Havanın yapısı ve hava olaylarının sebepleri:
Alçak basınç ve yüksek basınç arasındaki farklar:
Sıcaklık farkından dolayı oluşan dikey yönlü hava hareketine basınç denir.
YÜKSEK BASINÇ | ALÇAK BASINÇ |
Alçalan hava hareketi vardır. | Yükselen hava hareketi vardır. |
Hava soğuktur. | Hava sıcaktır. |
Nem az. | Nem fazla. |
Hava genellikle açık ve güneşlidir. | Hava genellikle bulutludur. |
Yağış görülme ihtimali düşüktür. | Yağış görülme ihtimali yüksektir. |
Hava hareketi merkezden dışa doğrudur. | Hava hareketi dışarıdan merkeze doğrudur. |
Unutma! Soğuyan hava kütlesini oluşturan tanecikler birbirine yaklaşarak ağırlaşır ve aşağı yönlü hareket başlar. Bu sayede alçalıcı hava hareketi başlar. Isınan hava kütlesini oluşturan tanecikler birbirinden uzaklaşarak hafifler ve yukarı yönlü hareket başlar. Bu sayede yükselici hava hareketi başlar.
Hava olayları:
Rüzgar: Yatay yönde meydana gelen hava olayıdır. Rüzgarın temel sebebi basınç farkıdır. Yüksek basınç alanındaki hava alçak basınç alanına doğru hareket eder. Rüzgarın çevresine olan etkisi Beaufort ölçeği ile ölçülür.
Yağmur: Yeryüzünden buharlaşarak yükselen su buharı soğuk hava tabakası ile karşılaştığı zaman su damlacıklarına dönüşerek bulutları oluşturur. Bulutlardaki damlacıklar bir araya gelerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına yağmur denir.
Kar: Havadaki su buharı soğuk havanın etkisi ile buz kristallerine dönüşür ve bu kristaller birleşerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına kar denir.
Dolu: Havanın içindeki soğumuş su damlacıkları soğuk hava ile karşılaşınca aniden donabilir. Bunun sonucunda su damlacıklarının buz parçaları hâlinde yeryüzüne inmesine dolu adı verilir.
Kırağı: Eğer ortam sıcaklığı 0ºC’nin altında ise su buharı sıvı hale geçmeden yeryüzündeki cisimler üzerinde donar. Bu durumda kırağı meydana gelir.
Sis: Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu çok küçük su damlacıklarının ya da buz kristallerinin havada asılı kalmasıyla oluşur.
Çiy: Geceleyin hava serinler ve ortam sıcaklığının düşmesiyle havadaki su buharı yoğunlaşarak toprağın, ağaç dallarının ve yaprakların üzerinde çiy adı verilen su damlacıkları halinde toplanır.
Unutma! Kar, yağmur, dolu gökyüzüne yakın yerlerde gerçekleşirken; Kırağı, sis ve çiy yeryüzüne yakın yerlerde gerçekleşir.
İklim:
İklim ve hava olayları arasındaki farklar:
İKLİM | HAVA OLAYLARI |
Geniş bölgelerde ve çok uzun zaman aynı kalan ortalama hava şartlarıdır. | Belir bir bölgede kısa süre içinde etkili olan hava şartlarıdır. |
İklim ile uğraşan bilim dalına klimatoloji denir. | Hava olaylarını inceleyen bilim dalına meteoroloji denir. |
İklim ile uğraşan bilim adamına klimatolog denir. | Hava olayları ile uğraşan bilim adamına meteorolog denir. |
En az yıllık hava durumuna ait ortalama verilere bakılır. | Günün belirli saatlerinde yapılan günlük gözlemler ile belirlenir. |
Kurak, yağışlı, soğuk, sıcak, ılık gibi ifadeler kullanılır. | Güneşli, bulutlu, yağmurlu, rüzgarlı gibi ifadeler kullanılır. |
Zaman içinde değişkenlik azdır ve iklim kesinlik belirtir. | Zaman içinde değişkenlik fazladır ve hava olayları tahminidir. |
Küresel iklim değişiklikleri:
Küresel iklim değişikliğinin sonuçları;
Küresel iklim değişikliğini önlemek için yapılması gerekenler;
Etiketler Sınıf, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri konu anlatımı, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri konu özeti, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri pdf, Alçak basınç nedir, Alçak basınç ve yüksek basınç arasındaki farklar, çiy, dolu, hav olayları, hava olayları nelerdir, hava olaylarının sebepleri, hava olaylarının temel sebepleri, Havanın yapısı, İklim nedir, İklim ve hava olayları arasındaki farklar, indir, kar, kırağı, klimatolog, Klimatoloji, konu anlatımı, konu özeti, Küresel iklim değişikliğini önlemek için yapılması gerekenler, Küresel iklim değişikliğinin sonuçları, Küresel iklim değişiklikleri, Küresel ısınma, meteorolog, meteoroloji, pdf, Sera etkisi, sis, yağmur, yüksek basınç nedir
F İklim ve Hava Hareketleri
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: İklim, iklim bilimi, iklim bilimci, küresel iklim değişiklikleri
F İklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklar.
F İklim biliminin (klimatoloji) bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalışan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) adı verildiğini söyler.
alanlarda iklimin etkisi vardır.
Not: Bu resimdeki yüksek basınç alanındaki güneş havanın sıcak olduğunu göstermez, havanın açık olduğunu gösterir.
Not: Bulut ve yağış alçak basınç bölgesinde gerçekleşir. Barometredeki basınç düşüşü yağış olacağını gösterir.
Alçak Basınç Alanının Özellikleri
Rüzgârın oluşması |
Havadaki su buharına nem denir. Yağışın oluşmasında en büyük etken havadaki nemdir.
Havadaki nemi ölçmek için ıslak ve kuru termometreden oluşan psikrometre (nem ölçer) cihazı kullanılır. Termometrelerden biri ıslak diğeri ise kurudur. Termometrelerin ölçtüğü sıcaklık farkından havadaki nem miktarı hesaplanır.
Psikrometre |
Havadaki nemin fazla olması ıslak termometredeki suyun buharlaşmasını zorlaştırır. Bu nedenle ıslak ve kuru termometre arasındaki sıcaklık farkı az olur.
Havadaki nemin az olması ıslak termometrenin çabucak kurumasını sağlar. Buharlaşma sırasında ıslak termometrenin sıcaklığı düşer. Islak ve kuru termometre arasında sıcaklık farkı meydana gelir.
1. Yağmur
Havadaki nem yoğuşarak su damlacıklarını oluşturur. Küçük su damlacıkları bulutu oluşturur. Bulutlarda bulunan su damlacıkları soğuk hava ile beraber birleşerek büyük su damlalarına dönüşür.
Ağırlaşan su damlaları yağmur olarak yeryüzüne iner.
2. Kar
Bulut içerisindeki su buharının soğuk havanın etkisiyle buz kristallerine dönüşmesiyle kar meydana gelir. Kar sıcaklığın 0 C'nin altına düştüğünde gerçekleşir.
3. Dolu
Yağmurla oluşan su damlaları fırtınanın etkisi ile beraber donar, buz toplarına dönüşerek dolu meydana gelir.
4. Kırağı
0 C'nin altında yeryüzüne yakın yerlerde görülür. Havanın aniden soğumasıyla birlikte havadaki nemin kırağılaşarak buz kristaline dönüşmesiyle kırağı meydana gelir. Su buharı gaz halden doğrudan katıya dönüşür.
5. Çiy
Havadaki su nemin soğuk bir yüzey üzerinde yoğuşarak su damlacıklarına dönüşmesi sonucu çiy oluşur. Gece saatlerinde hava sıcaklığının düşmesi sonucu çimlerin üzerinde çiy oluşur.
6. Sis
Yeryüzüne yakın yerde havadaki su buharının yoğuşarak küçük su damlacıkları oluşturması ile sis oluşur.
Not: Soğuk havanın taşıyabileceği nem miktarı sıcak havadan azdır. Havanın aniden soğuması sonucu havadaki nem çiy veya kırağı oluşturur. Çiy ve kırağı yağış türü olarak kabul edilmemektedir.
Fen bilimleri 8. sınıf iklim ve hava olayları test pdf
8.Sınıf 1.Ünite İklim ve Hava Olayları Konu Özeti
Dar bir bölgede belirli ve kısa bir süre içinde etkili olan atmosfer koşullarıdır.
Hava olaylarını rüzgar ve yağış olarak inceleyebiliriz. Havadaki su buharının atmosfere yakın bölgelerde yoğuşması sonucu kar ve yağmur, yere yakın bölgelerde yoğuşması sonucu sis, çiy ve kırağı oluşur.
Havadaki su buharı sıcaklığın etkisiyle genleşerek yükselir ve atmosferin üst katmanlarında soğuk hava tabakasıyla karşılaşır. Burada su buharı yoğunlaşarak su damlacıklarına dönüşür. Yeterince ağırlaşan su damlaları yağmur şeklinde yeryüzüne düşer.
Havadaki su buharının yükselip atmosferin üst katmanlarında 0C nin altındaki soğuk hava ile karşılaşması sonucu donarak yer yüzüne inmesidir. Su buharının donması sonucu kristale benzeyen yapılar oluşur. Bu yapılar birleşerek kar tanelerini oluşturur.
Havadaki su buharı yükselip atmosferin üst katmanlarında yoğuşma ile su damlalarına dönüştüğü esnada dikey hava hareketleri ile yukarı çıkabilir. Ani olarak sıcaklık ve basınç değişimi sonucu donar ve donmuş kütleler halinde yeryüzüne iner.
Havadaki su buharı yere yakın bölgelerde soğuk olan yeryüzü ile temas eder ve yoğuşur. Toprak yüzeyinde, otların üzerinde veya yerde bulunan cisimlerin üzerinde yoğuşan su buharı su damlacıklarına dönüşür.
Havadaki su buharı yere yakın bölgelerde soğuk olan yeryüzü ile temas eder .Toprak yüzeyinde, otların üzerinde veya yerde bulunan cisimlerin üzerinde yoğuşan su buharı donarak buz kristallerine dönüşür.
Sıcak hava kütlesi ile soğuk hava kütlesinin karşılaşması sonucu havadaki su buharı yoğuşmaya başlar ve sis oluşur.
NOT: Yağmur, kar ve dolu atmosferde gerçekleşen hava olaylarıdır. Çiy, sis ve kırağı ise yere yakın gerçekleşir.
ALÇAK BASINÇ ALANI
YÜKSEK BASINÇ ALANI
Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru olan yatay yönde hava hareketine rüzgar denir.
Saatteki hızı km arasında olan kuvvetli rüzgarlardır. Fırtınalar, ince ağaç dallarının kırılmasına ve arabaların yoldan çıkmasına neden olabilir.
Saatteki hızı kmden fazla olan kuvvetli rüzgarlardır. Kasırgalar; bitki örtüsünde, yerleşim yerlerinde büyük tahribata yol açar ve daha çok ekvatoral bölgelerde gözlenir. Kasırga oluşumunu havadaki nem oranı, okyanus suyu sıcaklığı, rüzgâr hızı ve
konum etkiler. Okyanus suyu sıcaklığı arttığında su yüzeyindeki buharlaşma da artar.
Okyanus yüzeyinde bulunan ve sıcaklığı gittikçe yükselen hava, su buharıyla birlikte dönerek
yükselir. Yükselen hava, soğuk bölgelerde aniden yoğunlaşır ve tekrar yeryüzüne doğru
hareket eder, yağışlar gözlenir. Bu döngünün devam etmesiyle hızlanan hava akışı
kasırgaları oluşturur. Kasırga sırasında havadaki nem oranının gittikçe artmasıyla hortumlar
oluşabilir. Hortumlar, etki alanları küçük olmasına rağmen, yıkıcılığı çok yüksek rüzgârlardır.
Gündüzleri Güneş ışığının etkisiyle yeryüzü ısınır. Karalar denizlere göre daha hızlı ısınır. Karaların yüzeyine yakın bölgelerde bulunan hava tanecikleri sıcaklığın etkisiyle genleşerek yukarı doğru hareket eder. Yere yakın bölgelerde hava taneciği sayısı azalır ve alçak basınç alanı oluşur. Denizler ise karalara göre geç ısınır. Bu sebeple deniz yüzeyine yakın bölgelerde hava tanecikleri daha sık ve yoğun bulunur. Bu bölgede sıkışan hava tanecikleri yüksek basınç alanını oluşturur. Sonuçta hava yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru harekete başlar ve rüzgarı oluşturur. Gündüzleri denizden karaya doğru esen bu rüzgarlara Gündüz Meltemi( Deniz Meltemi) denir.
Güneş battıktan sonra karalar hızla soğur. Üzerinde bulunan hava tanecikleri büzülerek sıkışır ve yüksek basınç alanı oluşturur. Deniz ise hala ılıktır ve geç soğur. Deniz yüzeyine yakın alanlardaki hava tanecikleri genleşerek yükselir ve burada hava taneciklerinin azalması sonucu alçak basınç alanı oluşur. Sonuçta hava yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru hareket eder ve rüzgar oluşur. Karadan denize doğru esen bu rüzgara Kara Meltemi( Gece Meltemi) denir.
Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır. İklimden bahsederken geniş bölgeler söz konusudur. yıllık veriler değerlendirilerek bir bölgenin iklimi hakkında yorum yapılabilir.
İKLİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
İklim ile ilgilenen bilim dalına KLİMATOLOJİ(İklim Bilimi) , bu alanda çalışan uzmanlara da KLİMATOLOG(İklim Bilimci) denir.
Atmosfere salınan Karbondioksit( CO2) miktarının artması ile oluşan Sera Etkisi sonucu hava sıcaklığının yükselmesi , çölleşme ve kuraklığın artması, küresel ısınma ile buzulların erimesi gibi nedenlerden dolayı mevsimlerde de değişimler yaşanmaya başlar. Bütün bunlar İklim değişikliğine sebep olur.
8.Sınıf 1.Ünite İklim ve Hava Olayları Konu Özeti
Fenozomu Takip Edin!