Faranjite Dondurma Iyi Gelirmi

DERGİ - Soğuk algınlığı sırasında süt ürünlerinden kaçınmalı mı?

• Claudia Hammond
• BBC Future

Kaynak, Getty

Çoğu kişi, süt içmenin veya dondurma yemenin soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı semptomlarını azdıracağına inanır. Bunun doğruluk payı var mıdır?

Burnunuz tıkalı, gözlerinizden yaşlar akıyor, başınız ağrıyor… Canınız bir şey yemek bile istemiyor. Bu durumda herkes yemeniz ve kaçınmanız gereken yiyecekler listesini sıralayabilir size. Ama bazıları da en başta süt ürünlerinden kaçınmanızı tavsiye edilir.

Bazıları dondurma, peynir ve hepsinden önemlisi sütten kaçınmak gerektiğini vurgular. Buna gerekçe olarak da sütün mukus (balgam) salgısını artıracağı söyleniyor. Peki, gerçekten öyle midir?

Mukus bazılarına mide bulandırıcı gelebilir, ama vücudumuzda önemli bir işlevi vardır. Mukus, nefes borusu, akciğerler, yemek borusu ve mide gibi vücudumuzun önemli dokularının üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturur. Yani ona ihtiyacımız vardır. Ama fazlasını da istemeyiz, özellikle soğuk algınlığı gibi bir durumda zaten normalden fazla salgılanıyorsa.

Süt ile mukus salgısı arasında bir bağlantı olduğu fikri yüzyıllardır var olan bir düşünce. Çin'in geleneksel bitkisel ilaçlarında da rastlanır bu iddiaya, yüzyıl hekimi Musa İbn Meymun'un yazılarında da. 'te yapılan bir araştırmada insanların yüzde 58'inin buna hala inandığı, bazılarının doktorlarından bunu duydukları belirlendi.

Bunun etkisini göstermesi için fazla süt tüketmek de gerekmiyor. 'te yapılan bir araştırmada insanların üçte ikisi, bir bardak süt içtikten sonra boğazlarındaki mukus miktarında artış hissettiklerini söylemişti.

Bu durumu süt alerjisinden ayırmak gerekir. Az sayıda insanda kusma, kaşıntı ve nefes alma güçlüğü gibi belirtilerle ortaya çıkan bir süt alerjisi olabilir. Bu sütteki laktozu sindirmek için gerekli enzimlerden yoksun insanların laktoz alerjisinden farklıdır. Bu insanlar süt içtikten sonra şişkinlik, bulantı ve ishal gibi belirtiler gösterir.

Sütün mukus artışına neden olup olmadığını tespit etmek için Güney Avustralya'da bir hastanede bir deney yapılmıştı. Araştırmacılar deneğin bir kısmına inek sütü, bir kısmına soya sütü verdi. Bu ayrımı gizlemek için sütler kakao ve nane ile ısıtıldı. İnek sütü içenlerin bir kısmı, sütü içtikten sonra tükürüklerinde koyulaşma ve boğazlarında bir tabaka oluşumu, aynı zamanda yutma güçlüğü hissettiklerini söyledi.

Fakat plasebo etkisi amacıyla verilen soya sütünü içenlerin bir kısmı da aynı şikayette bulunmuştu. Süt ile mukus arasında önceden bir bağ kuran insanlarda bu hisleri ifade etme oranı biraz daha yüksekti. Fakat bu araştırma istatistiksel önem taşıyacak kadar geniş çaplı sayılamazdı.

Üstelik bu araştırmaya katılanlarda soğuk algınlığı da yoktu. Peki, burun ve boğaz tıkanıklığı gibi şikayetler zaten varsa sütün bu semptomları ağırlaştırıcı etkisi olabilir miydi? Şu anda yemek yiyorsanız bundan sonraki kısmı okumanızı tavsiye etmem.

Bu araştırmada katılımcılara bilerek soğuk algınlığı virüsü bulaştırılmış ve onlardan tıkanıklık belirtileri varsa bunu kaydetmeleri ve burunlarından çıkan sümüğü tartmaları istendi. Süt ile mukus arasında bir bağlantı olduğu bilgisine sahip olanlar daha fazla tıkanma şikayetinde bulunmuş, ama burun salgılarında herhangi bir artış kaydedilmemişti. Süt içenlerin mukus salgısında bir artış olmamıştı.

Yani süt ürünleri ile mukus salgısı arasında doğrudan bir bağa işaret eden güçlü veriler bulunmuyor. Fakat bazı insanlar süt içtikten sonra rahatsızlık duyabiliyor. Bunun belki de mukus ile bir ilgisi yoktur. Süt bir sıvı çözeltisidir (emülsiyon); tükürük ile karıştığında zerrecikler birbirine tutunarak topaklanma oluşturabilir. Soya sütü de emülsiyon olduğu için aynı şeye yol açıp ağız tadını değiştirebilir. Bu etkiler öyle olmadığı halde mukus ile bağlantılıymış gibi algılanabilir.

Peki, bu durum neden bazı insanlarda ortaya çıkıyor da bazıları etkilenmiyor? Ayrıca dondurmanın bu etkiyi göstermemesi, daha fazla mukus salgısına yol açmaması gerekiyor. Dondurma soğuk olduğu için hastayken insanı daha da üşütür mü? Soğuk yiyecekler başlangıçta mideyi soğutabilir, ama kısa bir süre sonra sindirim süreci başladığında ortaya çıkan ısı bunu giderir.

O halde, eğer soğuk algınlığınız varsa ve canınız istiyorsa dondurma yiyip süt içebilirsiniz. Bunun hastalığınıza bir yararı olmaz, ama zararı da olmaz.

Hasta kişilerde dondurma ne yararlı nede zararlıdır.

Süt ürünleri mukus salgısını arttırır mı?

Bilim insanları Süt ürünleri ile mukus yani balgam arasında bir bağlantı aramışlardır. Mukus yani balgam aslında herkesin çok iyi bildiği Sümüktür. Sümük yada balgam neden oluşur? dilerseniz kısaca anlatalım.

Sümük, burun boşluklarından ve bronşlardan gelen koruyucu yapışkan sıvıdır. Sümüğün ağızdan gelen tipine Mukus yani balgam denmektedir. Balgam, sümük boğazda çoğaldığında yada bronşlardan gelen sümük türüdür. Aslında Balgam, nefes borusunu, akciğerleri ve mideye inen yutak borusunu korumak amaçlı bilinçli üretilen bir koruyucu salgıdır. Genelde boğaz ağrısı çekenler, balgamdan şikayet ederler.

Ayrıca Bakınız:Geniz Akıntısı nedir? Belirtileri nelerdir? Nasıl oluşur? Tedavisi

Soğuk algınlığında sümük devamlı üretilir. Çünkü mikropların yerleştiği solunum kanallarını korumak için bu salgı üretilir. Hasta olunsa yada olunmasa da üretilen sümük, Viral enfeksiyonlarda sarımsı rengi yeşile dönmeye başlar. Soğuk algınlığında dikkat edilirse, ilk 2 gün sürekli saydam sümüğün salgılandığını görürsünüz. Genelde 3 gün sonra yeşil rengine dönüşür. Bu zamanda ne yaparsanız yapın gereksizdir! Sadece alınan Parasetamol gibi ilaçlarla oluşan semptomlar giderilmeye çalışılır.

İşte bu zamanda süt ürünlerini tüketmek daha da kötüleştirir. Bir çok bilim insanını düşündürmeye başladı. Belki de Süt içindeki laktoz şekeri bazı kişilerde alerjiye sebep olup, şişkinlik, ishal ve mide bulantısı gibi ekiler gösterebiliyordu. Fakat bunun Balgamla yada sümükle ne alakası olabilirdi ki?

Bununla ilgili Avustralya&#;nın güneyindeki bir hastanede deney yapılmış. kişi bu deneye tabi tutuldu. Bir kısmına gerçek inek sütü, diğerlerine ise plasebo yani kişiye sanki bir ilaç etkisi yaratıp, aslında hiçbir etkisi olayan bir ürün içirilecekti. Akıllara süte benzeyen soya sütü geldi. Plasebo olarak soya sütü kullanılacaktı. Fakat süt şekerinin bariz faklılığını ortadan kaldırmak için her iki süte de nane ve kakao ile karıştırılarak içirildi.

Sonuçlara bakıldığında inek sütünü içen kişiler, boğazlarında balgam oluştuğunu, tükürüklerinin de daha koyu çıktıklarını, biraz da zor yutkunduklarını eklediler. Fakat diğer Soya sütünü içen kişilerde aynı şeyleri söylediler.

Bundan sonraki deneyde ise bu kişilere bilerek, soğuk algınlığı virüsü verildi. Kişilere çıkardıkları sümüklerin niteliklerini not etmeleri söylendi. İnek sütü içen kişiler burunlarındaki tıkanıklıktan şikayet etseler de, çıkan sümük yada balgamda bir artışın olmadığını yazdılar. Aynı şeylerin yanında Soya sütü içenlerde boğaz tıkanıklığı yaptığı söylenmişti. Soya sütü içenlerde boğaz tıkanıklığı zaten görülebilirdi.

Sütün balgamı yada sümüğü arttırdığı ile ilgili herhangi bir sonuç çıkmamıştı.

Neden Süt ürünleri balgam yapar derler?

Aslında süt içtiğinizde, tükürük bezlerinden gelen zerrecikler, sütün bir sıvı çözelti olduğunu düşünürsek içindeki zerrecikler ile topaklanabiliyor. Bu topaklanmalar boğazda şişlik yapabilir. Yapılan şişlik ise bir çok kişi de balgam arttığı düşüncesi ortaya çıkarmış olabilir. Zaten bu bazı kişilerde oluyor bazı kişilerde de olmuyor.

Dondurma yemek zararlı yada dondurma boğaz ağrısını arttırır gibi söylemler asılsızdır. Dondurmadan sonra neden su için derler? Yukarıdaki topaklanmayı ittirmek için diyebiliriz. Hasta olsanız da olmasanız da süt içebilir, dondurma yiyebilirsiniz. 

Hasta iken Dondurma yemek zararlı mı?

Soğuk algınlığında kimsenin zaten bir şey canı çekmez. Özellikle soğuk içecekler hasta iken daha da üşütme havasına büründüreceği için bir çok kişi de tercih etmez. Ama hasta olan kişilere dondurma zararlıdır denmesinin de hiç bir bilimsel tarafı yoktur. Dondurma yendikten sonra mideyi soğutsa da, kısa bir süre sonra sindirim başladığında meydana gelen sıcaklık bu soğukluğu bitirir.

Soğuk algınlığına yakalanmış yada boğazınız ağrılı yada şiş gibi durumlarda süt içmenin yada dondurma yemenin herhangi bir yararı yoktur fakat zararı da yoktur.

Geçen sene İtalyan bir doktorun Antioksidan içeren bir dondurma üretmişti. Belki de dondurmanın zararlarından çok yararlarını konuşacağımız günlerde o kadar uzakta olmasa gerek.

İlgili Link:Antioksidan içeren dondurmaya ne dersiniz?

Çocuklarımız için hazır dondurmalar zaten zararlı maddeler içermekte. Belki de bu kandırmacayı devam ettirip, bu bilgiyi ondan saklayabilirsiniz.