Geçmişteki Ütüler
Ütü
Ütü, kumaşların kırışıklıklarını düzeltmek ve ütüleme yapmak için kullanılan alet. İngilizceden "clothes iron " anlamındadır. Ütü sözcüğü eski Türkçede "ateşte ısıtılarak kumaş düzeltmeye yarayan demir alet" anlamını verir. Üt- veya üti- "kıl yakmak, aleve tutmak" fiilinden +Ig sonekiyle türetilmiştir.
Ütünün icadı yüzyıl başlarına kadar dayanmaktadır. İlk başlarda giysileri düzleştirmek için ısıtılmış ağır taşlar kullanılırken daha sonra saplı düz demir plakalar ateşte ısıtılmaya başlandı. Bu yöntemle ısının uzun süre korunamaması yüzünden demir plakaları oyarak içlerini kömür közüyle doldururlardı. Kor halinde kömür konularak ısıtılan bu ütüler ise oldukça ağır idi.
'de Amerikalı Henry Seely elektrikli ütüyü icat etti.[1] İki çubuk karbon arasında kurduğu kablolu elektrik köprüsüyle demirin ısınmasını sağlıyordu.
Ütüleme, ayrıca elbise parazitlerini öldürerek hijyen sağlama operasyonunda kullanılır, Tumbu fly ın yaygın ve etkili olduğu alanlarda (Doğu Afrika, Merkezi Afrika) kullanıldığı gibi kullanılır.[2]
'te ilk kez son derece hafif elektrikli ütü piyasaya sürüldü.
Çalışma prensibi[değiştir Elbise ütüsü, kırışan giysilere düzeltmek için kullanılan bir ev cihazıdır. Ütünün çalışma prensibine göre kullanıcılar ütüyü açtıktan sonra ütü masasındaki bir giysi üzerinde hareket ettirir. Isı ve basıncın birleşimi sayesinde kırışıklıklar giderilir.
Ütüler, genellikle ağır ve kullanımı zor olan metalden (bazen camdan veya başka malzemelerden yapılmış olsalar da) yapılmış basit nesnelerden yüzlerce yıl içinde şu anki haline gelişmiştir. Isıtmalı kurutucular icat edilmeden önce, ütüler başka bir amaca da hizmet ediyordu. Sıcak ütüler giysilerdeki parazitleri ve bakterileri öldürdü ve küfü yok etti. Modern ütülerin çoğu metal ve plastikten yapılmıştır ve buhar, sıcaklık kontrolleri ve otomatik kapanma gibi birçok özelliğe sahiptir. Buhar, giysilerdeki kırışıklıkları gidermek için ek bir yol sağlar.
Ütü öncesi ütüleme araçları
Kırışıklıkları gidermek ve/veya kıyafetleri bastırmak için bu tür nesneler binlerce yıldır kullanılmış olsa da, o zamanın çoğunda sadece zenginlerin kıyafetlerine bu şekilde muamele edildi. Bu tür aletlerin kullanımı zor ve zahmetli olduğundan, yalnızca zenginler tarafından ütü yapmak için insanlar istihdam edilirdi. Yaklaşık MÖ &#;de Yunanlılar, keten cüppelerin üzerinde pileler yapmak için bir oluklu demir kullandılar. Oyma demiri, kullanımdan önce ısıtılan oklava benzeri yuvarlak bir çubuktu.
İmparatorluk dönemi Romalılarının modern demire benzer birkaç aleti vardı. Biri el mangle idi. Bu düz metal kürek veya tokmak, giysilere vurmak için kullanıldı. Vurarak kırışıklıklar giderildi. Başka bir araç prelumdu. Ahşaptan yapılmıştı. Yine ahşaptan yapılmış bir döndürme vidası arasına iki düz ağır tahta yerleştirildi. Levhaların arasına keten yerleştirildi ve turmscrew tarafından uygulanan artan basınç, kumaşı bastırmak için baskı oluşturdu.
Eski Çinliler ayrıca tava demiri de dahil olmak üzere birkaç ilkel ütü tipine sahipti. Tava demir, büyük bir dondurma kepçesine benziyordu. Bu ütünün düz tabanlı ve saplı açık bir bölmesi vardı. Bölme, tava demirinin tabanını ısıtan sıcak kömür veya kum tutuyordu. Kırışıklıkları gidermek için giysiler arasında hareket ettirildi. Yaklaşık MS onuncu yüzyıla gelindiğinde, İskandinavya&#;dan Vikinglerin camdan yapılmış ilk ütüleri vardı. Vikingler, kıvrımları ütülemek için daha yumuşak keten denen şeyi kullandılar. Mantar şeklindeki pürüzsüz, ısınmak için buharın yakınında tutuldu ve kumaşa sürüldü.
İlk ütünün icadı
Çağdaş tüketicilerin demir olarak tanıyacağı şey, ilk olarak &#;lerde Avrupa&#;da ortaya çıktı. Yassı demir, metal bir sap takılı yassı bir demir parçasından oluşuyordu. Ütüyü ısıtmak için, sıcak olana kadar ateşte tutuldu. Düz demir giyside turuncu kurum bırakıyordu. Giysiyle ütü arasına ince bir bez yerleştirildi, böylece kurum aletten bitmiş giysiye aktarılmayacaktı. Yassı demir, işini yapamayacak kadar soğuk olana kadar kullanıldı. Pek çok insan birkaç adede kadar sahipti, böylece biri kullanılırken bir veya daha fazlasını ısıtabilirlerdi.
Yaklaşık on beşinci yüzyılda, düz demir üzerinde bir gelişme getirildi. Sıcak kutu düz bir tabanı ve bir tutacağı olan içi boş bir metal kutudan yapılmıştır. İçine sıcak kömürler, tuğlalar, ısıtılmış metal ekler veya başka bir ısıtma elemanı yerleştirildi. Bu, giysi ile ütü arasında fazladan bir bez ihtiyacını ortadan kaldırdı çünkü ütü kıyafetleri kirletmedi. Hem düz demir hem de sıcak kutu birkaç yüz yıldır kullanıldı.
On dokuzuncu yüzyılda demir teknolojisindeki birçok yenilik geldi. On dokuzuncu yüzyılın başlarında dökme demir icat edildiğinde, düz ütülerle ilgili bazı problemler çözüldü. Dökme demir sobaların ortaya çıkmasıyla, düz ütüler ateşten çok daha temiz şekilde üstlerinde ısıtılabiliyordu. &#;lerde, düz ütüleri yapmak için dökme demir de kullanıldı. Bu ütüler, ağır, yaklaşık 5,6 kg ağırlığında ve taşınması zordu. Bu ütüler ocakta ısıtıldı, ancak bazen eşit olmayan bir şekilde ısıtıldılar. Kulp da ısındı ve bu da kullanıcılar için sorun yarattı. &#;de karton bir taban yapıldı ve içine Paris alçısı kondu. Bu, ütünün gövdesinin etrafına yerleştirildi ve daha eşit ısınma için daha soğuk tutuldu. Ayrıca ütüye çıkarılabilir bir tutamaç da yapıldı.
Gazlı ütüler ortaya çıktı
&#;lerin sonlarında Amerikan evlerinde gaz bulunmaya başladıktan sonra, gazlı ütüler ortaya çıktı. En eskisi &#;te patentlendi. Evlerde ayrı gaz hatları vardı ve gaz demiri bir boru ile gaz hattına bağlanmıştı. Ütü, gazın aktığı bir brülör içeriyordu. Brülör bir kibrit ile yakıldığında, ütü ısındı. Ütü çok sıcaktı ve bazen gaz sızıyordu, ancak gazlı ütüler daha hafifti. Bunu kısa süre sonra diğer yakıtlı ütüler izledi. Bu ütüler yağ, benzin, parafin ve diğer yakıtlarla ısıtıldı.
Elektrikli ütünün icadı
Elektrikli ütü, elektriğin evlerde yaygın olarak bulunmaya başladığı &#;lerde icat edildi. İlk elektrikli ütü, &#;de Henry W. Seeley tarafından patentlendi. Ütü, çıkarılabilir tellerle bir elektrik kaynağına bağlandı. Elektrik, ütünün iç bobinlerini harekete geçirdi. Ancak Seeley&#;nin ütüsü, birçok erken dönem elektrikli ütü gibi, elektrik kablolarına sahip değildi. Ütüler bir sehpa üzerinde ısıtıldı. Seeley&#;in ütüsü ile ilgili büyük bir sorun, sehpanın üzerinde çok yavaş ısınması ve kullanım sırasında hızla soğumasıydı. Bu ütünün sık sık yeniden ısıtılması gerekiyordu.
Yüzyılın başında, demir teknolojisi önemli ölçüde gelişti ve Amerikan evlerinde demir daha yaygın hale geldi. &#;te, doğrudan ütüye bağlı elektrik kabloları olan ütüler satılıyordu. Earl Richardson, daha iyi ütüleme için taban plakalarının nasıl ve nerede ısıtıldığını iyileştiren bir taban plakası (metalden yapılmış ve gerçek presleme yapan ütünün alt kısmı) icat etti. Ütünün ucunda merkezdekinden daha fazla ısı vardı ve Hotpoint olarak biliniyordu.
&#;lerde Joseph Myers, saf gümüşten yapılmış otomatik bir ısı kontrolü ekleyerek demir ve kordonu geliştirdi. Termostatlar kısa sürede standart bir özellik haline geldi. İlk akülü ütüler &#;de tanıtıldı, ancak tutamadılar. (İlk başarılı kablosuz ütüler &#;te satıldı).
Buharlı ütünün icadı
&#;da buharlı ütü Eldec Company tarafından tanıtıldı. Buhar, sert kumaşların kurutulmasını kolaylaştırdı. Önceden, kullanıcı kuru giysilere su serpiyordu veya giysiler nemliyken ütülenmek zorundaydı. Buharlı ütüler, ısıtılmış su buharının oluşturulmasına ve taban plakasındaki küçük deliklerden uygulanmasına izin veren bir su tankı kullanır. Buharlı ütüler &#;lara kadar popüler hale gelmedi.
Edward Schreyer, &#;de taban plakalarının paslanması sorununu aştı. Paslanmayan veya sızdırmayan bir alüminyum alaşım geliştirdi. Buharlı ve kuru arasında değişebilen ütüler &#;lerde piyasaya sürüldü. Otomatik kapanmalı ilk ütü yılında piyasaya sürüldü.
Çağdaş ütüler, yılında tanıtılan bir yenilik olan taban plakasında yapışmaz kaplamaya sahiptir. Çoğu özellikli gövdeler plastikten yapılmıştır ve taban plakasında buharın içeri girmesine izin veren daha fazla delik vardır. Bir kırbaç, kullanım sırasında kordonu yolun dışında tutar. &#;da Amerika Birleşik Devletleri&#;nde çeşitli özelliklere sahip yaklaşık milyon ütü satıldı.
Gelecekte ütüdeki en belirgin iyileştirmeler muhtemelen taban plakası olacaktır. Giysiler üzerindeki fermuarlardan veya diğer çıkıntılardan kaynaklanan hasara karşı daha dirençli ve kumaş üzerindeki sürüklemeyi azaltan daha iyi kaplamalar muhtemelen icat edilecektir. Bu gelişmeler, daha iyi alaşımlar veya daha iyi yapışmaz kaplamalar şeklinde olabilir. Isı ve buharı daha iyi kontrol eden iç mekanizmalar da gelişmeye devam edecek.
kaynağı değiştir]
Elbise ütüsü, kırışan giysilere düzeltmek için kullanılan bir ev cihazıdır. Ütünün çalışma prensibine göre kullanıcılar ütüyü açtıktan sonra ütü masasındaki bir giysi üzerinde hareket ettirir. Isı ve basıncın birleşimi sayesinde kırışıklıklar giderilir.
Ütüler, genellikle ağır ve kullanımı zor olan metalden (bazen camdan veya başka malzemelerden yapılmış olsalar da) yapılmış basit nesnelerden yüzlerce yıl içinde şu anki haline gelişmiştir. Isıtmalı kurutucular icat edilmeden önce, ütüler başka bir amaca da hizmet ediyordu. Sıcak ütüler giysilerdeki parazitleri ve bakterileri öldürdü ve küfü yok etti. Modern ütülerin çoğu metal ve plastikten yapılmıştır ve buhar, sıcaklık kontrolleri ve otomatik kapanma gibi birçok özelliğe sahiptir. Buhar, giysilerdeki kırışıklıkları gidermek için ek bir yol sağlar.
Ütü öncesi ütüleme araçları
Kırışıklıkları gidermek ve/veya kıyafetleri bastırmak için bu tür nesneler binlerce yıldır kullanılmış olsa da, o zamanın çoğunda sadece zenginlerin kıyafetlerine bu şekilde muamele edildi. Bu tür aletlerin kullanımı zor ve zahmetli olduğundan, yalnızca zenginler tarafından ütü yapmak için insanlar istihdam edilirdi. Yaklaşık MÖ &#;de Yunanlılar, keten cüppelerin üzerinde pileler yapmak için bir oluklu demir kullandılar. Oyma demiri, kullanımdan önce ısıtılan oklava benzeri yuvarlak bir çubuktu.
İmparatorluk dönemi Romalılarının modern demire benzer birkaç aleti vardı. Biri el mangle idi. Bu düz metal kürek veya tokmak, giysilere vurmak için kullanıldı. Vurarak kırışıklıklar giderildi. Başka bir araç prelumdu. Ahşaptan yapılmıştı. Yine ahşaptan yapılmış bir döndürme vidası arasına iki düz ağır tahta yerleştirildi. Levhaların arasına keten yerleştirildi ve turmscrew tarafından uygulanan artan basınç, kumaşı bastırmak için baskı oluşturdu.
Eski Çinliler ayrıca tava demiri de dahil olmak üzere birkaç ilkel ütü tipine sahipti. Tava demir, büyük bir dondurma kepçesine benziyordu. Bu ütünün düz tabanlı ve saplı açık bir bölmesi vardı. Bölme, tava demirinin tabanını ısıtan sıcak kömür veya kum tutuyordu. Kırışıklıkları gidermek için giysiler arasında hareket ettirildi. Yaklaşık MS onuncu yüzyıla gelindiğinde, İskandinavya&#;dan Vikinglerin camdan yapılmış ilk ütüleri vardı. Vikingler, kıvrımları ütülemek için daha yumuşak keten denen şeyi kullandılar. Mantar şeklindeki pürüzsüz, ısınmak için buharın yakınında tutuldu ve kumaşa sürüldü.
İlk ütünün icadı
Çağdaş tüketicilerin demir olarak tanıyacağı şey, ilk olarak &#;lerde Avrupa&#;da ortaya çıktı. Yassı demir, metal bir sap takılı yassı bir demir parçasından oluşuyordu. Ütüyü ısıtmak için, sıcak olana kadar ateşte tutuldu. Düz demir giyside turuncu kurum bırakıyordu. Giysiyle ütü arasına ince bir bez yerleştirildi, böylece kurum aletten bitmiş giysiye aktarılmayacaktı. Yassı demir, işini yapamayacak kadar soğuk olana kadar kullanıldı. Pek çok insan birkaç adede kadar sahipti, böylece biri kullanılırken bir veya daha fazlasını ısıtabilirlerdi.
Yaklaşık on beşinci yüzyılda, düz demir üzerinde bir gelişme getirildi. Sıcak kutu düz bir tabanı ve bir tutacağı olan içi boş bir metal kutudan yapılmıştır. İçine sıcak kömürler, tuğlalar, ısıtılmış metal ekler veya başka bir ısıtma elemanı yerleştirildi. Bu, giysi ile ütü arasında fazladan bir bez ihtiyacını ortadan kaldırdı çünkü ütü kıyafetleri kirletmedi. Hem düz demir hem de sıcak kutu birkaç yüz yıldır kullanıldı.
On dokuzuncu yüzyılda demir teknolojisindeki birçok yenilik geldi. On dokuzuncu yüzyılın başlarında dökme demir icat edildiğinde, düz ütülerle ilgili bazı problemler çözüldü. Dökme demir sobaların ortaya çıkmasıyla, düz ütüler ateşten çok daha temiz şekilde üstlerinde ısıtılabiliyordu. &#;lerde, düz ütüleri yapmak için dökme demir de kullanıldı. Bu ütüler, ağır, yaklaşık 5,6 kg ağırlığında ve taşınması zordu. Bu ütüler ocakta ısıtıldı, ancak bazen eşit olmayan bir şekilde ısıtıldılar. Kulp da ısındı ve bu da kullanıcılar için sorun yarattı. &#;de karton bir taban yapıldı ve içine Paris alçısı kondu. Bu, ütünün gövdesinin etrafına yerleştirildi ve daha eşit ısınma için daha soğuk tutuldu. Ayrıca ütüye çıkarılabilir bir tutamaç da yapıldı.
Gazlı ütüler ortaya çıktı
&#;lerin sonlarında Amerikan evlerinde gaz bulunmaya başladıktan sonra, gazlı ütüler ortaya çıktı. En eskisi &#;te patentlendi. Evlerde ayrı gaz hatları vardı ve gaz demiri bir boru ile gaz hattına bağlanmıştı. Ütü, gazın aktığı bir brülör içeriyordu. Brülör bir kibrit ile yakıldığında, ütü ısındı. Ütü çok sıcaktı ve bazen gaz sızıyordu, ancak gazlı ütüler daha hafifti. Bunu kısa süre sonra diğer yakıtlı ütüler izledi. Bu ütüler yağ, benzin, parafin ve diğer yakıtlarla ısıtıldı.
Elektrikli ütünün icadı
Elektrikli ütü, elektriğin evlerde yaygın olarak bulunmaya başladığı &#;lerde icat edildi. İlk elektrikli ütü, &#;de Henry W. Seeley tarafından patentlendi. Ütü, çıkarılabilir tellerle bir elektrik kaynağına bağlandı. Elektrik, ütünün iç bobinlerini harekete geçirdi. Ancak Seeley&#;nin ütüsü, birçok erken dönem elektrikli ütü gibi, elektrik kablolarına sahip değildi. Ütüler bir sehpa üzerinde ısıtıldı. Seeley&#;in ütüsü ile ilgili büyük bir sorun, sehpanın üzerinde çok yavaş ısınması ve kullanım sırasında hızla soğumasıydı. Bu ütünün sık sık yeniden ısıtılması gerekiyordu.
Yüzyılın başında, demir teknolojisi önemli ölçüde gelişti ve Amerikan evlerinde demir daha yaygın hale geldi. &#;te, doğrudan ütüye bağlı elektrik kabloları olan ütüler satılıyordu. Earl Richardson, daha iyi ütüleme için taban plakalarının nasıl ve nerede ısıtıldığını iyileştiren bir taban plakası (metalden yapılmış ve gerçek presleme yapan ütünün alt kısmı) icat etti. Ütünün ucunda merkezdekinden daha fazla ısı vardı ve Hotpoint olarak biliniyordu.
&#;lerde Joseph Myers, saf gümüşten yapılmış otomatik bir ısı kontrolü ekleyerek demir ve kordonu geliştirdi. Termostatlar kısa sürede standart bir özellik haline geldi. İlk akülü ütüler &#;de tanıtıldı, ancak tutamadılar. (İlk başarılı kablosuz ütüler &#;te satıldı).
Buharlı ütünün icadı
&#;da buharlı ütü Eldec Company tarafından tanıtıldı. Buhar, sert kumaşların kurutulmasını kolaylaştırdı. Önceden, kullanıcı kuru giysilere su serpiyordu veya giysiler nemliyken ütülenmek zorundaydı. Buharlı ütüler, ısıtılmış su buharının oluşturulmasına ve taban plakasındaki küçük deliklerden uygulanmasına izin veren bir su tankı kullanır. Buharlı ütüler &#;lara kadar popüler hale gelmedi.
Edward Schreyer, &#;de taban plakalarının paslanması sorununu aştı. Paslanmayan veya sızdırmayan bir alüminyum alaşım geliştirdi. Buharlı ve kuru arasında değişebilen ütüler &#;lerde piyasaya sürüldü. Otomatik kapanmalı ilk ütü yılında piyasaya sürüldü.
Çağdaş ütüler, yılında tanıtılan bir yenilik olan taban plakasında yapışmaz kaplamaya sahiptir. Çoğu özellikli gövdeler plastikten yapılmıştır ve taban plakasında buharın içeri girmesine izin veren daha fazla delik vardır. Bir kırbaç, kullanım sırasında kordonu yolun dışında tutar. &#;da Amerika Birleşik Devletleri&#;nde çeşitli özelliklere sahip yaklaşık milyon ütü satıldı.
Gelecekte ütüdeki en belirgin iyileştirmeler muhtemelen taban plakası olacaktır. Giysiler üzerindeki fermuarlardan veya diğer çıkıntılardan kaynaklanan hasara karşı daha dirençli ve kumaş üzerindeki sürüklemeyi azaltan daha iyi kaplamalar muhtemelen icat edilecektir. Bu gelişmeler, daha iyi alaşımlar veya daha iyi yapışmaz kaplamalar şeklinde olabilir. Isı ve buharı daha iyi kontrol eden iç mekanizmalar da gelişmeye devam edecek.
Wikimedia Commons'ta Ütü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.