Evde Süs Köpeği Beslemek Günahmı
Evde hayvan beslemek günah mı?
GÜNDELİK hayattaki birçok konu bazen din engeline takılabiliyor. Bunlardan biri de evcil hayvanlar... Adı üstünde evcilleştirilmiş ve evde beslemeye uygun olarak nitelendirilen bu hayvanları evde beslemenin temizlik kuralları açısından İslam dinine aykırı görüşünü savunan din adamları bu nedenle zaman zaman hayvanseverlerle de çatışabiliyor.
Son olarak İstanbul’da yaşayan Dr. Zuhal Eşmen’in Doberman cinsi köpeğinin eşi tarafından “abdest bozduğu” gerekçesiyle başka bir aileye verildiği haberleri gazetelerde yer alınca tartışma yeniden alevlendi.
“Köpek giren eve melek girmez” diyenlerle, mezhebe göre değişir diyenler, “Hayvanları korumayı bilmeyen toplum nasıl adam olur?” diyenlerle karşı karşıya, bugünün polemiğinde...
Gülin YILDIRIMKAYA
[email protected]
Peygamber Efendimizin kucağında uyuyan bir kediyi rahatsız etmemek için, üzerindeki parçayı kestiği anlatılırken, “Evde hayvan beslemek günah” gibi düşüncelerin yaygınlaşması neden?
Çevre ve Sokak Hayvanları Derneği Başkanı Fatma BALKANLI:
EVDE hayvan beslemenin günah olduğu ve günah diye evde beslenen hayvanın da sokağa atılması gibi düşünceler çok yanlıştır ve insanlık dışıdır. İnsan olmak, bir şeyleri toparlamak, bir şeylere sahip çıkmak, koruyup kollamak demektir. Bireysel olarak hayvanlardan daha güçlüyüz, o nedenle de onları koruyup kollamamız ve doğada her şeyi paylaşarak, birlikte yaşamamız gerekiyor. Bazı din görevlileri, “Eve köpek girerse, melek girmez” diyorlar. O zaman melekler hiçbir zaman hiçbir yerde olmamalı, giremiyor olmalı. Aydın ve konusunda iyi eğitim almış din bilginleri buna dur demeliler. Bizim dinimiz “Karıncayı bile incitmeyin” diyor. Ben hayvanları korumayı annemin dediği “Karıncanın üzerine bile basma” demesiyle öğrendim. Çocuklarımıza bu merhameti verirsek toplumda bu gibi olayları engellemiş olacağız. Peygamber Efendimizin kucağında uyuyan bir kediyi rahatsız etmemek için, üzerindeki parçayı kestiği anlatılırken, “Evde hayvan beslemek günah” gibi düşüncelerin yaygınlaşması neden?
‘Sağlık endişesi ile günahtı, artık her şeyin ilacı var’
Türkiye Hayvanları Koruma Derneği Başkanı Birgül RONA:
BİR mezhepteki insanlar, “Köpek mundardır” diye belirlemişler. Evde köpek beslemenin ya da kedi beslemenin günümüzde artık hiçbir sakıncası yok. Eskiden hayvanlarda parazitler oluşurdu, şimdi bu parazitlere karşı tabletler, iğneler var. Bunları da evinde hayvan besleyen, biraz uygarlık düzeyine erişmiş kişiler biliyorlar. Aydan aya veya üç aydan üç aya bu tabletlerden yararlanıyorlar. Köpeklerin sağlık sorunu saçacağı yönündeki tehlikeyi bertaraf ediyorlar. Bu parazitler köpeğin mundar olmasının sebebi olarak görülüyor. Bu ilaçlarla da bu sorun ortadan kalkmış oluyor. Dinimiz sağlığa hassasiyet gösteriyor. Ama evcil hayvanlarda böyle bir durum yok çünkü her şeyin ilacı mevcut. Bir köpeğin evden uzaklaştırılması çok saçma, etiğe aykırı. Evde hayvan beslemenin günah olduğuna inanmıyorum. Genelde kişilerin canını acıtmak için hayvanını kullanıyorlar ve dini sebepleri gerekçe gösteriyorlar. Esas bu günah.
‘Bazı mezheplerde günahtır ve abdest bozar, bazılarında ise böyle bir şey yok’
Şafii mezhebinde evde köpek beslemek abdest bozar ve günahtır. Şafiiler köpeğin değdiği yerleri keserler. Sünnilik ya da Hanefilikte ise böyle bir kural yoktur.
İlahiyatçı - Yazar Prof. Beyza BİLGİN:
MÜSLÜMANLIĞIN Şafii mezhebine göre kişinin eteğine ya da üzerindeki herhangi bir şeye değse bile evde köpek beslemek abdest bozar. Hanefilikte ya da Sünnilikle kural böyle değil ama Şafiimezhebinde kural böyledir. Şafiimezhebine mensup olan kişiler için evde köpek beslemek günahtır. Eşler arasında da bazen bu meseleyle ilgili sorunlar oluyor.Mesela, bir kadının çok sevdiği köpeği abdest bozuyor diye eşi tarafından evden atılıyor. Kadına da şunu sormak lazımbu olayda: Eşinin mezhebini bilmiyor muydu da köpeği eve almış? Mezhebe göre evcil hayvan besleyip beslememe konusu değişiyor. Bunlar Kuran-ı Kerim’de yazılmayan şeyler değildir. “Allah böyle söyledi” diye de bir şey yoktur ama insanların kendi yargılarıdır. “Evde köpek istemiyorum” diyen kişilere de kızamayız, kendi görüşleridir, öyle düşünüyorlardır, saygı duymak gerekmektedir. Ev halkı ortak noktada buluşmalıdır. Biri “Köpek sadece balkonda dursun” diyebilir. Ortak alanda yaşanıyorsa, ortak kararlarla çözmeleri gerekir. Ama genel olarak Şafii mezhebinde vde köpek beslemek günahtır, diğer mezheplerde böyle bir şey yoktur. Şafiilerde köpeğin değdiği yerleri keserler. “Tahir efendi bana kelp (köpek) demiş/İltifatı bu sözde zahirdir/Maliki mezhebim benim zira/İtikadımca kelp tahirdir” diye bir dörtlük vardır. Bu dörtlükle de bu konuyu açıklayabiliriz.
‘Evde köpek beslenemez bahçede serbesttir’
İlahiyatçı/ Araştırmacı Yazar İsmail NACAR:
İSLAM dininde prensip olarak Allah’ın yarattığı bir tabii denge vardır. Allah, yaratılış çerçevesinde tüm yarattıklarına, “Tavrınızı belirleyin” der. Evcil hayvan besleme konusu da tarih boyunca tartışılmıştır. Köpek biliyorsunuz yaratılış açısından bir kuş gibi değildir. Bir evi ya da bir koyun sürüsünü korumak
için köpekler kullanılmıştır ama bunu da İslamiyet belirli bir mesafede tutmuştur. Mesela bir bayram günü oluyor, evinize köpeğiyle gelenler de olabiliyor. Köpek de odanın baş köşesine geçiriliyor. Birçok kişinin köpek konusunda hassasiyeti var. Evlerde zaman zaman namaz kılınıyor. Namazın temiz bir ortamda kılınması gerekiyor.
Köpeklerde de her zaman temizliğe özen gösterilmiyor. Bu nedenle evde köpek olması uygun olmaz. Köpekleri yatak odamıza taşıyamayız. Bahçemizde besleyebiliriz, onlar için özel yerler oluşturabiliriz. Anadolu’da da böyledir, köpekler insanların oturduğu eve girmezler. Eve girmelerine müsaade edilmez. Buna dikkat etmek lazım.
Temizlik konusundaki hassasiyetten dolayı mümkün olduğunca eve girmemesi sağlanmalıdır. Ama bahçede durmasında bir sakınca yoktur.
‘Köpeğin olduğu eve rahmet melekleri gelmez’
İlahiyatçı - Yazar Mehmet PAKSU:
PEYGAMBERİMİZ hayvanlar konusunda bir yasaklama getirmemiş. Peygamberimizin devesi de vardı, eşeği de vardı, evinde bir kuşu vardı. Peygamberimizin hayvanlara karşı aşırı bir şefkati vardı. Ancak köpek konusunda bir problem var. Hadislerde bu konuda uyarıcı bilgiler var. Köpeğin özellikle de salyasının insanın üzerine
bulaşınca onu temizlemesi gerektiği hadislerde belirtilmiştir. Peygamberimizin bu konuda köpek olan yere meleklerin girmeyeceği, köpeğin ağzının kötü kokmasından dolayı, evde besleme konusunda bir uyarısı da vardır. Buna göre keyfi olarak evlerde köpek beslenemiyor. Bunun dışında çoban köpeği, bekçi köpeği evin dışında beslenebilir. Keyfi olarak köpek beslendiğinde bunun insanın sağlığına zarar verebileceğini ve bir de rahmet meleklerinin köpeğin olduğu yere gelmeyeceğine dair hadisler var, Peygamberimizin uyarıları var. Büyüklerimiz de bunu bildikleri için özellikle namaz kılınan eve köpek almıyorlar. Köpeğin kendisi temizdir ama salyası temiz değil. Salya yıkanmadan namaz kılınmaz. İnsanın üzerine bulaşırsa yıkanması gerekiyor. Köpeğin ağzının kötü
kokusundan melekler rahatsız oluyor. Yoksa Peygamberimiz ayakkabısını kuyuya sokup o sayede su çıkarıp, susuzluktan ölmek üzere olan bir köpeğe su veren kişiye cennetlik diyor. Bir kediyi işkenceyle öldüren kişilere cehennemlik diyor. Ama sonuç olarak köpeğin evde beslenmesi uygun olmuyor. Ev ortamında beslenmiyor.
İSLAM'DA KÖPEK BESLEMENİN YERİ NEDİR?
Köpek, gerek evcilliği ve sıcak kanlılığı, gerekse bazı özel kabiliyetleri sebebiyle insanoğlunun yeryüzünde en çok yararlandığı hayvanlar arasında yer alır. Ancak dinî literatürde, insanla olan yakın ilişkisi sebebiyle köpeğin beslenmesi, kullanılması, artığı ve salyasının dinî hükmü, köpeğin verdiği zararlardan sorumluluk gibi konular ayrı ayrı ele alınmış, bu konuda bir kısmı Kur'an ve Sünnet'ten, çoğu da İslâm bilginlerinin yorum, kültür ve tecrübelerinden kaynaklanan birtakım hüküm ve görüşler ortaya konmuştur.
KÖPEĞİN AVCI HAYVAN OLARAK KULLANILMASI CAİZ MİDİR?
Bu hükümlerden bir kısmına, hayvanların etinin yenip yenmemesi ve avlanma konuları ele alınırken temas edilmişti. Kur'an'da bütün iyi ve temiz şeylerin helâl kılındığı ifade edildikten sonra eğitilmiş avcı hayvanlar kullanılarak yakalanan avların helâl olduğuna temas edilmekte (el-Mâide 5/4), İslâm bilginleri de köpeğin avcı hayvan olarak kullanılmasının câiz olduğunda görüş birliği içinde bulunmaktadırlar. Ancak bunun için, köpeğin avlanma konusunda eğitilmiş olması, avlanması kastıyla salıverilmesi, tutmuş olduğu avı ondan yemeksizin sahibine getirmiş ve avı boğarak değil de yaralayarak öldürmüş olması gibi şartların arandığını daha önce görmüştük.
EVDE KÖPEK BESLEMEK CAİZ MİDİR?
İslâm bilginleri, avlanmanın yanı sıra ihtiyaç duyulan diğer alanlarda kullanılmak üzere köpek beslenmesinin câiz olduğu, ihtiyaç olmadığı halde evde köpek beslenmesinin ise doğru olmadığı görüşündedirler. Konuyla ilgili olarak Hz. Peygamber ziraat veya hayvancılık faaliyeti ya da ev bekletme veya av gibi bir sebep olmaksızın köpek besleyen kimsenin sevabından hergün bir miktar eksileceğini bildirmiş (Buhârî, "Hars", 3; "Zebâih", 6), içinde köpek bulunan eve meleklerin girmeyeceğini ifade etmiştir (Buhârî, "Bed'ü'l-halk", 7,17; Müslim, "Libâs", 81-84).
ŞAFİİLER'E GÖRE KÖPEK BESLEMEK CAİZ MİDİR?
Bu hadislerden hareketle, başta Şâfiîler olmak üzere bazı fakihler, ihtiyaç yokken evde köpek beslemenin haram olduğu görüşüne sahip olmuşlardır. İslâm bilginlerinin çoğunluğu köpeğin artığının necis olduğu, yaladığı kabın da yedi defa, Ebû Hanîfe ise üç defa yıkanması gerektiği görüşündedir. Bu görüşlerle bağlantılı olarak köpeğin satışının ve bu satıştan elde edilen paradan yararlanmanın câiz olup olmadığı da tartışılmıştır.
HANEFİLER'E GÖRE KÖPEK BESLEMEK CAİZ MİDİR?
Hanefîler ve bir grup İslâm bilgini, kendisinden yararlanılması şer'an serbest olan köpeğin alım satımını ve satışından elde edilecek paradan istifadeyi câiz görürler. İslâm hukuk doktrininde, hayvanların kendiliğinden verdiği zararların tazmini gerektirmediği ilke olarak benimsenmişse de, saldırgan köpeklerin başkalarına zarar ve ziyan vermemesi için, sahiplerinin gerekli önlemleri almasının gerektiği açıktır.
Bu hayvanların ısırması, saldırması sonucu meydana gelen zararlardan, kusur ve ihmallerinin bulunması oranınca sahipleri sorumlu tutulurlar. İslâm dini çevreyi, tabii güzellikleri korumayı, hayvanlar da dahil bütün canlılara karşı sevgi ve merhametle davranmayı emretmiş, hayvanların boş yere öldürülmesini yasaklamış, ancak insan sağlığına, temizliğe ve koruyucu hekimliğe de ayrı bir önem vermiştir. Köpeğin ihtiyaç halinde beslenmesine müsaade edilmesi, fakat ev içinde süs köpeği olarak beslenmesinin hoş karşılanmaması bu anlayışın sonucudur. Müslümanların kültür tarihinde, geliri aç kalan hayvanları doyurmaya tahsis edilmiş vakıf örnekleri vardır. Fakat bugün insan ilişkilerinin, aile içi ve akrabalar arası bağların oldukça zayıflayıp ferdiyetçi, maddeci ve bencil bir yaşama tarzının hâkim olduğu Batı toplumlarında ve bu yaşam tarzının etkisi veya özentisi içinde olan bazı müslüman kesimlerde, böyle bir amaçla değil, evde süs ve eğlence olarak köpek besleme âdeti hızla yaygınlaşmaktadır.
Köpek sevgisi ve köpek üzerinde odaklaşan ilgi bir bakıma, insanların diğer acımasızlıklarını, bencillik ve sevgisizliklerini örten veya gölgeleyen ve kişilere sınıfsal ve kültürel avantaj sağlayan sembolik bir davranış halini almıştır. Doğal çevreden ve tabii-insanî ihtiyaçlardan uzak bir şehirleşme, bireyselleşme ve kimsesizleşme de bu tür kötü âdetlerin bilinçsiz bir şekilde yayılmasını hızlandırıcı bir ortam oluşturmaktadır. İlk bakışta hayvan sevgisinin bir uzantısı gibi algılanabilecek bu âdet, esasında gerek insan sağlığı gerek ev içi ve çevre temizliği gerekse maddî imkânların israf edilmesi açısından önemli sakıncalar taşıdığı gibi, insanın sevgi ve ilgisini yanlış noktalarda yoğunlaştırarak insan ilişkilerinin de zaafa uğratmaktadır. Köpeğin, kuduz hastalığına yakalanma ve onu bulaştırma açısından hayvanlar arasında ilk sırayı işgal ettiği, tüyü, salyası ve pisliğiyle de birçok hastalığın yayılmasında etkin rol oynadığı göz önünde bulundurulunca, İslâm'ın ihtiyaç olmaksızın zevk ve süs için evde köpek beslemeyi yasaklamasının, köpeğin salya ve artığının necis olduğunu bildirmesinin hikmeti daha iyi anlaşılmaktadır.