Geçmişe Dönük Sigorta

Soru: 1959 doğumlu annemin SSK giriş tarihi 1 Mart 1974 olup sadece 25 gün prim ödemesi gözüküyor. İki çocuk sahibi. Çocuklar 1979 ve 1984 doğumlu. Emekli olması için geçmişe dönük prim ödenmesi mümkün müdür? Ya da hangi şekilde emekli olabilir? l Serdar PEKCAN

Cevap: Sosyal güvenlik sistemimizde geçmişe yönelik boş günlere toplu prim ödeyerek emekli olma usulü yok. Maalesef anneniz geçmişe yönelik toplu prim ödeyerek emekli olamaz. Ancak doğumları sigorta başlangıç tarihinden sonra olduğundan ve doğum sonrasında iki yıllık sürelerde prim ödemesi olmadığından, iki doğumunu borçlanarak toplam 1440 gün kazanabilir.

Doğum borçlanmasından sonra sigortalı çalışarak 2135 gün daha prim ödeyerek primini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Anneniz doğumlarını borçlandıktan sonra sigortalı bir işte çalışarak 905 gün prim ödeyip kalan 1230 gün (41 ay) prim eksiğini isteğe bağlı olarak ödeyebilir.

5100 GÜN PRİMLE TAZMİNAT ALARAK AYRILABİLİR MİYİM?

Soru: İlk sigorta başlangıç tarihim 2006 olup toplamda 5100 gün prim ödemem var. Çalıştığım işyerinden kıdem tazminatı alarak ayrılma hakkım var mı? l Ahmet UMAK

Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındaki şartları sağlayanlar işlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabiliyorlar. 5100 günle maalesef işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılamazsınız. Çünkü emekli olmak için 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. İşinizden kıdem tazminatı alarak ayrılmak için 1900 gün daha prim ödemeniz lazım.

BAĞKUR’DAN SSK’YA GEÇMEMİN YARARI OLUR MU?

Soru: 25 Aralık 1978 doğumluyum. İlk Bağkur başlangıç tarihim 7 Ocak 1997 olup hiç aksatmadan askerliğimde dahi ara vermeden bugüne kadar Bağkur primimi yatırdım. Halen de yatırmaya devam ediyorum. Ne zaman emekli olurum? Bağkur’dan sigortaya geçmemin emeklilik tarihimin öne gelmesine veya emekli maaşımın artmasına faydası olur mu? l Ahmet BÜYÜKTARAKÇI

Cevap: Bağkur’da emekli olmak için 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. 7 Ocak 2022’ye kadar ara vermeden prim ödeyerek priminizi 9000 güne tamamlamanız şartıyla 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Sigortalı bir işte çalışarak Bağkur’dan sonra SSK’ya 1260 gün (3.5 yıl) prim ödemeniz halinde SSK’da da 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.

Gördüğünüz gibi SSK’da da Bağkur’da da 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmaktasınız. Emekli aylığını yükseltmek için SSK’ya geçmenize gerek yok. Çünkü emekli aylığını çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarı ile prim gün sayısı birlikte belirliyor.

Bağkur’lular üstünden prim hesaplanan kazanç tutarını kendileri belirliyor. Bundan sonraki prim ödemenizle emekli aylığınızı yükseltmek için prim hesabına esas kazancın üst sınırından (bugün için 26.831.40 lira) veya üst sınıra yakın bir kazanç tutarı üzerinden örneğin 15 bin, 20 bin lira üstünden uzun süre prim ödemeniz gerekir. Tabii ki bu da her ay yüksek tutarda prim ödeyeceğiniz anlamına geliyor.

EKİM 2021’DE EMEKLİ OLMANIZ MÜMKÜN

Soru: 1 Şubat 1965 doğumluyum. 1 Mayıs 1998‘de tarım Bağkur’lu oldum. Bugüne kadar 8355 gün prim ödemem oldu. 1985 ve 1987 arasında 18 ay askerlik yaptım. Ne kadar askerlik borçlanması yaparsam ne zaman emekli olabilirim? l Ramazan TEKTEN

Cevap: Askerlik sürenizin tamamını borçlanmanız halinde emekli olmak için 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabi olursunuz. Yaş sorununuz olmadığından, borçlanmadan sonra 105 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 9000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz (ara vermeden prim öderseniz 19 Ekim 2021’de).

Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanların sattıkları tarımsal ürün bedellerinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilmesine dair tebliğ, 1 Mart 2013 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğle birlikte, tarım Bağ-Kur sigortalıları, 1 Ekim 2008’den sonraki tarımsal tevkifat kesintilerine göre geçmişe yönelik olarak kayıt ve tescil edilemeyecekler ve prim tevkifatına göre geçmişe yönelik hizmet kazanamayacaklardır.

Tarımsal Ürün Tevkifatı, Geçmişe Dönük Kayıt ve Tescil, Tarım Bağ-Kur Sigortalıları.

Tarımda kendi namına ve hesabına çalışanlar, 1 Ekim 2008 tarihine kadar 2926 sayılı Yasa kapsamında zorunlu olarak sigortalı sayılmışlardır. 2926 sayılı Yasa, 5510 sayılı Yasanın bütün hükümleriyle birlikte yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den itibaren yürürlükten kalkınca, tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, 5510 sayılı Yasa kapsamında 4/1-b-4 sigortalısı sayılmışlardır.

Tarımda kendi namına ve hesabına bağımsız çalışmasından dolayı sigortalı (Tarım Bağ-Kur sigortalıları) olanların geriye doğru sigorta olma hakları, gerek 2926 sayılı Tarım Bağ-Kur Yasasında gerek 5510 sayılı Yasada bulunmamaktadır.

Tarım Bağ-Kur’luları için geriye doğru kayıt ve tescil olma ya da geçmişe yönelik hizmet kazanma imkânı veren tek mevzuat, tarım tevkifatı mevzuatıdır. Tarım tevkifatıyla, çiftçilerimiz yıllarca geçmişe yönelik hizmet kazanmış ve emekli olma hakkı elde etmişlerdir.

Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği düzenlemenin ayrıntıları belli oldu.

Düzenlemeden yararlanabilmek için sigorta girişinin 8 Eylül 1999 öncesinde yapılmış ve 5 bin prim gününün doldurulmuş olması gerekiyor. Ayrıca kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl hizmet şartı aranıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamasından sonra pek çok kişi Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) akın etti. Vatandaşlar, eksik prim günlerini tamamlayabilmek adına doğum ve askerlik başvurusu yapıyor.

Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram, hizmet borçlanmasının EYT'ye etkilerini TRT Haber'e anlattı.

Askerlik borçlanması ne sağlar?

Sigorta giriş tarihinden sonra mecburi durumlardan dolayı sigorta primi eksik kalan kişiler için "askerlik borçlanması" ve "doğum borçlanması" gibi imkanlar sunuluyor. Çalışanlar, bu imkanlar dahilinde eksik kalan primlerini tamamlayarak emekli olma hakkına sahip oluyorlar.

Askerlik borçlanması sigorta giriş tarihini öne çekiyor mu? 

"Askerlik borçlanmasında kişi, 8 Eylül 1999’dan sonra işe başlamış olsa dahi işe başlamadan önce askere gittiyse sigorta giriş tarihini geri çekebiliyor. Örneğin; 1 Ocak 2000 tarihinde işe başlayan ve bu tarihten önce askerliğini yapan bir kişi, 6 ay, 12 ay veya 18 ay askerlik borçlanması yapıp sigorta giriş tarihini 8 Eylül 1999 tarihi öncesine çekmesi durumunda EYT düzenlemesinden yararlanabilir hale geliyor. Yani işe başlamadan önce askerlik yapan kişiler askerlik borçlanması yoluyla sigorta giriş tarihlerini geri çekebiliyor. Kanun koyucu bunu pozitif bir ayrımcılıkla sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edebiliyor."

Doğum borçlanması ne sağlıyor?

Doğum borçlanması uygulamasıyla kadınlar doğum sürecinde eksik kalan prim günlerinin tamamlanmasını sağlayabiliyor. Çocuk sayısına göre bu miktar değişiyor. 

"Borçlanma başvurusu yapacaklar elini çabuk tutmalı"

Borçlanma gerektiren senaryolarda ödenecek miktarın yılbaşı itibarıyla asgari ücrete yapılan oranda (yüzde 54) artacağını belirten Bayram, "Mevzuat kapsamındaki borçlanma uygulamalarından (Askerlik borçlanması, doğum borçlanması, yurtdışı borçlanması, tabiplerin yurtdışında geçirdiği eğitim borçlanması, tutuklu ve hükümlülerin borçlanması, siyasi nedenlerden dolayı borçlanma, avukatların stajyerlerinin borçlanması ve süreli personelin borçlanması gibi) yararlanacakların, bunları şimdiden borçlanması faydalarına. Çünkü 1 Ocak 2023 itibarıyla asgari ücret düzeyi yüzde 54 oranında arttığı için yüzde 54 daha fazla ödeyecekler. Bu yüzden vatandaşlar e-Devlet sistemi üzerinden bu borçlanmaya başvurabilirler. Başvurulan tarih geçerli sayılacak. e-Devlet üzerinden 7 gün 24 saat çevrimiçi başvuru yapılabiliyor" diye konuştu.

Başvuru tarihi ne zaman?

Kanunun henüz yasalaşmadığını hatırlatan Bayram, henüz SGK müdürlüklerine gitmeyi gerektirecek bir durum olmadığını söyledi:

"Hak kaybı durumu söz konusu değil. Kanun yasalaştıktan sonra başvuru yapılacaktır ve başvuru tarihi esastır. Bu kanunun ocak ayı içinde yasalaşmasını öngörüyoruz. 3 Ocak itibarıyla Komisyon’da görüşülmeye başlanacak. Ocak ayı ortasında Komisyon’dan çıkıp Genel Kurul’a gelmiş olacağını öngörüyoruz. Vatandaşlar da şubat ayında ilk emekli maaşlarını alacaklar."

Kuyruk yerine e-Devlet önerisi

Hizmet borçlanması, hizmet dökümü sorgulanması gibi tüm işlemlerin e-Devlet üzerinden yapılabildiğini belirten Bayram, sistemsel bir gecikme sebebiyle şubat ayında emekli maaşının alınamaması durumunda ise geriye dönük emekli maaşı alınabileceğini dile getirdi.

Banka promosyonu alınabilecek

Bayram, kanunun yürürlüğe girmesinin ardından başvuranların, bankalarla anlaşarak banka promosyonu almaya hak kazanacaklarını ve bayramlarda devlet tarafından verilen emekli ikramiyesini de almaya hakları olduğunu belirtti.