Evrensel Beyannamesi Nedir Kısaca

Russian >>>> Добро пожаловать в магазин DoctorPDR. Как DoctorPDR Tools, мы приняли решение предлагать клиентам качественные продукты в области безкрашенной коррекции вмятин. Предоставляя 100% УДОВЛЕТВОРЕНИЕ КЛИЕНТОВ в обслуживании клиентов, doctorPDR немедленно решает ваши проблемы с помощью круглосуточной службы поддержки клиентов и позволяет вам выполнять свою работу как можно быстрее. На товары, продаваемые внашем магазине, распространяется гарантия DoctorPDR. На всю нашу продукцию есть сертификаты качества.

Araba Vücut Dent Onarım Çekiç 1 Adet Sementasyon Çelik Araç Oto Çektirme Dolu Temizleme Hasar

>>>>>>>>>> Doctorpdr'ye hoş geldiniz shop.As DoctorPDR Araçları, paintless dent düzeltme sektöründe müşterileri kaliteli ürünlerle buluşturmayı ilke edindik.Müşteri hizmetlerinde %100 müşteri memnuniyeti sağlayan doctorPDR, 7/24 müşteri hizmetleri ile sorunlarınızı anında çözer ve işinizi olabildiğince hızlı yapmanızı sağlar.Mağazamızda satılan ürünler DoctorPDR garantisi altındadır.Tüm ürünlerimiz kalite belgelerine sahiptir.

*** DoctorPDR Tools sadece sertifikalı dent üreticilerinin malzemelerini satmaktadır.

*** DoctorPDR araçları %100 müşteri memnuniyeti garantisi verir.

*** DoctorPDR Tools, paintless dent onarım endüstrisine eksiksiz hizmet sunma hedefine sahiptir.

** Facebook, VK, Whatsapp, İnstagram, www.turnanakliyat.com.tr ile 7/24 müşteri hizmetleri desteği ile DoctorPDR Tools yanınızda.Her türlü soru, öneri ve şikayetleriniz için müşteri hizmetleri ile iletişime geçebilirsiniz.

* * * Geniş ürün portföyü ile mağazalara uğramanıza gerek yok.Aradığınız her şey DoctorPDR Araçları Deposunda.

*** DoctorPDR Tools продает материалы только сертифицированных производителей вмятины.

*** DoctorPDR tools дает 100% гарантию удовлетворенности клиентов.

*** Компания DoctorPDR Tools ставит перед за за собой цель предоставить полный спектр услуг в сфере безкраскового ремонта вмятин.

*** DoctorPDR Tools находится на вашей стороне с круглосуточной службой поддержки клиентов с www.turnanakliyat.com.tr, Whatsapp, Instagram, facebook, VK. Вы можете обратиться в службу поддержки клиентов с любыми вопросами, предложениями и жалобами.

*** Благодаря широкому ассортименту продукции вам не нужно посещать магазины. Все, что вы ищете, есть в магазине инструментов DoctorPDR.

Ürün Seçeneklerimizden Bazıları: Alet Arabaları, Portatif Aydınlatma , Reflektör Panoları , Mağaza Lambaları , P. D. R. Aksesuarlar , P. D. R. Aydınlatma , P. D. R. İtme Aletleri , Alet Setleri , Destek Aletleri , Kapı Aletleri , Delik Vb. Hood Duruyor , Değiştirilebilir İpuçları , Kaldıraç Kolları , İtme Çubukları , Yan Panel Kancaları , Araçlar, balina Kuyruğu , Pencere Kalkanlar , Pencere Dilimleri , Çekme , Karıştırma , Karıştırma Ve Devirme Araçları, devirme Araçları , P. D. R. Kalem Araçları , Taç Kanatlılar , Çekiç , Knockdowns , Değiştirilebilir İpuçları , Teknoloji Karbon , Karbon Çekiç, alüminyum Çekiç , Alman Hammer , P. D. R. Çekiç, Çekiç Slayt, Slayt Araçları , Çelik Çekiç, Çelik Tech , Kapı Pompası , Tutkal, kitleri Mini Asansörcü , Asansörcü Çekerek , Kolu Tutkal Sekmeler , Tutkal Sopa , Tutkal Tabancaları , Isı Tabancaları, soğuk Tutkal , Çekerek Kuleleri , Kaldırma Adaptörleri , Tutkal Yayın Çözümleri Ve Daha fazlası…

_______________________________________________________________________________________________________________

Sevgili Müşteri,

Avrupa Birliği tarafından uygulanan KDV, ürünlere katma değer üzerinden hesaplanan tüketim vergisidir ve services.It Avrupa Birliği'nde kullanılmak veya tüketilmek üzere alınıp satılan ürün ve hizmetler için geçerlidir.Avrupa Birliği'ne yapılan ithalat vergiye tabidir.

1 Temmuz itibariyle yürürlüğe girecek yeni düzenlemelere göre KDV beyannamesi ve ödemesi 150 Euro'yu aşmayan bedelli malların mesafeli satış platformu tarafından tahsil edilecek, KDV beyannamesi ve 150 Euro'nun üzerindeki gönderilerin ödenmesi ise alıcının sorumluluğunda olacak.Uygulamaya göre, Avrupa Birliği üyesi ülkelerden sipariş verirseniz, KDV genellikle satın alma işleminin gerçekleştiği beyan eden ülkede üye tarafından ödenir.Bilgilerinizi çok takdir ediyoruz.

ĠSTĠKLAL MAHKEMELERĠNĠN KURULUġU VE ÇALIġMALARI ArĢ. Gör. ĠbrКhim ÜLKER* THE ESTABLISHMET AND THE OPERATIONS OF THE INDEPENCE TRIBUNAL ÖZET İstiklal Mahkemeleri ilk olarak Kurtuluş Savaşı yıllarında kurulmuştur. İlk görevi asker kaçaklarını yargılamaktı. Üyeleri milletvekilleri arasından seçilmiştir. Savaş sonrasında yeni yönetime karşı çıkan muhalifler hareketleri sindirmek için de kullanılmıştır. Bu mahkemelerden çalışmış olduğu süre ve vermiş olduğu kararlar açısından ön plana çıkan Ankara İstiklal Mahkemesidir. Bu mahkeme şapka olaylarına katılanları ve Atatürk‟e suikast iddiası ile tutuklananları yargılamıştır. Bu makalede mahkemelerin kuruluşu ve tarihsel süreç içerisinde yapmış oldukları önemli icraatlar kısaca ortaya konulmuştur. ANAHTAR KELİMELER: İstiklal Mahkemesi, şapka olayları, inkılap, kanun, hakim. * SОlхuФ оЧТvОrsТtОsТ HuФuФ FКФültОsТ HuФuФ TКrТСТ AЧКbТlТm DКlı İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları ABSTRACT Independence Tribunals were established in the period of War of Independence. Its first task was to prosecute deserter. Members are chosen from among the member of the Turkish National Assembly. Independence court was also used to repress the opposition by goverment. Prominent of these courts was the Ankara court independence in terms of duration it has worked, it has decided to give. These courts judged participants in the event of a hat, those arrested for alleged assassination Ataturk. In this article, described that the establishment of courts and revealed its significant accomplishments in the historical process. KEYWORDS: Independence Tribunal, event of a hat, revolution, code, judge. GĠRĠġ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ, BüвüФ MТllОt MОМlТsТ ФКrКrıвlК ФurulКЧ öгОl mКСФОmОlОrНТr. Bu mКСФОmОlОrО ТlТĢФТЧ bОlРОlОr TürФТвО BüвüФ MТllОt MОМlТsТ КrĢТvТЧНО buluЧmКФtКНır. MКСФОmОlОrТЧ хКlıĢtığı НöЧОmlОrНО СКrП ТЧФılКbı вКpılmКНığı ТхТЧ КrĢТv ФКвıtlКrıЧıЧ tümü OsmКЧlıМКНır. TBMM BКĢФКЧlığıЧıЧ 11 MКrt 2010 tКrТС vО 3967 sКвılı Шluru ТlО bТr prШУО хОrхОvОsТЧНО КrĢТv ОvrКФlКrıЧıЧ tКsЧТП ОНТlОrОФ РüЧümüг КlПКbОsТЧО хОvrТlmОsТЧО bКĢlКЧmıĢtır. AЧМКФ TBMM КrĢТvТЧНО bu mКСФОmОlОrО КТt вКФlКĢıФ 914.000 sКвПК ОvrКФ buluЧНuğu НüĢüЧülНüğüЧНО bu хКlıĢmКЧıЧ ЧОtТМОlОЧНТrТlmОsТ uгuЧ bТr гКmКЧ КlКМКğı muСКФФКФtır. GüЧümüгНО bu хКlıĢmКlКr СКlОЧ НОvКm ОtmОФtОНТr. ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ, ТlФ ШlКrКФ KurtuluĢ SКvКĢı НöЧОmТЧНО ФurulmuĢ vО вШğuЧ ШlКrКФ bu НöЧОmНО хКlıĢmıĢ ШlmКsıЧК rКğmen; TürФТвО CumСurТвОtТ‟ЧТЧ ФuruluĢuЧНКЧ sШЧrК ТПК ОttТğТ РörОvlОr ЧОНОЧТвlО хОĢТtlТ tКrtıĢmКlКrК ФШЧu ШlmКФtКНır. MКСФОmОвО КТt bОlРОlОrТЧ bu РüЧО ФКНКr РТгlТ КrĢТvlОrНО tutulmКsı, Ш НОvТrНО вКĢКЧКЧlКrıЧ РüЧümüгНО СКlОЧ tКrtıĢılıвШr ШlmКsı vО ФurulКЧ tОĢФТlКtıЧ mКСФОmО КНı ТlО КЧılıвШr ШlmКsı bТгТ bu ФШЧuНК КrКĢtırmК вКpmКвК ТtОЧ sОbОplОr ШluĢtur. Bu mКФКlОНО mКСФОmОlОrТЧ ФuruluĢu vО tКrТСsОl sürОх ТхОrТsТЧНО вКpmıĢ ШlНuФlКrı öЧОmlТ ТМrККtlКr ФısКМК ШrtКвК ФШЧulmuĢtur. KШЧuвК ТlТĢФТЧ bТr sШЧrКФТ 178  ÜLKER mКФКlОmТгНО ТsО mКСФОmОlОrТЧ вКpısı, хКlıĢmК ТlФОlОrТ, РörОv vО вОtФТ КlКЧı vО üвОlОrТЧТЧ ЧТtОlТФlОrТ РТbТ usul СuФuФuЧК ТlТĢФТЧ ФШЧulКrК НОğТЧТlОМОФtТr. BТrТЧМТ НüЧвК sКvКĢıЧıЧ ФКвbОНТlmОsТ ТlО OsmКЧlı tШprКФlКrı ТtТlКП НОvlОtlОrТЧТЧ ТĢРКlТЧО uğrКmıĢtı. MТllТ müМКНОlОвТ РОrхОФlОĢtТrmОФ ТхТЧ BüвüФ MТllОt MОМlТsТЧТЧ ФurulmКsı ТlО AЧКНШlu НК bТr ШtШrТtО ФКrmКĢКsı вКĢКЧdı. MОМlТs, bu ШrtКmНК ФОЧНТ ШtШrТtОsТЧТ tОsТs ОtmОФ ТхТЧ mОvМut mКСФОmОlОrНОЧ ПКrФlı bТr вКrРı ШrРКЧı ФurmКвı uвРuЧ РörНü. ГТrК mКСФОmОlОrНО вКrРılКmКlКr uгuЧ sürüвШr vО ШlКğКЧüstü НöЧОmТЧ ТСtТвКхlКrıЧı ФКrĢılКвКmıвШrНu.1 FrКЧsК‟НК vО SШvвОtlОr BТrlТğТЧНО ТСtТlКl sШЧrКsı bОЧгОr mКСФОmОlОr ФurulmuĢ, bu mКСФОmОlОr ШtШrТtОЧТЧ tОsТsТ КхısıЧНКЧ Сıгlı vО ОtФТlТ sШЧuхlКr ОlНО ОtmТĢlОrНТ.2 ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧ ФuruluĢ КmКМı, ФuruluĢ ФКЧuЧuЧНК НК bОlТrtТlНТğТ üгОrО3 НüгОЧlТ ШrНuЧuЧ ФurulmКsı vО НОvКmlılığıЧı sКğlКmКФ ТхТЧ КsФОr ФКхКФlКrı sШruЧuЧu хöгmОФ ТНТ. KuruluĢuЧНКЧ хШФ ФısК bТr sürО sonra yetkileri vatana ihanet, yolsuzluk, soygun, casusluk, ayaklanma РТbТ suхlКrı НК ФКpsКmıЧК КlКrКФ РОЧТĢlОНТ. ArtıФ MТllТ MüМКНОlОвО vО ТСtТlКlО ФКrĢı ТĢlОЧОЧ СОr suх, ĠstТФlКl MКСФОmОlerТЧТЧ РörОvТ ШlmuĢtu.4 ĠstТФlКl Mahkemelerini incelerken mahkemelerin tarihsel seyrini ТФТ НöЧОmО КвırКrКФ ТЧМОlОmОФ uвРuЧ ШlКМКФtır. Bu ТФТ НöЧОm 1920-1923 вıllКrıЧı ФКpsКвКЧ SКvКĢ НöЧОmТ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ (bТrТЧМТ НöЧОm); 1923-1927 вıllКrıЧı ФКpsКвКЧ CumСurТвОt НöЧОmТ ĠstТФlКl MКСkemeleri (ТФТЧМТ НöЧОm) ĢОФlТЧНО КвrılКbТlТr.5 BТrТЧМТ НöЧОmТЧ sШЧuЧНК mКСФОmОlОr ФКpКtılmıĢ, Кltı КвlıФ bТr sürОЧТЧ КrНıЧНКЧ РörülОЧ lüгum 1 AВBARS, ErРüЧ, ĠstiklКl Mahkemeleri, Zeus Kitapevi, ĠгmТr, 2006, s.45. 2 AYBARS,(2006) s.342. 3 KOкĠN, AbНülСОФТm, ĠstiklКl MКhkОmОlОri KКnun GОrОkçО vО GОnОl Kurul TutКnКklКrı, TBMM KütüpСКЧО vО ArĢТv HТгmОtlОrТ BКĢФКЧlığı ВКвıЧlКrı, AЧФКrК, 2015, s.165. 4 AВBARS, ErРüЧ, Ġstiklal Mahkemeleri, DШФuг Eвlül оЧТvОrsТtОsТ ВКвıЧlКrı, ĠгmТr, 1988, s. 1. 5 SAVAġAL SAVRAN, GültОЧ, 1926 Ġzmir SuikКstı vО ĠstiklКl Mahkemeleri, DШФuг Eвlül оЧТvОrsТtОsТ, AtКtürФ ĠlФОlОrТ vО ĠЧФılКplКrı TКrТСТ EЧstТtüsü, ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, ĠгmТr, 2006, s.10. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 179 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları üгОrТЧО вОЧТНОЧ ФurulmuĢlКrНır. MКСФОmОlОr, bu ТФТ НöЧОmНО bТrbТrТЧНОЧ ПКrФlı öгОllТФlОr РöstОrmТĢlОrНТr. BТrТЧМТ НöЧОm ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ ОЧ вШğuЧ bКФtığı ФШЧu КsФОr ФКхКФlКrı ТНТ. ГТrК uгuЧ вıllКr sürОЧ sКvКĢlКrНКЧ bıФКЧ КsФОrlОrden хШğu, ПırsКtıЧı bulНuФхК bТrlТФlОrТЧНОЧ ФКхıвШrlКrНı. Bu Нurum НТğОr КsФОrlОrТЧ mКЧОvТвКtıЧı гКвıПlКtmКЧıЧ вКЧı sırК; ШrНuЧuЧ НüгОЧТnde de МТННТ sШruЧlКrК вШl КхıвШrНu. ĠФТЧМТ öЧОmlТ ФШЧu ТsО Тх ТsвКЧlКrНır. DКСК mОМlТs Кхılır КхılmКг хОĢТtlТ ЧОНОЧlОrlО AЧФКrК‟НК ШluĢmuĢ ТНКrОвО ФКrĢı Тх ТsвКЧlКr bКĢlКmıĢ, КsФОrТ РüхlО bКstırılКЧ ТsвКЧlКrНК, sШrumlulКrıЧ Сıгlı bТr ĢОФТlНО вКrРılКЧКrКФ МОгКlКЧНırılmКsı ФШЧusuЧНК ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ öЧОmlТ РörОvlОr ТПК ОtmТĢlОrНТr.6 ĠФТЧМТ НöЧОm ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ ТsО CumСurТвОtТЧ ТlКЧı ТlО bКĢlКвКЧ AtКtürФ НОvrТmlОrТЧТЧ РОrхОФlОĢmОsТ vО ФöФlОĢmОsТ ТхТЧ ФКrĢı НОvrТmМТlОrТ, ТsвКЧМılКrı, muСКlТП bКsıЧ ФuruluĢlКrıЧı, OsmКЧlıНКЧ ФКlmК ТttТСКtхılКrı вКrРılКmıĢtır. HКttК bТrТЧМТ НöЧОmНО AtКtürФ vО КrФКНКĢlКrı ТlО sırt sırtК хКlıĢmıĢ КmК ТФТЧМТ mОМlТstО muСКlОПОt pКrtТsТ ФurmuĢ ШlКЧ ФШmutКЧlКrı vКtКЧК ТСКЧОtlО вКrРılКmıĢ vО böвlОМО СОr türlü muСКlОПОtО son verОrОФ ülФО РОЧОlТЧНО ШtШrТtОвТ tОsТs ОtmТĢtТr. нвlО ФТ 1927 вılıЧК РОlТЧНТğТЧНО КrtıФ AtКtürФ‟üЧ НОvrТm РОrхОФlОĢtТrmО хКbКsıЧК ФКrĢı хıФКbТlОМОФ СТхbТr Рüх ФКlmКmıĢtı.7 HОr mКСФОmОЧТЧ ФКpısıЧНК büвüФ bТr lОvСК ТlО mКСФОmОЧТЧ КНı, mahkeme heyetinin oturduğu вОrТЧ КrФКsıЧНК ТsО вТЧО büвüФ bТr lОvСК ТlО “ĠstТФlКl MКСФОmОsТ MüМКНОlОsТЧНО ВКlЧıг AllКСtКЧ KШrФКr” вКгılı olurdu.8 A. SAVAġ DÖNEMĠ ĠSTĠKLAL MAHKEMELERĠ OsmКЧlı‟ЧıЧ 1. DüЧвК SКvКĢıЧı ФКвbОtmОsТ vО КrНıЧНКЧ MШЧНrШs MütКrОФОsТ‟ЧТ ТmгКlКmКsı ТlО bКĢlКвКЧ вКbКЧМı ТstТlКsıЧК ФКrĢı AЧКНШlu‟НК ШluĢКЧ НТrОЧТĢ СКrОФОtТ, 23 NТsКЧ 1920 НО BüвüФ MТllОt MОМlТsТЧТЧ КхılmКsıвlК НКСК sТstОmlТ bТr вКpıвК ФКvuĢtu. AЧМКФ 6 AВBARS, ErРüЧ, ĠstiklКl MКhkОmОlОri, AD ВКвıЧМılıФ, ĠstКЧbul, 1997, s. 153. 7 AKYOL, Taha, AmК HКngi AtКtürk, DШğКЧ KТtКp ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2008, s.495; AYBARS(1981), s. 204. 8 TURGUT, Hulusi, AtКtürk’ün SırНКĢı Kılıç Ali’nin AnılКrı, TürФТвО ĠĢ BКЧФКsı ВКвıЧlКrı, ĠstКnbul, 2006, s.370. 180  ÜLKER ĠstКЧbul‟uЧ ТĢРКl КltıЧНК ШlmКsı vО OsmКЧlı СüФümОtТЧТЧ ТĢРКl РüхlОrТЧТЧ bКsФısı ТlО AЧФКrК‟НК buluЧКЧ MОМlТs КlОвСТЧО хКlıĢmКsı, ФurtuluĢ СКrОФОtТЧТ НКСК НК гШr НurumНК bırКФıвШrНu.9 MТllТ MüМКНОlО НОvКm ОНОrФОЧ КsФОr ФКхКФlКrıЧıЧ sКвısıЧıЧ РТНОrОФ КrtmКsı vО AЧФКrК HüФümОtТ КlОвСТЧО Тх ТsвКЧlКrıЧ хıФmКsı ЧОНОЧТвlО B.M.M. sОrt tОНbТrlОr КlmКвı ФКrКrlКĢtırdı. MОМlТstО вКpılКЧ РörüĢmОlОr ЧОtТМОsТЧНО 29 NТsКЧ 1920 tКrТСТЧНО HıвКЧОt-i Vataniye Kanunu kabul edildi. Bu kanunun 1. maddesinde: “Makamı Mualla-yı Hilafet ve Saltanatı ve Memalik-i Mahruse-yi Şahaneyi yedi ecanipten tahlis ve taarruzatı defi maksadına matuf olarak teşekkül eden Büyük Millet Meclisi'nin meşruiyetine isyanı mutazammım kavlen veya fiilen veya tahriren muhalefet ve ifsadatta bulunan, hain-i vatan addolunur.”10 (Yüce hilafet makamı ve saltanatı ve ülkeyi yedi yabancı devlet güçlerinden kurtarmak ve saldırıları önlemek amacına yönelik olarak kurulan Büyük Millet Meclisi'ne karşı düşünce veya uygulamalarıyla veya yazdıkları yazılarla muhalefet ve bozgunculuk edenler vatan haini olarak addedilir.)11 KКЧuЧuЧ НОvКmı mКННОlОrТЧНО bТrТЧМТ mКННОНО НüгОЧlОЧОЧ vКtКЧК ТСКЧОt suхuЧuЧ МОгКsıЧıЧ ТНКm ШlНuğu(m.2), suхuЧ ТĢlОЧНТğТ вОrНО buluЧКЧ МОгК mКСФОmОlОrТЧТЧ вКrРılКmКвК вОtФТlТ ШlНuğu(m.4), вКrРılКmКЧıЧ КгКmТ вТrmТ РüЧ ТхТЧНО bТtТrТlmОsТ РОrОФtТğТ(m.7), НüгОЧlОЧmТĢtТr. HıвКЧОt-i Vataniye kanununun ФКbul ОНТlmОsТЧНОЧ sШЧrК РОхОЧ Нört КвlıФ sürОНО, ШlКğКЧ üstü ĢКrtlКrıЧ РОtТrНТğТ ТСtТвКхlКr ФКrĢısıЧНК mОvМut вКpıЧıЧ вОtОrsТг ШlНuğu КЧlКĢıldı. AsФОr ФКхКФlКrıЧК bТr хöгüm buluЧКmКmКsı sОbОbТвlО mОМlТs вОЧТ bТr ФКЧuЧlК ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ 9 GнRGоLо, ĠsmОt, AnК HКtlКrıylК Türk ĠstiklКl HКrbi, KКstКĢ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 1999, s.123. 10 TBMM Tutanak Dergisi Cilt 1 s. 63, Kanun No:2, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100002.pdf E.T. 04.03.2015. 11 KКЧuЧuЧ РüЧümüг TürФхОsТЧО хОvrТlmТĢ ĢОФlТ ТхТЧ bkz: http://tarih.sitesi.web.tr/hiyanet-i-vataniye-kanunu-nedir.html E.T.05.03.2015 © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 181 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları ФuruluĢuЧК karar verdi.12 11 Eвlül 1920 tКrТСТЧНО ФКbul ОНТlОЧ FТrКrТlОr HКФФıЧНК KКЧuЧ13 ТlО ФurulКЧ vО ĢТmНТlТФ КsФОr ФКхКФlКrıЧı вКrРılКmК ТlО РörОvlТ ШlКЧ mКСФОmОЧТЧ üвОlОrТ НО mОМlТsТЧ ФОЧНТ üвОlОrТ КrКsıЧНКЧ ШвlКmК ТlО sОхТlОМОФtТ. BöвlОМО mОМlТs вКsКmК, вürütmО вОtФТlОrТЧТЧ вКЧı sırК “olağan üstü yargı yetkisini” НО büЧвОsТЧНО bКrıЧНırКЧ bТr вКpıвК sahip oluyordu.14 ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ вОtФТlОrТЧО vО üвОlОrТЧТЧ ФТm ШlКМКğıЧК ТlТĢФТЧ tКrtıĢmКlКr НОvКm ОНОrФОЧ 26 Eвlül‟НО vОrТlОЧ bТr öЧОrРОвlО mahkemenin asker ФКхКФlКrıЧК ТlТĢФТЧ вОtФТsТ HТвКЧОt-i Vataniye Kanunu ФКpsКmıЧНКФТ suхlКrı vО МКsusluФ suхlКrıЧı ТхТЧО КlКМКФ ĢОФТlНО РОЧТĢlОtТlНТ. DОvКm ОНОЧ ШturumlКrНК üвО sОхТmlОrТ вКpılКrКФ bТr bКĢФКЧ vО üх üвОНОЧ mütОĢОФФТl ШlmКФ üгОrО, вurНuЧ хОĢТtlТ вОrlОrТЧНО РörОv вКpmКФ üгОrО sОФТг КНОt ĠstТФlКl MКСФОmОsТЧТЧ ФurulmКsıЧК ФКrКr vОrТlmТĢtТr.15 Bu mКСФОmОlОrТЧ вКrРılКmК хОvrОlОrТ Квrı Квrı bОlТrlОЧmТĢ vО СОr bТrТ bТrНОЧ ПКгlК ТlНО РörОv вКpmКФlК vКгТПОlОЧНТrТlmТĢlОrНТ. 8 OМКФ 1921 tКrТСlТ Шturumu bТггКt вöЧОtОЧ MustКПК KОmКl‟ТЧ öЧОrТsТ ТlО 12 KILIк, MОСmОt, CumhuriyОt YolunНК KilomОtrО TКĢlКrı, Okan оniversТtОsТ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2007, s.183. 13 TBMM Tutanak Dergisi Cilt 1 s. 419. Kanun No:21 http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100021.pdf E.T. 04.03.2015 14 AYBARS(1997), s.41. 15 EsФТĢОСТr, ĠгmТt, BursК, BТlОМТФ, KütКСвК LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО EskiĢОhir ĠstiklКl MКhkОmОsi, Kastamonu, Bolu, Zonguldak, KОЧРТlТ, SТЧШp LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО KКstКmonu ĠstiklКl Mahkemesi, AЧФКrК, KırĢОСТr, ВШгРКt, кШrum LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК baФmКФ üгОrО AnkКrК ĠstiklКl MКhkОmОsi, Konya, Karahisar-ı SКСТp, AФsКrКв LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО KonyК ĠstiklКl MКhkОmОsi, IspКrtК, BurНur, AЧtКlвК, DОЧТгlТ, AвНıЧ, MОЧtОĢО LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО IspКrtК ĠstiklКl MКhkОmОsi, Adana, KШгКЧ, NТğНО, KКвsОrТ ĠхОl LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО PozКntı ĠstiklКl MКhkОmОsi, SТvКs, TШФКt, AmКsвК, SКmsuЧ, OrНu LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО SivКs ĠstiklКl MКhkОmОsi, DТвКrbОФТr, MКrНТЧ, SТТrt, BТtlТs, VКЧ, MuĢ, HКФФКrТ, GОЧх, ErРКЧТ, SТvОrОФ LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО DiyКrbОkir ĠstiklКl MКhkОmОsi ФurulmuĢtur. AВBARS(1997), s.62. 182  ÜLKER TrКbгШЧ vО ElКгığ‟НК16 НК bТrОr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ФurulmКsı ФКbul ОНТlmТĢ böвlОМО mКСФОmО sКвısı ШЧК хıФmıĢtır.17 Bu НöЧОmНО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ гКmКЧ ТхОrТsТЧНО ТСtТвКх ФКlmКНığı ТхТЧ bКгı bölРОlОrНО ФКpКtılmıĢ, ТСtТвКх СКsıl ШlНuğuЧНК вОЧТНОЧ ФurulmuĢlКrНır.18 Bu sürОхtО 7 EФТm 1920 – 31 TОmmuг 1922 tКrТСlОrТ КrКsı КrКlıФsıг хКlıĢКЧ tОФ mКСФОmО AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ШlmuĢtur.19 AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ dТğОrlОrТЧНОЧ ПКrФlı ШlКrКФ КsФОr ФКхКФlКrıЧıЧ вКЧı sırК, sТвКsТ НКvКlКrК НК bКФmıĢtır. BТr ЧШlu ФКrКrıвlК SОvr AЧlКĢmКsı‟Чı ТmгКlКНıФlКrı РОrОФхОsТвlО DКmКt FОrТt PКĢК vО КвКЧlКrНКЧ HКНТ, RıгК TОvПТФ, RОĢКt HКlТs СКФФıЧНК РıвКbТ ТНКm ФКrКrı vОrmТĢtТr. DКСК sШЧrК НüгОЧlТ ШrНuвК ФКrĢı РОlОЧ vО ТsвКЧ ОНОЧ кОrФОг EtСОm вТЧО РıвКbТ ШlКrКФ вКrРılКЧmıĢ vО ТНКmıЧК ФКrКr vОrТlmТĢtТr.20 BuЧuЧ НıĢıЧНК вШlsuгluФ vО МКsusluФ РТbТ НКvКlКrК НК bКФmıĢtır. MОМlТsТЧ ФurНuğu vО mОМlТs üвОlОrТЧНОЧ ШluĢКЧ ĠstТФlКl Mahkemeleri, yine MОМlТsО ФКrĢı sШrumlu ТНТlОr. Bu ЧОНОЧlО хКlıĢmКlКrıЧК ТlТĢФТЧ ШlКrКФ ШЧ bОĢ РüЧНО bТr MОМlТsО rКpШr РöЧНОrmОlОrТ РОrОФТвШrНu. Bu rКpШrlКrıЧ РüЧüЧНО РОlmОmОsТ vОвК СТх РöЧНОrТlmОmОsТ, вКpılКЧ bКгı вКЧlıĢ uвРulКmКlКr ЧОНОЧТвlО MОМlТstО tКrtıĢmКlКr 16 TrКbгШЧ, LКгТгtКЧ, GТrОsuЧ, GümüĢСКЧО, KКrКСТsКr-ı ġКrФТ, ErгТЧМКЧ, Erгurum, BОвКгТt LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО TrКbzon ĠstiklКl Mahkemesi, ElКгТг, MКlКtвК, MКrКĢ, AвıЧtКb, CОbОlТbОrОФОt, UrПК LТvКlКrıЧНКФТ НКvКlКrК bКФmКФ üгОrО ElКziz ĠstiklКl MКhkОmОsi ФurulmКsıЧК ФКrКr vОrТlmТĢ КЧМКФ ElКгТг ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ПТТlОЧ РörОvО bКĢlКmКmıĢtır. AВBARS(1997), s.62. 17 NEDĠM, AСmОН, AnkКrК ĠstiklКl MКhkОmОsi ZКbıtlКrı, ĠĢКrОt ВКв. ĠstКЧbul, 1993, s. 19. 18 нrЧОğТЧ KШЧвК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ öЧМО 18/09/1920 tКrТС vО 45 ЧШlu MОМlТs KКrКrıвlК КхılmıĢ, 17/02/1921 tКrТС vО 97 ЧШlu MОМlТs KКrКrıвlК ФКpКtılmıĢtır. ВОЧТНОЧ ТСtТвКМıЧ СКsıl ШlmКsı ТlО 22/07/1921 tarih ve 140 ЧШlu MОМlТs KКrКrıвlК вОЧТНОЧ КхılmıĢ vО 01/08/1922 tКrТС vО 274 sКвılı ФКrКrlК ФКpКtılmıĢtır. KOкĠN, s.6-7. 19 AYBARS(1997), s.63. 20 ġENER, CОmКl, ÇОrkОs EthОm OlКyı, EtТФ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2001,s.135. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 183 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları вКĢКЧmıĢtır. NОtТМОНО 17 ġubКt 1921 tКrТСТЧНО MОМlТsТЧ КlНığı bТr ФКrКrlК AnkКrК НıĢıЧНКФТ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ ФКlНırılmıĢtır.21 SКvКĢ ĢКrtlКrı НОvКm ОНОrФОЧ MОМlТs 5 AğustШs 1921 tКrТСТЧНО tКrtıĢmКlı РОхОЧ bТr ШturumuЧ sШЧuЧНК, M. KОmКl PКĢК‟вК mОМlТsТЧ sКСТp ШlНuğu вОtФТlОrТ ĢКСsıЧНК tШplКmКФ vО MОМlТs КНıЧК вürütmОФ üгОrО üх Кв sürО ТlО bКĢФumКЧНКЧlıФ вОtФТsТ vОrТlНТ. Bu вОtФТ НКСК sШЧrК üх ФОг uгКtılНı. MОМlТs tКrКПıЧНКЧ vОrТlОЧ bu вОtФТ ile M. KОmКl‟e tОФ bКĢıЧК ФКЧuЧ хıФКrmК вОtФТsТ tКЧıЧmıĢ ШlНu. OrНuЧuЧ КrtКЧ ТСtТвКхlКrıЧı ФКrĢılКmКФ üгОrО TОФКlТП-Т MТllТвО EmТrlОrТЧТ вКвıЧlayan M. Kemal, hem bu ФКЧuЧuЧ uвРulКmКsıЧı sКğlКmКФ СОm НО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ ФКpКtılmКsı ТlО КrtКЧ КsФОr ФКхКФlКrıЧıЧ вКrРılКЧКrКФ МОгКlКЧНırılmКsı vОвК вОЧТНОЧ МОpСОвО РöЧНОrТlmОsТ ТхТЧ KШЧвК, KКstКmШЧu, SКmsuЧ, ВШгРКt ТllОrТЧНО вОЧТНОЧ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ ФurulmКsı ОmrТЧТ vОrmТĢtТr.22 ĠstТФlКl MКСФОmОsТ üвОlОrТ, öЧМОФТ НöЧОmНО ШlНuğu РТbТ MОМlТs üвОlОrТ КrКsıЧНКЧ sОхТlmТĢtТ. ВuЧКЧ ШrНusu EsФТĢОСТr – KütКСвК хТгРТsТЧО РОlНТğТ ТхТЧ EsФТĢОСТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ФurulКmКmıĢ, DШğu AЧКНШlu ise 15. KolШrНu KШmutКЧlığıЧıЧ bölРОвО СКФТm ШlmКsı vО bölРОНО ШtШrТtО vО süФuЧОtТЧ sКğlКЧmıĢ ШlmКsı sОbОbТвlО bu bölРОНО вОЧТ bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ФurulmКsıЧК РОrОФ НuвulmКmıĢtır.23 ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ РОЧТĢ вОtФТlОrlО НШЧКtılmıĢ ШlmКsı vО ТНКm МОгКlКrıЧıЧ ШluĢturНuğu tОpФТlОr ЧОНОЧТвlО B.M.M. НО гКmКЧ гКmКЧ tКrtıĢmКlКr хıФmКФtК vО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ vКrlığı vО вОtФТlОrТ tКrtıĢılmКФtК ТНТ. нrЧОğТЧ 29.11.1921 tКrТСТЧНО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ ФКlНırılmКsı ТхТЧ bТr öЧОrРО vОrТlmТĢ, вКpılКЧ РörüĢmОНО СüФümОtin ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧО ШlКЧ ТСtТвКМıЧ СКlОЧ НОvКm ОttТğТ вöЧüЧНО РörüĢ bТlНТrmОsТ üгОrТЧО öЧОrРО rОННОНТlmТĢtТr.24 20 Temmuz 1922 tarihinde M. 21 GоN, FКСrОttТЧ, EĢtОf EНip ĠstiklКl MКhkОmОlОrinНО, BОвКЧ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2001, s.22. 22 YAZICI, Bedi, AtКtürk’ün Büyük Nutku, AФvКrвum ВКвıЧОvТ, ĠstКЧbul, 1995, s.600 23 AYBARS(1997), s. 110. 24 TBMM ГКbıtlКrı, CТlt: 14, s. 407. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c014/tbmm01 014119.pdf E.T. 05.03.2015 184  ÜLKER KОmКl‟ТЧ BКĢФШmutКЧlıФ НöЧОmТЧНО ФurulКЧ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ üвОlОrТ mОМlТsТЧ КlНığı ФКrКrlК РОrТ хКğrılНı.25 EsФТ ФКЧuЧК РОtТrТlОЧ ОlОĢtТrТlОr vО mКСФОmОЧТЧ РörОv КlКЧıЧıЧ НКСК ЧОt bТr ĢОФТlНО bОlТrtТlmОsТ ТхТЧ 31 TОmmuг 1922 tКrТСТЧНО ĠstТФlКl MОСКФТmТ KКЧuЧu ФКbul ОНТlmТĢtТr. 26 Bu tКrТСtОЧ sШЧrК AmКsвК‟НК bТr Кв sürО ТlО UrПК‟НК ТФТ Кв ФКНКr РörОv вКpКЧ ĠstТФlКl Mahkemeleri kurulsa da, KurtuluĢ SКvКĢı‟ЧıЧ sШЧК ОrmОsТ vО КsФОr ФКхКğı sШruЧuЧuЧ ШrtКНКЧ ФКlФmКsı ЧОНОЧТвlО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ РörОvlОrТЧО sШЧ vОrТlmТĢtТr.27 KurtuluĢ SКvКĢı НОvКm ОНОrФОЧ хОĢТtlТ mОrФОгlОrНО ФurulКЧ vО 1 Ekim 1920'den 11 MКвıs 1923'e ФКНКr ПККlТвОt РöstОrОЧ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧНО tОspТt ОНТlОЧ rКФКmlКrК РörО tШplКm 59.164 ФТĢТ вКrРılКЧmıĢ, 4.124 ФТĢТ idama mahkum ОНТlmТĢtТr. BuЧlКrıЧ 243'ü РıвКbОЧ, 2827'sТ НО müОММОlОЧ(ОrtОlОЧОrОФ) vОrТlmТĢ idam МОгКlКrıНır. CОгКlКrı СОmОЧ infaz edilenler ise 1.054 ФТĢТНТr. BКгı mahkemelere ait listelerin eksik ШluĢu dikkate alıЧНığıЧda РıвКbТ ТНКm СüФümlОrТЧТЧ НКСК ПКгlК, müОММОlОЧ ТНКm ФКrКrlКrıЧıЧ 5.000'ТЧ üгОrТЧНО vО ТЧПКг ОНТlОЧ ТНКm СüФümlОrТЧТЧ НО 1.450 - 1.500 МТvКrıЧНК ШlНuğu tahmin edilmektedir. KКlОbОЧН vО ФürОФ МОгКsı verilenlerin tШplКmı 1.786, НТğОr cezalara хКrptırılКЧlКrıЧ toplam saвısı 41.678'dir.28 Bu ЧШФtКНК Ģu bТlРТвТ vОrmОНОЧ РОхОmОвОМОğТг. Bu НöЧОmНО ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ вКЧı sırК СКrp НТvКЧlКrı vО öгОllТФlО КвКФlКЧmКlКrı bКstırКЧ ФuvvОt ФШmutКЧlКrıЧıЧ вКrРısıг ФОвПТ bТr ĢОФТlНО uвРulКНıФlКrı МОгКlКr НК buluЧmКФtКНır. ArКĢtırmКМılКr bu НöЧОmНО DТvКЧ-ı HКrp MКСФОmОlОrТЧТЧ НО вКrРılКmКlКr вКpКrКФ ТНКm ФКrКrlКrı vОrНТğТ ТхТЧ ölНürülОЧ ФТĢТ sКвısı ЧОt 25 TBMM Tutanak Dergisi, C:1, s.455, Karar No:271. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc001/karartbmmc001/karartbmmc00100271.pdf E.T. 05.03.2015. 26 TBMM Tutanak Dergisi, C:1, s.295, Kanun No:249 KКЧuЧu tКm mОtЧТ ТхТЧ BФг: http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbm mc00100249.pdf E.T. 05.03.2015 27 KокоK, CОvНОt, ĠstiklКl MКhkОmОlОri, DТвКЧОt ĠslКm AЧsТФlШpОНТsТ, C:23, s.350. 28 AYBARS(1997), s. 160. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 185 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları ШlКrКФ tОspТt ОНТlmОsТЧТЧ mümФüЧ ШlmКНığıЧı söвlОmОФtОНТrlОr.29 Ancak sКвıЧıЧ bОĢ вüг bТЧ МТvКrıЧНК ШlНuğuЧu söвlОвОЧlОr НО buluЧmКФtКНır.30 B. CUMHURĠYET DÖNEMĠ ĠSTĠKLAL MAHKEMELERĠ 1923 вılıЧК РОlТЧНТğТЧНО AЧКНШlu НüĢmКЧ ТĢРКlТЧНОЧ ФurtКrılmıĢ, LШгКЧ KШЧПОrКЧsıЧК OsmКЧlı HüФümОtТЧТЧ хКğrılmКsı üгОrТЧО sКltКЧКt ФКlНırılmıĢtı. MОМlТstО MustКПК KОmКl‟О vО КrФКНКĢlКrıЧıЧ ШluĢturНuğu bТrТЧМТ РurubК muСКlТП ШlКrКФ, ТФТЧМТ bТr Рurup ШluĢmuĢtu. KurtuluĢ SКvКĢı‟ЧНК mОМlТsТЧ вıprКЧНığı РОrОФхО РöstОrТlОrОФ 3 NТsКЧ 1923 tarihinde birinci meclisin fОsСТЧО vО sОхТmlОrТЧ вОЧТlОЧmОsТЧО ФКrКr verildi.31 ВКpılКЧ sОхТmlОrНО ЧО ТttТСКtхılКrıЧ ЧОНО bТrТЧМТ mОМlТstО ШluĢКЧ muСКlОПОt РurubuЧuЧ sОхТlmОsТЧО ТmФКЧ tКЧıЧmКmıĢ, bТr ТФТ bКğımsıг КНКв НıĢıЧНК tКmКmОЧ MustКПК KОmКl‟ТЧ РöstОrНТğТ КНКвlКr mОbus ШlКrКФ seхТlmТĢtТ.32 ВКpılКЧ sОхТmlО ФurulКЧ ĠФТЧМТ MОМlТs, 11 AğustШs 1923 tarihinde tШplКЧНı, öЧМО LШгКЧ AЧtlКĢmКsı ФКbul ОНТlНТ, НКСК sШЧrК 29 EФТm 1923 tКrТСТЧНО CumСurТвОt ТlКЧ ОНТlОrОФ TürФТвО CumСurТвОtТ kuruldu. SКltКЧКtıЧ ФКlНırılmКsı vО sШЧ OsmКЧlı PКНТĢКСı VI. MОСmОt VКСНОttТЧ‟ТЧ ĠstКЧbul‟u tОrФ ОtmОsТЧТЧ КrНıЧНКЧ T.B.M.M. AbНülmОМТt EПОЧНТвТ СКlТПО ШlКrКФ ФКbul ОtmТĢtТ. CumСurТвОtТЧ ФuruluĢuЧuЧ КrНıЧНКЧ ШrtКвК ФШЧКЧ ТМrККtlКr ЧОtТМОsТЧНО, MustКПК KОmКl vО КrФКНКĢlКrıЧıЧ ЧТСКТ 29 нrЧОğТЧ KШЧвК‟НК хıФКЧ ТsвКЧlКr ЧОНОЧТвlО вКrРılКmКlКrıЧ хШğu DТvКЧ-ı HКrp MКСФОmОlОrТЧНО вКpılmıĢ vО bu mКСФОmОlОrО tКrКПıЧНКЧ vОrТlОЧ vО ТЧПКг ОНТlОЧ ТНКm ФКrКrlКrıЧıЧ вОНТ вüгüЧ üгОrТЧНО ШlНuğu bОвКЧ ОНТlmОФtОНТr. BuЧК ФКrĢılıФ KШЧвК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟nin ТНКm ФКrКrı ШЧu bulmКmКФtКНır. AKANDERE, OsmКЧ, 3 NumКrКlı KonyК ĠstiklКl MКhkОmОsi’nin KonyК ĠsyКnı ilО Ġlgili TürkiyО Büyük MillОt MОМlisi’nО SunНuğu RКpor, AtКtürФ оЧТvОrsТtОsТ AtКtürФ ĠlФОlОrТ vО ĠЧФılКp TКrТСТ EЧstТtüsü MüНürlüğü AtКtürФ DОrРТsТ, Вıl:2004, CТlt:4, S:2, s.82 30 MISIROĞLU, KКНТr, GОçmiĢi vО GОlОМОği ilО HilКfОt, SОbТl ВКвıЧОvТ, ĠstКЧbul, 2010, s.442-443 31 кEкEN, AЧıl, AtКtürk vО CumhuriyОt, ĠmРО KТtКpОvТ, AЧФКrК, 2003, s. 257. 32 KоRKкоOĞLU, ErШl, 1923 SОçimlОri, AtКtürФ оЧТvОrsТtОsТ, AtКtürФ Dergisi, C:1, S:3, s.145. http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/ad/article/view/836/834 E.T. 06.03.2015 186  ÜLKER СОНОПТЧТЧ HТlКПОtТ ФКlНırmКФ ШlНuğuЧuЧ КЧlКĢılmКsı, ĠstКЧbul bКsıЧıЧНК СТlКПОtТ sКvuЧКЧ vО РОrОФlТlТğТЧТ КЧlКtКЧ вКгılКrıЧ ЧОĢrОНТlmОsТЧО вШl КхmıĢtı. Bu ФШЧuНК ĠstКЧbul РКгОtОlОrТЧНО вОr КlКЧ вКгılКr AЧФКrК‟ЧıЧ tОpФТsТЧТ хОФmОФtОвНТ. Bu ФШЧuНК AЧФКrК вöЧОtТmТЧТЧ sКbrıЧı tКĢırКЧ КНım; HТЧtlТ MüslümКЧlКrıЧ lТНОrТ ФШЧumuЧНК ШlКЧ AğК HКЧ vО EmТr AlТ‟ЧТЧ ĠsmОt ĠЧöЧü СüФümОtТЧО вöЧОlТФ вКгmıĢ ШlНuğu mОФtuplКrıЧ, muСКtКbıЧК ulКĢmКНКЧ ĠstКЧbul РКгОtОlОrТЧНО вКвıЧlКЧmКsı ШlmuĢtur.33 HТlКПОtТЧ T.B.M.M. tКrКПıЧНКЧ öЧ plКЧК хıФКrılmКsı СТlКПОt müОssОsОsТ ТlО TürФТвО CumСurТвОtТЧТЧ uluslКrКrКsı КrОЧКНК öЧ plКЧК хıФКМКğıЧК вöЧОlТФ ТПКНОlОrТЧ buluЧНuğu mОФtuplКrıЧ вКвıЧlКЧmКsı üгОrТЧО, 8 ArКlıФ 1923 tКrТСТЧНО НöЧОmТЧ BКĢbКФКЧı ĠsmОt PКĢК ФШЧuвu РörüĢmОФ üгОrО mОМlТsТЧ РТгlТ Шturum вКpmКsıЧı tОФlТП ОttТ. ВКpılКЧ РТгlТ ШturumНК söг КlКЧ ĠsmОt PКĢК, bu mОФtubuЧ ФОЧНТlОrТЧО ulКĢmКНığıЧı КЧМКФ sКСТplОrТЧТЧ Фötü ЧТвОtlТ ШlНuğu, mКННТ хıФКrlКrıЧı РöгОtОrОФ vО bТrКгНК ĠЧРТlТг ФıĢФırtmКsı ТlО bu ТĢО РТrНТФlОrТЧТ bОвКЧ ОНОrОФ, buЧuЧ HıвКЧОtТ VКtКЧТвО ФКЧuЧК КвФırılıФ tОĢФТl ОttТğТ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ KКЧuЧuЧК НКвКЧКrКФ sШrumlulКrıЧ МОгКlКЧНırılmКsı ТхТЧ ĠstКЧbul‟НК bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ФurulmКsıЧı ТstОНТ.34 1. ĠstКnbul ĠstiklКl MКhkОmОsi ĠФТЧМТ mОМlТsТЧ ШluĢumuЧНК öгОЧ РöstОrТlmОsТ vО muСКlТПlОrТЧ meclise girОmОmОlОrТЧО rКğmОЧ, ФШЧu СКssКs ШluЧМК mОМlТstО uгuЧ tКrtıĢmКlКr вКĢКЧНı. NОtТМОНО KurtuluĢ SКvКĢı вıllКrıЧНК КsФОr ФКхКФlКrıЧı, МКsuslКrı ТsвКЧМılКrı вКrРılКвКЧ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ, sКНОМО mОФtup вКвıЧlКвКЧ vО РörüĢlerini bОвКЧ ОНОЧ РКгОtОМТlОrТ вКrРılКвКМКФtı. UгuЧ ШturumlКr vО НОğТĢТФlТФ öЧОrРОlОrТЧТЧ РörüĢülmОsТЧТЧ КrНıЧНКЧ 89 ОvОt ШвuЧК ФКrĢılıФ 63 rОН Швu ТlО ĠstКЧbul‟НК bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ФurulmКsıЧК ТlТĢФТЧ ФКrКr 8 ArКlıФ 1923 вılıЧНК ФКbul ОНТlНТ. нЧМОФТ НöЧОmНО ШlНuğu РТbТ mКСФОmО üвОlОrТ mТllОtvОФТllОrТ КrКsıЧНКЧ sОхТmlО belirlendi.35 33 кULCU, MurКt, ĠstiklКl MКhkОmОsinНО GКzОtОМilОr DКvКsı, KКstКĢ ВКвıЧlКrı, 1993, ĠstКЧbul, C:1 s.28 vН. 34 кULCU, C:2, s.564. vd. 35 BКĢФКЧlığıЧК ĠСsКЧ BОв, MüННОТ UmumТlТğТЧО VКsıП BОв, КгКlıФlКrК RОПТФ BОв, AsКП BОв, CОvНОt BОв sОхТlНТlОr. TBMM Tutanak Dergisi, C:2, s.475, Karar No:50. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 187 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları SОхТlНТФlОrТ РОМО AЧФКrК‟НК bТr tШplКЧtı вКpКЧ mКСФОmО üвОlОrТ, ТlРТlТ mОФtuplКrı вКвımlКвКЧ Нört РКгОtОЧТЧ sКСТplОrТ vО sШrumlu müНürlОrТЧТЧ vКtКЧК ТСКЧОt, Тх vО НıĢ РüvОЧlТğТ bШгmКФ, СüФümОtТ НОvТrmОФ suхlКrıЧНКЧ вКrРılКЧmКФ üгОrО tutuФlКЧmКlКrıЧК ФКrКr vОrНТ. 10 ArКlıФtК mКСФОmО СОвОtТ ĠstКЧbul‟К ulКĢtı. 16 ArКlıФ 1923 tКrТСТЧНО РКгОtОМТlОrТЧ вКrРılКmКsıЧК bКĢlКЧНı.36 2 OМКФ 1924 tКrТСТЧО ФКНКr sürОЧ вКrРılКmКНК sКЧıФlКrıЧ СОr bТrТ 200 sКвПКвı bulКЧ sКvuЧmКlКr verdiler. ĠstКЧbul bКsıЧı vО vКtКЧНКĢlКrıЧ ТlРТ ТlО tКФТp ОttТФlОrТ НКvКНК РКгОtОМТlОr СКФФıЧНК bОrККt ФКrКrı vОrНТ. BöвlОМО СüФüm vОrТlmОsТ НurumuЧНК СКФsıгlıФ вКpılmıĢ ШlКМКğıЧı sКvuЧКЧ ФКmuШвu вКtıĢtırılНı. AвrıМК bКsıЧК ФКrĢı da büвüФ bТr РöгНКğı vОrТlmТĢ oldu.37 ĠstКЧbul ĠstТФlКl MКСФОmОsТЧТЧ РörНüğü bТr НТğОr НКvКНК ĠstКЧbul BКrШ bКĢФКЧı LütПТ FТФrТ BОв‟ТЧ вКrРılКЧmКsıНır. MКСФОmО AФĢКm GКгОtОsТЧО vОrНТğТ bТr mülКФКttК, HТlКПОtТЧ vО mТllТ ОРОmОЧlТğТЧ mОĢrutТвОtlО НО ШlКbТlОМОğТ вöЧüЧНО РörüĢlОr bОвКЧ ОttТğТЧНОЧ НШlКвı, ĠstКЧbul BКrШ BКĢФКЧı LütПТ FТФrТ BОв‟ТЧ вКФКlКЧmКsıЧК ФКrКr vОrНТ. 13 ArКlıФtК РöгКltıЧК КlıЧКЧ LütПТ BОв mКСФОmО tКrКПıЧНКЧ tutuФlКЧКrКФ 19 ArКlıФtК вКrРılКmКsıЧК bКĢlКЧНı. ВКpılКЧ вКrРılКmК sШЧuЧНК bölüМü vО вıФıМı bОвКЧlКrНК buluЧНuğu ТхТЧ bОĢ вıl ФürОğО mКСФumТвОtТЧО ФКrКr verildi.38 Bu ТФТ НКvК НıĢıЧНК mКСФОmО bТrФКх НКvКвК НКСК bКФtı. AЧФКrК‟ЧıЧ РüМüЧüЧ ĠstКЧbul НК СТssОttТrТlmОsТ ТlО СüФümОt ФКrĢıtlКrıЧК РОrОФlТ НОrsТЧ vОrТlНТğТ ФКЧККtТЧТЧ ШluĢmКsı vО ĠstКЧbul‟НК bКФılКМКФ öЧОmlТ bТr НКvКЧıЧ ФКlmКmКsı üгОrТЧО mКСФОmО bКĢФКЧı tКrКПıЧНКЧ mКСФОmОЧТЧ РörОvТЧО sШЧ vОrmОsТ ТstОЧНТ. 5 ġubКt 1924 tКrТСТЧНО ĠstКЧbul ĠstТФlКl MКСФОmОsТ РörОvТЧО sШЧ vОrТlНТ.39 http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc002/karartbmmc002/karartbmmc00200050.pdf E.T. 06.03.2015 ;AYBARS(1997), s.232 36 кULCU, s.30. 37 AYBARS(1997), s.242. 38 AYBARS(1997), s.247. 39 TBMM Tutanak Dergisi, C:2, s.480, Karar No:69. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc002/karartbmmc002/karartbmmc00200069.pdf E.T. 07.03.2015. 188  ÜLKER 2. ġКrk ĠstiklКl MКhkОmОsi HТlКПОt вКЧlılКrıЧК vОrТlОЧ РöгНКğıЧНКЧ sШЧrК HКlТПОlТğТЧ ФКlНırılmКsı ТхТЧ uвРuЧ ШrtКm СКгırlКЧmıĢ, bütхО РörüĢmОlОrТЧНО HКlТПОlТФ mКФКmıЧıЧ ФullКЧКМКğı bütхОЧТЧ bОlТrlОЧmОsТЧНО НО хОĢТtlТ tКrtıĢmКlКr вКĢКЧmıĢtı. O sırКНК ĠгmТr НО ШlКЧ MustКПК KОmКl, BКĢbКФКЧ ĠsmОt ĠЧöЧü‟вО РöЧНОrНТğТ tОlРrКПtК СТlКПОtТЧ ФКlНırılmКsıЧıЧ vКФtТЧТЧ РОlНТğТЧТ bТlНТrmТĢtТ. MОМlТstО вКpılКЧ РörüĢmОlОr ЧОtТМОsТЧНО 3 MКrt 1924 tКrТСТЧНО üх öЧОmlТ вКsК ФКbul ОНТlmТĢtТ. Bu KКЧuЧlКr LКТФ CumСurТвОtТЧ tОmОllОrТЧТ ШluĢturКМКФtı. 429 ЧШlu HТlКПОtТЧ KКlНırılmКsı vО HКЧОНКЧıЧ вurt НıĢıЧК хıФКrılmКsı, 430 ЧШlu ġОrТвО, EvФКП vО ErФКЧ-ı Harbiye-вТ UmumТвО VОФКlОtlОrТЧТЧ ФКlНırılmКsı, 431 ЧШlu TОvСТН-i TОНrТsКt ФКЧuЧlКrıвНı.40 HТlКПОtТЧ ФКlНırılmКsı vО TürФТвО CumСurТвОtТ НОvrТmlОrТЧТЧ СКlФıЧ bТr bölümü tКrКПıЧНКЧ НТЧ НıĢı ШlКrКФ tОlКФФТ ОНТlmОsТ, tОpkileri de bОrКbОrТЧНО РОtТrmОФtОвНТ. 1925 вılıЧıЧ ġubКt КвıЧНК КвКФlКЧmК хıФКrКЧ ġОвС SКТt, ElКгığ, BТЧРöl, vО bКгı ТlхОlОrТ ОlО РОхТrНТ. BuЧuЧ üгОrТЧО mОМlТs bölРОНО sıФıвöЧОtТm ТlКЧ ОНОrОФ, bölРОвО КsФОrТ bТrlТФlОr sОvФ ОttТ. AЧФКrК‟НК FОtСТ BОв bКĢФКЧlığıЧНКФТ СüФümОt ТstТПК ОНОrОФ ĠsmОt PКĢК bКĢФКЧlığıЧНК вОЧТ bТr СüФümОt ФurulНu. 4 MКrt 1925 вılıЧНК TКФrТr-i SüФûЧ KКЧuЧu41 ФКbul ОНТlОrОФ РОrОФlТ tОНbТrlОrТ КlmКФ üгОrО СüФümОtО вОtФТ vОrТlНТ. ВТЧО mОМlТs КвЧı tКrТСtО КlНığı 117 ЧШlu ФКrКrı ТlО ТНКm kararıЧı uвРulКmК вОtФТsТ ТlО ġКrФ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ, ТНКm ФКrКrıЧı MОМlТsТЧ ШЧКвı ТlО ФullКЧmКФ üгОrО AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ ФurulmКsıЧК ФКrКr vОrmТĢtТr.42 7 MКrt 1925 вılıЧНК mОМlТstО вКpılКЧ sОхТmlОrlО bu mКСФОmОlОr ТхТЧ mОМlТs üвОlОrТ КrКsıЧНКЧ bТr mahkeme bКĢФКЧı, bТr sКvМı, ТФТ Кsıl bТr вОНОФ üвО sОхТlmТĢtТr.43 40 ALTUNYA Niyazi, TürkiyО CumhuriyОtinНО Din Eğitimi, 75 ВılНК EğТtТm, TürФТвО TКrТС VКФПı ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 1999, s.215. 41 KOCĠN, s.238 42 TBMM Tutanak Dergisi, C:3, s.322, Karar No:117 http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc003/karartbmmc003/karartbmmc00300117.pdf E.T. 07.03.2015 43 TBMM ГКbıtlКrı, CТlt: 15, s. 226. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d02/c015/tbmm02 015071.pdf E.T. 07.03.2015 © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 189 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları 12 NТsКЧНК DТвКrbКФır‟К ulКĢКЧ mКСФОmО СОвОtТ 13 NТsКЧ 1925 tКrТСТЧНО РörОvТЧО bКĢlКНı. 12 MКrt 1927 tКrТСТЧО ФКНКr РörОvТЧО НОvКm ОНОЧ mКСФОmО, bu sürО гКrПıЧНК bКĢtК ġОвС SКТt vО КrФКНКĢlКrı ШlmКФ üгОrО НТğОr ТsвКЧlКrК ФКtılНığı ТННТК ОНТlОЧ ĢКСıslКr, ТsвКЧı tОĢvТФ ОttТğТ öЧО sürülОЧ РКгОtОМТlОr, КsФОr ФКхКФlКrı, МКsusluФ ТННТКlКrı РТbТ хОĢТtlТ ФТĢТlОrО КТt НКvКlКrК bКФmıĢtır.44 Bu НöЧОmО ТlТĢФТЧ ulКĢılКЧ rОsmТ ФКвıtlКrК РörО ġКrФ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ 5.241 ФТĢТвТ вКrРılКmıĢ, 2.779 ФТĢТЧТЧ bОrККtıЧК ФКrКr vОrmТĢ, tШplКm 551 ТНКm ФКrКrı vОrmТĢ, 1.911 ФТĢТвТ НО хОĢТtlТ МОгКlКrК хКrptırmıĢtır. Bu sКвıвК bölРОНО ФurulКЧ sıФı вöЧОtТm mКСФОmОlОrТЧТЧ vОrmТĢ ШlНuğu ТНКm ФКrКrlКrı НКСТl НОğТlНТr.45 3. AnkКrК ĠstiklКl MКhkОmОsi T.B.M.M.‟ЧТЧ 117 ЧШlu ФКrКrı ТlО ġКrФ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ вКЧı sırК AЧФКrК‟НК НК bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ ФurulmКsıЧК ФКrКr vОrНТğТЧТ bОlТrtmТĢtТФ. ĠsвКЧ bölРОsТ ТlО КlКФКlı ШlmКmКsıЧК rКğmОЧ AЧФКrК‟НК НК bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ ФurulmuĢ ШlmКsıЧı КrКĢtırmКМılКr, КmКхlКЧКЧıЧ sКНОМО sТlКСlı ТsвКЧı bКstırmКФ ШlmКНığı ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧТЧ AtКtürФ НОvrТmlОrТЧО ФКrĢı хıФКЧ tüm muСКlОПОtТЧ susturulmКsı ТхТЧ ФurulНuğuЧu bОвКЧ ОtmОФtОНТrlОr.46 MКСФОmО üвОlТФlОrТ ТхТЧ mОМlТstО вКpılКЧ ШвlКmКНК bТr bКĢФКЧ, bТr sКvМı vО üх üвОНОЧ mütОĢОФФТl bТr СОвОt tОĢФТl ОНТlНТ. AЧФКrК‟НК bТr bТЧК tКСsТs edilen mahkeme, 12 MКrt 1925 tКrТСТЧНО РörОvТЧО bКĢlКНı. GörОv вКptığı ТlФ Кltı КвıЧНК mКСФОmО, ĠstКЧbul‟НК muСКlТП вКгılКr вКгКЧ bКгı РКгОtОМТlОrТЧ вКrРılКЧmКsı, mКСФОmОЧТЧ ТstОНТФlОrТ tКЧıФlКrı РОх РöЧНОrОЧ AНКЧК vКlТsТЧТЧ вКrРılКЧmКsı, РrОv вКpКЧ tОlРrКПхılКrıЧ вКrРılКЧmКsı, НТЧТ sТвКsОtО КlОt ОttТğТ ТlОrТ sürülОЧ vО saltanat ve hilafeti geri getirmek istedikleri iddia edilen kimselerin вКrРılКЧmКsı РТbТ РörОvlОr ТПК ОtmТĢtТr. Bu Кltı Квlık sürОНО mКСФОmОНО 44 KUTLU, Hakan, ġКrk ĠstiklКl MКhkОmОsinНe 1925-1927 DönОminНО Takrir-i Sükun KКnununun UygulКnmКsı, ĠЧöЧü оЧТvОrsТtОsТ SШsвКl BТlТmlОr EЧstТtüsü ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, Malatya, 2007, s.235. 45 AYBARS(1997), s.348. 46 KUTLU, s.110. 190  ÜLKER 602 sКЧıФ вКrРılКЧmıĢ, 183 ФТĢТ bОrККt ОtmТĢtТr. 25 ФТĢТ ТНКmК mКСФum ОНТlmТĢ Шlup ФКlКЧlКrı ПКrФlı МОгКlКrК хКrptırılmıĢtır.47 К. ġКpkК OlКylКrı KılıФ ФıвКПОt ТЧФılКbı MustКПК KОmКl‟ТЧ хШФ öЧМОНОЧ plКЧlКНığı bir devrimdi. Zira KurtuluĢ SКvКĢıЧıЧ bКĢlКrıЧНК 7-8 Temmuz 1919 РОМОsТ M. KОmКl КrФКНКĢı MКгСКr MüПТt BОв‟Т uвКЧНırКrКФ söвlОвОМОФlОrТЧТ КЧı НОПtОrТЧО ФКвНОtmОsТЧТ ТstОr. “Zaferden sonra devletin şekli Cumhuriyet olacaktır. Bu bir. İki: Padişah ve Hanedan hakkında zamanı gelince gereken işlem yapılacaktır. Üç: Tesettür kalkacaktır. Dört: Fes kalkacak ve medeni milletler gibi şapka giyilecektir. Beş: Latin harfleri kabul edilecektir.” ArФКНКĢıЧıЧ bОвКЧlКrıЧı ФКвНОНОЧ MüПТt BОв, M. KОmКl‟ТЧ söгlОrТЧТ СКвКlМТlТФlО niteleyerek “Cumhuriyeti ilanında başarılı olalım da üst tarafı yeter.” dТвОrОФ РüЧüЧ ĢКrtlКrıЧК РörО buЧlКrıЧ вКpılmКsıЧıЧ ТmФКЧsıг РТbТ РörüЧНüğüЧü vurРulКmıĢtır.48 кКğНКĢlığК РТНОЧ вШl ШlКrКФ РörНüğü bu КНımlКrı bТr bТr РОrхОФlОĢtТrОЧ MustКПК KОmКl‟О РörО sırК ФıвКПОt ТЧФılКbıЧК РОlmТĢtТ. 24 AğustШs 1925 вılıЧНК KКstКmШЧu‟вК гТвКrОtО РТНОЧ MustКПК KОmКl‟ТЧ ОlТЧНО bТr “PКЧКmК ġКpФКsı” buluЧmКФtКвНı. 49 DКСК sШЧrК РТttТğТ вОrlОrНО НО ĢКpФК РТвmОЧТЧ bТr mОНОЧТвОt РöstОrРОsТ ШlНuğuЧu КЧlКtan M. Kemal, 31 AğustШs‟tК кКЧФırı‟НКФТ ФШЧuĢmКsıЧНК “KılığıЧ uвРКr bТr ĢОФlО sШФulmКsı ТхТЧ ФКЧuЧ РОrОФlТ НОğТlНТr. MТllОt kКrКr vОrТr, вКpКr… BТг НО uвРКr ФılığıЧ bütüЧ КвrıЧtılКrıЧı ФКbullОЧНТФ. MОmurlКr vО mОbuslКr, buЧu РОrОğТ РТbТ uвРulКвКrКФ СКlФК rОСbОrlТФ ОtmОlТНТr.” DОmОФtОНТr.50 BКФКЧlКr Kurulu uвРulКmКвı вКвРıЧlКĢtırmКФ ТхТЧ 2 Eвlül 1925 tКrТС vО 2413 sКвılı ФКrКrıвlК mОmurlКrıЧ ĢКpФК РТвТlmОsТ ФШЧusuЧНК bТr ФКrКr КlmıĢtır. Bu НüгОЧlОmОЧТЧ вОtОrsТг ШlНuğu НüĢüЧülmüĢ ШlКМКФ ФТ; 16 Ekim de Meclis bКĢФКЧlığıЧК “ġКpФК ĠФtТsКsı” СКФФıЧНК bТr ФКЧuЧ 47 AYBARS(1997), s.393. 48 KANSU, MКzhКr Müfit, Erzurum’НКn ÖlümünО KКНКr AtКtürk’lО Beraber, TürФ TКrТС Kurumu ВКвıЧlКrı, AЧФКrК, 1968, C.1, s.131. 49 KUTAY, Cemal, TürkiyО ĠstiklКl vО HürriyОt MüМКНОlОlОri TКrihi, AlТШğlu ВКвıЧОvТ, ĠstКЧbul, 1980, C.19, s.11562. 50 GнLOĞLU, MКСmut, Devrimler ve Tepkileri (1924-1930) GölШğlu ВКвıЧМılıФ, AЧФКrК, 1972, s.137. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 191 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları tОФlТПТ vОrТlmТĢtТr. MОМlТs üвОlОrТЧО НО ĢКpФК РТвmОвТ гШruЧlu ФılКЧ вКsК tОФlТПТЧО МТННТ ТtТrКгlКr вüФsОlНТ. BursК MОbusu NurОttТЧ PКĢК, KКЧuЧ‟uЧ AЧКвКsК‟НК НüгОЧlОЧО öгРürlüФlОrО КвФırı ШlНuğuЧu, ТЧsКЧlКrК ĢКpФКЧıЧ НКвКtılmКsıЧıЧ МumСurТвОt КЧlКвıĢı ТlО tОrs ШlНuğuЧu КвrıМК mТllОtvОФТllОrТЧТЧ mОmur sКвılКmКвКМКğıЧı vО ĢКpФК РТвmОlОrТЧТЧ гШruЧlu tutulКmКвКМКğıЧı bОвКЧ ОtmТĢtТ.51 SШЧuхtК bu tКrtıĢmКlКrıЧ КrНıЧНКЧ ФКЧuЧ tОФlТПТ 25.11.1925 tКrТСТЧНО ФКbul ОНТlmТĢtТr.52 KКЧuЧ mОtЧТЧО РörО mОmurlКrК гШruЧlu ФılıЧКЧ ĢКpФК, uвРulКmКМılКr tКrКПıЧНКЧ tüm ОrФОФlОrТЧ РТвmОsТ mОМburТ bТr ФıвКПОt ШlКrКФ КlРılКЧmıĢ vО ТЧsКЧlКr bКĢıЧНК ĢКpФК ШlmКНКЧ sШФКğК хıФКmКг СКlО РОlmТĢlОrНТ. HКttК DТвКЧОt ĠĢlОrТ BКĢФКЧlığı tüm vКТгlОrО вКгı вКгmıĢ vО вОФЧОsКФlığı sКğlКmКФ üгОrО tüm ülФОНО МКmТlОrНО ЧКmКг ФılКrФОЧ ĢКpФК РТвТlmОsТЧТ buЧК КвФırı НКvrКЧКЧlКrıЧ uвКrılmКsı ТstОmТĢtТ.53 ġКpФКЧıЧ гШruЧlu tutulmКsıЧı ПırsКtК хОvТrmОФ ТstОвОЧlОr РОМТФmОmТĢ AvrupК‟НКЧ РОmТlОrlО ĢКpФК ТtСКl ОНТlОrОФ СКlФıЧ Кlım 51 OLCAYTU, Turhan, Dinimiz NОyi EmrОНiyor, AtКtürk nО yКptı? DОvrimlОrimiz ĠlkОlОrimiz, 8. BКsФı, AУКЧstürФ BКsıЧ vО BКsım, AЧФКrК, s. 65. 52 ох mКННОНОЧ ШluĢКЧ ФКЧuЧ mОtЧТ ĢöвlОНТr: “Madde 1 – Türkiye Büyük Millet Meclisi azaları ile idarei umumiye ve hususiye ve mahalliyeye ve bilümum müessesata mensup memurin ve müstahdemin Türk milletinin iktisa etmiş olduğu şapkayı giymek mecburiyetindedir.Türkiye halkının da umumi serpuşu şapka olup buna münafi bir itiyadın devamını hükümet meneder. Madde 2 – İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meriyülicradır. Madde 3 – İşbu kanun Büyük Millet Meclisi ve İcra Vekilleri Heyeti taraflarından icra olunur.” AKGоN, SОхТl, ġКpkК KКnunu, Ankara оniversitesi Dil ve Tarih-CШğrКПвК FКФültОsТ TКrТС Bölümü TКrТС ArКĢtırmКlКrı DОrРТsТ, C.14, S.25, s.78. 53 ĠlРТlТ РОЧОlРОНО “ġКpФКЧıЧ bКНОmК bТr ФТsvО-i milliye ve medeniye olarak ФКbulü гКrurТ vО tКbТТ ШlНuğu РТbТ, ОНК-вı sКlсt СüФФКmıЧНК НК МОvКmТ-i ĢОrТПОНО tОlОbbüsüЧНО СТхbТr mКСsur-ı ĢОr‟Т ФКlmКmıĢ ШlНuğu КĢТФсr buluЧmКsıЧК ЧКгКrКЧ ОsЧК-вı sКlсttК bКгı ФТmsОlОrТЧ bКĢlКrı КхıФ vОвК tКФвО tОlОbbüs surОtТвlО ТЧtТгКm-ı ОĢФсl ТСlКl ОНТlmОФtО ШlНuğuЧНКЧ bu СusustК muhafaza-Т вОФЧОsКФьвТ tОmТЧ ОНОbТlОМОФ surОttО СКlФı tОЧvТr ОtmОlОrТ…” BCA, DТвКЧОt ĠĢlОrТ BКĢФКЧlığı KКtКlШРu,(DĠBK), 051/ V.11.2.13.23 192  ÜLKER РüМüЧüЧ хШФ üгОrТЧНО sКtıĢК suЧulmuĢtur. CОгКlКЧНırılmК ФШrФusu tКĢıвКЧ СКlФ ПТвКtıЧК КlНırıĢ ОtmОНОЧ ĢКpФКМı НüФФКЧlКrıЧК КНОtК СüМum ОtmТĢ СКttК НüФФКЧlКrıЧ öЧüЧНО sırКlКr ШluĢmКвК bКĢlКmıĢtı. ġКpФК ПТвКtıЧıЧ вüФsОФlТğТ ЧОНОЧТвlО ĢКpФК КlКmКвКЧ mОmurlКr ТхТЧ СüФümОt mККĢlКrıЧНКЧ pОвНОr pОв ФОsТlmОФ üгОrО ТstОвОЧlОrО ФrОНТ vОrТlmОsТ ФШЧusuЧНК ФКrКr КlmıĢtı.54 HüФümОtТЧ bu uвРulКmКsıЧК ФКrĢı tОpФТlОr РОМТФmОmТĢ SТvКs‟tК, KКвsОrТ‟НО, Erгurum‟НК, RТгО‟НО, MКrКĢ‟tК, GТrОsuЧ‟НК bКĢtК ШlmКФ üгОrО bТrхШФ вОrНО ĢКpФК РТвТlmОsТ ФШЧusuЧНК вКpılКЧ bКsФılКrК ФКrĢı prШtОstШ РöstОrТlОrТ vО хОĢТtlТ ОвlОmlОr вКpılmКвК bКĢlКmıĢtı. Bu ЧШФtКНК bu ОвlОmlОrТ НОvrТmlОr ТхТЧ tОСНТt ШlКrКФ РörОЧ AЧФКrК, хОĢТtlТ вШllКrlК СКlФı bКstırmКвК хКlıĢmıĢtır. нrЧОğТЧ RТгО НО ĢКpФК ФКrĢıtı РöstОrТlОr вКpılmКsı üгОrТЧО НШЧКЧmК СКrОФОtО РОхmТĢ vО ТФТ РüЧ bШвuЧМК RТгО bШmbКlКЧmıĢtır.55 ArtКЧ ШlКвlКr ФКrĢısıЧНК СКlФı sТЧНТrmОЧТЧ ОЧ ФОsТЧ вШlКrıЧНКЧ bТrТ НО ĠstТФlКl MКСФОmОsТЧТЧ bu ФШЧuНК РörОvlОЧНТrТlmОsТЧТ sКğlКmКФtı. AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ШlКвlКrı вОrТЧНО ТЧМОlОmОФ vО вКrРılКmКФ üгОrО 24 KКsım НК KКвsОrТ‟вО vКrНı. 25 KКsımНК ĠsmОt PКĢК tКrКПıЧНКЧ mОМlТsО vОrТlОЧ bТr öЧОrРО ТlО ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ vОrmТĢ ШlНuğu ТНКm ФКrКrlКrıЧıЧ mОМlТs ШЧКвı ТlО ТЧПКг ОНТlОМОğТЧО ТlТĢФТЧ zШruЧluluФ ФКlНırılНı.56 ArtıФ AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧТЧ vОrОМОğТ ТНКm ФКrКrlКrı mОМlТsТЧ ШЧКвıЧК РОrОФ ШlmКФsıгıЧ НОrСКl ТЧПКг ОНТlОМОФtТ. MКСФОmО ĢКpФК КlОвСtКrlКrı СКФФıЧНК tКСФТФКt вКpmКФ vО вКrРılКвКrКФ МОгКlКЧНırmКФ ТхТЧ bТr Квı КĢФıЧ bТr sürО bШвuЧМК хОĢТtlТ ТllОrНО РörОv вКptı. MКСФОmО РТttТğТ vТlКвОtlОrНО НОvlОt ОrФКЧı, ТlОrТ РОlОЧlОr vО öğrОЧМТlОr tКrКПıЧНКЧ ФКrĢılКЧıвШrНu. MКСФОmО üвОlОrТ 54 SAKAL, Fahri, ġКpkК ĠnkılКbının SosyКl vО Ekonomik Yönü DОstОklОr vО KöstОklОr, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic s.1316 http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/83sakalfahri.pdf 15.03.2015 55 кAKIR, FКruФ, Atma Hamidiye, Atma, Yeni Asya Gazetesi, 07.03.2013 http://www.yeniasya.com.tr/yazi_detay.asp?id=10177 E.T. 15.03.2015 56 TBMM Tutanak Dergisi, C:3, s.322, Karar No:136. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbm mc003/karartbmmc003/karartbmmc00300136.pdf E.T.07.03.2015. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 193 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları РТttТФlОrТ вОrlОrНО КНОtК СКlФı ФШlКхКЧ ОНТp ĢКpФК ФШЧtrШlü вКpıвШrlКrНı. нrЧОğТЧ 30 KКsımНК TШФКt‟tКЧ BКĢbakan‟К вШllКНıФlКrı tОlРrКПtК TШФКt СКlФıЧı bТr ТФТ РüЧ ТхТЧНО ĢКpФКlКrıЧı КlmКвК хКğırНıФlКrıЧı, AmКsвКlılКrıЧ ТsО СОmОЧ СОmОЧ bütüЧüвlО ĢКpФКlКrıЧı sКğlКmıĢ ШlНuФlКrıЧıЧ РörülНüğüЧü rКpШr ОНТвШrlКrНı.57 ġКpФК КlОвСtКrlığı СКФФıЧНК KКвsОrТ, SТvКs, TШkat, Amasya, SКmsuЧ, TrКbгШЧ, Erгurum, RТгО, GТrОsuЧ, SКmsuЧ vО ĠstКЧbul СКttıЧı ТгlОвОrОФ РОrОФlТ РörНüФlОrТ вОrlОrНО вКrРılКmКlКr вКpmıĢtır. Bu РОгТ ОsЧКsıЧНК bКгı ШlКвlКrı НКСК НОtКвlı tОtФТФ ОtmОФ ТхТЧ AЧФКrК‟вК НöЧНüФtОЧ sШЧrК ТЧМОlОmОФ üгОrО sКЧıФlКrı AЧФКrК‟вК РöЧНОrТrФОЧ bТrхШğu СКФФıЧНК ФКrКrlКr vОrОrОФ ТЧПКг ОtmТĢtТr. UlКĢılКЧ bОlРОlОrО РörО MКСФОmО ĢКpФК ЧОНОЧТвlО хıФКЧ ШlКвlКrНК 23 ФТĢТвО ТНКm МОгКsı vОrmТĢtТr. AЧМКФ bu sКвı bu ШlКвlКr ЧОНОЧТвlО ТНКm ОНТlОЧlОrТЧ tКm sКвısıЧı вКЧsıtmКmКФtКНır. ГТrК bu ШlКвlКr ЧОНОЧТвlО РОгТМТ ШlКrКФ РörОv вКpКЧ mКСФОmО, вКrРı вОrТЧО ulКĢmКНКЧ вОrОl mКСФОmОlОrНО вКrРılКmКlКrıЧ вКpılКrКФ ТНКmlКrıЧ ТЧПКг ОНТlНТğТ ШlmuĢtur. нrЧОğТЧ Erгurum‟НК bТr РurubuЧ РöstОrТ вКpКrКФ vКlТlТФ bТЧКsıЧК tКĢ КtmКsı üгОrТЧО Нurum mОrФОгО bТlНТrТlmТĢ vО bölРОНО sıФıвöЧОtТm ТlКЧ ОНТlmТĢtТr. Bu sırКНК TШФКt‟tК buluЧКЧ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ СОвОtТЧО НО 29 KКsım 1925 tКrТСТЧНО tОlРrКП хОФТlОrОФ mümФüЧ ШlНuğuЧМК хКbuФ Erгurum‟К РТtmОsТ ТstОЧmТĢtТr.58 AЧМКФ Ш РüЧüЧ ĢКrtlКrıЧНК bТr РüЧlüФ sОвКСКtlО ulКĢılКМКФ Erгurum‟К СКrОФОt ОtmОвОrОФ TШФКt, SКmsuЧ, AmКsвК vО TrКbгШЧ ТllОrТЧО РТtmТĢ burКlКrНК ТĢlОrТЧТ tКmКmlКНıФtКЧ sШЧrК 6 ArКlıФtК Erгurum‟К ulКĢmıĢtır. İstiklal Mahkemesi gelinceye kadar ilk вКrРılКmКlКrı вКpКЧ SıФıвöЧОtТm MКСФОmОsТ suхlu buluЧКЧlКrı ТНКmК mКСФûm ОНОrОФ Кsmıştı.59 Bu РОМТФmОЧТЧ ФКsıtlı ШlНuğu vО SıФıвöЧОtТm MКСФОmОsТ‟ЧТЧ вКrРılКmК vО ТЧПКгlКrı uвРulКmКsıЧК ПırsКt vОrmОФ ТхТЧ вКpılНığıЧı ТННТК ОНОЧ КrКĢtırmКМılКr buluЧmКФtКНır.60 Erгurum‟НК SıФıвöЧОtТm MКСФОmОsТЧТЧ ФКх ФТĢТвТ ТНКm ОttТğТЧО НКТr ЧОt ФКвıtlКrК 57 AYBARS(1997), s.408. 58 AYBARS(1997), s.407. 59 нГDEMĠR, KКmurКЧ, ġКpkК DОvrimi vО TОpkilОr, AЧКНШlu оЧТvОrsТtОsТ SШsвКl BТlТmlОr EЧstТtüsü, ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, EsФТĢОСТr, 2007, s.120. 60 BAВDAR, MОmmОt кОtТЧ, Erzurum ġКpkК HКНisОsinin 83. YılНönümü, http://www.erzurumluyum.net/index.php?q=node/76 E.T. 15.03.2015 194  ÜLKER ulКĢılКmКmКФtКНır. AЧМКФ РöstОrТ ОsЧКsıЧНК хШМuФlКrıЧı КrКвКЧ ĢКlМı bТr ФКНıЧıЧ НКСТ ТНКm ОНТlНТğТЧТ, ШlКв ОsЧКsıЧНК Erгurum JКЧНКrmК KШmutКЧı ШlКЧ TКtКr HКsКЧ PКĢКЧıЧ СКtırКlКrından öğrОЧТyoruz.61 MКСФОmОЧТЧ vО prШtОstШlКrıЧ вКĢКЧНığı вОrНОФТ вОrОl вОtФТlТlОrТЧ хКlıĢmКlКrıвlК ĢКpФК ШlКвlКrı sШЧК ОrmТĢtТ. MКСФОmОЧТЧ ТФТ КвlıФ ĢКpФК mОsКТsТ 3 ġubКt 1926 НК ĠstКЧbul‟НКЧ РОtТrТlОЧ 26 ФТĢТ СКФФıЧНК vОrmТĢ ШlНuğu ФКrКrlК sШЧ buluвШrНu. Bu ФКrКrlК ĢКpФК ФКЧuЧuЧНКЧ 2 вıl öЧМО хıФКrНığı “FreЧФ MuФКllТtlТğТ vО ġКpФК‟ rТsКlОsТЧНОЧ НШlКвı вКrРılКЧКЧ vО sКvМıЧıЧ СКФФıЧНК 3 вıl СКpТs ТstОНТğТ62 ĠsФТlТplТ AtıП EПОЧНТ‟ЧТЧ vО tutuФlulКr КrКsıЧНК buluЧКЧ AlТ RıгК HШМК‟ЧıЧ, GТrОsuЧ ШlКвlКrıЧНК ФıĢФırtıМı ШlНuğuЧК mКСФОmОЧТЧ vТМНКЧТ ФКЧККtТ ШluĢtuğuЧНКЧ ТНКmlКrıЧК СüФmОНТlmТĢtТ.63 b. Ġzmir YКrgılКmКsı AЧФКrК ĠstТФlКl MКСФОmОsТ‟ЧНО НuruĢmКlКrıЧ КгКlНığı, ĢКpФК КlОвСТЧО вКpılКЧ ОвlОmlОrТЧ bКstırılКrКФ suхlu РörülОЧlОrТЧ МОгКlКЧНırılıp süФuЧОtТЧ sКğlКЧНığı bТr sırКНК, GüЧОв vО BКtı AЧКНШlu РОгТsТЧО хıФКЧ M. Kemal BursК‟НК ТФОЧ ĠгmТr‟НО вКpılmКsı НüĢüЧülОЧ suikastıЧ tОrtТpхТlОrТЧТ ВuЧКЧ КНКlКrıЧК ФКхırКМКФ ШlКЧ ФКвıФхıЧıЧ, Нurumu ĠгmТr VКlТsТЧО bТlНТrmОsТ üгОrТЧО ШlКв ШrtКвК хıФtı. Vali durumu derhal M. KОmКl‟О vО BКĢbКФКЧ ĠsmОt ĠЧöЧü‟вО bТlНТrТвШrНu. AвrıМК КНı РОхОЧ ĢКСıslКrı tutuФlКЧКrКФ КНrОslОrТЧНО КrКmКlКr вКpılıвШr, ОsФТ mОbus ГТвК HurĢТt‟ТЧ ОvТЧНО sТlКС vО bШmbК buluЧuвШrНu. ĠsmОt PКĢК Нurumu ĠstТФlКl MКСФОmОsТЧО bТlНТrОrОФ ĠгmТr‟О РТtmОsТЧТ vО РОrОФlТ tКСФТФКtlКrı вКpmКsıЧı ТstОmТĢtТr.64 Mahkeme ĠгmТr‟О СКrОФОt ОtmОНОЧ öЧМО ШlКвlК ТlРТlОrТ ШlmК ТСtТmКlТЧО bТЧКОЧ КrКlКrıЧНК KКгım KКrКbОФТr PКĢК‟ЧıЧ НК buluЧНuğu tüm TОrКФФТpОrvОr PКrtТ üвОlОrТЧТЧ tutuФlКЧmКlКrıЧК ФКrКr vОrmТĢtТr. KКrКr AЧФКrК‟НК vО ĠstКЧbul‟НК СОmОЧ uвРulКЧmКвК ФШЧulmuĢtur. KКгım KКrКbОФТr PКĢК‟ЧıЧ tutuФlКЧНığıЧı öğrОЧОЧ BКĢbКФКЧ ĠsmОt PКĢК, 61 AKTAġ, CТСКЧ, TКnzimКt’tКn 12 MКrt’К Kılık-KıyКfОt vО ĠktiНКr, KКpı ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2006, s. 126. 62 OLGUN, TКСТr‟ul Mevlevi, MКtbuКt AlОminНОki HКyКtım vО ĠstiklКl Mahkemeleri, NОСТr ВКв. ĠstКЧbul, 1991, s.331. 63 AYBARS(2006), s.289. 64 TURGUT, s.413. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 195 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları MКСФОmОНОЧ СКbОrsТг AЧФКrК PШlТs MüНürüЧО ОmТr vОrОrОФ KКrКbОФТr PКĢК‟ЧıЧ sОrbОst bırКФılmКsıЧı ОmrОtmТĢtТr. KКrКbОФТr PКĢКвı sОrbОst bırКФКЧ MüНür DТlКvОr BОв Нurumu MКСФОmО sКvМılığıЧК bТlНТrmТĢtТr. BКĢbКФКЧ ĠsmОt PКĢК‟ЧıЧ mКСФОmОЧТЧ ФКrКrıЧК ОЧРОl ШlmК вОtФТsТЧТЧ buluЧmКНığıЧК ФКrКr vОrОЧ mКСФОmО СОвОtТ, вОЧТНОЧ KКrКbОФТr PКĢК‟ЧıЧ tutuФlКЧmКsıЧК karar veriyordu. AвrıМК mКСФОmО ФКrКrıЧК ОЧРОl ШlКЧ ĠsmОt PКĢК‟вı НК tutuФlКвıp СКФФıЧНК ТĢlОm вКpmКya ve durumu meclise bТlНТrmОвО ФКrКr vОrТвШrНu. Durumu öğrОЧОЧ MustКПК KОmКl, ĠгmТr‟О РОlОЧ mКСФОmО СОвОtТ ТlО РörüĢОrОФ ĠsmОt PКĢК‟ЧıЧ ĠгmТr‟О РОlmОsТЧТ vО mКСФОmО üвОlОrТ ТlО РörüĢОrОФ ШlКвıЧ tКtlıвК bКğlКЧmКsıЧı ТstОmТĢtТr.65 ĠгmТr‟О ulКĢtıФtКЧ sШЧrК pШlТs tКrКПıЧНКЧ вürütülОЧ sШruĢturmКвК Оl ФШвКЧ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ, РОrОФlТ tОtФТФКtlКrı вКpКrКФ НШsвКвı tКmКmlКmıĢtır. AЧКНШlu КУКЧsıЧıЧ vОrНТğТ bТlРТвО РörО bu ШlКвНКЧ НШlКвı ТхТЧНО TОrКФФТpОrvОr FırФКsı mОbuslКrıЧıЧ НК buluЧНuğu 49 ФТĢТ tutuФlu bulunuyorНu. 26 HКгТrКЧ 1926 tКrТСТЧНО НuruĢmКlКrК bКĢlКЧНı. ВКpılКЧ вКrРılКmК sШЧuЧНК 13 TОmmuг РüЧü mКСФОmО ФКrКrıЧı КхıФlКНı. KКrКrНК suТФКst tОĢОbbüsü ТlО НШğruНКЧ ТlРТsТ ШlНuğu ТННТК ОНТlОЧ 15 ФТĢТЧТЧ ТНКmıЧК, ОsФТ ĠttТСКt vО TОrКФФТ ТlО ТlТĢФТlОrТ ШlКЧ vО bu sШruĢturmК ЧОНОЧТвlО tutuФlКЧКЧ 9 ФТĢТЧТЧ AЧФКrК НК вКrРılКЧmКsıЧК vО КrКlКrıЧНК KКгım KКrКbОФТr vО КrФКНКĢlКrıЧıЧ НК buluЧНuğu 21 ФТĢТЧТЧ bОrККtıЧК ФКrКr vОrНТ. BОrККt ОНОЧ pКĢКlКr tОФrКr ШrНuвК НöЧОmОНТlОr ОmОФlТвО sОvФ edildiler.66 KКrКrНКЧ ФısК bТr sürО sШЧrК AЧФКrК‟вК РТНОЧ mКСФОmО üвОlОrТ, вКrРılКmКвК burКНК НevКm ОtmТĢ vО burКНК НК 4 ФТĢТЧТЧ ТНКmıЧК, 8 ФТĢТЧТЧ НО СКpТs vО ФКlОbОЧtlТФ РТbТ хОĢТtlТ МОгКlКrК хКrptırılmКsıЧК ФКrКr vОrmТĢtТr.67 7 MКrt 1927 вılıЧК ФКНКr хОĢТtlТ ПККlТвОtlОrТЧО НОvКm ОНОЧ Ankara ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ĠsmОt PКĢК bКĢФКЧlığıЧНКФТ СüФümОtТЧ КlНığı bТr ФКrКr ТlО sürОsТЧТЧ НШlmКsı üгОrТЧО РörОv sürОsТ uгКtılmКвıЧМК ФОЧНТlТğТЧНОЧ sШЧК ОrmТĢ ШlНu. MКСФОmОвО Нurum bТlНТrТlНТ. MКСФОmО ОlТЧНОФТ НШsвКlКrı mОvМut mКСФОmОlОrО НОvrОttТ. AЧМКФ ĠstТФlКl MОСКФТmТ KКЧuЧu 4 MКвıs 1949 tКrТСТЧО ФКНКr вürürlüФtО ФКlНı. ĠstКЧbul 65 AYBARS(1997), s.431. 66 SAVAġAL SAVRAN, s.60. 67 SAVAġAL SAVRAN, s.76. 196  ÜLKER MТllОtvОФТllОrТ CТСКЧ BКbКЧ vО AНЧКЧ AНıvКr‟ıЧ ĠstТФlКl MОСКФТmТ KКЧuЧuЧuЧ KКlНırılmКsı вöЧüЧНО vОrНТФlОrТ tОФlТПТЧ mОМlТstО РörüĢülОrОФ ФКbul ОНТlmОsТ üгОrТЧО, kanun da вürürlüФtОЧ ФКlНırılmıĢ ШlНu.68 SONUÇ KurtuluĢ SКvКĢı sürОrФОЧ РörОvО bКĢlКвКЧ ĠstТФlКl Mahkemeleri КsФОr ФКхКФlКrı sШruЧuЧuЧ СКllОНТlmОsТЧТЧ вКЧı sırК Тх ТsвКЧlКrıЧ bКstırılmКsı ФШЧusuЧНК НК öЧОmlТ rШl ШвЧКmıĢlКrНır. BuЧuЧ вКЧı sırК Millet meclisinden ve millОtvОФТlТ ШlmКlКrıЧНКЧ КlНıФlКrı РüхlО хОĢТtlТ НОrОМОlОrНОФТ mОmurlКrı, vКlТlОrТ СКttК ФОЧНТ КrФКНКĢlКrı ШlКЧ mОbuslКrı вКrРılКmıĢlКrНır. KurtuluĢ sКvКĢıЧıЧ ФКгКЧılmКsıЧıЧ КrНıЧНКЧ РörОvТЧО sШЧ vОrТlОЧ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТ‟ЧТЧ КхılmКsı, СüФümОtТЧ ТМrККtlКrıЧК ТtТrКгlКrıЧ вüФsОlmОвО bКĢlКНığı НöЧОmНО ТlФ КФlК РОlОЧ tОНbТr ШlmuĢtur. MКСФОmОЧТЧ sКНОМО РörüĢlОrТЧТ bКsıЧ вШlu ТlО bОвКЧ ОtmОФtОЧ ötО bТr ПТТllОrТ ШlmКвКЧ ĠstКЧbul‟НКФТ РКгОtОМТlОrТЧ вКrРılКЧmКsı ТхТЧ вОЧТНОЧ tОĢОФФül Оttirilmesi ile TürФТвО ТхТЧ yeЧТ bТr НöЧОm bКĢlКmıĢ oldu. Bu НöЧОm bТr хШФ КrКĢtırmКМıЧıЧ bОlТrttТğТ РТbТ bТrТЧМТ НöЧОmНОЧ tКmКmОЧ ПКrФlı bТr mТsвШЧ ТПК ОНОЧ bТr ĠstТФlКl MКСФОmОsТ buluЧmКФtКНır. AtКtürФ vО КrФКНКĢlКrıЧıЧ РОtТrmОвО хКlıĢtığı НОvrТmlОr КвЧı гКmКЧНК bu НОvrТmlОrО ФКrĢı muСКlОПОtТ НО НШğurmuĢtur. SКltКЧКtıЧ vО СТlКПОtТЧ ФКlНırılmКsı, tОФФО vО гКvТвОlОrТЧ ФКpКtılmКsı, ĢКpФК РТвТlmОsТЧО ТlТĢФТЧ СКlФı гШrlКвıМı uвРulКmКlКrıЧ вКpılmКsı, tОpФТlОrТ НО beraberinde getirmТĢtТ. кШğu гКmКЧ ĢТННОtО НКвКЧmКвКЧ bu tОpФТlОrТЧ bКstırılmКsı ТхТЧ ĠstТФlКl MКСФОmОsТ ШlКğКЧüstü bТr хКbК РöstОrmТĢtТr. MОМlТsТЧ вОtОrТЧМО öНОЧОФ КвırКmКmКsıЧК rКğmОЧ mКСФОmОlОrНО РörОv вКpКЧ СКФТmlОr, вОrТЧО РörО ФОЧНТ МОplОrТЧНОЧ pКrКlКr СКrМКвКrКФ РörОv bölРОlОrТЧНО vО РОrОФtТğТЧНО sОввКr ШlКrКФ хКlıĢmıĢlar ve ТlхО vО ФöвlОrО kadar gidereФ вКrРılКmКlКr вКpmıĢlКr, kararlar vermТĢlerdir. OlКğКЧüstü НöЧОmlОr ШlКğКЧüstü tОНbТrlОrТ НО bОrКbОrТЧНО РОtТrТr. AЧМКФ bu НöЧОmlОrНО bТlО “Suх vО МОгКЧıЧ bТrОвsОllТğТ”, “KКЧuЧsuг suх vО МОгК ШlmКг”, “SКЧığıЧ sКvuЧmКsı КlıЧmКФsıгıЧ МОгК vОrТlОmОг.” РТbТ ОvrОЧsОl СuФuФ ТlФОlОrТЧТЧ вКrРılКmКlКrНК НТФФКtО КlıЧmКsı РОrОФmОФtОНТr. Bu ТlФОlОr Рöг КrНı ОНТlНТğТЧНО vОrТlОЧ ФКrКrlКrıЧ 68 AYBARS(2006), s.338. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 197 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları СuФuФТlТğТЧНОЧ vО КНТllТğТЧНОЧ söг ОНТlОmОг. Bu mКСФОmОlОr üгОrТЧНО хКlıĢmК вКpКЧ КrКĢtırmКМılКrıЧ ШrtКФ ФКЧККtТ ĠstТФlКl MКСФОmОlОrТЧНО bu ТlФОlОrТЧ Рöг КrНı ОНТlНТğТ вöЧüЧНОНТr. KAYNAKLAR AKANDERE, Osman, 3 NumКrКlı KonyК ĠstiklКl MКhkОmОsi’nin KonyК ĠsyКnı ilО Ġlgili TürkiyО Büyük MillОt MОМlisi’nО SunНuğu RКpor, AtКtürФ оЧТvОrsТtОsТ AtКtürФ ĠlФОlОrТ ve ĠЧФılКp TКrТСТ EЧstТtüsü MüНürlüğü AtКtürФ DОrРТsТ, Вıl:2004, CТlt:4, S:2. AKGоN, SОхТl, ġКpkК KКnunu, AЧФКrК оЧТvОrsТtОsТ DТl vО Tarih-CШğrКПвК FКФültОsТ TКrТС Bölümü TКrТС ArКĢtırmКlКrı DОrРТsТ, C.14, S.25. AKTAġ, CТСКЧ, TКnzimКt’tКn 12 MКrt’К Kılık-Kıyafet ve ĠktiНКr, KКpı ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2006. AKYOL, Taha, AmК HКngi AtКtürk, DШğКЧ KТtКp ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2008. ALTUNYA, Niyazi, TürkiyО CumhuriyОtinНО Din Eğitimi, 75 ВılНК EğТtТm, TürФТвО TКrТС VКФПı ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 1999. AВBARS, ErРüЧ, Ġstiklal Mahkemeleri, AD ВКвıЧМılıФ, ĠstКЧbul, 1997. AВBARS, ErРüЧ, ĠstiklКl MКhkОmОlОri, DШФuг Eвlül оЧТvОrsТtОsТ ВКвıЧlКrı, ĠгmТr, 1988. AВBARS, ErРüЧ, ĠstiklКl MКhkОmОlОri, ГОus KТtКpОvТ, ĠгmТr, 2006. BAВDAR, MОmmОt кОtТЧ, Erzurum ġКpkК HКНisОsinin 83. YılНönümü, http://www.erzurumluyum.net/index.php?q=node/76 E.T. 15.03.2015 кAKIR, FКruФ, Atma Hamidiye, Atma, Yeni Asya Gazetesi, 07.03.2013 http://www.yeniasya.com.tr/yazi_detay.asp?id=10177 E.T. 15.03.2015. кEкEN, AЧıl, AtКtürk vО CumhuriyОt, ĠmРО KТtКpОvi, Ankara, 2003. 198  ÜLKER кULCU, MurКt, ĠstiklКl MКhkОmОsinНО GКzОtОМilОr DКvКsı, KКstКĢ ВКвıЧlКrı, C:1 ĠstКЧbul, 1993. GнLOĞLU, MКСmut, DОvrТmlОr vО TОpФТlОrТ (1924-1930) GölШğlu ВКвıЧМılıФ, AЧФКrК, 1972. GнRGоLо, ĠsmОt, AnК HКtlКrıylК Türk ĠstiklКl Harbi, KКstКĢ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 1999. GоN, FКСrОttТЧ, EĢtОf EНip ĠstiklКl MКhkОmОlОrinНО, Beyan ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2001. KANSU, MКzhКr Müfit, Erzurum’НКn ÖlümünО KКНКr AtКtürk’lО BОrКbОr, TürФ TКrТС Kurumu ВКвıЧlКrı, C.1, Ankara, 1968. KILIк, MОСmОt, CumhuriyОt YolunНК KilomОtrО TКĢlКrı, OФКЧ üЧТvОrsТtОsТ ВКвıЧlКrı, ĠstКЧbul, 2007. KOкĠN, AbНülСОФТm, ĠstiklКl MКhkОmОlОri KКnun GОrОkçО vО GОnОl Kurul TutКnКklКrı, TBMM KütüpСКЧО vО ArĢТv HТгmОtlОrТ BКĢФКЧlığı ВКвıЧlКrı, AЧФКrК, 2005. KUTAY, Cemal, TürkiyО ĠstiklКl vО HürriyОt MüМКНОlОlОri Tarihi, AlТШğlu ВКвıЧОvТ, C.19, ĠstКЧbul, 1980. KUTLU, Hakan, ġКrk ĠstiklКl MКhkОmОsinНО 1925-1927 DönОminНО TКkrir-i Sükun KКnununun UygulКnmКsı, ĠЧöЧü оЧТvОrsТtОsТ SШsвКl BТlТmlОr EЧstТtüsü ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, MКlКtya, 2007. KокоK, CОvНОt, ĠstiklКl MКhkОmОlОri, DТвКЧОt ĠslКm Ansiklopedisi, C:23. KоRKкоOĞLU, ErШl, 1923 SОçimlОri, AtКtürФ оЧТvОrsТtОsТ, AtКtürФ DОrРТsТ, C:1, S:3, s.145. http://e- dergi.atauni.edu.tr/index.php/ad/article/view/836/834 E.T. 06.03.2015 MISIROĞLU, KКНТr, GОçmiĢi vО GОlОМОği ilО HilКfОt, Sebil ВКвıЧОvТ, ĠstКЧbul, 2010. NEDĠM, AСmОН, AnkКrК ĠstiklКl MКhkОmОsi ZКbıtlКrı, ĠĢКrОt ВКв. ĠstКЧbul, 1993. OLCAYTU, Turhan, Dinimiz NОyi EmrОНiyor, AtКtürk nО yКptı? DОvrimlОrimiz ĠlkОlОrimiz, 8. BКsФı, AУКЧstürФ BКsıЧ vО BКsım, Ankara, 1998. © Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, Yıl 2015 199 İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu ve Çalışmaları OLGUN, TКСТr‟ul MКvlОvТ, MКtbuКt AlОminНОki HКyКtım vО ĠstiklКl MКhkОmОlОri, NОСТr ВКв. ĠstКЧbul, 1991. нГDEMĠR, KКmurКЧ, ġКpkК DОvrimi vО TОpkilОr, Anadolu оЧТvОrsТtОsТ SШsвКl BТlТmlОr EЧstТtüsü, ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, EsФТĢОСТr, 2007. SAKAL, Fahri, ġКpkК ĠnkılКbının SosyКl vО Ekonomik Yönü DОstОklОr vО KöstОklОr, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic s.1316 http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/83sakalfahri.pdf 15.03.2015. SAVAġAL SAVRAN, GültОЧ, 1926 Ġzmir SuikКstı vО ĠstiklКl Mahkemeleri, DШФuг Eвlül оЧТvОrsТtОsТ, AtКtürФ ĠlФОlОrТ vО ĠЧФılКplКrı TКrТСТ EЧstТtüsü, ВüФsОФ LТsКЧs TОгТ, ĠгmТr, 2006 . ġENER, CОmКl, ÇОrkОs EthОm OlКyı, EtТФ ВКвıЧlКrı, Ġstanbul, 2001. TBMM Tutanak Dergisi https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar_erisim.tutanak_hazirla? v_meclis=1&v_donem=8&v_yasama_yili=&v_cilt=&v_birlesim=&v_sa yfa=&v_anabaslik=KANUNLAR&v_altbaslik=&v_mv=&v_sb=&v_oze t=&v_kelime=&v_bastarih=&v_bittarih= E.T. 01.02.2015 TBMM ГКbıtlКrı https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/tutanak_sorgu.html E.T. 01.02.2015 TURGUT, Hulusi, AtКtürk’ün SırНКĢı Kılıç Ali’nin AnılКrı, TürФТвО ТĢ BКЧФКsı ВКвıЧlКrı, ĠstКnbul, 2006. YAZICI, Bedi, AtКtürk’ün Büyük Nutku, AФvКrвum ВКвıЧОvТ, ĠstКЧbul, 1995. 200