Gece Uykuda Nefes Kesilmesi

LinkedinFlipboardLinki Kopyala

İyi bir uyku sabah dinç uyanmayı ve gün içinde zinde hissetmeyi, yüksek performansı beraberinde getirir. İnsanoğlunun uykuyla mücadelesi bin yıllar öncesine dayanır. Bergama’da Asklepion mabedinde tedavi amaçlı uyku odaları vardı. Yunanlıların ve Romalılar uyku hastalıklarında o kadar çekmişler ki, çözümü Hipnos ve Somnus adlı uyku tanrılarında bulmuşlar.
Metropol yaşamı, stres, düzensiz beslenme gibi nedenler sonucunda uyku bozuklukları ve beraberinde gelen hastalıkların artmasına neden oldu. Uyku hastalıkları arasında en başta gelen ve uykuda ani ölüme bile neden olabilen uyku apnesini uzmanına sorduk. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalı Başkanı Tuğgeneral Prof. Dr. Mustafa Gerek modern çağın kabusu uyku apnesini tüm yönleriyle anlattı.

Uyku apnesi nedir?
Uyku apnesi en yalın anlatımla uykuda nefesin durmasıdır. Uyku sırasında solunum çabasına rağmen hasta havayolundaki tıkanmaya bağlı olarak 10 saniye veya daha uzun süreli nefes alamazsa buna apne denir. Eğer bu durum sık sık tekrarlanırsa uyku apnesi hastalığı ortaya çıkar. Nefes tıkanmasının 90 saniyeden fazla olması durumunda uykuda ani ölüm riski artar. Tedavi edilmediği takdirde yüksek tansiyon, kalp krizi, uykuda ani ölümlere neden olur.

Nasıl tespit edilir?
Uyku bozukluklarının tespiti ve tedavisi için yapılan uygulamaların başında polisomnografi adını verdiğimiz uyku testi gelir. Uyku kliniklerinde yapılan bu işlem, hastanın vücuduna ve başına yapıştırılan elektrolar ve bu elektrotları alete bağlayan kablolar yardımıyla gerçekleşir. Bu yolla gece boyu göz hareketleri, kalp sinyalleri, uyku sırasındaki beyin dalgaları, göğüs, karın ve bacak kaslarının aktivitesi, kandaki oksijen seviyesi ölçülür. Ayrıca hastanın gece boyu hangi durumda uyuduğunu gösteren video görüntüleri elde edilerek uyku pozisyonu değerlendirilir.
Eğer ileri derecede uyku apnesi hastasıysanız uykuda beyin “nefes al” emrini geçici olarak veremez. Bu süre 30 saniye ve üstüdür. Nefes alamama nedeniyle göğüs kafesi kasılır, göğüs kafesi hava emmek ister ama başaramaz. Hava boğazda tıkanmış aşağıya inememektedir. Boğazdaki engelleri aşamayan hava aşağıya inemediğinde beyin kurtarıcı “uyan” komutunu devreye sokar ve uykusu hafifleyen hasta yeniden nefes almaya başlar. Bu nefessiz kalma süresi 90 saniyeden fazla olursa uykuda ani ölüm veya felç riski ortaya çıkabilir.

Türkiye’de 2 milyon hasta var
Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de yaklaşık 2 milyon uyku apnesi hastası bulunmakta. Bu rakamın bini orta ve ileri derecede uyku apne hastası ve tedavi edilmediği takdirde uykuda ani ölüm başta olmak üzere birçok risk taşıyor. Yapılan araştırmalar dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 4’ünün uyku apnesi hastası olduğu yönünde. Yaşla birlikte bu oran giderek artmaktadır. ABD’de ise rakam 10 milyona ulaşmaktadır.

Hangi hastalıkları tetikler?
Uyku apnesi hastalarının uykuda ani ölüm riski var. Ayrıca kalp hastası olma ve beyin damarlarını tıkanması sonucu felç geçirme riski diğerlerine oranla 3 kat fazladır. Hipertansiyon, ve kalp enfaktüsü uyku apnesi hastalarını bekleyen diğer rahatsızlıklar. Apne hastaları genelde kolay sinirlenir, unutkandır ve depresif bir yapıdadır. Çevresindekilerle ilişkileri sorunludur. Kendilerini iyi hissetmezler ve hayattan zevk almazlar. Apne hastaları sıkça iş kazaları yapar. Uykuları apne nedeniyle bozulduğundan bu hastalarda, psikomotor bozukluklar ortaya çıkar. Akılda tutma yeteneği zayıflar. Öğrenme ve karar verme yeteneği azalır.
Fransa’da yapılan araştırmalara göre ölümle sonuçlanan trafik kazalarının yarısına direksiyon başında uyuyan sürücülerin neden olduğu görülmektedir. Uyku apne hastalarının trafik kazası yapma riski sağlıklı birine göre 7 kat fazladır. Son zamanlarda şöförlerin yolda uyuklamalarını algılayan sensörlerle kulağa yüksek desibelde ses vererek uyanıklığı sağlayan cihazlar geliştirildi.

ÇOCUKLARDA GÖRÜLÜR MÜ?

Yeni doğan bebeklerde solunum reflekleri tam gelişmediği için doğumdan hemen sonraki günlerde uyku apneleri oldukça sıktır. Yaşla refleksler gelişir ve apneler kaybolur. Çocuğun uykuda solunumunun durması ve morarması son derece önemlidir. Bu sorun doğuştan kalp ve akciğer hastalıklarına, yüz ve çene deformitelerine, bakteri ve virüs hastalıklarına, metabolizma hastalıklarına, mideden gelen aside ve epilepsiye bağlı olabilir. Eğer bunlardan hiçbiri yoksa uyku apnesinden bahsedebiliriz. Ani bebek ölüm riski yüksek olan bebeklerde apne 20 saniyeden uzun sürer. Çocuğun bulunduğu ortamlarda sigara içilmesi çocukta apneye yol açan rahatsızlıkların daha fazla oluşmasına neden olabilir.