunda olurlar. Karadeniz ve Marmara sularında bol miktarda bulunur. Denizin yaklaşık 40 metre derinliğinde yaşayan mezgit balıkları küçük yüzey balıklarını avlayarak beslenmek için yaşadıkları bölgenin üstüne de çıkar.
Torik
Türkiye’de en çok Akdeniz’de sonrasında Marmara ve Karadeniz’de görülen torik halk arasında palamut balığının büyüğü olarak biliniyor. Kısa sürede büyüdüğü için konserve balıkçılığında sıklıkla tercih edilen torik balığının boyu 1 metreye ulaşabiliyor. Eti çok lezzetli bir balık olduğu için torik, sezon boyunca çok sık tüketilen bir çeşit. Üreme dönemi Mayıs ayı olan balığın sezonu Ağustos ayında açılıyor.
Sardalya
Ülkemizde Kuzey Ege’de avlanan Sardalya lezzetli ve uygun fiyatlı balıklardan biri. Sürüler halinde yaşayan balık, hamsinin yakın akrabalarından biri olarak biliniyor. Konservesi ile ünlü bir balık olan sardalya balık yağı ve balık unu yapımında da önemli bir başrol. Akdeniz’deki sardalyaların cm olduğu, okyanuslardaki sardalyaların ise 30 cm olduğu bu türle ilgili bilinenlerden birkaçı. Türkiye’de de bol miktarda bulunan balık özellikle İspanya, Malta ve Portekiz’de çok popüler. Bu balığın ızgarası, kağıt kebabı, pilakisi çok lezzetli oluyor.
Uskumru
Ülkemizde Akdeniz’de ve Karadeniz’de avlanan dünyada ise Kuzey Atlantik Okyanusu’nda bolca bulunan uskumru, en meşhur sokak yemeklerinden balık ekmeğin başrolü. Yüksek miktarda omega 3 bulunduran balık uzun gövdeli ve sivri burunlu. Maksimum 3,2 kiloya ulaşabilen bu lezzetli balığın uzunluğuysa ortalama 30 cm. Daha yağlı bir yapıya sahip olduğu için uskumruyu Kasım ve Aralık aylarında tüketmek daha mantıklı.
Mercan balığı
Ülkemiz denizlerinde bulmanın mümkün olduğu mercan balığı, fırında pişirildiğinde eşsiz bir ziyafete dönüşen balık çeşitlerinden biri. Yumuşak eti ile tadanların keyifle yediği mercan balığı, pembeye yakın bir renkte. 90 cm boya ulaşabilen mercan çok yağlı bir balık olmadığı için diyet yapan kişiler için de ideal bir seçenek. Hafif tadı ile tercih edenlerin tekrar tekrar tattığı mercan balığını buğulayarak salata ile servis edebilir ve eşsiz bir ziyafetin tadını çıkarabilirsin.
Dil balığı
Ege ve Akdeniz’de bol miktarda bulunan dil balığı her mevsimde yenilebilen lezzetli ve besleyici bir balık çeşidi. Asimetrik görünümüyle dikkat çeken dil balığı açık kahverengi tonlarında. Kamuflaj yeteneğine sahip sayılı canlılardan biri olması da dil balığını öne çıkan bir diğer özelliği. Çok fazla hareket etme yeteneği olmayan dil balıklarının göç yetenekleri bir hayli kısıtlı. Türle ilgili en garip rivayet dil balığı yiyen kişilerin sesinin güzelleştiği inancı. Buğulaması, ızgarası ve fırınlanmış hali enfes olur.
Ahtapot
8 kolu, 3 kalbi ve sayıları binleri bulan vantuzlarıyla denizlerin en ilginç canlısı ahtapot, balık lokantalarının da özel lezzetlerinden biridir. Omurgasız canlılar içerisinde en akıllısı olarak bilinen ahtapotlardan mavi halkalı olanlar zehirli olabilir. Ahtapotun ızgarası ünlüdür ancak ete yumuşak kıvamı verebilmek için etin iyice dövülmesi gerekir. Salatası da yapılabilir.