Gerçek Temel Anlam

Gerçek anlam nedir, cümle örnekleriyle konu anlatımını bu sayfada bulabilirsiniz. Gerçek anlam, sözcükte anlam konusunun bir alt başlığıdır. Yani kelimelerin cümle içerisinde yüklendikleri anlamlara verilen bir dil bilgisi terimidir. Bir kelimenin aklımıza gelen ilk anlamı, gerçek anlamı karşılar. Eğer kelime, cümle içerisinde aklımıza gelen ilk anlamı karşılayacak şekilde kullanılmışsa, işte bu kelimelere &#;gerçek anlamlı&#; denir.

Daha ayrıntılı bir tanım yapacak olursak, &#;bir kelimenin söylendiğinde aklımıza gelen ilk anlamı, sözlükte ilk sırada bulunan ve en temel karşılığı olan anlamına&#; gerçek anlam denir. Gerçek anlam, mecaz anlamın zıttı gibi düşünülebilir. Kelimeler cümle içerisinde kendi anlamından uzaklaşabilirler. Böyle kelimeler mecaz anlamlı olarak nitelendirilir. Gerçek anlam ise, kelimenin temel anlamından uzaklaşmamış hâlini karşılar.

Örneğin, &#;düşmek&#; denildiğinde aklımıza gelen ilk anlam, &#;yer çekiminin etkisiyle bir şeyin yukarıdan aşağıya inmesi&#; şeklinde olur. İşte buna temel anlam, yani gerçek anlam denilmektedir. Bu kelimeyi gerçek anlamlı olarak bir cümlede kullanacak olursak, &#;Ayağım takılınca, elimdeki güzelim vazo yere düştü.&#; şeklinde olabilir. Bu cümlede &#;düşmek&#; kelimesi, vazonun gerçekten yere düşmesini karşılamaktadır. Fakat bu kelime, &#;Bu hareketinle sen de gözümden düştün.&#; cümlesinde kendi anlamından uzaklaşarak mecaz anlamlı olarak kullanılmaya başlamıştır. Burada bir şeyin gerçekten yere düşmesinden bahsedilmemektedir. İşte gördüğümüz üzere kelimenin aklımıza ilk gelen temel anlamına, gerçek anlam denilmektedir.

Örnekler:&#; Çocuklarına hep güzel sözler söylerdi.
&#; Bu kadar çalışkan bir insan daha tanımadım.
&#; Adamın tarladaki bütün ekinleri yandı.
&#; Dün gece erken yattım.
&#; Tahtaların ucu çok sivri, dikkatli ol.
&#; Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi.
&#; Ağzında yaralar oluşmuştu.
&#; Kör adama kimse yardım etmedi.
&#; Sıcak çorbayı içince rahatladım.
&#; Balkona astığım çamaşırlarkurumamış.
&#; Caminin minaresi çok inceydi.
&#; Çocuk kumsalda oynuyor.
&#; Uyanır uyanmaz perdeyi açıp pencereden dışa baktım.
&#; Biraz sonra toprak bir yola girdik.
&#; Sarayın aydınlık bir odasından karanlık bir odasına geçmiştik.
&#; Elini hırsla masaya vurdu.

NOT: Gerçek anlam ile yan anlam birbirine karıştırılmamalıdır. Gerçek anlam, kelimenin aklımıza ilk gelen anlamı olmasına karşılık, yan anlam kelimenin gerçek anlamından uzaklaşmadan zaman içerisinde yüklendiği farklı anlamları karşılar. Yan anlamlar, büyük çoğunlukla insan organları veya hareketlerine ait kelimelerden oluşur.

Örnek:&#;Projeyi yetiştirebilir miyiz diye düşünmekten başım ağrıdı.&#; (gerçek anlam)
&#;Yemeğe iki baş sarımsak koyarsan, daha güzel olur.&#; (yan anlam)

Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü üzere, &#;baş&#; kelimesinin aklımıza gelen ilk anlamı &#;gerçek anlam&#;; kendi anlamından uzaklaşmadan karşıladığı farklı anlamlar ise &#;yan anlam&#; olarak ifade edilmektedir.

Orkun KUTLU

Mecaz Anlam

Temel Anlam Nedir? T&#;rk&#;e'de Temel Anlam &#;zellikleri Ve &#;rnekleri Konu Anlatımı

Haberin Devamı

1.B - ''Dürüst'' insanların sayısı her geçen gün azalıyor.

1.C - ''Markete'' gideyim, sonra yanınıza uğrayacağım.

Yukarıda cümlelerde tırnak içine alınmış tüm kelimeler temel anlamında kullanılmıştır.

2- Temel anlamıyla kullanılan kelimeler yoruma açık değildir. Duyulduğunda ya da okunduğunda o kelime herkes tarafından aynı anlaşılıyorsa, temel anlamda kullanılmış demektir.

Örnek Cümleler:

1.A - Sınava çok az kaldı.

1.B - Kısmetse akşama görüşürüz.

1.C- Oturma odasındaki eşyaların yerini değiştirdik.

1.D. - Ablam kendisine yeni bir etek aldı.

Yukarıdaki cümlelerdeki tüm kelimeler de gerçek anlamında kullanılmıştır. Bu tür cümleler açıktır ve herkes tarafından ilk okunduğunda anlaşılır.

3- Gerçek Anlam ve Yan Anlam Arasındaki Farklar:

Birçok kişi tarafından kelimenin gerçek ve yan anlamı sıklıkla karıştırılır. Yan anlam, kelimenin ikinci anlamı demektir. Ancak mecazi anlamda kullanılan sözcükler bu gruba girmez.

Örnek Cümleler:

1.A - Gözlerim her yerde seni aradı./ Gözler - Temel anlam.

1.B - Çantanın tüm gözlerine tekrar tekrar baktım. / Gözler - Yan Anlam

Not: Yan anlamlar, gerçek anlamlardan esinlenerek oluşturulur.

1.A- 2 saat boyunca hiç mola vermeden yürüdüğümüz için ayaklarım ağrıyor.

1.B- Geçen hafta aldığımız sehpanın ayağı kırıldı.

Haberin Devamı

İlk cümlede ayak kelimesi gerçek - temel, ikinci cümlede ise yan anlamıyla kullanılmıştır.

4- Temel Anlam ve Deyim Anlam Arasındaki Farklar:

Günlük hayatta sıklıkla kullandığımız kalıplaşmış ifadelere deyim denir. Deyimdeki kelime ya da söz grupları gerçek anlamı dışında kullanılır.

Örnek Cümleler:

1.A. Hasta olduğun için evde kalıp istirahat etmelisin.

1.B. Herkes seninle evde kaldın diye dalga geçiyor.

İlk cümlede evde kalmak, dışarı çıkmamak anlamında kullanılmıştır. İkinci cümledeki söz grubu ise, evlenememek ve evlenmek için yaşı geçmek manasına gelir.

1.A- Bugün kuzenimle birlikte üç saat boyunca yüzdük. (Yüzmek - Temel Anlam)

1.B- Az daha sabret, yüzdün yüzdün kuyruğuna geldin. (Yüzmek -Deyim Anlam

Haberin Devamı

5- Temel Anlam ve Mecazi Anlam Arasındaki Farklar:

Bir kelimeni ''mecazi'' olarak nitelendirilmesi için gerçek anlamının tamamen dışında kullanılması gerekir.

Örnek Cümleler:

1.A- Bu çocuğu daha önce de görmüştüm.

1.B - Çocuk çocuk hareketler yapıp insanın canını sıkma.

İlk cümlede ''çocuk'' kelimesi hem isim olarak hem de temel anlamda kullanılmıştır. İkincisinde de birinin hareketlerini niteleyen çocuk kelimesi sıfattır ve anlamı mecazidir.

1.A. Masanın üstü kitaplarla dolu. - Dolu - Gerçek Anlam

1.B. - Başkasına dolup bana bağırma. - Dolup - Mecazi Anlam