Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben Rock ve Rap Örneği ile Popüler Kültür Kıskacında Protest Müzik Bu çalışmada popüler kültürün Türkiye’ye getirdiği rock (Karadeniz Rock) ve rap müziği, protest müzik bağlamında, Kazım Koyuncu ve Ezhel, gerçek adıyla Ömer Sercan İpekçioğlu örnekleriyle yapılan araştırmaların ve kaynakçaların verdiği bilgiler aktarılacaktır ayrıca Türkiye’de protest müzik nasıl karşılanmaktadır sorusuna yanıt aranacaktır. İlk olarak popüler kelimesi ve popüler müziğin anlamı araştırılmıştır. Bu konuda İstanbul Aydın Üniversitesi’nden seafoodplus.info Mihalis (Michael) Kuyucu’nun “Müzik Dünyasını Anlamak, Müzik Endüstrisinin Sorunları” adlı makale açıklık getirmiştir. Popüler kelimesi Latincede “popularis”tir ve halk anlamını taşır. Müzikte ise herkesin anladığı ve büyük bir kitlelerin tercih ettiği türlerdir (Mihalis Kuyucu, , s). “Normatif tanımlamalar: Popüler müzik bayağı bir türdür. Olumsuz tanımlamalar: Popüler müzik ya da sanat olmayan başka bir türdür. Toplum bilimsel tanımlamalar: Popüler müzik onlar için ya da onlar tarafından üretilen belirli bir toplumsal grupla ilişkilidir. Teknolojik-ekonomik tanımlamalar: Popüler müzik kitle medyası tarafından bir pazarda yayılır.” (Mihalis Kuyucu, , s). Makalenin devamında popüler müziğin tarihçesinden bahsedilmektedir ve farklı görüşlere yer verilmiştir. M. Cem Şahin’in “Türkiye’de Gençliğin Toplumsal Kimliği ve Popüler Tüketim Kültürü” adlı makalesinde Türkiye’de popüler kültür tüketimi ve bunlarda hangi etkenlerin rol aldığına yer verilmiştir. Gençler aileleriyle vakit geçirmemektedir ve aile içindeki eğitimi farklı kurumlar üstlenmiştir ve sosyalleşme daha çok internet üzerinden gerçekleşmektedir. “Popüler Kültür: Şehirli halkın kültürüdür. Kapitalist üretim ilişkileri ve manifaktür üretimin öne çıkardığı kültürdür. Şehir ahalisi için üretilen, ona satılan bir kültürdür. Orta sınıfın bir kültürüdür. Folk Kültür: Köy ahalisinin kültürüdür. Feodal üretim ilişkileri ve tarımsal üretimin öne çıkardığı kültürdür. Bu kültürü, insanlar kendileri üretir ve tüketir.” (M. Cem Şahin, , s). Türkiye’nin büyük bir genç nüfusa sahip olması da popüler kültür tüketiminin yüksek olmasına etkilidir. Bu karşılaştırma Karadeniz Rock’u anlama bakımından yardımcı olabilmektedir. Deniz Aydar’ın “Popüler Kültür ve Müzik Üzerine” adlın makalesi de kültürün halka ait olduğundan bu yüzden popüler kültür olarak adlandırıldığından bahsetmektedir ve böylece diğer makaledeki fikirleri onaylamaktadır. Ayrıca “müzik bir ifade aracıdır” (Deniz Aydar, , s) ve ekonomide de getirisi fazladır. Bu araştırmanın popüler kültür ve protest müzik hakkında olması sebebiyle, Ozan Eren’in “Türkiye’de ’larda Müzik Alanı ve Protest Müziğin ilk Nüveleri: Anadolu Pop Akımı” adlı makalesinden de bazı alıntılar yapılmıştır. Makalenin içeriği Türk folk müziğin yükselişinin bir sentezi olan Anadolu Pop müziğin yükselişidir ve Bourdieu’cü sosyolojik sanat teorisi ve yapısal tarihini ele almaktadır. Yazara göre Anadolu Pop’un ’larda doğması tesadüf değildir, ülkedeki politik durum ve 1 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben Amerika’da protest müziğin oluşmasıyla ortaya çıkmıştır. Protest müzik ise her dönemin koşullarına göre üretilmektedir. Anadolu Pop’un devreye girmesiyle rock müziğine de bir giriş yapılmıştır. Bu noktada Can Bulubay’ın “Rock Kültürünün İstanbul’daki Yansımaları Üzerinden Küreselleşmenin Kültürel Boyutunun İncelenmesi: Kemancı Rock Bar Örneği” incelenmiştir. Kısa bir özet geçilmesi gerekirse rock müzik batıda ihraç edilmiştir ve Türkiye’de birçok formda sunulmuştur. Bu türe kültürel bir tarzın katılması ise küyerelleşme olarak tanımlanmaktadır. Rock müzik ’li yıllarda blues ve jazz müziklerinin etkisiyle gelişmiştir, ayrıca hem bir müzik hem de bir tarz olarak görülmektedir. Alışılmışın dışında olduğu için Türkiye’de tepki görmüştür fakat ana türünü (blues ve jazz) ’lerde İstanbul, Ankara ve İzmir’de dinleme imkânı vardı. Türkiye’de bu tarzın öncü isimlerinden olan Cem Karaca, Erkin Koray ve Moğollar gibi büyük isimlerden örnekler verilmiştir. O yıllarda Anadolu Pop olarak adlandırılan türün günümüzdeki karşılığı Anadolu Rock’tur. 12 Eylül darbesinden sonra Anadolu Pop durgunlaşmış ve yerini arabesk müziğe ve türkülere bırakmıştır. 90’larda ise tekrar bir rock furyası başlamıştır ve İstanbul’da İnönü stadında dünyaca ünlü rock gruplarının konserleri olmuştur. ’lere doğru Teoman, Şebnem Ferah ve Mor ve Ötesi gibi yerel rock sanatçıları ve grupları tarafından albümler çıkartılmıştır ve böylece rock müzik tekrar popülaritesini kazanmıştır. Anlaşıldığı üzere Bulubay yazısında rock müziğine dair birçok bilgi vermektedir ve kültürel heterojenleşme olarak Karadeniz rocktan da bahsetmektedir. Bu noktada Kazım Koyuncu’dan örnek vermektedir. Kazım Koyuncu’nun da kurucularından olduğu “Zuğaşi Berepe”, yani “Denizin Çocukları” adlı grup Lazca şarkılar söyleyerek hem kaybolan dili korumayı amaç edinmişlerdir, hem de Doğu Karadeniz’i etkileyen hidroelektrik santrallerine karşı yapılan kampanyalara destek çıkmışlardır. Bu müzik türünü Kazım Koyuncu şöyle yorumlamıştır:” Kendi yöremi öğrenemedikten sonra yapacağım müziğin çok gerçek bir müzik olabileceğine inanmıyorum. O yüzden anonim şarkılarla daha çok işimiz var. ‘Hayde’ arasına yazdığım tulum ve elektrik gitarla üç yüz yıllık melodiymiş gibi duruyor, oysa üç-dört ay önce benim ürettiğim bir Tulum ezgisi. … Şarkıların ana melodilerine müdahale etmiyor, sözlerini de değiştirmiyorum, saçmalamıyorum, ama düzenleme yaparken yeni melodiler katmaya çalışıyorum.” (Can Bulubay, , s). Rock müzik ile protest müzik için bir başka örnek olarak Fatma Gürses’in “Müzikte Siyasal Söylem ve Türkiye’de Anadolu Rock: “Cem Karaca ve Barış Manço” ()” adlı yazısı kullanılmıştır. 60’lı yıllarda düzen eleştirisinin önemli temsilcileri Cem Karaca ve Barış Manço’dur. Dönemin popüler kültürünün bir parçası olan rock müzikle siyasal söylem gerçekleştirilmiştir, bu da protest müziğin bir göstergesidir. Tekrar Doğu Karadeniz müziğine geçilecek olursa Onur Yılmaz’ın “Müzik ve Politika İlişkisi Bağlamında Doğu Karadeniz Müzik Kültürünün Politik Gelişmelerdeki 2 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben Konumu” adlı yazısı incelenmiştir. Yazar Karadeniz’in doğasının müziğine yansıdığının kanaatindedir ve bunu yazısında da açıklamaktadır. Politikacılar kendi reklamlarını yapmak için müzikten faydalanırlar ve bu yüzden bazı sanatçıları yanlarına çekerler. Bu da nitekim müziğin politikalaştırılmasıdır. Bunun için İsmail Türüt’ten örnek verilmektedir. Kendisi yakın zamanda gerçekleşen 15 Temmuz ’daki darbe girişimi için bir beste hazırlamıştır onun öncesinde de Gezi Parkı direnişinde devletin tarafında yer almıştır. Fakat Karadeniz müziğinde tam tersi de mevcuttur, yani protest müzik. Yapılmak istenilen santrallere, radarlara ve Gezi Parkına “Receb’im” adlı, devlete karşı şarkılar yapılmıştır. Bu müziğin asıl amacı yöredeki dilleri korumak, sosyal sorunları dile getirmek ve doğaya zarar veren bazı projelere farkındalık getirmektir. Abdullah Akat ise “Doğu Karadeniz Bölgesi Müziklerinin Popülerleşme Süreci ve Etkilenmeleri” adlı yazısında, bu müziğin tarihçesinden ve enstrümanların bu bölgeye nasıl geldiğinden bahsetmektedir. Karadeniz Bölgesi birçok kültürü barındırdığı için kapalı kalmıştır ve böylelikle kültürünü korumuştur, ancak tam olarak politik olduğunu söylemek yanlıştır çünkü birçok müziği vardır. Bu fikir Öznur Yılmaz’ın “Doğu Karadeniz Müziğine Düşünmek: Müziği Politik Yapan Nedir?” adlı yazısında sunulmaktadır. Birçok müzikten kastı ise, Karadeniz türküleri, rockları, potpori vb. olmasıdır. Protest müzikleri ise genellikle en doğusundan gelmektedir. Ekonomik ve toplum yapısından ise Armağan Öztürk “Hopa Kimliği: Sınırlar, Sorunlar ve Yanılsamalar” adlı yazısında bahsetmektedir. Hopa sosyalist bir kimliğe sahiptir ve devrimci ifadesinin de kullanılmasından hoşlanırlar. Bunun sebeplerinden biri ise eski Sovyet Birliği’nde olan Gürcistan’a komşu olmasıdır. Kazım Koyuncu’nun da memleketinin Hopa olmasından dolayı devrimci bir kimliğe sahip olması bir etkendir. Onun hakkında kısa bir bilgi verilmesi gerekirse internette birçok site bulunmaktadır. Bu araştırmada CNNTürk’ün kısa bir gazete yazısı kullanılmıştır. Kazım Koyuncu 7 Kasım ’te Artvin’in Hopa ilçesinde dünyaya gelmiştir, babası 12 Eylül’den sonra 6 ay hapis yatmıştır. Kazım 25 Haziran ’te kanserden dolayı hayatını kaybetmiştir. Öznur Yılmaz’ın “Hopa’nın Şair ceketli Çocuğu Kazım Koyuncu ve Karadeniz Rock” adlı makalesi de onun hakkında birçok bilgi vermektedir. Yılmaz, Kazım Koyuncu’nun röportajlarından faydalanmıştır ve solcu olduğu bu makalede yazılmıştır. Rap ve rock müziğinin tarihçesinden ve popülaritesi araştırıldığında ilk olarak Sevra Fırıncıoğlu’nun “Toplumsal Zamanın Ruhu ve Müzik Türlerinin Doğuşu Savaş Çağının Asi Çocukları; Rock ve Rap” adlı makalesi incelenecektir. Bu makalede ilk Amerika’da rock müziğin oluşumundan, yayılmasından ve popülerleşmesinden bahsetmektedir. Ardından rap müzik hakkında bilgi vermektedir. ’lerin başında New York’un siyahilerinde çıkmıştır. “Rap ise sözlükte şiddetle söylemek, argoda suçluluk ve ceza anlamlarında kullanılan bir kelime olup hip-hop kültürünün temel 3 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben unsurlarından birini oluşturan müzik tarzıdır. Doğaçlama benzeri kafiyelerle ve ritmik vuruşlarla karakterize edebilen, çoğunlukla sosyal ve politik konuları içeren, genellikle de eşliksiz (a capella) olarak monoton ama hızlı konuşma biçiminde seslendirilen (Aktüze’den aktaran; Güven, , s. ) ve Kopano’ya göre siyahi retorik geleneğinin bir uzantısı olan rap müzik, pek çok araştırmacının ifade ettiği üzere ezilmiş halkların tecrübeleriyle ortaya çıkmış olup onlara günlük yaşamlarını açıklama, mahrum edildikleri hakları için savaşma ve hem kişisel hem de politik olarak kendilerini güçlendiren bir siyahi estetik anlayışı oluşturma imkanı sağlamaktadır (Oğuz, )“ (Sevra Fırıncıoğlu, , s. ). Teknolojinin gelişimiyle ilgi görmüştür ve sisteme karşı olanların, ezilenlerin müziği olarak görülmüştür, bir isyan mevcuttur. Merve Betül Üçer “Müzikte Anlamın Yeniden Üretimi: Hip-Hop Kültürünün Türkiye’deki Görüntüleri Üzerine Sosyolojik bir İnceleme” adlı araştırmasında bu kültürün Bronx Bölgesi’nde “Boogie Down Bronx”ta ortaya çıktığını söylemektedir. Amerika’da ortaya çıkan ve Almanya’da önemli bir yer edinen bu tür ırkçılığa karşı tepki olarak üretilmiştir. Yeraltı kültürü olarak da görülür ve bir yaşam mücadelesi, sistem eleştirisini sergiler. Bu makalede çokça Global örnekler verilmektedir. Türkiye’ye gelmesi ise Almanya’da yaşayan gurbetçiler ile olmuştur. Yapılan ayrımcılığa ses çıkarmak için gurbetçilerin ’te kurduğu Cartel grubu Türkiye’de de büyük ilgi görmüştür. Rap müziğinin popüler kültürün bir parçası olduğunun göstergesi ise pop sanatçılarla yapılan düetler veya dizilerde yer verilmesiyle anlaşılmaktadır. (Bu noktada Kazım Koyuncu’nun da yılında Gülbeyaz dizisine Karadeniz müziği yaptığını ve konuk oyuncu olarak yer aldığı belirtilmesi gerekir.) Müge Gürel lisans tezinde “Türkiye’de Rap Müzik Kültürünün İncelenmesi” adlı bir çalışma yapmıştır. Rap müziğinde teknolojinin gelişmesiyle alt dallar oluşmuştur ve Türkiye’de yerel müzik ile sentezlenerek ‘Arabesk Rap’ ortaya çıkmıştır. Rap yapan sanatçıları genellikle mahlas kullanırlar, Ezhel de bunlardan biridir. Anlamı ise dalgın, unutkan ve çok gaflette bulunandır. Yaptığı şarkılar ise daha çok ‘funky’ yani eğlenceli-hareketli raptir, bunun için Ezhel’in ‘Alo’ şarkısı örnek olarak gösterilmiştir. (Ezhel aynı zamanda ‘Şehrimin Tadı’ veya eylül ayında yayınlamış olduğu ‘Olay’ adlı şarkısı daha çok sistem eleştirisi yani protest rap olarak sayılmaktadır, ayrıca diğer şarkılarında da genellikle bir gönderme yapmaktadır.) Türkçe rap müziğinde ise konuları şöyle sıralanmaktadır: Siyasi içerikli Türkçe rap müzik, toplumsal cinsiyet konulu Türkçe rap müzik, kültürel içerikli Türkçe rap müzik, dini içerikli Türkçe rap müzik ve dünya ile ilgili Türkçe rap müzik. Siyasi içerikli rap müziklerde, sanatçılar genellikle mahkemelik olmuşlardır. “Alt Kültür Müziği Olarak Rap Şarkı Sözleri Üzerine Bir İnceleme” başlığı altında Bilal Kır’ın yüksek lisans tezi mevcuttur. İncelemede geçen alt kültürel sözler şu şekildedir: kendini övgü, öfke, düşmanlık vb., şikayetçi olunan konular: haksızlıklar, 4 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben hayattaki sorunlar, yalanlar vb., bireysel anlatılar: yalnızlık, umutsuzluk, mutsuzluk vb., kendi referans çerçeveleri kapsamında eleştirdikleri konular: güven, namus, ihanet, barış vb..(Bilal Kır, , s) Hilal Baş’ın “Bi’ cebimde yok kapital, bi cebimde kenevir tohumu!”: Bourdieu’nün kültürel hayat tarzı hiyerarşisi ve kültürel meşruiyet teorileri ekseninde bir Ezhel Analizi” adlı yazısında, Ezhel’in aynı zaman AisEzhel olarak da bilindiğini ve müzik türünü “Anatolian Urban Core/Hip-hop/Reggae-Dub/Trap” olarak tanımladığı aktarılmaktadır. Ayrıca kendi hayatından yola çıkarak şarkı üretmektedir. Alman gazetesi “Die Zeit”a verdiği bir röportajında insanları şarkılarında uyuşturucuya özendirme sebebiyle dört ay hapis yattığını dile getirmişti. Türkiye’deki sosyopolitik durum hep ilgisini çekmiştir ve bir sanatçı olarak da fikrini sunma gereği duymaktadır. Şimdi ise Almanya’ya taşınma sürecindedir. Eklenmesi gereken bazı noktalara Lyndon C.S. Way ve Cansu Süer “Özgünlük ve Direniş Hikayeleri: Popüler Müzikte Protesto Potansiyeli” adlı çalışmada değinilmiştir. Türkiye’de popüler müzik ve siyaset yüzünden geçmişten beri sansürler uygulanmıştır. Bu sebeple dönemin Cem Karaca, Ahmet Kaya, Edip Akbayram ve Zülfü Livaneli gibi önemli isimleri tutuklanmıştır ya da sürgün hayatı yaşamıştır. Bu makalede ayrıca kliplerde verilen mesajlara, çekim tekniklerine Mor ve Ötesi’nin ‘Şirket’ adlı şarkısının klibiyle yer verilmiştir. Barış Yetkin “Haber Söyleminde Egemen İdeolojinin Yeniden Üretimi: Magazinleşme Bağlamında Bir Analiz” adlı makalesinde popüler kültür ile siyasetin bağlamını incelemektedir. Değindiği farklı bir nokta, siyasilerin de bu kültürü kullanıyor olmasıdır. Bunun sebebi ise halkı kazanmaktır. Ayrıca İbrahim Tatlıses’in vurulduğu dönemde Recep Tayyip Erdoğan’ın kendisini hastanede ziyaret etmesi de bir popüler kültür unsurudur ve buna haberlerde yer verilmesi de. Böylelikle halka direkt olarak bildirilmiştir. Araştırmalar sonucu fark edilmektedir ki Türkiye popüler kültürün getirdiği protest müziğe gayet ilgilidir. Genç bir kitleye sahip olduğundan dolayı popüler kültür tüketimi yüksektir ve böylelikle rock ve rap türleri büyük bir ilgi görmektedir. Ülkedeki sosyal ve politik sorunlar sistem eleştirisine yol açar ve bunlara müziklerde yer verilir. Büyük kitlelerin bu türleri desteklemesi de daha fazla dinlenmeye yol açar ve yayılmasına neden olur. Kazım Koyuncu da müziğini bu şekilde sevdirmiş ve Karadeniz Bölgesinin dışına çıkarmıştır ve bunda popüler kültürün bir parçası olan dizide yer alması da etkili olmuştur. Ezhel’in tanınmasına en fazla sebep olan durum ise sanatı yüzünden tutuklanmış olmasıdır. Böylelikle dünyada ses getirmiştir ve şimdi yurtdışına çıkarak daha global işlere imza atmaktadır. Bu sayede Türkiye/dünya hakkında sistem eleştirisi yapma kolaylığı da doğmuştur. Bunun için önceki sayfalarda ‘Olay’ şarkısı örnek verilmektedir. Ezhel’in tutuklanmasıyla anlaşılmaktadır ki, Türkiye’nin siyaseti, ya da yöneten kişilerin eskiden olduğu gibi protest müziğe hala açık olmadığıdır. Nasıl ki 5 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben zamanında Ahmet Kaya Fransa’da yaşamak zorunda kalmıştır, aynısı günümüzde Ezhel için geçerlidir. Kendi sanatında özgür olabilmek için Almanya’ya taşınmıştır. Böylelikle dünyada sesini duyurmak için büyük bir şans yakalamıştır. Araştırması yapılan bu konu, kaynakça konusunda gayet zengindir ve birbiriyle bağlantılı olan fakat farklı araştırmalar gerek duyan birçok dallara değinmek gerekmektedir (popüler kültür, protest müzik, rock, rap ve sanatçılar). Sanatçılar hakkında daha fazla bilgi verilebilirdi fakat örneğin Ezhel yeni bir sanatçı olması sebebiyle hakkında çok bilimsel makale bulunmamaktadır, Kazım Koyuncu hakkında da daha fazla röportaj veya belgesel devreye girebilirdi çünkü bilimsel makalelerde daha çok temel ve birbirine benzeyen bilgiler aktarılmıştır. Kaynakça AKAT, Abdullah (). “Doğu Karadeniz Bölgesi Müziklerinin Popülerleşme Süreci ve Etkilenimleri”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Bildiriler: Müzik Kültürü ve Eğitimi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ( ). C1: Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info KARADENİZ-BÖLGESİ-MÜZİKLERİNİN-POPÜLERLEŞME-SÜRECİ-VE- seafoodplus.info> Aydar, Deniz. “Popüler Kültür ve Müzik Üzerine”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info> Baş, Hilal. “‘Bi’ cebimde yok kapital, bi’cebimde kenevir tohumu!’: Bourdieu’nün kültürel hayat tarzı hiyerarşisi ve kültürel meşruiyet teorileri ekseninde bir Ezhel Analizi.” Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info mu_Bourdieu_n%C3%BCn_k%C3%BClt%C3%BCrel_hayat_tarz%C4%B1_hiyerar%C5%9 Fisi_ve_k%C3%BClt%C3%BCrel_me%C5%9Fruiyet_teorileri_ekseninde_bir_Ezhel_Analiz i> Bulubay, Can (). Rock Kültürünün İstanbul’daki Yansımaları Üzerinden Küreselleşmenin Kültürel Boyutunun İncelenmesi: Kemancı Rock Bar Örneği. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yüksek Lisans Tezi. Erişim tarihi: 10 Eylül < seafoodplus.info>
CNNTürk (). “Kazım Koyuncu Kimdir? Vefatının Yıl Dönümü”. Erişim tarihi: 10 Eylül < seafoodplus.info> Eren, Ozan. “Türkiye’de ’larda Müzik Alanı ve Protest Müziğin İlk Nüveleri: Anadolu Pop Akımı”. Sosyoloji Dergisi (): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info ğin_İlk_Nüveleri_Anadolu_Pop_Akımı_Turkish_Journal_of_Sociology_- _Sosyoloji_Dergisi__38_1_> 6 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben Fırıncıoğulları, Sevra. “Toplumsal Zamanın Ruhu ve Müzik Türlerinin Doğuşu: Savaş Çağının Asi Çocukları; Rock ve Rap”. Siyah Sanat 19 (Mart ): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info ğuşu-_Savaş_Çağının_Asi_Çocukları_Rock_ve_Rap> Gürel, Müge (). Türkiye’de Rap Müzik Kültürünün İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Lisans Tezi. Erişim tarihi: 10 Eylül < seafoodplus.info>
Gürses, Fatma. “Müzikte Siyasal Anlam ve Türkiye’de Anadolu Rock: ‘Cem Karaca ve Barış Manço’ Örneği (). The Journal of Academic Social Science Studies 56 (Güz ): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info Doç.%20Dr.%20Fatma%20Güseafoodplus.info> Kır, Bilâl (). Alt Kültür Müziği Olarak Rap Şarkı Sözleri Üzerine Bir İnceleme. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yüksek Lisans Tezi. Erişim tarihi: 10 Eylül < seafoodplus.info>
Kuyucu, Michael (). Müzik Dünyasını Anlamak: Müzik Endüstrisinin Sorunları. İstanbul: Zinde Yayıncılık Öztürk, Armağan. “Hopa Kimliği: Sınırlar, Sorunlar ve Yanılsamalar”. Doğu Karadeniz’de Toplumsal Yapı: Kültür ve Gündelik Hayat. Ed.: Alptekin, M. Yavuz. Trabzon: Serander: Şahin, M. Cem. “Türkiye’de Gençliğin Toplumsal Kimliği ve Popüler Tüketim Kültürü”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (): Erişim tarihi: 10 Eylül seafoodplus.info Toprak, Çiğdem (8 Temmuz ). “Türkischer Rap ist hier in Deutschland geboren”. Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info> Üçer, Merve Betül. “Müzikte Anlamın Yeniden Üretimi: Hip-Hop Kültürünün Türkiye’deki Görüntüleri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme”. Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info Hop_Kültürünün_Türkiyedeki_Görüntüleri_Üzerine_Sosyolojik_Bir_İnceleme> Way, Lydon C.S., Cansu Sürer. “Özgünlük ve Direniş Hikâyeleri: Popüler Müzikte Protesto Potansiyeli”. Kültür ve İletişim (Kış ): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info _Özgünlük_ve_Direniş_Hikâyeleri_Popüler_Müzikte_Protesto_Potansiyeli> Yetkin, Barış. “Haber Söyleminde Egemen İdeolojinin Yeniden Üretimi: Magazinleşme Bağlamında Bir Analiz”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 33 (Güz ): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info YENİDEN_ÜRETİMİ_MAGAZİNLEŞME_BAĞLAMINDA_BİR_ANALİZ> 7 Ahsen Sena Yüksel İnci Öykü Yener-Roderburg, Wiss. Forschen & Schreiben Yılmaz, Onur. “Müzik ve Politika İlişkisi Bağlamında Doğu Karadeniz Bölgesi Müzik Kültürünün Politik Gelişmelerdeki Konumu”. Müzik ve Politika: Sempozyum Bildiri Kitabı. Ed.: Doğuş Varlı, Özlem. Bursa: Etnomüzikoloji Derneği Yayınları: Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info _ETNOMÜZİKOLOJİ_SEMPOZYUMU_MÜZİK_VE_POLİTİKA_Association_of_Ethnom usicology_International_Ethnomusicology_Symposium_Music_and_Politics_> Yılmaz, Öznur. “Doğu Karadeniz Müziğini Düşünmek: Müziği Politik Yapan Nedir?”. Yön Dergisi (Eylül ): Erişim tarihi: 10 Eylül <seafoodplus.info k_yapan_nedir> Yılmaz, Öznur. “Hopa’nın Şair Ceketli Çocuğu Kazım Koyuncu ve Karadeniz Rock”. Karadeniz Araştırmaları Merkezi (Kış ): Erişim tarihi: 10 Eylül seafoodplus.info YUNCU_VE_KARADENİZ_ROCK 8
41 Mesaj
20 Mesaj
Mesaj