Canllar arasnda etkileimi ve iletiimi salamak için kullanlan birden fazla yöntem vardr. Koku duyusuna bal olan iletiim türlerinden birisi de feromon sayesinde gerçekleir. Cinsel çekim için de önemli olan bu hormonun etkilerini ve sonuçlarn insan üzerinden anlatmak amacyla yazlan bu yazda feromon nedir ne ie yarar gibi merak edilen sorularn yantlarn bulabileceksiniz.
Feromon nedir sorusunun hala günümüzde kesin bir cevab olmamakla birlikte; uzun yllardr bilim adamlarnn çalma konusu olan feromonlar; sessiz bir kimyasal iletiim sistemi olarak tanmlanr. Canllarn kendi türlerindeki bireyler tarafndan alglanabilen ve tepki uyandran kimyasal salgladklar kefedilmitir. Salglanan bu kimyasallar kar tarafn koku duyusu ile alglanr ve kontrol d tepki üretimine sebep olabilir. Genellikle sinekler ya da böcekler üzerinde çalmalar yaplyor olsa da insanlara ait feromon tespitleri de yaplmtr. Hayvanlarda tespit edilen feromonlara karn insandakilere her zaman üphe ile yaklalmtr. Çünkü insanlarn hayvanlara kyasla sahip olduu daha karmak iletiim sitemleri vardr. Ancak birçok aratrmac insanlar arasnda etki uyandran feromonlarn varln savunur. ’dan itibaren devam eden feromon çalmalar; birçok canl üzerinde etkili olan kimyasal iletiimle ilikili örnekler ortaya çkarmtr.
Cinsel ve bölgesel davranlar manipüle eden feromonlar aslnda hayvanlarn burun reseptörlerinde bulunan moleküler kimyasallardr. Bilim insanlarnn feromon temelli iletiim sistemine dair verdikleri en yaygn örnekler ise unlardr:
Arlar: muhafz arlar karnlarn kaldrarak feromon yayarlar ve kanatlarn çrparak da bunu dier arlara iletirler. Bu ekilde ar kovan tehdit altndayken tüm arlar haberdar olur ve birlikte hareket edebilirler.
Karncalar: karncalar ise feromonu yuvalarndan ayrlrken ve tekrar yuvalarna geri dönerken kullanrlar. Örnein yem bulmak için yuvasndan ayrlan karncalar feromon izleri sayesinde tekrar yuvalarna kolayca dönebilirler.
Kediler: ayn bölgede yaayan kediler grup üyelerine konum bildirirken feromondan faydalanr. Örnek vermek gerekirse yabanc bir kedi baka bir kedinin bölgesine girdiinde ev sahibi kedinin saldrganlk içgüdüleri devreye girer.
Fareler: yenidoan farelerin gözyalarndaki baz feromonlar anne farenin libidosunu düürür; böylelikle anne fare cinsel güdüleri ile baka bir ilgi alanna yönlenemez ve kendini yavrularna adar.
Hayvanlarn davranlarn ve eylemlerini etkileyen feromonlar; tarmda ve ilaçlama sektöründe de sklkla kullanlr. Günlük hayatta karlam ve cevabna ulamam olabileceiniz feromon tuza nedir sorusu da hayvanclkla oldukça ilikilidir. Feromon tuzaklar feromon emdirilmi kapsüllerden meydana gelir.
Baz aratrmalara göre; insan vücudunun sald baz kokulara maruz kalan kiiler birtakm tepkiler aça çkarr. Vücudun oluturduu ve sald kokulara maruz kalan dier insanlarn tepkisel davranlar genellikle cinsellik ve üremeyle ilikili olduu söylenir. Hayvanlarda olduu gibi insanlarda da salglarn ve terin üremeye hazr bulunula balantl olduu görülmütür. Bu konuyla ilgili verilecek en ilginç örneklerden birisin aratrlmas ylnda gerçeklemitir. Bu aratrmaya göre yumurta dönemindeki kadnlarn salgladklar ve yaydklar koku erkeklerdeki testesteron seviyesini arttrma yönünde etkiye sahiptir. Bir dier ilgi çekici tespit ise bu aratrmadan çok daha önceki yllara dayanr. Bir kadnn ter kokusuna maruz kalan bir baka kadnn adet döngüsünde yaanan deiimler kayt altna alnmtr. Dier bir aratrma ise gösteriyor ki; feromonlarn yakn ya da ayn ortamda bulunan kadnlarn adet dönemlerinin ayn zamana denk gelmesine sebep olabilir. Baka çalmalar ise insann ter kokusuyla ilgilidir. Ter kokusu üzerine yaplan çalmalar; kiinin ter kokusu salnmndan etkilenen insanlarn cinsiyetle ilgili tepkiler üretmesi olasln etkiledii üzerinedir.
nsann baklk sisteminde bulunan feromon; genellikle ak ve cinsellikle ilikilendirilir. drar ve koltuk altndaki terlerle dar atlan feromon salgs; uçucu ve hafif bir kokuya sahiptir. Ak hormonu ve ak kokusu olarak adlandrlan feromonun insan ilikileri üzerindeki etkisi nasldr? ki kii arasndaki cinsel çekimi feromon kokusu nasl etkiler?
Ak ve cinsel çekim ile feromon ilikisi yllardr insanolunun ilgisini çeker. Bunun yan sra çekicilik ile koku duyusu arasndaki ilikiden dolay parfüm sektörü de bu konuyla ilgilenmeye balad. Feromon kokusunun salnm ile çekicilik arasndaki ba bilimsel olarak kantlanmam olsa da koku firmalar eleri çekmek amacyla içeriinde cinsiyet hormonlar olduu söylenen deodorant ve parfüm üretimi yapmaya balad.
Çekicilik, cinsellik ve koku kavramlarnn kesiimde yer alan feromonlar; uzmanlar tarafndan ak ile olan ilikisi de incelenmitir. Duygusal olduu kadar kimyasal bir balants da olan ak beyinde ve dier organlarda baz deiikliklere sebep olabilir. Ak olmadan önce ve sonra vücutta yaanan deiimler aratrmaclar tarafndan merak edilmitir. Ve ak olduktan sonra vücudun verdii tepkileri gözlemlemek istemilerdir. Hayatn en ilgi çekici durumlarndan biri olan ak bilimsel olarak incelendiinde ortaya çkan sonuçlar unlar olmu:
Ak olan kiinin sevinç ve mutluluk seviyesi önceki zamanlara göre art gösterir.
Yaanan olaylara ve sorunlara kar kii daha kaytsz olabilir ve sorunlar kafasnda büyütmez.
Ve kendini enerjik hisseder.
Çekicilik ve cinsellik ile ilikisi olduu tahmin edilen baz feromon türleri de akn kimyasal sürecinde devreye girer. Ak ve cinsel uyarlmada önemli rolü olduu tahmin edilen feromonlar vücuttaki dier hormonlar da etkiler.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Koltuk altı kokusu yeterince iğrençtir, ancak bazı bilim insanları koltuk altının; günlük kur yapmadan, uyarıya kadar her türlü sinyali gönderiyor olabileceğinden şüpheleniyorlar. Bunun nedeni de; bazıları kötü kokulu, bazıları da burnumuzun koku saptama eşiğinin altında kalan vücut salgılarının feromon isimli kimyasal mesajlarla dolu olma ihtimali olabilir. Yarım yüzyıldan beridir süren bu ince ipuçlarına dair araştırmalar yürütülse de, bunların insanlarda var olduğuna dair doğrudan bir kanıt henüz bulunmuş değil.
Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?
Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.
Destek OlFeromonlar, bir türün üyeleri arasında iletişim kurmak için kullanılan herhangi bir kimyasal işarettir. Feromonların varlığı en ayrıntılı olarak sineklere ilişkin çalışılmıştır ama daha karmaşık türlerin de feromon sahibi olması olasıdır. İnsanlardaki varlığı henüz kesin olarak kanıtlanmamıştır. Karmaşık türlerde feromon salgılayan organlar hala varsa yan özellik olmalıdır çünkü o türler iletişim kurmak için daha karmaşık yöntemler geliştirmişlerdir.
Feromonların bilinen somut bir örneği olarak, arılar izopentil asetatı bir alarm sinyali olarak kullanırlar. "Muhafız arılar” karınlarını kaldırıp feromon yayma, kanatlarını çırpıp kimyasalı nakletme yeteneğine sahiptir. Bu şekilde tüm bir arı kovanı yaklaşan bir tehditten kolayca haberdar olabilir, birlik içinde hareket edebilir. Arılar bir hedefi soktuklarında, zehirle birlikte yüksek feromon yoğunlukları çökelir, diğer arıların saldırıya yardım etmesini ve aynı yeri sokmalarını sağlar. Etkileri yıkıcı olabilir.
Karıncalar feromon izlerini, yuvadan besin kaynaklarına, besin kaynaklarından yuvalarına yol bulmak için kullanırlar. Eğer iz feromonsuz bir materyalle, örneğin tebeşirle kesintiye uğratılırsa karıncalar durup ya rastgele dolanırlar ya da ters yöne geri dönerler. Gözlerin gelişmesinden önce, feromonlar sineklerin yol bulmasında ve sinyal çeşitliliğinde güvenilirlikle kullanılabilirdi.
Şarlatanlar insan feromon satışlarının reklamını yapmışlardır. Her cinsiyetin üreleri için birbirleriyle cinsel olarak işaretleşmek için kullanılan ayrı feromonlar var olduğunu iddia etmişlerdir. Bu bir efsanedir. Aktif insan feromonlarının varlığı şüphelidir. Bir vakada, insan feromonu diye reklamı yapılan bir ürünün analizinde bunun köpekgillere ait feromon olduğu anlaşıldı.
İlk feromon yılında Alman bilim insanları tarafından tespit edildi. Onu ayrı tutmak için 20 yıl çalıştılar. Bu, ipekböceği güveleri tarafından kullanılan güçlü bir cinsen hormondu. İnsanlar gibi hayvanlarda kendi türlerinin üyeleri arasında güçlü etkileşimler olduğu için feromonları tespit etmek için tasarlanan deneylerde kontrol grupları yaratmak zordur. Bu nedenle, aktif insan feromonlarının varlığı ya da yokluğunu kesin olarak bilmek için daha zaman olabilir.