Gaziantep Kahramanmaraş Ilıca Otobüs Fiyatları

Kahramanmaraş Otobüs Bileti Fiyatları

 

KONTUR TURİZM

Kontur Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kontur Turizm Kahramanmaraş Otogar: 10 30
Kontur Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >>

Kontur Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahları;

Kahramanmaraş > Konya (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Kontur Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Lider Muş Tur

Lider Muş Tur Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Telefon: 76 13
Lider Muş Tur Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Lider Muş Tur Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Muş (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Lider Muş Tur Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

 

LÜKS ELAZIĞ SEYAHAT
0 03 23

Lüks Elazığ Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Pazarcık: 0 60 10
Kahramanmaraş: 0 58 51

Lüks Elazığ Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > ADANA, Ceyhan, ELAZIĞ, MALATYA, MERSİN, Tarsus

---

 

 

MALATYA MEDİNE TURİZM

9

Medine Turizm Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 09 59
Malatya Medine Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >>

Malatya Medine Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;

Kahramanmaraş > Malatya (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Malatya Medine Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Metatur Turizm

Metatur Turizm Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Telefon: 24 77
Metatur Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Metatur Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Yozgat (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Metatur Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

 

METRO TURİZM

34 55

 

Metro Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Metro Kahramanmaraş Otogarı Tel: 0 29 99

 

Metro Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

---

Mis Amasya Tur
38 71

Mis Amasya Tur Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 08 81
Mis Amasya Tur Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Mis Amasya Tur Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Amasya (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Mis Amasya Tur Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Muş Yolu Turizm
00 49

Muş Yolu Turizm Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 00 06
Muş Yolu Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >>

Muş Yolu Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Muş (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Muş Yolu Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Nevşehir Seyahat
50 50

Nevşehir Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 28 77
Nevşehir Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Nevşehir Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Nevşehir (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Nevşehir Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Öncü Seyahat

Öncü Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 10 30
Öncü Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Öncü Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Nevşehir (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Öncü Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Öz Diyabakır
21 00

Öz Diyabakır Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 31 89
Öz Diyabakır Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Öz Diyabakır Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Diyarbakır (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Öz Diyabakır Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

Özlem Cizre Nuh

47 73

 

Özlem Cizre Nuh Kahramanmaraş Telefon Numarası:

Özlem Cizre Nuh Kahramanmaraş Otogarı Tel: 44 19

Özlem Cizre Nuh Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >>

 

Özlem Cizre Nuh Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;

Kahramanmaraş > Şırnak (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Özlem Cizre Nuh Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Safa Devran Turizm
00 90

Safa Devran Turizm Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 00 38
Safa Devran Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Safa Devran Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > İstanbul (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Safa Devran Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

 

SEMERKAND TURİZM

Semerkand Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 15 94
GSM: 86 44

 

Semerkand Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş >

Star Batman
72 72

Star Batman Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Telefon: 50 45
Star Batman Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Star Batman Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Batman (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Star Batman Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

 

 

STAR DİYARBAKIR
21 21

Star Diyarbakır Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 0 00 06

Star Diyarbakır Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > ARDAHAN, BİNGÖL, Çat, DİYARBAKIR, ERZURUM, Genç, Hilvan, Horasan, Karlıova, KARS, Pasinler, Sarıkamış, Selim, Siverek, Susuz, ŞANLIURFA

---

 

 

STAR MARDİN TURİZM
99 47

Star Mardin Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 0 98 58

 

Star Mardin Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Mardin

---

 

 

 

SÜHA TURİZM
0 38 38

Süha Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 0 08 81
Göksun: 0 20 20

Süha Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Alibeyköy (ist), ANKARA, Boğazlıyan, Çarşamba, ÇORUM, Devrek, GAZİANTEP, Gebze, Havza, İSTANBUL(Dudullu), İSTANBUL(Esenler), İZMİT, KAYSERİ, KIRIKKALE, KIRŞEHİR, Kozlu, Mengen, Merzifon, Pınarbaşı, SAKARYA, SAMSUN, Sarız, ŞANLIURFA, Yeniçağa, YOZGAT, ZONGULDAK

---

 

 

TOPÇAM TURİZM

Topçam Turizm Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 0 30 53

Topçam Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > AMASYA, Aydınca, Bafra, Ezine Pazarı, Havza, Kavak, SAMSUN, SİVAS, Suluova, TOKAT, Turhal, Uygur, Yıldızeli

---

Turay Seyahat

Turay Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Tel: 24 36
Turay Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Turay Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Trabzon (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Turay Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

 

 

TOKAT SEYAHAT
11 60

Tokat Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numaraları:
Kahramanmaraş: 0 19 35

Tokat Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > TOKAT, Turhal, AMASYA, Havza, SAMSUN, SİVAS, TOKAT, Turhal

---

Vangölü Turizm
65 65

Vangölü Turizm Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Telefon: 26 40
Vangölü Turizm Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Vangölü Turizm Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Van (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Vangölü Turizm Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Vanyolu Seyahat

Vanyolu Seyahat Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Kahramanmaraş Otogarı Telefon: 15 94
Vanyolu Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >

Vanyolu Seyahat Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Van (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Vanyolu Seyahat Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

---

Yeşil Muş Ovası
3

Yeşil Muş Ovası Kahramanmaraş Telefon Numarası:
Yeşil Muş Ovası Kahramanmaraş Otogarı Tel: 24 17
Yeşil Muş Ovası Kahramanmaraş Otobüs Bileti Al >>

Yeşil Muş Ovası Kahramanmaraş otobüs bileti alabileceğiniz güzergahlar;
Kahramanmaraş > Muş (Tüm güzergah bilgileri ve telefon numaraları Yeşil Muş Ovası Kahramanmaraş Otobüs Firması sayfasındadır.)

İstanbul > Kahramanmaraş Otobüs Firmaları

Ankara > Kahramanmaraş Otobüs Firmaları

Kahramanmaraş Otogarı Haritası

Kahramanmaraş

Kahramanmaraş Hakkında Bilgiler

Türkiye’nin Akdeniz Bölgesinde yer alan Kahramanmaraş, üç bölgenin kesişiminde kurulmuştur. Coğrafi konum olarak dağlık ve engebeli bir arazide bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde bulunan Nurhak Dağı en yüksek rakımlı yükseltisidir. Şehrin güneyinden geçen Amanos Dağları ise diğer önemli dağlardır. Kahramanmaraş ilinin ekonomik faaliyetleri arasında tarım, sanayi ve madencilik sektörleri yer almaktadır. Pazarcık ovasının tarım alanlarında yetiştirilen sebze ve meyve üretimi il ekonomisini oldukça desteklemektedir. Maden ocaklarında ise demir ve linyit çıkarılmaktadır. Bölgenin tarihsel sürecinden de bahsedecek olursak, Kahramanmaraş ve çevresinde ilk yerleşimin kalıntılarının Hititlere ait olduğu saptanmıştır. Hititlerden sonra Asurlular, Medler, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar yüz yıllar boyunca egemenlik kurmuşlardır. yılında Kahraman ünvanı alan Maraş ili, ’de büyükşehir statüsüne kavuşmuştur.

Kahramanmaraş Ulaşım

D Kayseri-Hatay Karayolu Kahramanmaraş geçer ve ilin karayolu ana ulaşım arterini oluşturur. İl bu yol ile kuzeyde Kayseri'ye, güneyde ise Osmaniye, Hatay ve Adana'ya ulaşır. Kahramanmaraş Osmaniye km, Adana km, Hatay km, Kayseri ise km uzaklıktadır. Kahramanmaraş D Karayolu ile güneydoğu istikametinde Gaziantep ve Kilis'e yine bu yoldan D Karayoluna bağlanarak kuzeydoğuda Adıyaman ve Malatya'ya ulaşır. Kahramanmaraş'a Gaziantep 88 km, Kilis km, Adıyaman km, Malatya ise km uzaklıktadır. İstanbul Kahramanmaraş arası km uzaklıkta olup yolculuk yaklaşık 11 saat 30 dakika sürmektedir. Ankara Kahramanmaraş arası km uzaklıkta olup yolculuk yaklaşık 6 saat 50 dakika sürmektedir. Kahramanmaraş iline seyahat planlıyorsanız, sayfamızdan otobüs bilet fiyatlarını inceleyebilir ve Kahramanmaraş Online Otobüs Bileti alabilirsiniz.
Kahramanmaraş merkeze 7 km uzaklıkta yer alan Kahramanmaraş Havalimanından İstanbul Atatürk ve Sabiha Gökçen Havalimanları ve Ankara Esenboğa Havalimanına tarifeli uçak seferleri yapılmaktadır.

Kahramanmaraş Ulaşım;

D Kayseri-Hatay Karayolu Kahramanmaraş geçer ve ilin karayolu ana ulaşım arterini oluşturur. İl bu yol ile kuzeyde Kayseri'ye, güneyde ise Osmaniye, Hatay ve Adana'ya ulaşır. Kahramanmaraş Osmaniye km, Adana km, Hatay km, Kayseri ise km uzaklıktadır. Kahramanmaraş D Karayolu ile güneydoğu istikametinde Gaziantep ve Kilis'e yine bu yoldan D Karayoluna bağlanarak kuzeydoğuda Adıyaman ve Malatya'ya ulaşır. Kahramanmaraş'a Gaziantep 88 km, Kilis km, Adıyaman km, Malatya ise km uzaklıktadır. İstanbul Kahramanmaraş arası km uzaklıkta olup yolculuk yaklaşık 11 saat 30 dakika sürmektedir. Ankara Kahramanmaraş arası km uzaklıkta olup yolculuk yaklaşık 6 saat 50 dakika sürmektedir.
Kahramanmaraş merkeze 7 km uzaklıkta yer alan Kahramanmaraş Havalimanından İstanbul Atatürk ve Sabiha Gökçen Havalimanları ve Ankara Esenboğa Havalimanına tarifeli uçak seferleri yapılmaktadır.

Kahramanmaraş Otogar

Kahramanmaraş şehirlerarası otobüs terminali Merkez ilçesindeki konumunda faaliyet göstermektedir. Türkiye’nin birçok şehrine otobüs seferleri bulunan Kahramanmaraş şehirlerarası otobüs terminali her gün çok sayıda yolcusuna hizmet vermektedir. Kahramanmaraş Şehirlerarası Otobüs Terminalinde karayolu yolcu taşımacılığı hizmeti veren otobüs şirketleri hangileridir? Kahramanmaraş otobüs şirketlerinin iletişim bilgileri, sefer yaptıkları iller ve ilçeler otobüs hareket saatleri, Kahramanmaraş otobüs bileti fiyatları, Kahramanmaraş şehirlerarası otobüs terminali ulaşım haritası, Kahramanmaraş Otogarı peron numaraları, yazıhane numaraları, otogar taksi durağı telefon numarası, otobüs firmalarının şehir içi servis güzergahları tüm bu bilgilere bu sayfadaki modül, yazı ve linklerden ulaşabilirsiniz.

Kahramanmaraş Otobüs Firmaları

Akdeniz Bölgesinin Adana Bölümünde yer alan Kahramanmaraş İlimiz, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin birbirine en çok yaklaştığı köşe alanda yer alır. Kahramanmaraş İlinin doğusunda Malatya ve Adıyaman, kuzeyinde Sivas ve Kayseri, batısında Adana, güneyinde ise Osmaniye ve Gaziantep illeri yer almaktadır. Kahramanmaraş'ın tarihinin 14 - 16 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Milli Mücadele döneminde gösterilen kahramanlıktan dolayı Kahramanmaraş dünyada İstiklal Madalyası sahip olan ilk şehir olmuştur. Organize Sanayi Bölgeleri ile gelişmiş bir sanayiye sahip olan Kahramanmaraş'da tarım ve hayvancılıkta gelişmiştir. Kahramanmaraş'da hizmet veren Kahramanmaraş merkezli otobüs şirketleri Ak Turizm, Aksu Turizm, Lüks Kahramanmaraş, Lider Elbistan, Lüks Afşinliler, Öz Elbistan Seyahat ve bunun yanında diğer otobüs firmaları da Kahramanmaraş Şehirlerarası Otobüs Terminalinde hizmet vermektedir. Kahramanmaraş ilinin ilçeleri; Kahramanmaraş Merkez, Afşin, Andırın, Çağlayancerit, Dulkadiroğlu, Ekinözü, Elbistan, Göksun, Nurhak, Onikişubat, Pazarcık, Türkoğlu'nun otobüs şirketlerinin iletişim bilgileri de bu sayfada yer almaktadır. Kahramanmaraş otobüs bileti fiyatlarına sayfa başında bulunan Kahramanmaraş otobüs bileti arama kutusundan ulaşabilirsiniz.

Kahramanmaraş Üniversite

Kuruluş tarihi olan Sütçü İmam Üniversitesi Onikişubat ilçesinde bulunan kampüsünde eğitim vermektedir. Şehir merkezine 14 km. uzaklıkta olan Avşar Yerleşkesine ulaşım belediye otobüsleri, halk otobüsleri ve dolmuşlar ile yapılmaktadır. Otogar içerisinde bulunan KSÜ kayıt bürosu üniversiteye ulaşım için ücretsiz servis sağlamaktadır. Sütçü İmam Üniversitesi'nde bulunan Fakülteler; Eğitim, Elbistan Teknoloji, Fen Edebiyat, Güzel Sanatlar, İktisadi ve İdari Bilimler, İlahiyat, Mühendislik ve Mimarlık, Orman, Tıp, Ziraat ve Diş Fakülteleridir. Enstitüler; Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Sağlık Bilimleri Enstitüleridir. Yüksekokullar; Afşin Sağlık, Beden Eğitimi ve Spor, Kahramanmaraş Sağlık, Yabancı Diller ve Göksun Uygulamalı Bilimler Yüksekokullarıdır. Meslek Yüksekokulları; Afşin MYO, Andırın MYO, Elbistan MYO, Göksun MYO, Teknik Bilimler MYO, Pazarcık MYO, Sağlık Hizmetleri MYO, Türkoğlu MYO, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokullarıdır. Sütçü İmam Üniversitesi için yapacağınız seyahatinizde kullanabileceğiniz Kahramanmaraş otobüs firmalarının tüm bilgileri ve otobüs bileti fiyatları sayfamızda yer almaktadır. Sayfamızdan otobüs bileti alıp, Kahramanmaraş’a seyahat edebilirsiniz.

Kahramanmaraş’a Neden Gitmelisiniz?

Milli Mücadelemizin timsali olan Sütçü İmam'ın memleketi Kahramanmaraş ilinin gezilip, görülmesi gereken yerleri, Kahramanmaraş Arkeoloji Müzesi, Kurtuluş Müzesi, Eshab-ı Kehf Külliyesi, Ilıca Kaplıcaları, Ekinözü İçmeleri, Roma döneminden günümüze kadar ulaşmış Germanicia Antik Kenti Mozaikleri, Hititlerden kalma Maraş Kalesi, Ulu Cami, İklime Hatun Mescidi ve Türbesi, Taş Medrese, Mahmut Arif Paşa Konağı Etnografya Müzesi, Dedeoğlu Konağı, Kocabaş Konağı, Katiphan (Cumhuriyet Hanı), Deligönüller Konağı, Tarihi Maraş Çarşıları, Saraçlar Çarşısı, Kuyumcular Çarşısı, Kapalı Çarşı, Dulkadiroğlları tarafından yaptırılan Taş Han, Hatuniye Cami, Eshab-ı Kehf Külliyesi, Abdulhamithan Camii, dört mevsimi ayrı güzellikte olan Başkonuş Yaylası, Yavşan Yaylası, ilk yerleşimden kalıntılar barındıran Döngel Mağarası, Yeşilgöz, Tekir Vadisi, Çokran Şelalesi, Kumaşır Gölü, Savruk Mağarası, Kazma Bağları, Kapıçam Tabiat Parkı, Ekinözü İçmeleri, Büyük Kızılcık İçmesi, Yavşan Yaylası Tabiat Parkı, Taş Köprü (Ceyhan Köprüsü), Şeyh Adil Çeşmesidir. Ayrıca yıl boyunca Kahramanmaraş şehrinde düzenlenen çeşitli kültür ve sanat festivallerine katılabilir, bu organizasyonların etkinliklerine dahil olabilirsiniz. Bunun için sadece yapmanız gereken sayfamızdan Kahramanmaraş Online Otobüs Bileti almaktır.
Kahramanmaraş ziyaretinizde yöresel mutfağının çeşitliliğinden de etkilenmeniz mümkündür. Özellikle yaylalarında yetişen keçilerin taze sütlerinden üretilen meşhur maraş dondurması mutlaka deneyimlemeniz gereken bir lezzettir. Ayrıca yöre kültürüne sahip olan mutfakta hazırlanan Maraş köftesi, Maraş tavası, Maraş tarhanası, Maraş paçası, Kallili köfte, Eli Böğründe, Sömelek Köfte, Ciğerli bulgur pilavı, Acem Pilavı gibi yemeklerinden tadmanızı öneriyoruz. Maraş’tan alışveriş yaparken Çağlayan Cevizi, Maraş kırmızı biberi ve tarhana almayı unutmayın. Siz de sayfamızdan Kahramanmaraş Otobüs Bileti alıp bu benzersiz deneyimi yaşayabilirsiniz.

Türk Coğrafya Dergisi  Sayı  39‐50, İstanbul   seafoodplus.info    Basılı ISSN ‐       Elektronik ISSN ‐  Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarında termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri Recreation activities based on thermal tourism in Ilıca (Kahramanmaraş) springs Ersin Kaya SANDAL, Nadire KARADEMİRa    ÖZ  Bu çalışma Kahramanmaraş Oniki Şubat ilçe sınırları içerisinde yer alan Ilıca Kaplıcasının  coğrafi yönden incelenmesini yapmak, yöreye gelen turistlerin yöre ile ilgili düşüncelerini  belirlemek  ve  yörenin  termal  turizm  potansiyelini  ortaya  koymak  amacıyla  yapılmıştır.  Çalışma alanı jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri bakımından termal kaynaklar açısından  büyük  bir  potansiyele  sahiptir.  Çalışmada  Ilıca’ya  gelen  ziyaretçilerin  sosyo‐ekonomik  durumları  incelenmiş,  termal  turizm  çerçevesinde  Ilıca  ile  ilgili  genel  düşünceleri  nicel  araştırma  yöntemleri  kullanılarak  değerlendirilmiştir.  Çalışmanın  örneklemini  yöreye  termal  turizm  amacıyla  gelen  ziyaretçilerden  rassal  yöntemle  seçilen    kişi  oluşturmaktadır. Sonuç olarak; katılımcıların %88’inin Ilıca’dan memnun kaldığı, %65’inin  a) Kahramanmaraş Sütçü İmam  Ilıca’ya ailesiyle geldiği, %42’sinin dinlenme amacıyla, %50’den fazlasının dost ve arkadaş  Üniversitesi, Fen‐Edebiyat  tavsiyesiyle  ve  %81’inin  üç  kez  ve  daha  fazla  geldiği  tespit  edilmiştir.  Yine  ziyaretçilerin  Fakültesi, Coğrafya Bölümü.  %80’i  Ilıca’da  alt  yapı  problemi  olduğunu,  %81’i  ise  Ilıca’nın  tanıtımının  yeterince    yapılmadığını  ifade  etmiştir.  Çalışmada  yörenin  rekreasyon  faaliyetleri  ve  termal  turizm    açısından önemli bir potansiyele sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.  Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş, Ilıca, termal turizm, Ilıca kaplıcası, rekreaktif faaliyet.    Geliş/Received: ABSTRACT  Kabul /Accepted: This  study  was  conducted  to  investigate  Ilıca  springs'  in  terms  of  geography  which  is  located in Kahramanmaraş Onikişubat district boundaries, to determine tourist thoughts  about  the  region,  and  to  demonstrate  the  thermal  tourism  potential  of  the  region.  The  study  area  has  a  great  potential  for  thermal  resources  in  terms  of  geological  and  geomorphological  features.  In  this  study,  the  socio‐economic  conditions  of  the  visitors  Sorumlu yazar/Corresponding author that came to Ilıca was examined and thermal tourism framework general thoughts about  (N. KARADEMİR) [email protected] Ilıca  was  assessed  using  quantitative  research  methods.  The  sample  group  taken  from  visitors  that  come  to  Ilıca  for  thermal  tourism  is  consisted  of    randomly  selected  people.  Finally  it  was  determined  that  88%  of  participants  were  satisfied  from  the  Ilıca  springs, 65% of respondents came with family to Ilıca, 42% of respondents in order to rest,  more  than  50%  of  the  participants  have  come  with  friends  or  friend's  recommendation,   and 81% of the participants have come from three or more times. Yet 80% of respondents  stated that there are the infrastructure problems in Ilıca, and 81% of respondents stated  that there is not enough advertising of Ilıca springs. The study shows that the area has a  great potential for recreational activities and in terms of thermal tourism.  Keywords:  Kahramanmaras,  Ilıca,  Thermal  tourism,  Ilıca  thermal  springs,  recreation  activities.  GİRİŞ Türkiye de turizm faaliyetleri, zaman içerisinde hem turist‐ rizm  potansiyeli  olan  alanları  tatil  için  tercih  etmektedir.  lerin  istek  ve  ihtiyaçlarının,  hem  de  sosyal  ve  ekonomik  Çağımızın  trafik  ve  stres  gibi  sorunları  karşısında  sağlığını  şartların  değişmesine  bağlı  olarak,  çeşitlenmiş  ve  şekil  de‐ kaybeden insanların modern tıbbi tedavi yöntemleri dışında  ğiştirmiştir.  Şehir hayatından sıkılan insanlar, dinlenmek ve  alpinizm,  klimatizm  ve  en  yaygın  olarak  da  termalizm  gibi  hobilerini tatmin etmek için değişik mekânlar veya rekreas‐ doğal  tedavi  yöntemlerini  kullanmaları  daha  sık  olarak  gö‐ yon  alanları  aramakta  (Çetin,  )  şehirlerin  bunaltıcı  ha‐ rülmektedir (İbret, ).  vası, kalabalığı ve stres dolu yaşam ortamından uzaklaşmak  Turizm  alanında  yapılan  tüm  araştırmalar  turizm  sektö‐ ve  böylece  sağlık  ve  zindelik  kazanmak  amacıyla  doğal  tu‐ ründeki  gelişmelerin  artarak  süreceğini  göstermektedir.  40 Sandal & Karademir    Çünkü dünyadaki ekonomik gelişme ve değişimler bu duru‐ dayalı turizm faaliyetlerinin artan önemi, Türkiye’de termal  mu  destekleyen  bir  görüntü  sergilemektedir  (Alaeddinoğlu  turizmin gelişmesine neden olmuştur.  vd., ). Son yıllarda Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de  Yurdumuzda çok yaygın olarak bulunan termal suların çık‐ de  kıyı  turizmi  ile  özdeşleşmiş  olarak  görülen  kitle  turizmi  tığı  kaynaklara  ılıca  veya  kaplıca  denir.  Doğanay  ()’a  karşısında farklı ve yeni arayışlar gündeme gelmekte, alter‐ göre  kaynak  civarında  tesis  bulunmayan  termal  kaynaklara  natif  turizm  giderek  gelişmektedir  (Soykan,  ;  Özgüç,  ılıca;  hamamlar,  konaklama  tesisleri,  kür  yapma  bölümleri  ; Emekli, ).  bulunanlara  ise  kaplıca  denilmesi  uygun  olur.  ”Kaplıca”  Ülkemiz sağlık turizmi kaynakları bakımından oldukça zen‐ terimi  “kapalı  ılıca”  teriminden  gelmektedir  ve  üzerinde  gindir. Sadece şifalı su kaynaklarının sayısı, tahminen ’i  yapı bulunan ılıca demektir. ”Ilıca” terimi ise tedaviye yara‐ aşar  (Ülker,  ).  Klimatizm  ve  alpinizm  faaliyetlerinin  yan müessese anlamına gelir (Dirisu,).  yapıldığı turistik potansiyel bölgeleri de eklenirse, ülkemizin  Kaplıcalar,  kişilere  doğal  yöntemlerle  tedavi  imkanları  sağlık turizmi potansiyeli yönünden, dünyanın zengin birkaç  sunmalarının yanında onların eğlenmelerini, dinlenmelerini,   ülkesinden biri olduğu anlaşılmaktadır (Doğanay,  ).  çeşitli  rekreaktif  faaliyetlerde  bulunmalarını  ve  alandan  Termal  turizm;  sağlık  turizm  faaliyetleri  içerisinde  yer  al‐ farklı  hizmetler  almalarını  sağlayan  yerlerdir.  Bu  bağlamda  makta olup, soğuk ve sıcak mineralli suların sağlık amacıyla  insanlar kaplıcalarda şehrin stresli ortamlarından uzaklaşıp,  içme  ve  dış  tatbiklerde  kullanılması,  kür  uygulaması  için  sağlık ve zindelik kazanmakta, doğal besinlerle beslenmekte  turistlerin  ulaşım,  konaklama,  ağırlama  gereksinimlerinin  ve  doğal  tedavi  yöntemlerini  kullanmaktadır.  Bu  duruma  karşılanmasını içeren çok yönlü bir turizm çeşididir (Özgüç,  bağlı  olarak  Anadolu’nun  en  eski  turizm  türü  olarak  kabul  ; Bulut ve Girgin, ; Doğaner, ; Doğanay, )  edilen  kaplıcalar,  son  yıllarda  diğer  şehirlerden  gelen  ziya‐ Kültür  ve  Turizm  Bakanlığı’nın  tanımına  göre  ise  termal  retçilerin  tedavi  ve  spor  amacıyla  kullandıkları  mekânlar  turizm, termomineral su banyosu, içme, inhalasyon, çamur  haline  gelmiştir    (Güzel,  ).  Sağlık  turizmi  içinde  değer‐ banyosu gibi çeşitli türdeki yöntemlerin yanında iklim kürü,  lendirilen  kaplıca  turizmi,  sıcak  ve  soğuk  maden  sularının  fizik  tedavi,  rehabilitasyon,  egzersiz,  psikoterapi,  diyet  gibi  içilmesini,  banyo  yapılmasını,  çamurun  sürülmesini  kapsa‐ destek  tedavilerinin  birleştirilmesiyle  yapılan  tedavi  uygu‐ yan su tedavisi dışında dinlenme ve eğlenmeyi de içine alan  lamalarının  yanı  sıra  termal  suların  eğlence  ve  rekreasyon  bir turizm türüdür (Tuncel ve Doğaner, ).   amaçlı  kullanımı  ile  meydana  gelen  turizm  türüdür  Kaplıca  sularının,  40°C  den  fazla  olanlarına  “çok  sıcak”,  (seafoodplus.info).  35°‐ 40°C olanlarına “sıcak”, 25°‐35°C olanlarına “ılık”, 20°‐ Günümüzde  alternatif  turistik  ürün  çeşitlendirilmesinde  25°C  olanlarına  “serin”,  20°C  den  az  olanlarına  “soğuk”  termal  turizm  hızlı  bir  gelişim  göstermekte  (Pırnar,  ;  kaynaklar  denmektedir  (www.  seafoodplus.info,  ).  Ter‐ Erdoğan  ve  Akoğlanoğlu,  ,  Türksoy  ve  Türksoy,  ,    mal kaynakların sayısı ve içeriklerinin zenginliği bakımından  İlban  ve  Kaşlı,  ),  turizm  faaliyetleri  içerisindeki  yeri  ve  Türkiye  dünyada  ilk  10  ülke  içinde  sayılmaktadır.  Türki‐ önemi gittikçe artmaktadır. Herhangi bir yerin ya da ülkenin  ye’deki kaplıca suları debi ve sıcaklık, çeşitli fiziksel ve kim‐ turist çekebilme potansiyeli (turizmin temel unsurları ya da  yasal  özellikleri  açısından  Avrupa’daki  termal  sulardan  üs‐ turizmin arz kaynakları); çekicilikler, erişim ve konaklamaya  tündür. Böylece bu sular geniş bir tedavi olanağı yaratmak‐ bağlıdır.  Bunlara  turizmin  “üç  A‟sı”  da  denir  (Özgüç,).  tadır (Aslan, ).   Çekicilikler turizmin yer seçiminde rol oynayan önemli coğ‐ Türkiye  tarihi  geçmişi,  benzersiz  doğal  kaynakları,  iklimi,  rafi  faktörlerdir.  Bu  çekicilikler  turistin  bir  yöreyi  ziyaret  zengin  kültür  yapısı  ile  geleneksel  kaplıca  ve  Türk  Hamamı  etme isteğini oluşturmaktadır. İç ve dış turistik aktivitelerin  kültürünün  varlığı  sayesinde,  çağdaş  sağlık  turizminin  ve  yöneldiği  önemli  turistik  çekim  merkezlerinden  biri  de  ter‐ termal turizmin gelişmesinde oldukça büyük bir potansiyele  mal turizm alanlarıdır (Doğanay, ).  sahiptir. Türkiye termal su kapasitesi açısından Dünyada ilk  Türkiye’de, Neojen ve Kuvaterner dönemlerinde meydana  yedi ülke arasında, Avrupa'da birinci sırada, kaplıca uygula‐ gelen  kıvrılma  ve  kırılmalar  sonucunda  çok  sayıda  termal  maları konusunda ise üçüncü sırada yer almaktadır. Türkiye  kaynak ortaya çıkmıştır.  Ülkemiz tektonik yapısından dolayı  sıcaklıkları  20  ºC'nin  üzerinde,  debileri  ise  2–  lt/sn  ara‐ yoğun bir yayılış alanı gösteren ılıcalar ve çeşitli hastalıkların  sında  değişen 'den fazla  kaynağa  sahip  bulunmaktadır  tedavisinde  yararlanılan  termal  sular  bakımından  oldukça  (Kültür ve Turizm Bakanlığı, ). Jeotermal kaynak potan‐ zengin  ve  önemli  ekonomik  potansiyele  sahiptir.  Daha  çok  siyelinin  ancak  %  3‟ünü  değerlendirebilen  Türkiye’de  top‐ kırıklı  yapıların  yer aldığı  alanlarda dağılış gösteren  kaplıca,  lam jeotermal ısı potansiyeli  MWt‟tır. Bu potansiyel  ılıca, çermik, içmeler ve maden suları tarih boyunca insanla‐ 5  milyon  konut  ısıtma  eşdeğeri  veya  1  milyonun  üzerinde  rın  çeşitli  şekillerde  yararlandığı  ve  şifa  buldukları  alanlar  termal yatak kapasitesi anlamına gelmektedir (Kaya, ).  olmuştur (Özgen, ).  Türkiye,  dünyada  jeotermal  ısı  kullanımı  ve  kaplıca  uygula‐ malarında  Çin,  Japonya, A.B.D  ve  İzlanda’dan sonra dünya‐ Anadolu’da Hititler döneminden itibaren faydalanılan şifa‐ nın  ilk  beş  ülkesi  içerisinde  yer  almaktadır  (Lund  ve  Frees‐ lı sular, Roma ve Bizans dönemlerinde tedavi ve spor ama‐ ton,  ). Ancak  günümüzde  kemik,  deri  ve  iç  hastalıkları  cıyla  yoğun  olarak  kullanıldığı  için,  kaplıca  turizmi  en  eski  gibi  çok  sayıda  hastalığın  tedavisinde  yararlanılan  bu  kay‐ turizm  şekli  olarak  kabul  edilebilir  (Doğaner,  ).  Türki‐ nakların sadece % 6’sı Türkiye’de sağlık turizminde kullanıl‐ ye’nin jeolojik özellikleri, termal kaynakları ve bu kaynaklara  maktadır (Sayılı vd., ).   41 Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarının termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri Türkiye  geniş  bir  alana  yayılan  zengin  termal  kaynaklara  Ilıca’yı ziyaret eden ve rassal olarak seçilen ziyaretçiler oluş‐ ve yıl boyunca termal hizmetleri gerçekleştirebilme imkanı‐ turmuştur.  Anketin  değerlendirilmesinde  SPSS  programı  na sahip olmasına rağmen, ülkemizde termal turizm yeterli  kullanılmıştır. Yöre sakinleri ve bir kısım ziyaretçi ile de mü‐ derecede değerlendirilememektedir (Erdoğan ve Aklanoğlu,  lakat yoluyla bilgiler elde edilmiştir.   ). Türkiye’de termal turizme gereken önemin verilmesi  Türk  turizmini  çeşitlendirecektir.  Bu  bağlamda  Kültür  ve  Turizm  Bakanlığı  orta  ve  uzun  vadede  termal  turizmde  ül‐ kemizin dünyanın  en  önemli  sağlık  ve  termal  destinasyonu  olması için çalışmalar yapmaktadır. Termal sularımızın sade‐ ce insan sağlığını iyileştirmeye yönelik tesisler,  rekreasyon,  eğlence, dinlenme ve spor tesisleri gibi imkanların yer aldığı  ve  tüm  yıl  boyunca  hizmet  verebilen  alanlar  haline  getiril‐ mesine çalışmaktadır. Çünkü turistik faaliyetlerin bütün yıla  yayılması turizm ekonomisi açısından büyük önem taşımak‐ tadır.  Günümüzde  turizm  faaliyetlerinin  önemli  bir  kolu  haline gelen termalizm de hem tedavi hem de rekreasyonel  faaliyetlere  olanak  sağlaması  ve  turistik  faaliyetleri  bütün  bir  yıla  yayarak,  farklı  beklentileri  olan  turistlere  hizmet  sunabilmesi  ise  tüm  sezon  boyu  çalışan  bir  sektör  olması  açısından önemlidir.  Sağlık  sadece  hastalıklardan  ve  mikroplardan  korunma  değil, bir bütün olarak beden, ruh ve sosyal açıdan iyi olma  halidir (Taşlıyan ve Arı ). Sağlık turizmi, sağlığı korumak  ya da iyileştirmek için belirli bir süre yer değiştiren insanla‐ rın  doğal  kaynaklara  dayalı  turistik  bir  tesise  giderek  kür  uygulaması gerçekleştirmesi, sıcak su içerisinde banyo yap‐ ması,  çamur  banyosu  yapması,  konaklama,  dinlenme  ve  eğlence gereksinmelerini karşılamasıdır (Çetin, ; Tuncel    ve Doğaner, ). Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tanımına  Şekil 1. Çalışma alanının lokasyon haritası.  göre ise; sağlık turizmi tedavi amaçlı kaplıcalara veya diğer  Figure 1. Location map of the study area.  sağlık  merkezlerine  seyahat  eden  kişilerin,  fiziksel  iyilik  Bu  araştırmada  ayrıca  ArcMAP  10  programıyla  Ilıca’nın  halini  geliştirmek  için  veya  estetik  cerrahi  operasyonlar,  coğrafi  konumu,  jeolojik  ve  topografik  durumunu  ortaya  organ  nakli,  diş  tedavisi,  fizik  tedavi,  rehabilitasyon  vb.  ge‐ koyan  haritalar  üretilmiştir.  Yörenin  termal  turizm  potansi‐ reksinimi  olanlarla  birlikte,  uluslararası  hasta  potansiyelini  yelini  ortaya  koyabilmek  amacıyla  ilgili  kurumlar  ve  Ilıca  kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan  Belediyesinden  gerekli  veriler  alınmış  ve  araştırma  bölge‐ turizm  türüdür.  Bu  bağlamda  değerlendirildiğinde  Kahra‐ sinde arazi çalışmaları yapılmıştır.  manmaraş  Onikişubat  İlçe  sınırları  içerisinde  yer  alan  ve  sağlık turizmi açısından önemli bir potansiyeli olduğu düşü‐ BULGULAR ve TARTIŞMA nülen Ilıca kaplıcası bu araştırmanın konusunu oluşturmak‐ tadır  (Şekil  1).  Bu  çalışmanın  amacı  ise  coğrafi  açıdan  Ilıca  Araştırma Alanının Coğrafi Konumu kaplıcasının potansiyelini incelemek, yöreye gelen ziyaretçi‐ lerin kaplıca ile ilgili düşüncelerini ortaya koymak ve karşıla‐ Araştırma alanını oluşturan Ilıca Kaplıcası, Akdeniz Bölge‐ şılan sorunlarla ilgili çözüm önerileri sunmaktır.  si'nin doğusunda Kahramanmaraş'ın 68 km. kuzeyinde Berit  Dağı  eteklerinde    m.  yükseltide  ve  Ilıca  yerleşmesi  KONU ve KAPSAM sınırları içerisinde yer almaktadır (Şekil 2).  Bu  çalışmada  konuyla  ilgili  yerli  ve  yabancı  kaynaklar  ta‐ Jeolojik Özellikler ranmış,  ziyaretçilerin  kaplıcayla  ilgili  düşüncelerini  ortaya  koyabilmek  için  araştırmacılar  tarafından  hazırlanan  anket  Araştırma  sahası,  Arap  Levhası  ile  Anadolu  Levhası'nın  uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çünkü anket nicel araştırma  çarpışma  kuşağında,  Anadolu  Levhası'nda  yer  alır.  Bu  iki  yöntemleri içerisinde en çok kullanılan veri toplama teknik‐ levhanın  Kretase'de  çarpışması  ile  başlayan  kuzey‐güney  lerinden  birisidir    (Ekiz, ).  Hazırlanan anket  sorularının  yönlü  birçok  kıvrılma‐kırılma‐bindirme  ve  sürüklenmelerin  anlaşılır  olup  olmadığının  belirlenmesi  için  Ilıca’yı  ziyaret  oluşmasına  neden  olmuştur.  Tersiyer  öncesi  dönemlerde  eden  bir  grup  ziyaretçiye  ön  anket  uygulaması  yapılmış,  başlayan  ve  Miyosen’de  gelişmeye  devam  eden  tektoniğe  anlaşılmayan  sorular  anketten  çıkarılmış  ve  anket  soruları  bağlı hareketlerin yoğun olduğu yörede (Gül vd., )  Üst  üzerinde  gerekli  düzenlemeler  yapılarak,  veri  toplama  ara‐ Miyosen ve Pliyosen'de kuzeyden güneye doğru olan komp‐ cına  son  şekli  verilmiştir.  Bu  araştırmanın  çalışma  grubunu  resyonel rejim, Ilıca'nın güneyinden geçen ve çalışma alanını   yılı Temmuz ve Ağustos aylarında yani yaz döneminde  batıdan  doğuya  kat  eden  bindirmenin  oluşmasına  neden  Türk Coğrafya Dergisi seafoodplus.info 42 Sandal & Karademir    olmuştur.  Bu  bindirmeye  bağlı  olarak  Ilıca'nın  içerisinden  ters  faydan  çıkmaktadır  (Gürbüz  ve  Korkmaz,  ).  geçen ikinci bir ters fay gelişmiştir. Ilıca termal kaynakları bu  Tektonizma  ve  faylanmanın  etkisiyle  sahada  eğim  değerle‐ rinin yüksek olduğu, arızalı bir topografya hâkimdir (Şekil 2‐ İklim Özellikleri 3).   Yörede  kış  yağışlarının  fazla  ve  yaz  kuraklığı  süresinin  uzun olduğu Akdeniz makro iklim tipi görülmektedir. Ancak  bölgede  yükseltiye  bağlı  olarak  iklim  elemanlarında  ve  de‐ ğerlerinde  değişimler  görülür.  Sahada  yıllık  ortalama  sıcak‐ lıklar  yaklaşık  13°C’dir.  Aylık  ortalama  sıcaklıklar  incelendi‐ ğinde  en  sıcak  ayın  Temmuz,  en  soğuk  ayın  ise  Ocak  ayı  olduğu  görülmektedir.  Yörede  yükseltinin  ‐  m.  arasında  değiştiği  dikkate  alındığında  araştırma  alanında  yıllık  ortalama  sıcaklık  değerinin  12°C–14°C  arasında  değiş‐ tiği  hesaplanmaktadır.  Yıllık  ortalama  yağış  miktarı  Gök‐ sun’da    mm.,  Kahramanmaraş’ta  ise    mm.’dir  (Tablo 1, Şekil 4). Araştırma alanının bu iki yerleşme arasın‐ da  olduğu  dikkate  alındığında  sahada  ortalama  yıllık  yağış  miktarının  da  belirtilen  değerler  arasında  olduğunu  belirt‐ mek mümkündür. Çalışma sahasında toplam yağışın sadece  %3’ü yaz sezonunda düşmektedir. Yükseltinin ve karasallığın    etkisinin  artmasına  bağlı  olarak  bu  alandaki  kış  yağışlarının  Şekil 2. Çalışma alanı ve yakın çevresinin fiziki haritası.  bir  kısmı  kar  şeklinde  görülür.  Genelde  kar  yağışları  Kasım  Figure 2. Physical map of study area and its environs.  ayının sonunda başlar ve kar örtüsü yüksek kesimlerde Mart  ayına kadar yerde kalır.     Şekil 3. Çalışma alanı ve yakın çevresinin jeoloji haritası.  Figure 3. Geological map of study area and its environs.    Tablo 1. Kahramanmaraş ve Göksun’un aylık ve yıllık ortalama sıcaklık ve yağış değerlerinin dağılımı.  Table 1. Monthly and annually average temperature and precipitation of Kahramanmaraş and Göksun.  İSTASYON    O  Ş  M  N M H T A E E  K  A  Yıllık Sıc. (°C)          seafoodplus.infoŞ  Yağış (mm)          Sıc. (°C)  ‐ ‐        ‐  GÖKSUN  Yağış (mm)          Kaynak: DMİ,  (‐) (‐).   43 Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarının termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri nağın  bulunduğu  dere  içerisinde  başlamıştır.    yılında    nüfuslu  bir  köy  durumunda  olan  yerleşmenin  nüfusu  kaplıca  kullanımının  getirdiği  ekonomik  canlılık  ve  potansi‐ yele  dayalı  olarak  devamlı  artmıştır.  Bugün  Ilıca’nın  nüfusu  ’ü  geçmiştir  (Tablo  2).  Mevcut  nüfusun  en  önemli  geçim kaynağını ise termal turizme yönelik ekonomik faali‐ yetler  oluşturmakta  ve  yaz  sezonunda  çok  sayıda  insan  çalışmak için yöre dışından buraya gelmektedir.   Tablo 2. Ilıca’nın sayım yıllarına göre nüfus gelişimi.  Table 2. Ilıca population growth by year.  Yıl Nüfus Yıl  Nüfus    Şekil 4. Kahramanmaraş ve Göksun’un aylık ortalama yağış      ve sıcaklık şartları.      Figure  4.  Monthly  average  precipitation  and  temperature      conditions of Kahramanmaraş and Göksun.          Araştırma  sahasında  özellikle  yaz  aylarında  ortalama  sı‐     caklıkların  ve  bağıl  nem  oranının  Akdeniz  ve  Güneydoğu  Anadolu bölgesindeki diğer illere göre insanın kendini rahat      hissedebilmesi  için  daha  uygun  yani  düşük  olması  Ilıcayı  Termal Suların Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri tercih edilir hale getirmektedir. İklim açısından yörenin bağıl  nem,  sıcaklık,  rüzgar,  yağış  ve  güneşlenme  bakımından  Daha önce de belirtildiği gibi Üst Miyosen ve Pliyosen'de  klimatik  konfor  (iklim  konforu)  değeri  bu  iklim  değerleri  kuzeyden  güneye  doğru  olan  kompresyonel  rejim,  Ilıca'nın  dikkate alındığında oldukça yüksektir (Zengin vd., ).   güneyinden  geçen  ve  çalışma  alanını  batıdan  doğuya  kat  eden  bindirmenin  oluşmasına  neden  olmuştur.  Bu  bindir‐ Bitki Örtüsü Özellikleri meye  bağlı  olarak  Ilıca'nın  içerisinden  geçen  ikinci  bir  ters  İran‐Turan  ve  Akdeniz  bitki  coğrafyası  bölgelerinin  geçiş  fay  gelişmiştir.  Ilıca  termal  kaynakları  bu  ters  faydan  çık‐ kuşağında bulunan araştırma alanında,  topografya, iklim ve  maktadır. Bu kaynaklar, yüzeysel suların faylara bağlı olarak  toprak  derinliğinde  gözlenen  farklılaşmalara  bağlı  olarak  derine  sızarken  geçtikleri  kayaçların  minerallerini  eriterek  zengin bitki tür ve yoğunluğunda değişimler gözlenir. Araş‐ bünyelerine alması, akifer nitelikli kayaçlar içinde toplanma‐ tırma sahasında orman alanları geniş yer kaplamakla birlik‐ ları ve jeotermal gradyana bağlı ısınarak ters faydan yüzeye  te, özellikle toprak örtüsünün zayıf olduğu kalkerli zeminler  çıkması sonucunda oluşmuştur (Gürbüz ve Korkmaz, ).  üzerinde kızılçam ve ardıç birlikleri (Juniperus excelsa) geniş  Doğal  kaynaklardan  biri  Ilıca  Dere  vadisi  içerisindeki  ters  sahalara yayılmıştır. Bu birlikteliklere yer yer meşe (Quercus  fay  üzerinde  bulunan  Alt  Miyosen  kalkerlerindeki  mağara‐ sp.) türleri ve tesbih çalısı (Styrax officinalis) eşlik etmekte‐ dan,  diğeri  ise  Özel  İdare  Hamamı'nın  hemen  kuzeyinden  dir (Yıldız, ). Sahada otsu bitki türleri kenger (Gundelia  çıkmaktadır.    yılında  açılan  ve  faal  olan  Süleymanlı  2  tournefortii),  geven  (Astragalus  sp.),  sütleğen  (Euphorbia  adındaki  kuyu  günümüzdeki  ihtiyacın  çok  az  bir  kısmını  sp.),  sığırkuyruğu  (Verbascum  sp.),  adaçayı  (Salvia  sp),  ço‐ karşılayabilmektedir. Bu kuyunun derinliği ,85 m., debisi  banyastığı (Acantholimon sp.), kekik (Thymus sp.) de yoğun  14  lt/sn.  sıcaklığı  ise  43,5ºC  dir.    yılında  K1‐4  ve  K1‐5  olarak bulunur. Bitki örtüsünün bu özellikleri yörenin doğal  adlarında iki yeni kuyu daha açılmıştır. Bu kuyulardan K1‐4  çekiciliğini artırmakta ve Ilıcaya artı bir değer katmaktadır.   kuyusunun derinliği  m. olup debisi 25 lt/sn sıcaklığı ise  49ºC  dir.  K1‐5  kuyusunun  derinliği    m.  olup  debisi  30  Nüfus ve Yerleşme Özellikleri lt/sn sıcaklığı ise 49ºC dir. Bu iki kuyu halen kullanılmakta ve  Termal kaynaklar bakımından diğer bölgeler kadar zengin  ihtiyacın  bir  kısmını  gidermektedir.  Son  kuyu    yılında  olmayan  Akdeniz  Bölgesinde  yer  alan  Ilıca  Kaplıcası  (Tıraş,  özel  Özger  Otelin  bahçesine    m.  derinliğinde  açılmıştır.  )    antik  dönemden  bugüne  kadar  çeşitli  uygarlıklara  Bu  kuyunun  debisi  10  lt/sn  ve  su  sıcaklığı  41ºC  dir  (Kahra‐ hizmet  vermiştir.  Bölgenin  Bizans  döneminde  Mezopotam‐ manmaraş Valiliği (Yikob), ).   ya'yı,  Orta  Anadolu  ve  İstanbul'a  bağlayan  yol  üzerinde  Ilıca termal kaynaklarının sıcaklığı mevsime göre genellik‐ olması  da  gelişimini  hızlandırmıştır.    tarihli  ()  Os‐ le 41º‐49ºC arasında değişmektedir. Buna göre Ilıca termal  manlı salnamesinde, Zeytun yerleşmesinden ve yerleşmeye  kaynakları  'hipertermal  sular''  (40º‐50ºC)  grubuna  girmek‐ yarım  saat  uzaklıktaki  kaplıcadan  bahsedilmektedir.  Esas  tedir. Ilıca termal sularının pH değeri Çakar'a () göre 7‐ itibariyle  araştırma  sahasının  Maraş’tan  Elbistan‐Gürün‐   arasında  değişir.  Bu  değerler  itibarıyla  olumlu  ve  yarı  Kayseri  ve  Elbistan‐Malatya’ya  giden  kervan  yolu  üzerinde  olumlu  bazik  sular  grubuna  girer.  Ilıca  termal  kaynakları,  bulunduğu  anlaşılmaktadır  (Söylemez,  ).  Selçuklular  kimyasal  bileşenleri  bakımından  bikarbonatlı  (HCO3),  kalsi‐ tarafından  Zeytun’da  bir  hamam  yaptırılmıştır.  Bugünkü  yumlu  (Ca),  kükürtlü  (S),  ve  magnezyumlu  (Mg);  fiziksel  Ilıca  yerleşmesinde  iskan  'lerden  itibaren  termal  kay‐ olarak ise hipertermal sulardır (Ülker, ; Ilıca Belediyesi  Türk Coğrafya Dergisi seafoodplus.info 44 Sandal & Karademir    (seafoodplus.info),  ;  Tablo  3).  Ilıca  Kaplıcası  Sağlık  Ba‐ Ayrıca yörenin bol oksijenli havası, insanların solunum yolla‐ kanlığı  tarafından    yılında    sayılı  yazıyla  kaplıca  rını rahatlatıcı ve kan dolaşımını hızlandırıcı etki yapmakta‐ statüsüne alınmıştır.   dır.  Yöreye  gelen  ziyaretçiler  gezme,  eğlenme,  dinlenme  amaçlı faaliyetlerde de bulunmaktadır.     Ilıca termal sularından genelde banyo yaparak (dıştan te‐ davi) ve az da olsa içerek (içten tedavi ) yararlanılmaktadır.  Ilıca  kaynaklarından  çıkan  suların  değerlendirildiği  mo‐ Ilıca  termal  suları,  Sağlık  Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzısıhha  dern tesisler  yılından itibaren yapılmaya başlanmıştır.  Merkezi'nin  analiz  raporuna  göre  romatizmal,  fonksiyonel  İlk  tesis    yılında  mağaradan  çıkan  sıcak  su  kaynakları  damar,  solunum  sistemi,  sinir  sistemi,  deri,  kronik  bronşit,  üzerine inşa edilmiş ve  yılına kadar aktif olarak kulla‐ üst  solunum  yolları  ve  kadın  hastalıkları  gibi  hastalıkların  nılmıştır. Ancak artan taleplere cevap veremediğinden aynı  tedavisinde  kullanılmaktadır.  Tedavinin  olumlu  sonuç  vere‐ yıl  İl  Özel  idaresi  tarafından  bu  alanda  modern  bir  termal  bilmesi  için  genellikle  en  az  5  gün  (günde  en  çok  üç  defa  hamam yaptırılmıştır.  ’de yaptırılan bu hamam, baylar  banyo  ve  her  banyo  süresi  15  dakikayı  geçmemeli)  termal  ve  bayanlar  için  iki  yüzme  havuzu,  iki  kür  havuzu,  üç  aile  tesislerden  yaralanmak  gerekir.  Kaplıcada  doktor  sevkli  banyosu, dört özel küvet ve bir Türk hamamı bölümlerinden  gelen  hastaların  tedavilerinin  masrafları,  bağlı  bulunduğu  oluşmakta,  aynı anda  kişi yararlanabilmekte ve hama‐ kurum  tarafından  ödenmek  suretiyle  karşılanmaktadır.  mın günlük kapasitesi  kişiyi bulmaktadır.   Tablo 3. Ilıca’da bulunan termal suların kimyasal özellikleri.  Table 3. Chemical properties of thermal waters in Ilıca.    Kaynak  Sondaj kuyusu  Dere kaynağı Sıcaklık (ºC)  43  41 Debi (lt/sn)    Berraklık  Canlı ve demir tortulu Canlı ve demir tortulu  Katyonlar  mg/lt  milival/lt. %milival Mg/lt milival/lt %milival  Potasyum (K)      Sodyum  17  15   NH4  0  0 0 0 0 0  Kalsiyum (Ca)      Magnezyum (Mg)      Demir (Fe)  ˂     ˂    B (total)        Toplam      Anyonlar        Bikarbonat (HCO3)      Karbonat (CO3)  9  0 0 0  Sülfat (SO4)  28  30 0,62   Klorür (Cl)  12  14   İyodür (I)  0  0 0 0 0 0  Flüorür (F)        Sülfit (S)  ˂     ˂    Toplam      Diğer Elementler        Karbondioksit (CO2)        pH         Spesifik Konduktivite       Spesifik gravite        Buharlaşma kalıntısı        Toplam        Genel toplam        Suyun sınıflandırılması  Mineralce  fakir  ''Akrotora''  sıcak  Mineralce fakir ''Akrotora''   Kaynak: seafoodplus.info_       45 Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarının termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri Yine  Ilıca  Belediyesi  tarafından    yılında  yeni  bir  ha‐ Ilıca kaplıcasında  yılı verilerine göre  adet otel,  mam (Vali Saim Çotur Kaplıcası) yaptırılmıştır (Fotoğraf 1).  motel  ve  pansiyon  bulunmaktadır  (Tablo  4).  Bunların  top‐ Bu  hamam  bay  ve  bayan  olmak  üzere  7x12  m  ebadında,  lam  yatak  kapasitesi  ise    civarındadır.  Ayrıca  yöre  üstü  kapalı  iki  kür  havuzu,  10x6  m.  ebadında  üstü  açık  iki  sakinleri evlerini belli zaman aralıklarında kiraya vermekte  yüzme havuzu, iki Türk Hamamı, buhar banyosu, beş sağlık  ve böylece yatak kapasitesi daha da artmaktadır. Yaz sezo‐ havuzu  (jakuzi  havuz)  ve  duşlardan  oluşmaktadır.  Bu  ha‐ nunda Ilıca’daki günlük nüfus hareketi 10 bini geçmektedir.  mamın aynı anda toplam kapasitesi ‐ kişi iken gün‐ Çünkü  bu  dönemde  öncelikle  Kahramanmaraş  şehir  mer‐ lük kapasitesi ‐ kişiyi bulmaktadır (Ilıca Belediye‐ kezi  olmak  üzere  Gaziantep,  Şanlıurfa,  Adana,  Osmaniye,  si, ). Yörede kaynak sularına sahip diğer tesis ise Özel  Hatay, Adıyaman, Malatya, Mardin, Diyarbakır, Siirt, İstan‐ Özger  Termal  Otelidir.  Bu  otelde  her  odaya  termal  su  ve‐ bul ve daha birçok ilden hatta yurt dışından binlerce insan  rilmekte  ve  ayrıca  ziyaretçilerin  kullanabileceği  jakuzi,  res‐ hem  kaplıcadan  yararlanmak  hem  de  tatillerini  burada  toran,  spor ve oyun salonları bulunmaktadır.  geçirip dinlenmek için Ilıca’ya gelmektedir. Güzel ve diğer‐ leri  ()  de  çalışmasında  özellikle  yaz  döneminde  gerek  Ilıca’nın bulunduğu bölgenin iklimi, sağlık turizmini geliş‐ dinlenme  gerekse  tedavi  amacıyla  Şanlıurfa’dan,  Yalova,  tirmeye elverişli bir durumdadır. Ilıca Belediyesinden alınan  Afyonkarahisar  ve  Kozaklı  dışında  Kahramanmaraş  Ilıca  bilgilere  göre,  hava  şartlarının  uygunluğuna  ve  okulların  kaplıcalarına da her yıl binlerce insan gittiğini belirtmekte‐ tatil olmasına bağlı olarak turizm mevsimi Nisan ortasından  dir.  Kasım  ortasına  kadar  7  ay  sürmektedir.  Mayıs  ayından  itibaren  turistler  kaplıcaya  gelmeye  başlamakta  ve  Kasım  Ilıca’ya  gelen  turistlerin  beslenme  ihtiyaçlarının  karşı‐ ayına kadar yoğunluk devam etmektedir. Temmuz, Ağustos  lanması, yöre halkı için önemli bir gelir kaynağı oluşturmak‐ ve Eylül ayları en yoğun dönem olup, bu üç aylık dönemde  tadır. Yörede üretilen bitkisel (sebze, meyve) ve hayvansal  hem  kaplıcalarda  hem  de  yörede  bulunan  apart  ve  otel  ürünler  (süt,  yoğurt)    turistler  tarafından  tüketilmekte  ve  tarzı  evlerde  doluluk  oranı  %90’ı  aşmakta,  diğer  aylarda  dolayısıyla  yöre  halkı  tarafından  işletilen  işletmeler  gelir  %20‐30 dolayında gerçekleşmektedir. Eylül ayında okulların  elde  etmektedir.  IIıca’da  10  kasap,  11  fırın,  10  manav,  11  açılmasından  sonra  ziyaretçi  sayısında  bir  miktar  düşüş  bakkal,  11  çay  ocağı,  15  manifatura,  10  hediyelik  eşya,  4  yaşansa da günümüzde otel, motel, pansiyon ve apartlarda  pastane  başta  olmak  üzere  çok  sayıda  işletme  bulunmak‐ kalorifer  düzeneğinin  olmasıyla  kış  aylarında  dahi  turistle‐ tadır  (Tablo  4).  Bu  işletmelerde  yüzlerce  insan  istihdam  rin gelişleri devam etmektedir. Ilıca’da ortalama konaklama  edilmekte  ayrıca  Belediye  tarafından  işletilen  tesislere  de  süresi  3‐15  gün  arasında  değişmektedir.  Termal  tesisler  yaz sezonunda onlarca geçici işçi alınmaktadır.     ile    saatleri  arasında  açık  bulunmakla  birlikte  Tablo 4. Ilıca’da bulunan işletmeler.  Ramazan  ayında  geceleri  sahura  kadar  da  hizmet  vermek‐ Table 4. Businesses in Ilıca.  tedir.  Katılımcıların % 69,1’u erkek, %30,9’ u kadındır. Bu katı‐ lımcıların  %  73,3  evli,  %  26,7’si  bekârdır  (Tablo  5).  Anketi  cevaplandıranların  %4,5’i 18‐24 yaş aralığında,  %45,7’i 25‐   Fotoğraf 1. Saim Çopur Kaplıcası.  45  yaş  aralığında,  %30’u  46‐60  yaş  aralığında,  %19,8’i  ise  Photo 1. The view from Saim Çopur Thermal.  61 yaş ve üzeridir (Şekil 5). Araştırmaya katılanların %70’ye  Türk Coğrafya Dergisi seafoodplus.info 46 Sandal & Karademir    yakınının  erkek  olması,  erkeklerin  ailelerinin  dışında  hem‐ hastalıklarını, % 0,8’i mide hastalıklarını, % 4,5’i cilt hasta‐ cinsleri ile kısa süreli de olsa Kahramanmaraş ve çevresin‐ lıklarını  ,%  7,4’ü  psikolojik  rahatsızlıklarını  tedavi  etmek  den  dinlenmek  ve  eğlenmek  amacıyla  Ilıcaya  gitme  kültü‐ amacıyla  Ilıca’ya  geldiklerini  belirtmişlerken,    %  43,2’si  ise  ründen  kaynaklanmaktadır.  Bunun  yanında  %75’inden  dinlenme ve değişiklik amaçlarla Ilıca’ya geldiklerini belirt‐ fazlasının 25‐60 yaş arası olması Ilıca’yı yükseköğretim çağı  mişlerdir (Tablo 8).   üzerindeki yetişkin yaş kesiminin hem sağlığını iyileştirmek  hem de hem dinlenmek ve eğlenmek amacıyla gelmelerin‐ den  kaynaklanmaktadır.  Ziyaretçilerin  %20’ye  yakınını  da  Yaş 18‐24;  61 yaş ve üzeri yani asıl sağlık problemleri nedeniyle gelen‐ % 4,5 ler oluşturmaktadır.  Yaş 61 ve üzeri;  % 19,8 Katılımcıların,  %25,1’i  ilkokul  mezunu,  %8,6’sı  ortaokul  mezunu,  %  24,7‘si  lise  mezunu,  %  29,2’si  yüksekokul‐ üniversite  mezunu  iken  %  12,3’ü  okuryazar  değildir.  Yine  Yaş 25‐45;  katılımcıların  %18,1’i  emekli,  %11,9’u  işçi,  %19,3’ü  me‐ % 45,7 mur,%  23,9’u  serbest  meslek  sahibi,  %  12,8’i  esnaf  ve  %14’ü  ev  hanımıdır  (Tablo  6).  Ayrıca  katılımcıların  %23’ü  Yaş 46‐  lira ve altı, % 37,9’u ‐ lira arası, % 14,8’i ‐ 60;  % 30  lira, %21,8’i ‐ lira ve % 2,5’u ise  lira ve  üzeri gelir seviyesine sahiptir (Tablo 6). Katılımcıların büyük  kısmının aylık gelir seviyesi  liranın altındadır. Bu gelir  seviyesinin  üzerinde  olanların  kaplıcaya  gelme  oranı  ise    Şekil 5. Katılımcıların yaş gruplarına göre dağılımı.  ancak %2,5’dir.  Kaplıcadan yararlanan yüksek gelir grubu‐ Figure 5. The distribution of age groups of participants.  na sahip insanların az olması, var olan tesislerin bu insanla‐   rın  ihtiyacına  cevap  veremiyor  olmasını  göstermektedir.  Tablo 6. Katılımcıların eğitim, meslek ve aylık gelir durumu.  Kaplıcaya  gelenlerin    %50’den  fazlasının  lise  ve  üniversite  Table 6. Education, occupation and monthly income status  mezunu  olması,  eğitim  seviyesi  açısından  yüksek  olan  in‐ of participants.   sanların Ilıca’yı tercih ettiğini göstermesi açısından önemli‐ Eğitim durumu n  %  dir.  Okuryazar değil 30  12,3 Araştırmaya  katılanların  %54,3’ü  dost‐arkadaş  tavsiyesi  İlkokul 61  25,1 ile  %  0,4’ü  radyo‐TV  aracılığı  ile  %  0,8’i  katalog  ve  broşür  Ortaokul 21  8,6  tanıtımları ile %11,9’’u doktor tavsiyesi ile %0,8’i gazeteler  Lise 60  24,7 aracılığı ile % 31,7’i ise daha önceden kendi tecrübeleri ile  Yüksekokul‐Üniversite  71  29,2 Ilıca’ya  geldiklerini  ifade  etmişlerdir.  Yine  katılımcıların  Toplam   ,0 %13,6 sağlık sevki ile %8,6 refakatçi olarak, %35,8’i termal  Meslek durumu n  %  suyun  sağlığına  yararlı  olduğu  için,%  42’si  ise  dinlenme  Emekli 44  18,1 amacıyla Ilıca’ya gelmiştir (Tablo 7). Katılımcıların %50’den  İsçi 29  11,9 fazlasının  dost  ve  arkadaş  tavsiyesi  ile  Ilıca’yı  tercih  etmiş  Memur 47  19,3 olmaları,  ziyaretçilerin  genellikle  yöreden  memnun  bir  Serbest meslek 58  23,9 şekilde ayrılmış olduklarının en önemli göstergelerindendir.  Esnaf 31  12,8 Katılımcıların  %75’den  fazlası  Ilıca’ya  dinlenme  ve  termal  Ev hanımı 34  14,0 suyun sağlığa yararlı olduğunu düşündükleri için gelmekte‐ Toplam   ,0 dirler. Dinlenmek için kaplıcaya gelenlerin oranının diğerle‐ Aylık Gelir Durumu n  %  rinden  yüksek  olması  (%42)  insanların  burayı  bir  rekreas‐ yon alanı olarak algıladıklarını göstermektedir.    altı 56  23,0 ‐ 92  37,9 Tablo 5. Katılımcıların cinsiyet ve medeni durumu.  ‐ 36  14,8 Table 5. Gender and marital status of participants.  Tablo 8’de belirtildiği gibi katılımcıların %17,7’si yürüme    güçlüğü,  %24,3’ü  romatizma  hastalıklarını,  %  2,1’i  böbrek   47 Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarının termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri Tablo  7.    Katılımcıların  Ilıca’ya  kimin  tavsiyesi  İle  gelindiği  tif  faaliyetler  için de  kullanıldığını göstermektedir.  Katılım‐ ve geliş amacı.  cıların %45’den fazlasının Kahramanmaraş’tan, %15’inin ise  Table 7. Participants' arrival purpose and recommendation  Gaziantep’ten  gelmiş  olması  yörenin  yakın  çevreden  ziya‐ condition.  retçi çektiğini göstermektedir. Ayrıca Ilıca’daki termal tesis‐ Kimin tavsiyesi ile geldiği  n  % lerin  bulunduğu  ilde  ve  çevre  illerde  tanındığını  ortaya  Dost‐arkadaş    54,3 koymaktadır.  Radyo‐TV  1  0,4 Ilıca’yı seçmelerinin nedeni olarak çalışmaya katılanların  Katalog‐broşür  2  0,8 %34,2’si  Ilıca’nın  bulundukları  şehre  yakınlığını,  %18,5’i  Doktor Tavsiyesi  29  11,9 iklim  özelliklerinin  uygun  olmasını,  %  20,2’si  akrabalarının  Gazete  2  0,8 burada  evlerinin  bulunmasını,  %5,3’ü  ekonomik  olmasını,  Daha önceki tecrübe  77  31,7 %2,5’i ulaşımın kolay olmasını, %18,5’i termal suyun özelli‐ Toplam    ,0 ğini ve  %0,8’i sağlık hizmetlerinin bulunmasını göstermiştir   Geliş amacı  n  %  (Tablo  9).  Katılımcıların  bir  termal  tesise  %  6,2’si  ilk  defa,  Sağlık sevki  33  13,6 %12,3’ü ikinci kez, % 81,5’i üçüncü kez ve fazla geldiklerini  Refakatçi olarak  21  8,6 söylemişlerdir (Şekil 7). Ankete katılanların  % 3,3’ü Ilıca’da  Termal sudan faydalanmak için  87  35,8 bir gün, % 22,2’si sadece hafta sonları yani 2 gün, % 42,8’i  Dinlenme    42,0 3‐7 gün, %20,6’sı 8‐14 gün, %11,1’i ise 15 ve daha fazla gün  Toplam    ,0 kaldıklarını belirtmişlerdir (Tablo 9).    Tablo 8. Katılımcıların Ilıca’ya tedavisi için geldikleri hasta‐ İlk kez lıklar.  % 6,2  ikinci  Table8.  Participants  that  they  come  to  Ilıca  for  the  the  kez treatment of these diseases.  Katılımcıların Ilıca’ya geliş sayısı  Figure 7. The number of visits made by participants.  % Tablo 9. Katılımcıların Ilıca’yı seçme nedenleri,  geliş sayısı  Kahramanmaraş ve kalma süresi.  % % 7 Mardin Table  9.  Participation’s  choose  reasons,  arrival  number,  Diyarbakır length of stay.  Mersin % Urfa Ilıca’yı seçme nedenleri n  % % Osmaniye Yakınlık 83  34,2 Adıyaman İklim özellikleri 45  18,5 % Gaziantep Akraba evlerinin bulunması  49  20,2 Adana Tatil  yapmak  için  Ilıca’nın  uygun  13  5,3  % % Malatya olması   % İstanbul Ulaşım kolaylığı 6  2,5 % % Termal suyun özelliği 45  18,5 Sağlık hizmetlerinin bulunması  2  0,8   Şekil 6. Katılımcıların geldikleri illere göre dağılımı.  Toplam   ,0 Figure  6.  The  distribution  of  participants  according  to  the  Kalma süresi n  % province they come.  1 gün 8  3,3 2 gün  54  22,2 Araştırmaya  katılanların  %  40’dan  fazlasının  hastalığını  3‐7 gün   42,8 tedavi  etmek  için  değil,  değişik  bir  ortamda  bulunma  ve  8‐14 gün 50  20,6 dinlenme  amacıyla  Ilıca’yı  tercih  etmişlerdir.  Bu  durum  15 ve daha fazla 27  11,1 yörenin termal sularından faydalanmanın yanı sıra rekreak‐ Toplam   ,0 Türk Coğrafya Dergisi seafoodplus.info 48 Sandal & Karademir    Tercih nedeni olarak termal suyun özelliğinin %18,5 gibi  dir.  Katılımcıların  %64,6’sının  yöreye  aileleri  ile  gelmeyi  düşük  bir  oranda  olması,  bunun  yanında  yakınlık,  akraba  tercih  etmiş  olmaları,  yörede  hala  aile  bağlarının  güçlü  evlerinin  bulunması  ve  iklim  özelliklerinin  tercih  için  daha  olduğu  bir  kültürün  yaşadığını  göstermesi  bakımından  ön sıralarda olması yöredeki termal suyun yeterince tanıtı‐ önemlidir.  lamadığının  göstergesidir.  Ayrıca  akraba  evlerini  tercih  Tablo    Katılımcıların  kaplıcaya  ulaşım  şekli  ve  kiminle  edenlerin  de  oranları  küçümsenmeyecek  kadar  fazla  (%  gidildiği.  20,2)    olması,  Kahramanmaraş  ve  çevresinde  tatil  anlayı‐ Table    Participants'  transportation  conditions,  and  co‐ şında  Ilıca’ya  gitme  kültürünün  varlığını  göstermektedir.  ming with whom to destination area.  Katılımcıların %81,5 gibi büyük bir oranda yöreye üç defa‐ Ulaşım şekli n  %  dan daha fazla gelmiş olmaları ve %42,8 gibi bir oranda 3‐7  Özel araç   74,1  gün  kalmaları  memnuniyetlerini  göstermesi  bakımından  önemlidir.  Otobüs 63  25,9  Toplam   ,0  Araştırmaya katılanların  % 67,9’u kaplıcayı diğer insanla‐ Kiminle geldiniz n  %  ra  tavsiye  edeceğini,  %  9,9’u  tavsiye  etmeyeceğini,  %  Bireysel 17  7,0  22,2’si  ise  kısmen  tavsiye  edebileceğini  ifade  etmişlerdir  Arkadaş 69  28,4  (Tablo 10). Katılımcıların % 48,6’sı Ilıca’dan memnun kaldık‐ Aile   64,6  larını  ifade  ederken,  %  11,9’u  memnun  kalmadıklarını,  %  Toplam   ,0  39,5’i  ise  kısmen  memnun  kaldıklarını  belirtmişlerdir.  Ilı‐ ca’daki  termal  tedavilerin  değerlendirmesi  yapılırken  katı‐ Katılımcılar  Ilıca’da  alt  yapı  problemlerinin  olup  olmadı‐ lımcıların %11,5’i termal tedavinin tıp tedavisine alternatif  ğıyla  ilgili  sorular  sorulduğunda  %20,2’si  evet,  %  38,3’ü  bir  tedavi  oluğunu,  %43,6  tıbbi  bir  tedavi  türü  olduğunu,  hayır, %41,6’sı ise kısmen olduğu şeklinde cevap ermişler‐ %30’u  tıp  tedavisinden  farklı  bir  tedavi  biçimi  olduğunu,  dir  (Tablo  12).  Toplamda  katılımcıların  %62,8’inin  Ilıca’da  %14,8’i  ise  tıbbi  tedavi  ile  karşılaştırılmasının  doğru  olma‐ alt yapı problemlerinin olduğunu belirtmesi, yörede en kısa  dığını  ifade  etmişlerdir  (Tablo  10).  Katılımcıların  büyük  sürede  gerek  Belediye  gerekse  diğer  kurum  ve  kuruluşlar  oranda yani %88,1 Ilıca’dan memnun kaldıklarını ve Ilıca’yı  tarafından  gerekli  düzenlemelerin  ve  yatırımların  yapılma‐ tavsiye edebileceklerini %90,1 ifade etmeleri, yörenin doğ‐ sını zorunlu kılmaktadır.  ru planlama yapıldığı taktirde gelecekte daha hızlı gelişebi‐ leceğinin göstergesi olması bakımından önemlidir.  Tablo    Katılımcıların  Ilıca’da  alt  yapıyla  ilgili  değerlen‐ dirmeleri,  Ilıca’nın  tanıtım  durumu  ve  boş  zamanlarını  Tablo    Katılımcıların  kaplıcayı  tavsiye  etme,  memnun  değerlendirme şekilleri.  kalma durumu ve tedavilerin değerlendirilmesi.  Table  Participants' infrastructure, advertisement status  Table    Participants'  recommendation  status,  satisfac‐ and leisure time shapes in Ilıca.  tion condition and evaluation of treatment status.  Yörede herkese hizmet veren ve daha sık aralık‐ larla yola çıkan modern ulaşım araçlarının kullanılması, özel  Ilıca’nın  yakın  ve  uzak  bölgelerde  tanıtım  durumunun  aracı  olmayan  maddi  imkânları  kısıtlı  insanların  da  Ilıca’ya  değerlendirilmesinde  katılımcıların  %18,5’i  Ilıca’nın  tanıtı‐ daha sık gelmelerini sağlayacak olması açısından önemlidir.  mının iyi yapıldığını, %49,8’i tanıtımının hiç yapılamadığını,  %31,7’si  tanıtımının  kısmen  yapıldığını  belirtmiştir  (Tablo  Katılımcıların  % 7’si bireysel olarak ,% 28,4’ü arkadaşları  12).   ile  %  64,6’sı  ise  aileleri  ile  Ilıca’ya  gelmeyi  tercih  etmişler‐  49 Ilıca (Kahramanmaraş) kaplıcalarının termal turizm odaklı rekreasyon faaliyetleri Araştırmaya  katılanların  %81,5’i  Ilıca’nın  tanıtımının  ye‐ melidir.  Bu  tür  alanların  oluşturulmasıyla  termal  tedaviye  terince  yapılmadığı  düşüncesinde  olmaları  gerek  Belediye  ihtiyacı  olmayan  insanların  da  dinlenmek  ve  eğlenmek  gerekse  Kültür  ve  Turizm  Müdürlüğü  tarafından  en  kısa  amacıyla yöreyi ziyaret etmesi sağlanmış olacaktır. Böylece  zamanda  yörenin  tanıtımını  yapacak  girişimlerde  bulunma  yöre  daha  cazip  hale  gelecek,  ziyaretçilerin  memnuniyet  gerekliliğini  ortaya  koymaktadır.  Katılımcılar,  Ilıca’da  boş  derecesi  artacak  ve  aynı  zamanda  yöre  insanı  daha  çok  zamanlarını  değerlendirme  şekillerini  %1,6’sı  kitap  okuya‐ ekonomik kazanç elde edebilecektir.   rak,%  7’si  gazete  okuyarak,  %25,5’i  yürüyüş  yaparak,  Bilindiği  üzere  kaplıcalar  genellikle  termal  turizm  kapsa‐ %1,2’si televizyon seyrederek,% 3,3 gezerek, % 5,8’i alışve‐ mında  değerlendirilmektedir.  Ancak  çoğu  kaplıcada  kür  riş yaparak, % 55,6’sı dinlenerek geçirdiklerini belirtmişler‐ anlayışından  uzak,    günübirlik  ziyaretler  ön  planda  olmak‐ dir (Tablo 12).   tadır.  Bundan  dolayı  yöre  sadece  kaplıca  amaçlı  değil  SPA  SONUÇ (Salus  Per  Aquam)    amaçlı  da  kullanılarak,  gelir  durumu  yüksek  turist  gruplarına  hizmet  verebilecek  bir  duruma  Araştırma  alanını  oluşturan  Ilıca  yerleşmesi  ve  kaplıcası‐ getirilmelidir. Ayrıca yörenin daha çok ziyaretçi çekebilmesi  nın  durumu  elde  edilen  bulgular  doğrultusunda  değerlen‐ için  alt  yapı  bağlamında  rekreasyon  aktivitelerini  içeren  dirildiğinde  yörenin  rekreasyon  faaliyetleri  ve  termal  tu‐ modern konaklama tesislerinin yapımına ihtiyacı vardır.  rizmi  açısından  önemli  bir  potansiyele  sahip  olduğu görül‐ Kahramanmaraş ile Ilıca arasında var olan ulaşım sistemi‐ mektedir.  Kahramanmaraş  kent  merkezine  fazla  uzak  ol‐ nin  daha  düzenli  hale  getirilmesi,  toplu  ulaşım  araçları  ve  mayan  Ilıca  yerleşmesinin  sahip  olduğu  termal  kaynaklar,  sefer  sayılarının  arttırılması  gerekmektedir.  Böylece  yöre‐ doğal bitki örtüsü ve yükseltisine bağlı olarak oluşan  iklim  nin  kaynaklarından  daha  fazla  kişinin  istifade  etmesi  sağ‐ özellikleri  turizm  ve  rekreasyon  faaliyetlerini  destekler  lanmış olacaktır.  niteliktedir.  Yöredeki  termal  kaynaklar  değerlendirilmekte  ancak kaplıcaya gelenlerin memnuniyet durumu incelendi‐ Yörenin  tanıtımı  konusunda  reklam  faaliyetlerinin  yapıl‐ ğinde  tesislerin  istenilen  kalitede  olmadığı,  buraya  gelen  ması çok önemlidir. Belediye ve İl Kültür ve Turizm Müdür‐ insanların  termal  kürler  (günde  en  çok  üç  defa  banyo  ve  lüğü tarafından bu konudaki tanıtıcı broşür, yayın ve istatis‐ her banyo süresi 15 dakika) dışında boş vakitlerini geçirebi‐ tikî  veri  çalışmalarına  ağırlık  verilmesi  gerekmektedir.  Bu  leceği alanların ve aktivitelerin sınırlı olduğu görülmektedir.  bağlamda gerek Belediye gerekse Kültür ve Turizm Müdür‐ Bu durum çoğu ziyaretçi için sıkıntılı bir ortam oluşturmak‐ lüğü tarafından gerekli tanıtımlar yapılmalıdır.  tadır. Katılımcıların %75’inden fazlasının 25‐60 yaş arası ve  Ilıca  ve  çevresinde  mevcut  durum  tespiti  yapılıp  bölge  %50’den  fazlasının  lise  ve  üniversite  mezunu  olması,  yal‐ jeofizik  ve  jeokimyasal  açıdan  değerlendirilerek  ihtiyaç  nızca yaşlıların değil orta yaş grubu ve eğitim seviyesi yük‐ durumunda ilave kuyular açılabilmelidir.  sek bireylerin de sağlığını iyileştirme, eğlenme ve dinlenme  amacıyla  yöreye  gelmiş  olmaları  yöre  geleceği  için  önem  Yörede termal kaynaklardan yararlanmanın sürdürülebilir  taşımaktadır.  bir şekilde olması,  doğanın ekolojik dengesinin korunması‐ na bağlı olduğu unutulmamalı, bu çerçevede Ilıca ve çevre‐ Katılımcıların memnuniyet durumu incelendiğinde %81,5  sindeki  doğal  çevre  ve  tarihi  değerler,  doğal  ve  kültürel  gibi büyük bir oranının üç defadan daha fazla yöreye gelmiş  özelliklerini  kaybetmeyecek  bir  şekilde  ziyaretçilere  tanı‐ olmaları,  %42,8’inin  3‐7  gün  kalmaları  ve  %90’ının  Ilıca’yı  tılmalıdır. Böylece daha geniş bir ziyaretçi kitlesinin yöreyi  tavsiye  edebileceklerini  ifade  etmeleri,  memnuniyet  dere‐ tanıması sağlanmış olacaktır.  celerini  göstermesi  bakımından  önemlidir.  Çünkü  dinlen‐ mek için kaplıcaya gelenlerin oranının diğerlerinden yüksek  Tüm  bu  hedeflere  ulaşabilmek  için  Ilıca’daki  yerli  halkın  olması  (%42)  insanların  burayı  yalnızca  bir  termal  tesis  ve  işletmelerde  çalışan  personelin  turizm  bilinci  ve  eğitim  değil  aynı  zamanda  bir  rekreasyon  alanı  olarak  algıladıkla‐ düzeyinin  artırılması  sağlanmalı,  ziyaretçi  memnuniyetine  rını göstermektedir  ağırlık verilmelidir.   Katılımcıların  %45’den  fazlası  Kahramanmaraş’tan,  KAYNAKLAR %74,1’i  özel  aracıyla  ve  %64,6’sı  aileleri  ile  Ilıca’ya gelmiş‐ tir.  Bu  durum  yörenin  Kahramanmaraş  merkeze  yakın  ol‐ Alaeddinoğlu,  F.,  Can,  A.S.  ve  Yılmaz.  E.  ().  Van  Gölü  ması ve yörede hala aile bağlarının güçlü olması ile ilgilidir.  Havzası  Batı  Kesiminde  Ekoturizm  Potansiyel  Ayrıca  Ilıca’da  termal  suyun  özelliğinin  yanı  sıra  yakınlık,  Kaynakların  Derecelendirilmesi  ve  Turist  Profilinin  akraba evlerinin bulunması ve iklim özelliklerinin tercih için  Belirlenmesi, Elvan Yayınları, Ankara.  daha ön sıralarda olması tatil anlayışından ve termal suyun  Aslan,  Z.  ().  “Türkiye‟de  Turizmin  Arz  ve  Talebi”.  tanıtımının yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır.   Türkiye  Kalkınma  Bankası  Turizm  Yıllığı  ,  Ankara,  39‐   Yörede kalitesi yüksek termal tesislerin kurulması, rekre‐ Bulut,  İ.  ve  Girgin,  M.  (  ).  “Bingöl  Kös  Kaplıcalarının  asyon  için  yeni  alan  ve  aktivitelerin  oluşturulması  gerek‐ Coğrafi Etüdü”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı 5, 59‐  mektedir.  Bu  doğrultuda  yeşil  alanlar,  yürüme  parkurları,  Çakar,  M.  ().  Kahramanmaraş  ve  Çevresindeki  Şifalı  çadırlı  kamping  alanları,  spor  tesisleri,  yüzme  havuzları,  Suların Özelliklerinin Araştırılması, K.S.Ü. Fen Bil. Enst.,  eğlence merkezleri, dinlenme ve piknik alanları ile insanla‐ Yüksek Lisans Tezi (Yayımlanmamış), Kahramanmaraş  rın sohbet edip iletişim kurabilecekleri mekanlar inşa edil‐ Türk Coğrafya Dergisi seafoodplus.info 50 Sandal & Karademir    Çetin,  T.  ().  “Termal  Turizm  Potansiyeli  Açısından  Özgüç,  N.  ().  Turizm  Coğrafyası.  Çantay  Kitabevi,  Kozaklı  (Nevşehir)  Kaplıcaları”,  Turkish  Studies  ‐  İstanbul.  International  Periodical  For  The  Languages  terature  Pırnar,  İ.  ().  Termal  ve  Sağlık  Turizmi,  Ege  Fikir  and  History  of  Turkish  or  Turkic  Volume  6/1  Winter  Önderleri,  Sektörel  Etki  Analizleri,  Ege  Ekonomiyi  , Turkey.  Geliştirme Vakfı, Denizli.  Dirisu,  N,Ş.  ().  İdroloji  (İçme  ve  kaplıca  tedavisi).  Sayılı,  M.,  Akça,  H.,  Duman,  T.,  ve  Esengun,  K..  ().  Ankara Üniv.Tıp seafoodplus.info, Akın Matbaası, Ankara.  “Psoriasis  Treatment  Via  Doctor  Fishes  As  Part  of  Doğanay,  H.  ().  Türkiye  Turizm  Coğrafyası,    Erzurum:  Health  Tourism:  A  Case  Study  of  Kangal  Fish  Spring,  ‐   Turkey.” Tourism Management, 28, pp. ‐  Doğanay,  H.  (  ).  “Kurşunlu  Termal  Turistik  Bölgesi”,  Soykan,  F.  (  ).  “Kırsal  Turizm  ve  Türkiye  Turizmi  İçin  Türkiye Kalkınma Bankası Turizm Yıllığı, 77‐96, Ankara.  Önemi”. Ege Coğrafya Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 1‐  Doğanay,  H.  ().  Türkiye  Turizm  Coğrafyası,  Çizgi  Söylemez,  F.  ().  “XVIII.  Yüzyıl  Başlarından  XIX.  Yüzyıl  Kitabevi, Konya.  Ortalarına  Kadar  Maraş  ve  Çevresinde  Eşkıyalık  Doğaner,  S.  ().  Türkiye  Turizm  Coğrafyası,  Çantay  Hareketleri”,  Erciyes  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Kitabevi, 1. Baskı, İstanbul.  Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22, 69‐  Emekli,  G.  ().    “Coğrafya,  Kültür  ve  Turizm:  Kültürel  Taşlıyan,  M.  ve  Arı,  N.  Ü.  ().  Bölgesel  Kalkınma  Turizm”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı 15, 51‐59, İzmir.  Potansiyelinin  Harekete  Geçirilmesinde  Sağlık  Erdoğan,  E.  ve  Aklanoğlu,  F.  ().  “Termal  Turizm  ve  Sektörünün  Yeri  Üzerine  Bir  Araştırma,  II.  Bölgesel  Afyon  Gazlıgöl  Örneği”,  E‐Journal  of  New  World  sorunlar ve Türkiye Sempozyumu 1‐2 Ekim   Sciences Academy, Vol:3, Number:1, pp‐  Tıraş,  M.  ().    “Haruniye  Kaplıcaları”,  Türk  Coğrafya  Ekiz, D. (). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına  Dergisi, Sayı 43, 97‐  Giriş: Nitel, Nicel Ve Eleştirel Kuram Metodolojileri, Anı  Tuncel,  M.  ve  Doğaner,  S.  (),  “Kütahya’da  Kaplıca  Yayıncılık, Ankara.  Turizmi”, Ege Coğrafya Dergisi, 47–  Gül,  M.,  Darbaş,  G.  ve  Gürbüz,  K..  ().  “Alacık  Türksoy,  A  ve  Türksoy,  S.S.  ().  Termal  Turizmin  Formasyonunun (En Geç Orta Eosen‐Erken Miyosen) K.  Geliştirilmesi  Kapsamında  Çeşme  İlçesi  Termal  Maraş  Havzası  İçindeki  Tektono‐Stratigrafik  Konumu”  Kaynaklarının Değerlendirilmesi,   Ege Akademik Bakış  İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri  / Ege Academic Review 10 (1)  ‐  Dergisi, Cilt18, Sayı 2, ‐  Ülker,  İ.  ().  Türkiye'de  Sağlık  Turizmi  ve  Kaplıca  Gürbüz M. ve Korkmaz H. (). “Ilıca Kasabasında Sağlık  Planlaması, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; ,  (Termal) Turizmi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 36,  87‐ Ankara.    Yıldız,  Z.  ().  Turizmin  Bölgesel  Kalkınmaya  Sağladığı  Güzel,  A.,    Çiftçi,  C.  ve  Atay,  Y.  ().  “Kaplıca  Turizmi  Katkılar  ve  Göller  Bölgesi  Uygulaması,  Doktora  Tezi,  Potansiyeli  Açısından  Şanlıurfa  Karaali  Kaplıcası”,  The  İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.  Journal  of  Academic  Social  Science  Studies,  Zengin, M., Gürbüz, M. ve Oğuz, H. (). Göksun İlçesinin  International Journal of Social Science, Volume 6, Issue  Turizm Potansiyeli, Gazi Kitabevi, Ankara.   7, p. ‐, July.    İbret,  Ü.  ().    “Türkiye‟de  Yeni  Gelişen  Bir  Termal  İnternet Kaynakları:  Turizm  Merkezi:  Çavundur  Kaplıcası”,  Doğu  Coğrafya  seafoodplus.info,   Dergisi, Cilt, Sayı, ‐    İlban, M.O. ve Kaşlı, M. (). Termal Turizmin Gelişmesini  seafoodplus.info Etkileyen  Sorunları  Belirlemeye  Yönelik  Gönen’de  Bir  aplica_maden_sulari (erişim: )  Araştırma,  Ege  Akademik  Bakış  /  Ege  Academic    Review, 9 (4): ‐  seafoodplus.info‐ Şubat   Kahramanmaraş  Valiliği  Yatırım  İzleme  ve  Koordinasyon    Başkanlığı (YİKOB). (). Doğal Kaynaklar, Ruhsat ve  seafoodplus.info, ‐ (erişim)  Kültür Varlıkları Müdürlüğü, Kahramanmaraş.    Kaya,  M.  ().  “Türkiye  ve  Eskişehir‟in  Termal  Maden  seafoodplus.info (erişim: ).  Suyu  Potansiyeli  ve  Sorunları”,  Eskişehir  Ticaret  Odası    Dergisi, Cilt 20, Sayı 87,  11‐    Lund,  W.J.  ve  Freeston,  H.D.  ().  “  World‐Wide  Direct    Uses  of  Geothermal  Energy  ”,  Geothermics,  Sayı    30, 29‐  Özgen, N. (). “Doğu Anadolu Bölgesi‟nin doğal turizm  potansiyelinin  belirlenmesi  ve  planlamaya  yönelik  öneriler”.  Uluslararası  İnsan  Bilimleri  Dergisi,  Cilt  7,  Sayı 1, ‐  Özgüç,  N.  ().  Turizm  Coğrafyası‐  Özellikler  Bölgeler.  Çantay Kitabevi, İstanbul.