Gece Kramp

Kramplar aniden ortaya çıkan, acı veren, şiddetli kas kasılmalarıdır. Vücudun herhangi bir bölgesindeki kas dokularında ortaya çıkabilen bu kasılmalar birkaç saniye ile birkaç dakika arasında devam edebilir. Kaslar kasılıp gevşeyerek vücudumuzun hareket etmesini sağlayan dokulardır. Ancak istemsiz olarak kasılıp belli bir süre gevşemediklerinde kramplar oluşur. Kaslardaki yorgunluğun, sinirlerdeki işlev bozukluklarının, kan dolaşımındaki problemlerin ve vücut sıvılarında bulunan bazı kimyasal maddelerin miktarındaki düzensizliklerin kramplara neden olduğu düşünülse de krampların sebebi ve nasıl oluştuğu tam olarak bilinmiyor.

Geceleri oluşan kramplar genellikle bacağımızda ortaya çıkar. Bu tür krampların istemli hareketlerden sorumlu sinir hücrelerinin istemsiz bir şekilde aşırı uyarılmasından kaynaklandığını gösteren çalışmalar var. Bazı bilim insanları uyurken ayakların genel pozisyonunun baldır kaslarının kısalmasına neden olduğunu, bu durumun sinir hücrelerinin uyarılmasının engellenememesine yol açtığını düşünüyor. Diğer bir görüş ise günümüzdeki yaşam tarzı nedeniyle bacak kaslarının daha az kullanılmasının bu durumun nedeni olduğu.

Bacak kaslarında ortaya çıkan krampların diğer bir nedeni kas yorgunluğu. Kasların aşırı kullanılmasının sinirlerin hasar görmesine ve sinirlerde işlev bozukluklarının ortaya çıkmasına neden olduğu düşünülüyor.

Genel olarak sıvı kaybının ve vücut sıvılarındaki bazı kimyasal maddelerin (örneğin sodyum, potasyum, magnezyum) miktarındaki azalmanın sinirlerin ve kasların uyarılmasında etkili olduğu bilinir. Ancak gece ortaya çıkan krampların sıvı kaybıyla ve vücut sıvılarındaki bazı maddelerin miktarındaki düzensizlikle ilişkili olduğu düşünülmüyor.

Kramp Nedir? Nasıl Oluşur?

Kramplar esas olarak kaslarımızı hareket ettirdiğimizde oluşan kasılmaların bir benzeridir ancak kramp söz konusu olduğunda bu kasılma istem dışı, son derece şiddetli, ağrılı ve uzun sürelidir.

Herhangi bir kasınızı kendi hareketinizle kasmadığınız halde bazı sinirler kasılmayı tetikler ve kramp ortaya çıkar. Normal hareketlerimizi yaparken oluşan sıradan kasılmalar sonrası beynimiz gevşeme sinyali gönderirken, kramplarda bu gevşeme sinyali net değildir ve kas gevşeyemez.

Kramp giren kastaki sertleşme gözle görülebilir veya dokunarak hissedilebilir. Kramplar birkaç saniye sürebildiği gibi 15 dakikaya kadar uzanan ve hatta daha uzun süren kasılmalar da meydana gelebilir. Sonunda tamamen çözülene kadar aynı yere üst üste kramp girmesi de mümkündür. Kramp girmesi hemen herkesin başına gelebilir ve farklı nedenlere bağlı olan farklı kramp türleri vardır.

Yetişkinlerde daha sık rastlanan kramp şikayetinde yaşın ilerlemesiyle birlikte artış görülür. Vücudumuzda hareket sağlayan hemen her iskelet kasına kramp girebilir ancak ayak ve bacak krampları daha yaygındır. Krampın ne olduğuna genel olarak baktıktan sonra şimdi kramp neden olur, belli başlı cevapları sıralamaya çalışalım.

Peki neden Kramp Girer?

Kasların fazla kullanılması: Kasların spor ya da meslek icabı yoğun şekilde kullanılması ve kas yorgunluğu kramplara yol açabilir. Bu tip kramplar aktivite sırasında ya da daha sonra, hatta saatler sonra meydana gelebilir.

Ağrı ve yorgunluk hissi kasların yorulduğuna işarettir ve bu işaretleri görmezden gelmek kasların gevşemesi için gerekli olan enerjinin tükenmesine ve kramplara neden olabilir. Yemek yedikten sonra yüzülmemesi tavsiyesi de aynı mantığa dayanır. Kaslardan çekilip midede toplanan kan, yüzerken kramp girmesine yol açabilir.

Alışılmışın dışında bir pozisyonda uzun süre oturmak, yatmak ya da bir hareketi tekrarlamak kas yorgunluğuna ve krampa neden olabilir. Sadece yorgunluk değil fazla hareket sonrası terle vücuttan atılan sıvılarla birlikte minerallerin eksilmesi de kramplara yol açabilir. İlerlemiş yaştaki kişiler, yorucu fiziksel aktiviteler sonrası kramp riskiyle karşı karşıyadır.

Vücudun susuz kalması: Spor ya da diğer yoğun aktiviteler sonrası terleme nedeniyle vücut susuz kalmışsa bu durum kramplara neden olabilir. Egzersiz nedeniyle kaybedilen sıvıların takviye edilmesi, bol su içilmesi krampları önleyebilir. Bu tip kramplar sıcak havalarda daha çok görülür ve kimi zaman sıcak çarpmasının bir ön belirtisi olarak kabul edilir. İdrar söktürücü ilaçlar ve gün içinde az sıvı alımı, özellikle yaşlılarda kramp tetikleyicidir. Sodyum eksikliğinin de kramp nedeni olabileceği belirlenmiştir. Sodyum, kasların düzgün çalışması için gereklidir ve sodyum seviyesindeki düşüş genellikle su kaybının bir etkisidir.
Kanda kalsiyum, magnezyum, potasyum düşüklüğü: Kandaki kalsiyum ya da magnezyum seviyelerinin düşüklüğü hem sinir uçlarının hem de bu sinirlerin etkilediği kasların uyarılmasını arttırır. Yaşlılarda ve hamilelerde görülen kramp şikayetlerine zemin hazırlayan nedenlerden biri budur. Hamilelerde eğer beslenme yoluyla takviye edilmezse kalsiyum ve magnezyum düşüklüğü yaygın olarak görülür.

Bunların dışında kalsiyum ya da magnezyum düşüklüğüne neden olan idrar söktürücü ilaçlar, hipervantilasyon (çok uzun ve derin nefes alma), aşırı kusma, yetersiz beslenme, D vitamini eksikliği, paratiroid bezlerinin az çalışması ve diğer sebepler kramplara neden olabilir.
Kullanılan ilaçlar: Bazı ilaçların yan etkileri arasında krampların da olabileceği bilinmektedir. Tansiyon ilaçları, idrar söktürücü ilaçlar, doğum kontrol hapları, kolesterol düşürücü haplar ve ayrıca diyaliz tedavisi bu kategorideki ilaçlar arasındadır.

Gece Krampları

Bu kramplar daha çok dinlenme sırasında ve en çok da gece meydana gelen kramplardır. Bu nedenle ‘gece krampları’ olarak da adlandırılırlar. Çoğu kez bir tehlike oluşturmadıkları halde son derece ağrılı ve uyku böldükleri için de ayrıca rahatsız edici olabilirler. Gece kramplarının gecede birkaç kez veya haftanın birkaç gecesi olmak üzere sık tekrarladığı görülebilir. Ne yazık ki gece kramplarının kesin nedeni her zaman tespit edilemeyebilir ve çoğu kez bu kramplar kas yorgunluğuna ya da sinirlerle ilgili bir probleme bağlanır.

Ayrıca genetik faktörlerin de rol oynayabileceği düşünülür.

• Öte yandan gece krampları diye tanımladığınız şikayet aslında gece krampı değil de başka bir sorun olabilir. Dolaşım bozuklukları, periyodik bacak hareket bozukluğu, sinir hasarlanması, huzursuz bacak sendromu ya da istem dışı kasılmalara neden olan distoni benzeri rahatsızlıklar, sebepsiz gece krampları ile karıştırılmamalıdır. Huzursuz bacak sendromu genelde ağrılı bir durum değildir ama kramplara yol açabilir.

Gece krampları ile ilgili olabilecek durumlar ve rahatsızlıklar:

• Addison hastalığı (böbrek üstü bezleriyle ilgili bir hastalık)
• Alkolizm
• Bel fıtığı
• Böbrek yetmezliği
• Diyabet
• Hamilelik
• Kan dolaşımı bozukluğu
• Kronik böbrek yetmezliği
• Miyopati (bir kas hastalığı)
• MS (Multiple Skleroz) hastalığı
• Nöropati
• Osteoartrit (kireçlenme)
• Parkinson hastalığı
• Periferik arter hastalığı (bir damar hastalığıdır)
• Sinir sıkışmaları
• Siroz
• Spinal stenoz (omurilik kanal darlığı)
• Tiroid hastalıkları
• Uzun süren ishal
• Uzun süreler oturmak, kötü oturma pozisyonu
• Varisler
• Vitamin eksiklikleri (B1, B5, B6 gibi)

Bu rahatsızlıklar, başka belirtilerin yanı sıra, bazı kişilerde kramplara da neden olabilen rahatsızlıklardır. Gece kramplarının altta yatan nedenini bulmak için kapsamlı bir muayene gerekebilir. Hastanın hikayesi dinlenmeli ve çeşitli testler yapılmalıdır. Hastadaki diğer sağlık şikayetleri de dikkate alınmalıdır. Bu şekilde gece meydana gelen kramplar zararsız mı yoksa altta yatan başka bir hastalıktan mı kaynaklanıyor, anlaşılabilir.

Uzun süren gece kramplarında eğer altta yatan bir hastalık, geçerli bir neden tespit edilememişse doktor tarafından verilecek çeşitli egzersizler ve ilaç tedavisi ile kramplara çözüm aranabilir.

Genellikle fiziksel bir aktivite veya gece uyurken gerçekleşen kramplar çeşitli hastalıkların habercisi olabilir.

Krampların çoğunlukla belirgin bir nedeni olmuyor. Krampların en çok bacak arka bölümündeki kaslarda oluştuğunu belirten İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Enes Murat Atasoyu, “Yetersiz sıvı alımı, kalsiyum veya magnezyum eksikliği, gebelik ve alınan bazı ilaçlar geceleri uykudan uyandıran kramplara neden olabiliyor. Ancak krampın tekrarlaması veya uzun sürmesi halinde mutlaka doktora başvurulmalı” açıklamasında bulundu.

Kramp, bir veya daha fazla kasın şiddetli ağrı ile beraber ani ve istemsiz şekilde kasılması olarak tanımlanabilir. Krampların gerçek kramplar, tetani, distoni ve kontraktürler olmak üzere dört ana gruba ayrıldığını söyleyen Doç. Dr. Enes Murat Atasoyu, “Günlük hayatta ‘kramp’ denildiğinde hemen her zaman iskelet kaslarında oluşan gerçek kramplar kastediliyor” dedi.

YETERSİZ SIVI ALIMI KRAMP SEBEBİ

Bazı durumların kramp gelişimini kolaylaştırdığını vurgulayan Doç. Dr. Atasoyu, “50 yaşın üstündeki kişilerin yüzde 40’ında ve gebeliğin son aylarında kramp daha sık oluşuyor” açıklamasında bulundu. Doç. Dr. Atasoyu ayrıca kalsiyum veya magnezyum eksikliğinin, kolesterol düşürücü ve idrar söktürücü gibi ilaçların, karaciğer sirozunda ve diyaliz tedavisi esnasında hızlı sıvı çekilmesinin de kramp gelişimine sebep olabildiğini vurguladı.

KRAMP ANINDA BUNLARI YAPIN!

Bacağın arka bölümündeki kaslara kramp girdiği anda bacağı uzatmak, kuvvetli bir şekilde germek ve beraberinde ayağı ters yönde kendine doğru çekmenin bir süre sonra rahatlamayı sağladığını söyleyen Doç. Dr. Atasoyu, “Ayrıca yürümeye çalışmak, ayağı sallamak veya 5 dakika süre ile kramp giren bölgeye cildi yakmayacak ısıda sıcak su tutmak yararlı olabilir” şeklinde konuştu.

YORGANLARIN UCUNU YATAĞA SIKIŞTIRMAYIN!

Yorgan veya pikenin uçlarının yatağın ayak ucu kısmına sıkıştırmamanın ve böylece uyku esnasında ayakların serbest kalmasının yararlı olabildiğini belirten Doç. Dr. Atasoyu, “Yeterli sıvı almak, kafeinli içecekleri sınırlı tüketmek, aşırı sıcak ortamda egzersiz yapmamak da kramp oluşumunu önlemeye yardımcı olur” dedi.

KRAMPI ÖNLEMEK İÇİN EGZERSİZ

Krampları önlemek için çoğu kez ilaçsız önlemlerin yeterli olabildiğini söyleyen Doç. Dr. Enes Murat Atasoyu, “Bunların başında uyumadan önce yapılacak olan germe egzersizleri gelir. Örneğin kişinin yüzü duvara dönük iken duvardan 60 cm uzakta durup, elleri duvara yaslayıp, topuklar yerde iken uzanabilecek en üst noktaya uzanıp saniye kadar bu pozisyonda kalmak. Günde en az iki kez bu egzersiz yapılabilir” önerisinde bulundu.