Üçlü tarama testi, down sendromu (trizomi 21), nöral tüp defekti ve trizomi 18 adı verilen genetik hastalığın anne karnındaki bebekte olma olasılığını saptayan bir kan incelemesidir. Ayrıca üçlü test yardımı ile diğer bazı anomalileri de saptamak olasıdır. Bebeğin karın duvarı anomalilerinde (gastroşizis, omfalosel), böbrek anomalilerinde de test sonuçları yüksek çıkabilir.
Anne adayından alınan kan örneğinde 3 değişik maddenin incelemesi yapılır. Bunlar:
Human chorionic gonadotropin (hCG) gebeliğin temel hormonudur. Hamileliğin erken dönemlerinde artmaya başlar ve ile haftalar arasında en yüksek değerine ulaştıktan sonra yavaş yavaş azalır.[1]
Alfa feto protein bebeğin karaciğerinden salgılanan bir proteindir. Bebekten amniyon sıvısına oradan da anne adayının kanına geçer. Gebeliğin seyri sırasında anne adayının kanındaki düzeyi yavaş ama düzenli bir artış gösterir.[1]
Estriol ise yine bebeğe ait bir doku olan plasentadan salgılanan bir çeşit östrojen hormonudur.[1]
Normal olmayan (bebeğin sorunlu olduğu) gebeliklerde, bu maddelerin değerlerinde sapmalar görünür[1]:
Östrojen hormonuyla ergenlik belirtileri görülmeye başlanır, bu hormon adet döngüsünün düzenli olarak meydana gelmesine yardımcı olur. Vücutta 3 tip östrojen hormonu üretimi gerçekleşmektedir. Bunlar; estrone (E1), estradiol (E2) , estriol (E3)olarak adlandırılır. Estradiol hormonu ergenlikten menopoza kadarki dönemde aktiftir.
İnsan vücudunda doğal olarak üretilen hormonlardandır. Kadınlarda bu hormonun seviyesi yüksektir, erkeklerde de bulunur. Kadınlarda üreme sistemini korumaktadır. Yumurtalıklardan sentezlenir. Kısmen böbrek üstü bezinde ya da dokuda da üretilebilir. Adet döngüsü esnasında artmaktadır. Yumurtanın olgunlaşmasına ve salınmasına, döllenmiş yumurtanın implante olması için uterus astarının kalınlaşmasına yardımcı olur.
Erkeklerde, kemiklere faydalıdır, beyin fonksiyonuna yardımcı olur.
Yüksekliği normal bir durumdur fakat bazı ilaçlar veya nedenlerden dolayı da yükselebilmektedir. Östrojen seviyesinin artması nazı hormonlarda da değişikliğe neden olmaktadır. Normalden yüksek olması durumunda bazı durumlardan şüphelenilir. Bu durumlar:
Yüksekliğin belirtileri ise;
Ergenliğe girmemiş ya da menopoz dönemine girmiş kadınlarda düşük seviyede görülebilmektedir. Östrojede azalma görülebilen bir durumdur. Bu durumun nedenleri arasında;
Düşüklüğe bağlı olarak şu durumlar yaşanabilir;
Bazı ilaçlar seviyelerde değişikliğe neden olabilmektedir. Bu ilaçlar arasında doğum kontrol hapları, östrojen tedavisi, glukokortikoidler, antibiyotikler, şizofreni tedavisinde fenotiyazinler bulunmaktadır.
Estradiolin ölçülmesi estradiol testiyle ölçülür. Bu teste E2 testi de denilmektedir. Gebelik, infertilite tedavisi ve benzeri durumlarda estradiol düzeyine bakılabilmektedir. Üreme çağındaki kadınlar için mililitre başına pikogram normal kabul edilmektedir. Menopozda ise hormon seviyenin mililitre başına 10 pikogram düşük olması beklenmektedir.
Erkeklerde ise pg/mL olmalıdır.
Hamilelik döneminde hormon değerleri değişiklik gösterir. Bu dönemde değerler pg/mL arasında olmalıdır.
Tüp bebek tedavisi için incelendiği durumlarda adet döneminin 2. , 3. Gününde bu değer 50 pg/mL gibi olmalıdır.
Menopoz dönemindeki kadınlarda etkileri görülür. Yumurtalıkların üretmediği bu dönemde estradiol seviyesi düşüktür. Yaşanan değişim sonrası ruh halinde de değişiklikler yaşanır. Sıcak basması, vajinal kuruluk, gece terlemeleri görülür.
Doktor tarafından yüksek ya da düşük E2 seviyesinden şüphe ediyorsa test isteyebilmektedir. Bu sorunlardan bazıları; adet ile ilgili problemler, yumurtalık tümörleri, erkeklerde jinekomasti, menopoz semptomları, meme kanseridir. Erken ergenliğin teşhisi içinde istenebilir.
Premenopozal kadınlarda pg/mL
Menopoz sonrasında ise pg/mL arasında olmalıdır.
Down sendromu (Trizomi 21) risk tahmini anne adayının yaşı, kilosu ve üç hormon ölçümü kullanılarak yapılır. Down sendromunda AFP ve uE3 gebelik haftasına göre olması gerekenden düşük, HCG ise olması gerekenden yüksektir. Bilgisayar programı bu üç hormonun gebelik haftası ve kiloya göre normalden sapmalarını belirler ve yaşla birlikte anne adayında Down sendromlu bebek taşıyor olma riskini belirler.[2]
Burada da en önemli nokta testin yapıldığı anda gebelik haftasının doğru belirlenmiş ve bilgisayara doğru girilmiş olmasıdır.
Üçlü testin pozitif çıkması yani down sendromlu, tizomi 18'li ya da NTD'li bebek riskinin yüksek olarak saptanması durumunda izlenebilecek birkaç alternatif yol vardır: