Ertesi gün hapı, korunmadan yapılan bir cinsel ilişki sonrasında hamile kalmamak için alınan ilaçlardır. Ertesi gün haplarının hormon içeren veya içermeyen formları bulunur. Bu ilaçlar genellikle bir kez alınır ve korunmasız cinsel ilişki sonrasında ne kadar erken alınırsa o kadar etkilidir.
Mümkün olan en kısa sürede. İlk 3 gün içinde alınırsa etkinlik daha yüksektir ancak 5. güne kadar alınabilir. Eğer 75 kg üzerinde iseniz, ertesi gün hapları yerine spiral daha uygun bir seçenek olacaktır, çünkü vücut ağırlığı arttıkça ertesi gün haplarının etkinliği azalır. Ülkemizde Ella® ticari ismi ile mevcut olan ancak hormon içermeyen diğer bir ertesi gün hapı özellikle spiral istemeyen kilolu hanımlar için tercih nedeni olabilir, çünkü bu ilaç diğer ertesi gün haplarına oranla 75 kg üzeri hanımlarda daha etkilidir. Ayrıca ilk 3 gün içinde ertesi gün hapı alınmamış ise Ella®, Ertes®’e oranla günlerde daha etkilidir.
Acil doğum kontrol yöntemlerinin etkisi kısa sürelidir ve bir sonraki adet dönemine kadar sizi korumaz. Bu nedenle herhangi bir yöntemi kullandıktan sonra, adet dönemine kadar cinsel ilişki sırasında tedbir almalısınız. Eğer yeniden korunmasız bir cinsel ilişki olursa, ertesi gün hapları yeniden alınmalıdır.
Günümüzde ülkemizde piyasada bulunan ve hormon içeren ertesi gün hapları:
Ertesi gün hapları aşağıdaki durumların varlığında kullanılabilir:
Ertesi gün hapları genellikle tek veya iki hap şeklinde üretilmiştir. Kutu içinde iki hap varsa bunları aynı anda veya 12 saat aralıkla alabilirsiniz.
Eğer acil doğum kontrolü için özel üretilmiş ertesi gün haplarından bulamazsanız, standart doğum kontrol haplarından tane aynı anda alabilirsiniz. Almanız gereken hap sayısı yaşa ve kilonuza bağlı olarak değişir. Doğru doz için doktorunuz ile görüşmenizi öneririm. Aynı dozun 12 saat sonra tekrar alınması gereklidir.
Ertesi gün hapları içinde bulunan hormonlar, diğer doğum kontrol hapları veya hormonlu spiral içinde yer alan hormonlarla aynıdır ve yıllardır güvenle kullanılmaktadır. Sağlık sorunları nedeniyle doğum kontrol hapları alamayan bazı kadınlar ertesi gün haplarını kullanabilirler, çünkü bu ilaçları sadece bir gün almaları gerekecektir. Ayrıca ertesi gün haplarını almadan önce herhangi bir muayene veya laboratuvar testi yapılmasına da gerek yoktur. Bakırlı spiral veya Ella® içinde ise hormon yoktur.
Bu konu henüz net olarak anlaşılabilmiş değildir ancak muhtemelen erkeğin spermi ile kadının yumurtasının birleşmesini engellemekte veya birleşme gerçekleşmiş ise (yani bebek meydana gelmiş ise) bebeğin anne rahmine yerleşmesine engel olmaktadır. Ancak şu unutulmamalıdır ki, eğer bebek anne rahmine yerleşmiş ise, ertesi gün hapları veya spiralin bebeğin düşmesini sağlaması veya bebeğe zarar vermesi mümkün değildir.
Önemli Not! Ertesi gün hapları düşük yaptırmaz.
Hormon içeren ertesi gün haplarının en çok gözlenen yan etkisi bulantı ve kusmadır. Bu etki hem östrojen hem de progesteron içeren haplarda daha fazladır. Bu yan etkiden kurtulmak için bulantı engelleyici bir ilaç alınabilir. Ancak eğer kusarsanız, kusma ile birlikte ilaç da dışarı atılacağından ilacın etkisi tam olarak gerçekleşmez. Bu nedenle eğer ilacı aldıktan sonraki 1 saat içinde kusarsanız, ilacı tam doz olarak yeniden almalısınız.
Ertesi gün haplarının olası hamileliklerin %’ını engellediğini söyleyebiliriz. Ancak bu kişinin yaşına ve ilişki dönemine de bağlıdır. Genellikle yumurtalıklardan yumurta atıldıktan sonra yapılan ilişkilerde hamilelik ihtimali daha az iken (düzenli adet gören kadınlarda genellikle adetin günlerinden sonra), yumurta atılmasından bir veya 2 gün öncesinde yapılan ilişkilerde hamilelik ihtimali en yüksektir (düzenli adet gören kadınlarda genellikle adetin günlerinde). Ertesi gün hapları içinde de sadece progesteron ya da ulipristal içerenler (örn. Ella® veya Ertes®) daha etkilidir. Spiral uygulanması ertesi gün haplarına göre daha etkilidir ve hamilelik ihtimali ’de 1’dir.
Sıklıkla normal zamanda. Ancak bazı kadınlarda adet bir haftaya kadar, daha az oranda ise birkaç hafta gecikebilir. Bu nedenle beklenen adet tarihi üzerinden hafta geçtikten sonra hala adet görmemiş iseniz, idrar veya kanda gebelik testi yaptırmalısınız. Eğer ertesi gün hapından sonra doğum kontrol hapı veya diğer hormon içeren bir ilaç kullanmaya başladıysanız, ilaç bitene kadar adet görmeyebilirsiniz.
Bu sorunun yanıtı hapları kullandığınız adet zamanına bağlı olarak değişse de genellikle ertesi gün hapları adet düzensizliği yapmaz. Ancak aynı ay içinde birden daha fazla ertesi gün hapı alınmışsa adette gecikme veya düzensiz kanamalar olabilir. Bu nedenle mümkünse ertesi gün haplarının aynı ay içinde sadece bir kez kullanılması önerilir.
Ertesi gün hapları kullanılmasına rağmen hamileliğin geliştiği durumlarda, bu ilaçlar bebekte herhangi bir anormalliğe ve sakatlığa neden olmaz.
Etiketler: acil doğum kontrolüellaertesertesi gün hapıYuzpe metodu
Ertesi gün hapının kullanımı her geçen gün artıyor. Kullanımı yaygınlaşan ertesi gün hapı ile ilgili ne kadar bilgi sahibisiniz? Bu hap nasıl kullanılır? Öncelikle “Ertesi gün hapı nedir?” sorusundan başlayalım. Ertesi gün hapı ya da bir diğer adıyla acil kontrasepsiyon (doğum kontrol) hapı, acil doğum kontrol yöntemidir ve plansız gebeliği engellemekte büyük başarıya sahiptir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır.
Kullanımı giderek artan ertesi gün hapı, özellikle plansız ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra başvurulan bir doğum kontrol yöntemi olarak görülmeye başlanmıştır. Cinsel ilişki sırasındaki kondom yırtılması gibi kazalarda da koruma sağlar. Ancak ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir. Çünkü içerdiği hormonlar nedeniyle kanamalar ve adet düzensizlikleri meydana getirebilir. Oral yolla alınır ve düzenli kullanım gerekmez. Bir adet döngüsü içerisinde birden fazla sefer kullanımından kaçınılmalıdır.
Ertesi gün hapı, doğum kontrol hapı kullanılmadığı veya kullanılmanın unutulduğu, kondom gibi bariyer yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda hamileliği engellemeye yardımcı olur. Ağızdan alınan ertesi gün hapı HIV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Korunmasız ilişki, kondom yırtılması gibi nedenlerle ertesi gün hapı alınır.
Ertesi gün hapının etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden ilacın türüne göre en fazla saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olur. İlaçlar gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez. İlacın alınma zamanı önemlidir. İsmi ‘ertesi gün hapı’ olsa da bu ilaçları almak için ertesi gün beklenmemesi önemlidir.
Ertesi gün hapının 2 çeşidi mevcuttur:
Bu ilaçların nasıl ve hangi dozda kullanılacağı bilgisi ilaç prospektüslerinde bulunmakla birlikte, hekiminize ve eczacınıza danışmanız önerilir.
Ertesi gün hapları alındığı dönemdeki yumurtlamayı önleyerek veya geciktirerek etkilerini gösterirler. Aslında yumurtlama normal üreme döngüsünün bir parçasıdır. Yumurtlama olmazsa hamilelik olmaz.
Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante olmuş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.
Ertesi gün hapı adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapı ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa, etkinlikleri o kadar yüksek olmaktadır. Ancak levonogrestrel içerikli ilaçlar ilişkiden sonra 72, ulipristal asetat içerikli ilaçlar ise saate kadar kullanılabilmektedir.
İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım değildir. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.
Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülebilir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gerekebilmektedir, bu durumda kullanılan ilacın prospektüsü incelenmeli ve hekiminizden ya da eczacınızdan bilgi alınması tavsiye edilir.
Ertesi gün hapının yan etkileri şunlar olabilir:
Ertesi gün hapını kullanmak için:
Ertesi gün haplarının kullanılmasının istenmediği ya da mümkün olmadığı durumlarda veya kişinin talebine göre, ilişkiden sonraki 5 gün içerisinde bakır içerikli rahim içi araç (Bakırlı RİA veya Bakırlı Spiral olarak da bilinir) kullanımı da etkin bir acil doğum kontrol yöntemi olarak kabul edilir.
Bilinen en etkin acil doğum kontrol yöntemi olan bakırlı RİA’lar, acil doğum kontrolü sonrasında etkin ve uzun dönemli bir doğum kontrol yöntemi tercih etmek isteyen kişiler için de uygundur. Muayenehane şartlarında takılabilir. Bakırlı RİA’ların çıkarıldıktan sonra, doğurganlık potansiyeli üzerine bir etkisi yoktur.
1. Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?
Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar. Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmaz. Düşüğe sebep olmaz.
2. Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?
Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.
3. Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur mu?
Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.
4. Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliğine Neden Olur mu?
Ertesi günü hapı kullanımından sonra beklenen adet gününde değişiklikler olabilmekle beraber bu ilaçların adet düzenleyici veya adet geciktirici olarak kullanılması uygun değildir.
5. Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır mı?
Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.
6. Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunur. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Faydalı Sağlık Bilgileridrgonul
Doğum kontrolü başarısız olduktan sonra, ertesi gün hapı istenmeyen gebeliği önleyebilir. İlaç mümkün olan en kısa sürede alındığında en etkilidir. Reçetesiz olarak eczaneden satın alınabilir.
Ertesi gün hapı sadece acil durumlarda, planlanmamış bir gebeliği önlemek için kullanabileceğiniz bir korunma yöntemidir.
Ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede, tercihen 12 saat içinde alınmalıdır.
Bir kez bir tablet alınır. Önceden bir şeyler atıştırmanız (yarım sandviç veya benzeri bir şey) tavsiye edilir. Mideniz boşsa, tableti kusma olasılığınız daha yüksektir. Kusma, yutulduktan sonraki ilk üç saat içinde meydana gelirse, etkinliğin sürdürülmesi için yeni bir ertesi gün hapı mümkün olan en kısa sürede alınmalıdır.
Ertesi gün hapı adet döngüsünün herhangi bir noktasında alınabilir.
Levonorgestrel ve ulipristal asetat birlikte alınmamalıdır.
Yumurtlamayı önlemek için, ertesi gün hapını mümkün olan en kısa sürede, tercihen korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 12 saat içinde almak en iyisidir. Bundan sonra, etkinlikleri giderek azalır. Levonorgestrel etkin maddeli ilaçların korunmasız cinsel ilişkiden sonra en fazla 72 saat (3gün), etkin madde ulipristal asetat içeren ilaçların en fazla saat (5gün) sonra kullanılması onaylanmıştır. saatten sonra ertesi gün hapı için artık çok geçtir.
Yumurtlama hesaplama aracı ile yumurtlama günlerinizi öğrenebilirsiniz.
Levonorgestrel içeren ilaçlar yumurtlamadan yaklaşık iki gün öncesine kadar, ulipristal asetatlı ilaçlar ise yumurtlamadan 1 gün önce alınırsa etkilidir. Bununla birlikte, yumurtlama yakınsa veya zaten gerçekleşmişse, her iki hazırlık da artık etkili değildir.
Ertesi gün hapının doğru alınmasına rağmen döllenme gerçekleşmişse ve döllenen yumurta rahme yerleşmişse mevcut bilgilere göre embriyoda herhangi bir hasar beklenmemektedir.
Ertesi gün haplarının rutin olarak kullanımı önerilmez, bunun için çok daha etkili doğum kontrol yöntemleri vardır.
Ertesi gün hapı eczanelerde reçetesiz satılmaktadır. Orada danışmanlık da yapılıyor. Örneğin, halihazırda hamile olup olmadığınız, döllenme olasılığınızın ne olduğu ve herhangi bir kontrendikasyon veya diğer ilaçlarla olası etkileşimler olup olmadığı tartışılabilir.
Bazı eczaneler ertesi gün hapı vermeyi reddediyor. Bu durumda başka bir eczaneye başvurabilirsiniz. Yerel eczane acil servisleri geceleri ve hafta sonları mevcuttur ve internette veya telefonla bilgi alınabilir. Her eczanede vitrinlerde de bilgi verilmektedir.
Levonorgestrel veya ulipristal asetata veya tabletlerdeki yardımcı maddelerden herhangi birine karşı aşırı duyarlılığı olan kadınlar ertesi gün hapını almamalıdır.
Halihazırda hamilelik belirtileri varsa (örn. adet gecikmesi veya sabah bulantısı), ertesi sabah hapını almadan önce bir hamilelik testi yaptırmak veya bir jinekoloğun tavsiyesini almak mantıklıdır.
Halihazırda fallop tüplerinde iltihaplanma, dış gebelik veya dış gebelik geçirmiş olan kadınlar, ertesi gün hapının onlar için bir seçenek olup olmadığını doktorlarıyla netleştirmelidir.
Ertesi gün hapı, şiddetli karaciğer fonksiyon bozukluğu durumunda önerilmemektedir.
Kişisel veya aile geçmişinizde tromboz (kan pıhtısı) riskinde artış varsa, levonorgestrel etkin maddesini içeren ertesi gün hapını almanız önerilmez.
Aktif madde ulipristal asetat, glukokortikoidler alındığında şiddetli astımda kullanılmamalıdır.
24 saat içinde alınırsa etkinlik %90 civarındadır. 72 saatten sonra etkinlik %75e düşer (çünkü bu bileşikler döllenme gerçekleştikten sonra etki göstermez).
Korunmasız ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede kullanıldığı sürece etkinliği en fazladır.
Yumurtlamadan önce iyi bir zamanda alınırsa, ertesi sabah hapı büyük olasılıkla hamileliği önleyecektir. Bununla birlikte, korunmasız cinsel ilişki ile ertesi gün hapı alınması arasında geçen süre ne kadar uzun olursa, yumurtlamanın gerçekleşebileceği süre de o kadar uzun olur. Bu yüzden onları mümkün olan en kısa sürede almak çok önemlidir.
Bazı antibiyotikler, antikonvülsanlar (antiepileptikler) veya HIV enfeksiyonları, antiviraller (antiviraller) veya sarı kantaron içeren ilaçlar gibi diğer ilaçlar aynı zamanda alınırsa ertesi gün hapının etkinliği azalabilir. Düzenli olarak ilaç kullanan veya yakın zamanda almış olan kadınlar, ertesi gün hapını almadan önce bu konuyu eczaneye danışmalı veya tıbbi yardım almalıdır.
Çok fazla kilolu olmak da ertesi gün hapının, özellikle levonorgestrel preparatının etkinliğini azaltabilir. Etkilenen kadınlar, kendileri için en uygun yöntem hakkında bir doktordan veya eczaneden tavsiye almalıdır.
Mide bulantısı ve kusma. Takip eden iki saat içinde kusma olursa, doz tekrarlanmalıdır.
Aşırı kusma varsa vajinal yoldan ikinci bir doz uygulanabilir. Kusmayı önlemek için, haptan 45 dakika önce antiemetik bir ilaç almanız önerilir.
Diğer yan etkiler şunlardır: baş ağrısı, meme ağrısı, baş dönmesi ve yorgunluk. Genellikle 24 saat içinde kaybolurlar. Alerji öykünüz olmadığı sürece ağrı kesicilerle tedavi edilebilirler.
Bilinen başka bir yan etkisi yoktur, bu nedenle ara sıra kullanımı sağlık açısından bir tehlike oluşturmaz.
Adet genellikle beklenen tarihte veya beklenen tarihten sonraki 7 gün içinde ortaya çıkar.
Bazı durumlarda ertesi gün hapı aldıktan birkaç gün sonra adet görme ile karıştırılmaması gereken lekelenme şeklinde hafif kanamalar olabilir.
Adet dönemi, beklenen tarihten bir haftadan fazla geciktiyse, hamilelik testi yaptırmalı ve doktorunuza görünmelisiniz.
Hayır, acil kontrasepsiyon sadece korunmasız cinsel ilişkiye karşı koruma sağlar.
Bir sonraki adet dönemine kadar bariyer yöntemi (prezervatif) diğer korunma yöntemlerini kullanmalısınız.
Devamlı kullanımı diğer yöntemlere göre daha az etkili ve yan etkileri daha sık olduğu için önerilmez.
Kişisel ihtiyaçlarınıza, üreme beklentilerinize ve sağlık durumunuza göre, size en uygun düzenli kullanım için doğum kontrol yöntemini seçmek için doktor randevusu oluşturun.
Etkin madde levonorgestrel anne sütüne geçer. Bu nedenle bu etken madde ile yapılan ilaçlar mümkünse emzirmeden hemen sonra alınmalıdır. Bundan sonra, en az sekiz saatlik bir emzirme molası gözlemlenmelidir.
Etken madde ulipristal asetat içeren ilacı aldıktan sonra en az bir hafta emzirmeye ara verilmesi önerilir. Bu süre zarfında süt üretimini sürdürmek için anne sütünü sağmak mantıklıdır. Sağılan süt atılmalıdır.
Ulipristal içeren ertesi gün hapları;
Levonorgestrel içerek ertesi gün hapları;