Türk siyasi tarihine ‘Taksim Meydanı’nda şarkı söyleyen ilk sanatçı’ olarak geçen 62 yaşındaki Şenay Yüzbaşıoğlu dün evinde hayata gözlerini yumdu. Yüzbaşıoğlu’nun ölümü sanat dünyasını yasa boğdu
‘Sev Kardeşim’ ve ‘Hayat Bayram Olsa’ gibi sevilen şarkılarıyla tanınan pop müziğin unutulmaz ismi Şenay Yüzbaşıoğlu, 62 yaşında hayata veda etti. Gümüşsuyu’nda oturduğu evde öldüğü öğrenilen Yüzbaşıoğlu’nun cenazesi bugün bugün Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi’nde kılınacak öğlen namazının ardından toprağa verilecek. Yüzbaşıoğlu’nun 16 yldır aynı evde yaşadığı kardeşi Halil İbrahim Ekiz,’ “Ablamın nefes darlığı gibi uzun süredir çeşitli rahatsızlıkları bulunuyordu. Çok sigara içiyordu. Büyük üzüntü yaşıyoruz’’ dedi. Yüzbaşıoğlu bugün Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi’nde öğle vakti kılınacak cenaze namazının ardından Ayazağa Mezarlığı’nda defnedilecek.
‘Genç bir ölüm’
- Ali Topuz (CHP eski milletvekili): Ölümüne çok üzüldüm. Bu çağda genç bir ölüm Şenay 11 Ekim ’te CHP’nin Taksim’de yaptığımız mitinginde sahneye çıktı. O dönem CHP İstanbul İl Başkanı’ydım ve milletvekili adayıydım. Şenay’ı ben sahneye çıkardım. O mitingte Şenay “Sev Kardeşim” ve “Hayat Bayram Olsa” şarkılarını söyledi. Bu siyasi tarihimizin ilkleri arasındadır. Taksim Meydanı’nda ve bir siyasi parti mitinginde ilk şarkı Şenay tarafından söylenmiştir. O nedenle kendisine karşı her zaman sevgi ve takdir hissim vardır. Daha sonra birkaç mitingimize daha kendisini davet ettik. Hepsine de tamamen amatör olarak katılmıştı. askeri darbesine kadar hep görüşürdük. O dönem beraber olduğu Şerif Yüzbaşıoğlu ile aynı şekilde dostluğumuz vardı. İhtilalden sonra birbimizden koptuk. Çok zarif bir insandı.”
‘Çok naif bir insandı’
- Garo Mafyan (Müzisyen): Haberi aldığımda çok üzüldüm. Oy Şenaycık! Mekanı cennet olsun. İpincecik, naif bir insandı. İstanbul Gelişim Orkestrası kurulduğunda bizim 4 solistimiz vardı; Neco, Şenay, Robert ve Berna Robert vefat etti, Neco’ya ve Berna’ya Allah uzun ömür versin. Şenay’ın da Allah taksiratını affetsin. Şenay, Şerif abiden bize emanetti. Şerif abiden sonra kendisini toparlayamadı.
‘Güzel anlar yaşamıştık’
- Neco (Şarkıcı): Hakikaten çok üzüldüm. Biz çok güzel anlar yaşadık. Beraber sahnede güzel işler yaptığımız Şenay’ı kaybetmek çok üzücü Sevenlerinin başı sağolsun. Yıllardır kendisini sakladı. Saklanmasının ve çok ender görünmesinin nedeni çok hassas bir insan olmasıydı. Çok zarifti, insanları kırmadan, tek kötü söz söylemeden yaşamak istiyordu. Çok güzel ve çok iyi bir sanatçıyı kaybettik.
‘Kıymet bilmiyoruz’
- Atilla Özdemiroğlu(Müzisyen): Çok üzüldüm, beraber sahnede çok hoş şeyler yapıyorduk. Ne yazık ki, özellikle Şerif abinin vefatının ardından çok önemli bir yeteneğin kayıp bir hayatı oldu. Sanatçılarımıza sahip çıkamadığımız sürece bunlar oluyor ve çok üzüyor. Toplum olarak çok kadir kıymet bilmiyoruz galiba
Bütün fotoraflarnda handiyse yok edilmi, belli belirsiz bir çizginin hafifçe kabark gölgesi olarak kalm kalarnn altnda korku ve çaresizlikle bakan gözler. Gözler makyajla puslu bir karanla gömülmü. Rimelle büyümü, kalnlam kirpiklerin her biri haykrarak yardm çars yapar gibi. Bakn çukurunun kenarna tutunmu parmaklar gibi kirpikleri. enay Yüzbaolu, dünya karsndaki çaresizliinin bilincine varm, olacaklarn farkndaym gibi bakyor hayata her fotorafnda. Neden?
enay’n müzik kariyeri istemeyiler, yarm braklar, vazgeçiler, engellenilerle belirlenmitir. (Yine de bir dönem ülkesinde en sevilen arkclardan oldu; müzik ve sahne ovunda küçük, parlak devrimler de yapt, ülke dnda deneyenlerin ise ilk ve en baarls oldu, uluslararas festivallerden en fazla ödülü o ald.)
Büyük ak, sevgilisi, kocas, ekip arkada, popüler müziin kymetlilerinden erif Yüzbaolu’nun ölümünün ardndan hayata küstüünü söyler gazeteler. Bence öyle deil. (Ölünce, Merkezefendi Mezarl’nda, erif’inin yanna gömülmeyi vasiyet etmiti enay. Ama mezar tapusu olmad için orada da engellendi. Ayazaa Mezarl’na gömdüler onu.) Evet, kocasnn ardndan hayata küsmütü enay. Ama sadece bu deil. Deildir.
enay, Füruzan’n edebiyatyla, o müthi romannda güzelleyerek, yüceltimleyerek kavramlatrd 47’lilerdendi. Hayatla meselesi daha derin, daha felsefi ve politikti enay’n.
ylnda stanbul’da doan enay (Ekiz) kolej yllarnda caz, soul, an dersleri ald ve 18 yanda sahneye çkt. Arlkl olarak blues söylüyordu. Dönemin en önemli Bat Müzii gruplarnda, ülkenin önde gelen caz ve pop müzisyenlerinin önünde solistlik yapt. 68 kuann global müziine, blues, soul ve funk’a akla balyd. ’de plak yapmas için seçilen besteleri basit bulmutu. steksizdi. Ama bu bestelerden yaplacak aranjmanlara 68 isyann bir ucundan tutan kendi sözlerini yaznca içine sindi. ylnda, 12 Mart darbesinin bask ve iddeti altndaki bir toplumun en geni kesimlerinin, bar özlemini hep bir azdan ifade edecei ‘Sev Kardeim’ piyasaya çkt. 68’li hippilerin ‘Savama Sevi’ slogann kardee hitap ederek cinselliksizletiren ark, bir iki yl sonra ülke bir kez daha el yordamyla normalize olurken, belki de Türkiye siyaset algsna özgü bir kafa karkl sonucu bir askerî harekât sayesinde bar güvercini kimlii elde etmi, halk kahraman ve umut olmu, ‘Karaolan’ lakab edinmi Bülent Ecevit’in mar olacak, CHP mitinglerinde enay, Ecevit’ten önce kürsüye çkp ‘Sev Kardeim’i söyleyecekti.
Rainer Werner Fassbinder’in ‘Lili Marleen’ filminde, arkc Lale Andersen’in, söyledii ‘Lili Marleen’ arks cephedeki Alman askerleri tarafndan çok sevilince Nazi iktidarnn gözdesi oluu, ama sonra ayn ark müttefik askerleri arasnda da popüler olunca pasifistlikle suçlanp gözden düüü anlatlr. arkc, bu çekimenin ortasnda kendisine bir dönemki Nazi iktidarna yaknl sorulduunda “Ben sadece arkm söylemek istedim” diye açklar bu durumu.
ylnn austos aynda Emel Sayn ile Milliyet gazetesi için bir söylei yapmtm. Sohbetin bir yerinde 12 Eylül darbesi döneminde kendisine cunta tarafndan yüklenen ileve ilikin sorular sorarken, ona ‘Lili Marleen’ filmindeki arkc Lale Andersen’den bahsetmitim. öyle ki:
“Siz Türkiye’nin çehresi olmu kadnlardansnz. Ve güç odaklar sizi de teslim almak istedi. 12 Eylül döneminde iktidar tarafndan vitrin olarak, propaganda arac olarak kullanldnz hissettiniz mi, kendinizi 12 Eylül rejiminden koruyamadnz m?
Benim için hep derler ki, "Emel hayr demesini bilmez." Çok yanl bir kan bu. Evet, insanlar krmaktan korkarm çünkü ben kendim de çok krlganm. Ama yanldklar bir ey bulunuyor. Sorduunuz soru çok önemli. Böyle bir soruyu bana ilk defa siz soruyorsunuz. Ben kibarca hayr diyerek, kimseyi krmadan, hayatmda olabilecek önemli olumsuzluklar önledim. nanmadm ortamlarda olmadm. Ben yllarca protokol sanatçs konumundaydm. Yabanc bir devlet büyüü gelecek, tek düünülen isim ben olurdum bir dönem. Ordu mensuplarna, siyasilere, yurtdnda da öyle, çok görevlendirildim. Hepsinde o kadar dikkatli oldum ki.
Lili Marleene’i söyleyen arkc Lale Andersen de, "Sadece arklarm söylüyorum" diyordu ama kinci Dünya Sava’nda Nazi iktidarnn propagandistlerince kullanlyordu. Ne dersiniz?
Türkiye farkl bir ülke. Öyle bir yere girersiniz ki hiç düünmeden "Ben sadece arkm söylerim" deyip, sonra onun altndan kalkamazsnz, sizi bir yere kstrrlar. Ben siyasetin içinde olmadm. Sadece ülkemi çok seviyorum. Hep iyi yönetilmesini istiyorum ama bunu hiç görmedim. Neden biz bir sviçre, bir ngiltere, bir Fransa olamadk? Çok daha huzurlu, çok daha farkl bir Türkiye’de çok daha iyi ark söylerdim ben mutlaka.”
Evet, enay da arksn söylemek istiyordu. Ve söylüyordu da. Ama onun için kime faydas dokunduu fark ediyordu. O Ecevit için söylüyordu o dönem. O dönem öyleydi çünkü. Ecevit, sol kabul ediliyordu.
Resmi ad ‘Kbrs Bar Harekât’ olan askeri operasyon balad srada Adapazar’nda teyzemlerdeydik. Günaydn gazetesi Ecevit’in tam sayfa bir posterini yaymlamt. Posteri yere serdim. Ecevit’in alnna bir bar sembolü çizdim. Sonra da posterin üzerine keçeli kalemle enay’n bir yl önce () çkan ve hâlâ herkesin dilinde olan ‘Hayat Bayram Olsa’ arksnn sözlerini yazdm. Radyo ve televizyonlar kamuoyuna ‘bar adnda bir sava’n olabilirliini belletmiti. Biz çocuklara bile.
O aylarda harekât temal pop müzik programlar yaymlanrd TRT televizyonunda. Dönemin ünlü popçular, aceleye getirilmi bir konjonktür arksn piyasaya sürmemi olsalar bile her biri repertuvarlarndaki ‘en sosyal’ arky harekât temal bu programda art arda sunuyor, ark neden bahsederse bahsetsin anlam o saniye kayyordu. Ayten Alpman’n her konjonktüre uyan, zaman içinde ara rejimlerin ve 'hassasiyet' dönemlerinin fon müzii olmu ‘Memleketim’ aranjmannn yan sra Füsun Önal’n ‘simsiz Kahramanlar’n hatrlyorum o programdan. Bir de yine o dönemin hippi stilli arkclarndan Yasemin Kumral’n harekât için yapt ‘Girneden Yol Baladk Anadoluya’ arksn. Kumral’n, harekât baladktan sonra piyasaya çkan 45’liinin arka yüzünde ise ‘Bar Dersi’ adl ark vard. Yasemin Kumral, ‘Bar Dersi’ni bir çocuk korosu ile söylüyor, çocuklara barn erdemini anlattktan sonra onlara birkaç dilde bar demeyi belletiyordu. Kumral çok sonra bir eitimci-giriimci ile evlenecek, okul sahibi ve yöneticisi olacak, bugünkü iktidar partisinin kurucu üyeler listesinde yer alacaktr.
ylnda, yine austos aynda Milliyet gazetesinde bu defa Yasemin Kumral ile yaptm bir söylei yaymland. Ondan bara ve sola dair birkaç laf alabilmek için epey uramtm:
“Siz 70'lerde ortaya çktnzda, Füsun Önal ya da Seyyal Taner gibi janjanl kyafetlerle, kr kr bir müzikle deil, daha çok Bat'daki sola yakn
Barçl…
Joan Baez, tarz arkclar gibiydiniz. Sade giysiler, uzun düz saçlar, elde sadece bir gitar
Evet, pasifist.
Soldan etkilenmi
Sol demeyeceim ama onda da çok güzel eyler buldum her 'izm'de olduu gibi. Beni hep iyi taraflar ilgilendirmitir. Ama ben genetik olarak belki de Mevlana'nn o ünlü sözüne uygun sürdürürüm hayatm: ‘Dün dünde kald cancazm / Artk yeni bir eyler söylemek lazm.’ Bir de ‘Ben insanlarn kötü taraflarn gören gözlerimi kör ettim’ der Hazreti Pir Mevlana. Ben hep böyle büyüdüm. Deimedim ama bulunduum yerde de çakl kalmadm.
Kbrs Harekât srasnda enternasyonalist bir bar arks yapmtnz...
Hâlâ enternasyonalistim. Bu konudaki fikirlerim deiemezdi çünkü onlar dünyann çok yüksek standartlaryd.”
Sosyal antropolog Edmund Leach, ‘Kultur und Kommunikation (Kültür ve letiim)’ adl kitabnda sanat, toplum, iktidar alanlar arasnda balantlar kuran önemli tezler ortaya atar. Mimari ve mimarinin sosyal ve siyasal ilintileri üzerine de çokça yazan Edmund Leach’in bana en çarpc gelen tezleri, sanat ve kültür objelerinin (ürün) sergilendikleri mekânlar ve mekân düzenlemeleri ile iliki ve etkileim içine girdiklerinde uradklar estetik ve iletiimsel deiim ve kayp üzerine olanlardr. Leach, egemen snfn ve iktidarn görkemini ve gücünü çartran mekân düzenlemeleri olan müze binalar ile buralarda sergilenen klasik tablolardan etnik objelere kadar birçok estetik ürünün karlkl etkileiminden yola çkarak müze ziyaretçisinin algsnda olan biteni handiyse bir iktidar çözümlemesi olarak analiz eder.
enay’ ve ‘Hayat Bayram Olsa’ arksn devletin resmi televizyon kanalndaki o askerî harekât temal müzik programnda hatrlamyorum. Dier arklarla etkileime girerek anlamn feda ettiini yani. Acaba enay, Leach’in tezlerini biliyor muydu?
Neyse, bir yandan da çocukluumun naif Ecevit imgesini hatrlatsa da bana, ‘Hayat Bayram Olsa’ benim için hâlâ bir bar arksdr ve hâlâ enay’n o sözleri ezberimdedir.
enay, çok sayda 45’lik, az sayda uzunçalar çkard. lk uzunçalar Bulgaristan’da ngilizce sözlerle yaynland. Türkiye’deki tek albümü funk ve disko tarz arklarn içerir. Bu albümdeki ‘Honki Ponki’ arks sonraki yllarda Avrupa’nn birçok ülkesinde yaynlanacak ve listelere girecektir.
enay’n kyafetleri de dönemin popçularnn janjanl kostümlerinden farkl oldu hep. 68’in Bat kentlerindeki sokak modas ile balad, sonradan Björk’ünkilere benzettiim uçucu, sürrealizm dokunulu giysilere büründü.
enay ark sözlerinde ak sabit fikir haline getirmemitir ve daha çok sosyal, toplumcu bir söylemin peindedir. lla ak olacaksa, ona da çounca ironi ile yaklar.
Oysa erif Yüzbaolu ile aklar dillere destandr. Döneminin en iyi eitimli ve yetenekli hafif müzik bestecilerinden ve efsanevi stanbul Geliim Orkestras’nn kurucusu erif Yüzbaolu’nun ’deki ölümüne kadar süren 11 yllk evliliklerinden sonra enay bir türlü toparlanamad.
’de daha ilk 45’liini çkarmaya hazrlanrken önüne getirilen her besteyi basit bulan enay’n, piyasadaki müzikal kolaycla ve popülerlie kar isteksizlik hali, erif’inin ölümünün ardndan daha da younlat.
Birkaç kere denedi. ‘Comeback’ tabir edilen eyi. Ama her seferinde ya bir engel çkyor, engel çkarlyor ya kendisi vazgeçiyordu. erif’i hayattayken, daha ’te Eurovision ark Yarmas Türkiye elemelerinde ‘Umut’ (Umut, Ecevit miydi acaba?) adl arks ile finale kalm, ancak kocas jüride olduu için yarmaktan vazgeçmiti. 'de ‘Bigudi’ ile ayn yarmada yine finale kald ama devam etmedi. ‘Bigudi’yi Füsun Önal devrald ve Türkiye ikincisi oldu. 'de ‘Müzikle Yaam’ arks ile yine Eurovision Türkiye finaline kald ama yine kendi isteiyle yarmadan çekildi.
90’l yllarda bir süre kulüplerde caz arkcl yapt, sonra hemen vazgeçti.
ylnda ise Kültür Bakanl onun son müzikal projesinden desteini çekince müzii tümden brakt. Yaz yazp sürrealist resimler yaparak geçirecei uzun bir inzivaya çekildi.
ylnda 65 yandayken öldü.
enay, masumiyetin, iddetin, isyann, basknn, özgürlüün, akn ve müziin ça 60’lar ve 70’lerde çok sevilmiti. Hepimiz çok sevmitik enay’ ve ‘bar’ lafn kullanmay.
Bu ülke bazen umutlanr çünkü.
Çünkü hayat bayram olabilirdi…
Sonra ’da Bulutsuzluk Özlemi’nin “Hiç bi kere hayat bayram olmad” haykr duyulur oldu hoparlörlerden…
Yüzbaşıoğlu'nun, yarın Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi'nde öğle vakti kılınacak cenaze namazının ardından Ayazağa Mezarlığı'nda defnedileceği belirtildi.
Bu arada modacı Barbaros Şansal, sanatçının öldüğünü, ilk olarak ''twitter'' hesabından duyurdu. Komşusu olan Şenay Yüzbaşıoğlu'nun ölümünden büyük üzüntü duyduğunu ifade eden Barbaros Şansal, ''Bir dönemin değerlerini bir bir kaybediyoruz. Çok üzgünüm'' mesajını paylaştı.
Şarkıcı Harun Kolçak ise ilk müzik çalışmalarına Şenay ve eşi Şerif Yüzbaşıoğlu ile başladığını dile getirerek, ''Şenay ve eşi Şerif Beyle uzun teşriki mesaimiz olmuştu. Tam o günlerde Şerif Beyi kaybetmiştik. Çalışmalarımız yarım kalmıştı. Büyük üzüntü yaşıyorum'' dedi.
Türk pop müzik şarkıcısı ve şarkı sözü yazarı Şenay Yüzbaşıoğlu, yılında doğdu. Müziğe yılında başlayan sanatçı, Şerif Yüzbaşıoğlu, Salim Ağırbaş, Atilla Özdemiroğlu, Selçuk Başar, Uğur Başar, Garo Mafyan, Asım Erken'den kurulu İstanbul Gelişim Orkestrası'nın İlhan Kayral ile birlikte iki solistinden biri olmuştu. Sanatçı, daha sonra Şerif Yüzbaşıoğlu ile hayatını birleştirmişti.
Merhum sanatçı, 70'li yıllarda pek çok hit olmuş şarkıya imza atmış, seslendirdiği şarkılar, dönemin pek çok filminde de kullanılmıştı. Şarkıcı, eşi Şerif Yüzbaşıoğlu'nun yılındaki vefatının ardından, müzik yaşamını bitirmişti.
Şenay Yüzbaşıoğlu
yılında İstanbul'da doğan Şenay müziğe profesyonel olarak, 'da Erkan Özerman'ın keşfi olarak onun Ankara'da açtığı Anahtarlı Bulvar adlı bir gece kulübünde başladı. Şenay aynı yıl, daha sonra İstanbul Gelişim Orkestrası adını alacak Şerif Yüzbaşıoğlu, Salim Ağırbaş, Atilla Özdemiroğlu, Selçuk Başar, Uğur Başar, Garo Mafyan, Asım Erken'den kurulu orkestranın İlhan Kayral'la birlikte iki solistinden biri oldu. Daha sonra Şenay'ın orkestra partneri Neco oldu ve orkestraya Onno Tunç, Cengiz Teoman, Aşkın Arsunan, Atilla Şereftuğ, Erdal Kızılçay gibi müzisyenler katıldı. 'de orkestra şefi Şerif Yüzbaşıoğlu ve Şenay evlendi.
'de müziklerini basit bulduğu için pek gönüllü olmadan ama aranjmanların sözlerini de yazarak "Benim Olursan/Sev Kardeşim" adlı plağı doldurdu. Plağın B yüzündeki "Sev Kardeşim" patlar, hem yılın şarkısı seçildi, hem de Şenay'a yılın şarkıcısı ödülünü getirdi. 'de aynı ödülleri bu kez de "Hayat Bayram Olsa/Nen Var Canım Kardeşim?" ile aldı.
İki yıl içinde Türk popunun en ünlü kadın yıldızlarından biri oldu.
"Sev Kardeşim", "Hayat Bayram Olsa", "Beyaz Ülke", "Gerçek Nerde?", "Açıl Susam Açıl", "Ve Ağlıyorum", "Varlar Yoklar", "Dön Artık", "Sev Yeter ki", "Dünden Bugüne", "Sessiz Bir Yer" gibi pek çok hit 45'lik yaptı. Dönemin pop müzik şarkıcılarının aksine, sözlerini kendi yazdiğı şarkılarında hümanist konulardan bahsetti.
Fiziksel görünümü de donemin alaturka, yırtmaçlı, ağır makyajlı popçularından farklıydı. Punk havalı sürrealist bir görüntüsü vardı. Zaten gazinolarda çok az çalıştı, genelde müzik hayatını plak ve konserlerle sürdürdü ve magazinden uzak durdu.
Şenay aynı zamanda siyazi mitinglerde görev alan ilk sanatçıydı. Bülent Ecevit'in "Karaoğlan" lakabıyla büyük zafer kazandığı seçimlerden önce, mitinglerde Ecevit'ten önce sahne alıp "Sev Kardeşim" ve "Hayat Bayram Olsa"yı söyledi. Bin dönem TRT tarafından yasaklı sanatçılar arasındaydı Şenay.
Atina, Yamaha, Tokyo gibi pop müzik festivallerine "Perhaps One Day", "Let In the Light" gibi şarkılarla katılır, aldığı 7 ödülle uluslararası festivallerde en çok ödül alan pop müzik şarkıcılarından biri oldu. Türkiye'ye gelen bazı caz sanatçılarına vokal yaptı. Günümüz kliplerinin ataları sayılacak şarkı üzerine kısa filmleri İzzet Öz, "Diskovizyon", "Sihirli Lamba" gibi televizyon programlarında ilk olarak Şenay ve Seyyal Taner için çekti.
'de ilk Eurovision Şarkı Yarışması elemelerine katıldı ve sözlerini kendi yazdığı Selçuk Başar bestesi "Umut" adlı şarkıyla finale kalmayı başardı ama eşi Şerif Yüzbaşıoğlu jüride olduğu için, dedikodulara yol açmamak için yarışmadan çekildi.
Türkiye'deki ilk ve tek albümü ise "Şenay" adıyla çıktı. "Honki Ponki", "Çirozname", "Dalkavuk", "Kent Yaşamı", "Şarkılar", "Doy Doy Doy Doymadım", "Bir Gün O Yok Diyecekler" gibi şarkılarıyla bir dönemin müzik tarihine damgasını vurdu Şenay,
Eşi Şerif Yüzbaşıoğlu'nu kaybettikten sonra içine kapandı Şenay. 'de eski orkestra arkadaşı Selçuk Başar'ın ısrarıyla onun "Bigudi" adlı şarkısını seslendirdi ve Eurovision'da finale kaldı. Ama devam edemeyecegini açıklayıp şarkıyı Neco'ya devretti.