ERZİNCAN'ın Keşiş Dağları eteklerinde bulunan ‘Düz Parmaklar Sırtı’ adı verilen tepedeki Atatürk portresi, uzaydan bile görünen tek Türk özelliği taşıyor. 27 yıl önce 3 bin gönüllü askerle 29 günde tamamlanan metre boyunda 7 bin metrekare alan üzerine yapılan dev portre için Ressam Mustafa Aydemir, portreyi dağladan toplanan taşlarla yaptığını anlattı. Kısa dönem askerlik yaparken hayalinin bölümünü gerçekleştiren Aydemir “Aslında orada o resmin askerler ve kent üzerindeki moral etkisini düşünerek hareketli, sesli bir portre tasarlamıştım. Portrenin Türk Milleti'ne ait olduğunu düşünerek altına imzamı atmadım. Taşları insan zincirleri oluşturularak, dağın tepesine taşıdık. Dağda çalışırken, kurt sürüleri çadırımızı bastı. Ayı sürüleri ile de karşılaştık. Çok zorluklar çektik. Zaman zaman geceleri de çalıştık. ‘Dağdan Bakan Gözler’ kitabında yaşadıklarımızı ve yaptıklarımızı anlatıyorum” dedi.
Vatani görevini 59'uncu Topçu Tugay Komutanlığı'nda 4 ay kısa dönem er olarak yapan ressam Mustafa Aydemir, 'de 3 bin gönüllü askerle ton taş, ton harç ve ton boya kullanarak böyük bir proje başlattı. 7 bin metrekare alan üzerine kondurulan Atatürk portresi 29 günde tamamladı. Mustafa Aydemir, “Bu resim benim hayalimin sadece bir kısmı idi. Aslında Atatürk'ün askerler ve kent üzerindeki moral etkisini düşünerek hareketli ve sesli portre tasarlamıştım. Bu da dünyada ilk olacaktı. Ama bunun için gerekli bütçe çıkmayınca resim yapıldığı gibi kaldı” diye konuştu.
TAŞLAR, İNSAN ZİNCİRİYLE TEPE NAKLEDİLDİ Portrenin dağdan elle toplanan taşlardan yapıldığını vurgulayan evli ve 4 çocuk babası Mustafa Aydemir, şöyle dedi: “Deprem bölgesi üzerinde olmasına karşın yüzlerce yıl sonraya kalması için planladığım çalışmada çok hassas davrandık. Dağdan gelen yağmur sularından oluşan sellerin resmi aşağıya kaydırmaması için, drenaj çalışması yaptık. Çevredeki tepelerden toplanan taşları insan zincirleri oluşturularak dağın tepesine taşıdık. Çalışmalar sırasında kurt ve ayıların saldırısına uğradık. Çok zorluklar çektik. Ama başta o dönemki Tugay Komutanı rahmetli Hidayet Güngör ve 3 bin askerle bu büyük çalışmayı ortaya çıkardık.” Atatürk portresini bitirdikten sonra ödül olarak kendisi ve ekibine tezkerelerinin imzalanarak verildiğini, portrenin altına imzasının atılmasının söylendiğini vurgulayan ressam Aydemir, “İlk defa bir emre karşı geldim ve erken terhis istemedim. Vatani görevimi günü gününe tamamladım. Portrenin Türk Milleti'ne ait olduğunu düşünerek de altına imza atmadım. Gelen yoğun baskı sonucu 27 yıl sonra portreyle ilgili belgesel bir kitabın hazırlanması için çalışmalara başladım. Çalışmasına başladığım ‘Dağdan bakan gözler’ kitabı önümüzdeki yıl tamamlamış olacak” dedi.
ERZİNCAN’IN GURURU Erzincan Valisi Abdulkadir Demir, göreve başladığı gün dikkatini çeken ilk şeyin 3'üncü Ordu Komutanlığının bulunduğu alandaki dev Atatürk portresi olduğunu vurguladı. Vali Demir, portrenin kimler tarafından yaptığını araştırdığını belirterek şöyle konuştu: “Askerliğini yapan ressamın böyle bir fikir ortaya attığını, o dönemki komutanların da personel ve malzeme desteği vermesiyle böyle muhteşem bir eserin ortaya çıktığını öğrendim. Ulu Önder Atatürk’ün gönüllerimize kazınan resminin böyle dağa yansıması Erzincan için onur vesilesidir. Erzincan'ın bütün yüksek kesimlerinden görebilebilen resim, kardan veya yağmurdan etkilenmiyor. Bu resim 27 yıldır sanki bugün yapılmış gibi duruyor.” Yaklaşık 5 yıl önce gittiği Erzincan’ın dağlarında dev Atatürk portresini gördüğünü anlatan Petrol Jeoloğu Sezgin Aytuna, uzaydan görülebilen dünyanın en büyük portresinin bu olduğunu dile getirdi. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunan portrenin yapımında kullanılan teknik sayesinde bozulmadığını hatırlatan Aytuna, Anrkara'da Türkiye Petrol Jeologları Seminerleri nedeniyle TPAO Araştırma Merkezi’nde düzenlenen etkinlikte Erzincan'da, kentin kuzeyindeki bir tepeye yapılmış Atatürk portresini keşfettiğini söyledi. Aytuna, “Portrenin fotoğrafını çektim. ’de bir belgesel için portreyi yapan kişiyi aramaya başlayınca ressam Mustafa Aydemir'e ulaştım. Dünyanın en büyük portresi, yurt dışındaki insanların da ilgisini çekiyor” dedi.
Mustafa Aydemir kimdir?
RESSAM Mustafa Aydemir, yılında Antalya’da doğdu. Antalya Lisesinden mezun olduktan sonra yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümünden mezun oldu. yılında askerlik görevini yapmak üzere Arzincan 59’ncu Topçu Tugay Komutanlığında 4 ay kısa dönem er alarak yaptı. Halen İstanbul’da oturan Baydemir, adamı evli ve 4 çocuk babası.
Erzincan Topçu Tugayı’nda ’de askerlik yapan ressam Mustafa Aydemir’in 3 bin gönüllü askerle 29 günde yaptığı Keşiş Dağı’ndaki Atatürk portresi, zamanla silinmeye başlamıştı. Portredeki göz hatları ve imza, 35 yıl içinde görünmez olmuştu. Vatandaşların talebi ve Başbakan Yıldırım’ın konuyu öğrenmesiyle toplanan Erzincan İl Genel Meclisi, valiliğin de desteğiyle harekete geçti. Portrenin mimarı Mustafa Aydemir, Erzincan’a çağırılırken, İŞKUR 14 mevsimlik işçi tuttu. Aydemir önce dünyanın en büyük portresinin tahrip olan yerlerini ve boyaları eskiyen taşlarını belirledi. Milliyet’ten Gökhan Karakaş, Erzincan’da süren çalışmalara tanıklık etti.
‘O BAKIŞ YAKALANDI’
14 işçi ve 3 devlet görevlisiyle bir hafta içinde Atatürk’ün siyah saçlarını boyayan Aydemir, en zor yeri olan gözleri için 3 gün uğraştı. Atatürk’ün anlamlı bakışlarını yansıtmak için gözbebeklerini beyaza, çevresini siyaha boyayan ressam Aydemir, her bir taşı hesapladı. metre yüksekliğindeki tepeye günde 6 kez çıkan sanatçı, gözlerin eski anlamlı bakışı yansıtabilmesi için en yetenekli 4 işçiyle çalıştı. Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi mezunu Aydemir, “O bakışlar bir ulusun nasıl kurtulduğunu ve hürriyetine nasıl kavuştuğunu anlatmalı. 35 yıl önce askerlerle yakaladığımız atmosferi işçi kardeşlerimizle de yakaladık. Hepsi gönülden Atatürk’e sahip çıktı. 8 saatlik mesailerini gönüllü olarak 11 saate kadar uzattılar. Yürekten çalışan Erzincanlı işçilerle o anlamlı bakışları yakaladık. Şimdi beyaz kireç taşı ve zift ile eski görünümüne kavuşturuyoruz. Dağılan taşları toparlıyoruz. Gelecek yıl yerden 20 santim yüksekte, drenaj hatlı ve demir destekli yaparak yüz yıllarca Erzincan’da kalmasını sağlayacağız. Erzincan halkı Ata’sına sahip çıkıyor. Herkes yardıma gelmek istiyor. Bu da bizi memnun ediyor” dedi.
Portrenin altındaki Işıkpınar köyünün muhtarı Abdurrahman Varlı da, “Biz köyümüzü portre ile tarif ediyoruz. Atatürk’ü seyrediyoruz, sırtımızı Atatürk’e veriyoruz. ‘Bize bir şey olmaz’ diyoruz. Portrenin yenilenmesi haneli 2 bin nüfuslu köyümüzü çok sevindirdi” diye konuştu.
seafoodplus.info
Erzincan’da yılında vatani görevini yapan ressam Mustafa Aydemir ve üç bin gönüllü asker tarafından Keşiş Dağı’na yapılan metre boyundaki Atatürk portresi yapılmıştı. Yapılan portre artık zamana yenilmeye başladı.
Ressam Mustafa Aydemir, “Bir dağa nakşedilmiş dünyanın en büyük portresini, 30 günde tamamı gönüllü askerlerle ve hiç para harcamadan yapmıştık. Boyaları solan ve taşları yerinden kayan portrenin heybetini kaybetmesi bizleri çok üzüyor” dedi.
SIRADIŞI SANAT ESERİNDEN BİRİ OLMUŞTU
Karmaşık açı hesaplarıyla Erzincan Topçu Tugayı’nın askerlerince Keşiş dağına uygulanan Atatürk portresi, yılında Washington Smithsonien Müzesi tarafından dünyanın en büyük ve sıra dışı sanat eserinden biri seçilmişti.
DÜNYANIN EN BÜYÜĞÜ
Aydemir, birliğin üzerindeki Keşiş dağına dünyanın en büyük insan portresi olarak Atatürk’ü doğal taşları kullanarak nakşetmek istemişti. Tugay Komutanı Tuğgeneral Hidayet Güngör izniyle harekete geçen Aydemir, üç bin gönüllü askerle dağa Atatürk portresini yapmıştı. Ayrıca ressam Aydemir, Tuğgeneral Hidayet Güngör’ün eserin altına imza atması emrini uygulamamış ve erken terhis ödülünü de reddetmiştir. Erzincan ile özdeşleşen ve uzaydaki uydulardan görülebilen portre aradan geçen kırk yıl içinde bozuldu.
Günümüze kadar gelmesine rağmen güneşin, depremlerin ve sellerin yıprattığı portrenin saldırıya uğradığını belirten eser sahibi Mustafa Aydemir, yılında askeriyenin portre üzerindeki korumayı kaldırdığını ifade ederek şu sözleri söylemiştir:
Koruma kalkınca portreye saldırdılar ve portreyi oluşturan bin ton ağırlığındaki taş gibi ağır malzemeleri temellerinden sökerek dağdan yuvarlamışlar. yılında Erzincan Valiliği’nin isteğiyle geçici bir onarım yaptım ama kalıcı bir çözümle gelecek kuşaklara aktarılması gerekiyor. Otların biçilmesi ve üzerine boya dökülmesi yeterli korumayı sağlamıyor.
Milliyet’ten Gökhan Karakaş’ın haberine göre, tüm çabalara ve verilen sözlere rağmen toprağın üzerindeki geçici boyayla yapılan portrenin solduğunu ve üzerindeki yaban otlarının çoğaldığını belirten Aydemir, hiç para harcanmadan yapılan bu eserin kurtarılması gerektiğini söyledi.
SANAT ESERİNİN YAŞAMASI İÇİN ÇABALAMALIYIZ
İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü mezunu ressam Mustafa Aydemir, “Üç bin askerin gönüllü enerjisiyle yapılan bu eser için dağlardaki doğal taşları insan zinciriyle topladık. Motor yağları ve fabrika atık kimyasallarını boya için kullandık. 7 bin metrekare büyüklüğünde Atatürk portresi, Türk insanının gerektiğinde bir araya gelebilmesidir. Türk insanının yoktan var edebilmesi ve imecesidir. Uzaydan görülen tek Türk sanat eserinin yaşaması için çabalamalıyız” açıklamasını yaptı.
Büyük Taarruz ve 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın ’üncü yılında bu zaferi kazanan Atatürk’ün portresinin eriyip gitmesine izin verilmemesini isteyen Aydemir, “Dört aylık şantiye çalışmasında çelik betonarme yapmak istiyorum. Erzincan İl Özel İdaresi ve Erzincan Valiliği desteklerse yılında yani şanlı cumhuriyetimizin ’üncü yılında portreyi layık olduğu şekilde yüzlerce yıl dayanacak sağlamlıkta yapmak istiyorum” diye konuştu.
İlgili Haberler
ÖZLEM KONUR USTA
Ressam Mustafa Aydemir, askerliini yaparken 3 bin erle birlikte daa nakettii portrenin kalc hale getirilmesi çarsnda bulundu.
Ressam Mustafa Aydemir’in ylnda askerliini yaparken, 3 bin eri seferber ederek Kei Da’na nakettii dev Atatürk portresi yok olma tehlikesi ile kar karya… Aydemir, geçen 40 yl içinde zaman zaman boyalar yenilenen 7 bin metrekare büyüklüündeki portrenin çelik betonerme yap ile kalc hale getirilmesini istedi.
Erzincan’a bakan Kei Da, ylnda benzersiz bir seferberlie tank olur. Topçu Er Eitim Tugay’nda askerliini yapmakta olan Mustafa Aydemir daa bakarken gözünde “Atatürk” canlanr. O portre Kei Da’na çizilecektir. Haftalarca komutanlaryla konuabilmek için zaman kollar. Nihayet bir yolunu bulup Tugay Komutan Hidayet Güngör’ü bu iin üstesinden gelebileceine ikna eder. “30 günde tamamlarm” sözü azdan çkmtr bir kere… ton ta çevredeki 7 dadan insan zinciri ile tanacak, beyaz boya ordunun asetilan fabrikasnn atklarndan, siyah boya ise atk motor yalarndan elde edilecektir. Üstelik erler de emir komuta ile deil, gönüllü çalacaklardr. Aydemir önce çalacak erleri ikna ile ie balar. Koularda konumalar yapar, “Bu vatana borçluyuz, bunu ödeme ansmz var. Bu daa çaklan bir Türk mührü olacak. Türk Ordusu'nda moral yaratacak.” der. Üniversite mezunu 15 sorumlu belirlenir. Ta sorumlusu, boya sorumlusu, kanal sorumlusu, yemek sorumlusu, temel sorumlusu, zimmet sorumlusu… 3 bin kiinin aln teri… Atatürk portresi gece gündüz çalarak 30 günde tamamlanr.
O portre günümüze kadar eriti. Ancak ylnda portrenin üzerindeki koruma kaldrld. Aydemir, sonrasnda yaananlar anlatt: “Portre Atatürk düman yobazlarn saldrsna urad. Portreyi oluturan malzeme söküldü. Aydnlk’n haberi sonrasnda, o dönem babakan olan Binali Yldrm’n giriimi ile valilik beni Erzincan’a davet etti. 15 Austos ’de 15 gün çaltm ve topran üzerini boyayarak portreyi yeniden çizdim. Yetkililerden ertesi yl kurulacak bir antiye ile bu portrenin mutlaka çelik betonarmeye alnmas sözünü aldm. Ama verilen sözler tutulmad. Geçen yl gittiimde de üzerini otlar bürümütü. Kamuoyu basks ile iki gün önce içiler portreyi yeniden boyamaya balamlar. Bu, ben olmadan içilerin yapabilecei bir i deil. Resimin restorasyonunu ressam yapar. Öteki türlü hem sanatsal deerini yitirir hem de giderek Atatürk’e benzemekten uzaklar.”
Mustafa Aydemir, geçen yl bir belgesel çekimi için davet üzerine yeniden Kei Da’na gitti. Gördüklerini anlatt: “Belimize kadar otlar vard. Otlar film ekibiyle birlikte yolduk. Son halini gördüümde çok üzüldüm. Çalmadm kap kalmad, i insanlar, siyasi partiler… Artk portrenin sonsuza kadar kalmas için adm atlmas gerekiyor.”
Büyük Zafer’in ’ncü yln kutladmz bugünlerde Mustafa Aydemir, bu eseri gelecee tamak için çarda bulundu: “Bir daa ilenmi dünyadaki en büyük portre. O dönem, bunu yaptk. Portreyi oluturan malzeme sökülünce geriye toprak kald. Oysa biz, yamur sularnn akn hesap etmi, kanallar yapmtk. Topraktaki boya yamurda karda kta yok oluyor. Portre, ylndan sonra bir daha boyanmad. Bu eserin artk daa çaklmas gerekiyor. Valilikle oturduk beton, çelik hesabn yaptk. Ama söz verenler ertesi yl ortadan kayboldu. Portre toprak üzerinde savunmasz kald. Bugün boyuyorlar ama yarn yine otlar büyüyecek. Makyaj yapmay brakmal ve bu eseri artk daa çakmalyz.”
Erzincan Valiliinden yaplan açklamada, portrenin çevresindeki otlarn temizlendii ve boya yapld ifade edildi. Açklama öyle: “ ylnda ilimizde vatani görevini yapmakta olan Ressam Mustafa Aydemir ve gönüllü askerimiz tarafndan Kei Da'na yaplan Atatürk Portresi, hem ilimiz yöneticileri için hem de tüm Erzincanllar için çok önemlidir. “Kurtulu Savamzn lideri, Cumhuriyetimizin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün bu portresi ilimizin sembollerinden biri hâline gelmitir. Bu önemli eserin en güzel ekilde korunmas ve gelecee tanmas için gerekli tüm tedbirler alnmakta ve çalmalar yaplmaktadr. “Bu önemli eseri ehrimize kazandran Mustafa Aydemir ylnda ilimize davet edilmi olup, Mustafa Aydemir'in de önerileri dorultusunda Atatürk Portresi üzerinde onarm ve boyama çalmas yaplmtr. “Valiliimiz l Özel daresince her yl belirli periyotlarla portre üzerinde ve çevresinde temizleme çalmalar yaplmaktadr. ylnda yaplan ot temizleme çalmalarnn yannda Portrenin solan ksmlarnda boyama çalmas da yaplmtr. En son olarak Valiliimiz l Özel daresince 20 Austos tarihinde balatlan ve 27 Austos tarihinde tamamlanan çalma ile portre üzerinde bulunan otlarn temizlemesi yaplm olup, yaplan temizlemenin ardndan kg beyaz boya ve kg siyah boya kullanlarak boyama ilemi de yaplmtr.”
Erzincan’n simgesi haline gelen dev Atatürk portresinin Aydnlk, 3 Austos ’de gündeme getirdi. Aydnlk’n haberinin ardndan Mustafa Aydemir, l Özel daresi tarafndan Erzincan’a davet edildi. Aydemir, 15 günlük çalma ile portreyi elden geçirdi.
Boyu, metre. Alan 7 bin metrekare. ton ta, ton beton, ton boya, ton kum kullanld.