Ggk Testi Evde Nasıl Yapılır

Gaitada gizli kan testi (FOBT) veya kısaca ggk testi; gaitada (dışkıda) gözle fark edilmeyen bir kan emaresi olup olmadığının belirlenmesi için kullanılan bir test tekniğidir. Sindirim sisteminde bulunan ülser gibi lezyonların tanısal olarak değerlendirilmesinde önemli bir yere sahip olan bu testin, kolorekrtal kanser kaynaklı ölüm oranlarını ciddi seviyede düşürdüğü farklı çalışmalarla kanıtlanmıştır.

Ggk testi kolorektal kanser, ülser veya polip (küçük tümör) gibi sağlık sorunlarının bir belirtisi olan dışkıdaki kanı belirlemek amacıyla uygulanırken, dışkıdaki kan genellikle kalın bağırsak ve rektumun (kan bağırsağın son kısmı) iç duvarında gelişen büyümelerden kaynaklanır.

Gaitada Gizli Kan Testi Türleri

Dışkıda gizli kan bulunup bulunmadığını testi tespit etmek için yapılan gaita gizli kan testi, çıplak gözle görülemeyen kanın tespit edilebilmesi için tasarlanmış bir tanı tekniğidir. Dışkıda gizli kanı tespit etmek için iki temel yöntem vardır ve bunlar kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobini (bir molekül çeşidi) tespit etmek işlev görürler.

Hemoglobinin iki temel parçası vardır: heme adı verilen kimyasal kısmı ve globin adı verilen bir protein kısmı. Her yöntem, hemoglobin molekülünün farklı bir bölümünü test ederek çalışır. Gaitada kan testinin bu iki türü şu şekildedir;

Guaiak Tabanlı FOBT 

• Guaiak bazlı testler (gFOBT, FOBT), dışkıdaki kandan hemoglobinin protein olmayan (hem) kısmını ölçmektedir. 
• Hemoglobinin “hem” kısmı, tüm kaynaklardan gelen kanda ortak olduğundan dolayı, bu yöntem herhangi bir kaynaktan gelen kanın varlığını tanımlamaktadır. 
• Bu, FOBT'lerin sadece kişinin kendi kanını değil aynı zamanda kırmızı et gibi herhangi bir diyet kaynağından gelen kanı da tanımlayacağı ve dolayısıyla ggk testi sonuçlarında yanlış pozitifliğe neden olacağı anlamına gelmektedir. 

Gaitada gizli kan testi çeşitlerinden olan guaiak test sonuçları, FIT (immünokimyasal tabanlı gizli kan testi) testleri ile karşılaştırıldığında, başka sınırlı yönleri de ortaya çıkmaktadır. Mesela bazı yiyecekler ve ilaçlar bu yöntemle çıkacak olan gizli kan sonucunu etkileyebilir. Bu nedenle testten birkaç gün önce bunları tüketmekten kaçınılması gerekir. Hemoglobinin hem kısmı bağırsakta bozulmaya dirençli olduğundan dolayı bu testler ayrıca mide ülserlerinin sebep olduğu kanama ve diş eti kanaması gibi sindirim sisteminin diğer bölgelerinden gelen kanı da tespit edebilirler. Bu nedenle, kolondaki kanser gibi bir durumun neden olduğu kanamanın saptanması için FIT testine göre daha az spesifik bir test olarak değerlendirilmektedirler.

İmmünokimyasal Tabanlı FOBT

Hemoglobinin, globin (protein) kısmını değerlendirmeye yönelik yapılan immünokimyasal yöntem (FIT) testleri, özellikle insan globinini saptamak için tasarlanmıştır. FIT genellikle sığır eti ve diğer etlerde bulunanlar gibi insan dışı kanlardan globini tespit etmemektedir. Böylece sonuçlarda yanlış pozitif çıkma durumu söz konusu değildir.

Üst sindirim sistemindeki kanamadan kaynaklı hemoglobin, alt sindirim sistemine ulaşmadan önce parçalanır ve bu nedenle üst gastrointestinal sistem kanamaları genellikle FIT tarafından tespit edilmez. Bununla birlikte, Amerikan Kanser Derneği de dahil olmak üzere çoğu sağlık kuruluşu, Kolorektal Kanser kolon kanseri taraması için bu testi önermektedir.

Bu iki test türü ile birlikte ayrıca, Hem-porfirin adı verilen test yöntemi de gaitada gizli kan testi tekniklerinden bir tanesidir ve hassasiyeti ile bilinmektedir.

Gaitada Gizli Kan Testi Neden Yapılır?

Dışkıda tespit edilen kanın birkaç olası nedeni bulunmasına rağmen, yaygın görülen en önemli neden, sindirim sisteminde poliplerin veya kanserlerin varlığıdır. Kolon polipleri (küçük tümör) kişiler yaşlandıkça yaygın olarak görülmesine rağmen çoğu polip herhangi bir sağlık sorununa neden olmaz ve iyi huyludur. Bununla birlikte, iyi huylu bir polip kanserli bir polipe dönüşebilir ve kanser vücudun diğer bölgelerine bile yayılabilir yani metastaz yapabilir. Bunun yanında şayet erken tespit edilirse kolon kanseri başarıyla tedavi edilebilir. Bu nedenle kanser öncesi veya kanserli poliplerin mevcut olup olmadığını belirlemek önemlidir. Ggk testi bu etapta devreye girer.

Dışkıda kanın görünmesine neden olan iyi huylu (kanser olmayan) ya da kötü huylu (kanserleşmiş) yapılar, polipler ve kolon sorunları harici ggk testinin yapılmasını gerektiren durumlardan bazıları şunlardır;

• Hemoroidler (anüse yakın şişmiş kan damarları) ve fıtık olabilen alt rektum kanamaya neden olabilir.
• Ülserler (midede doku kaybı yani yara)
• Ülseratif kolit (kolon mukozasında iltihaplanma)
• Anal fissürler (anal açıklığın iç yüzeyindeki yarıklar veya çatlaklar)
• İltihaplanma kaynaklı bağırsak enfeksiyonları
• Crohn hastalığı (bağırsak iltihabı)
• Kolon duvarının dışarı çıkmasının neden olduğu divertiküler hastalık
• Kalın bağırsakta kan damarlarının anormallikleri

Bunun yanında söz konusu sindirim sistemi kanamaları gözle veya mikroskobik olarak görünmez olabilirken, kolayca görülebilecek şekilde kırmızı kan veya siyah kan şeklinde olabilir. Katran benzeri dışkılama olarak adlandırılan melena şeklinde de bir kanama meydana gelebilir ancak dışkıda görülebilir bir kan olmadığı halde kişide bazı semptomlar söz konusu ise ggk testi yapılması gerekebilir. Ayrıca kişi eğer belirli risk faktörlerine sahipse daha sık kolon kanseri taraması yapılmasına ihtiyacı olabilir. Bu risk faktörleri şunları içerir:

• Ailede kolorektal kanser öyküsü bulunanlar
• Sigara içenler
• Obezite sorunu olanlar
• Aşırı alkol kullananlar

Gaitada gizli kan testi (FOBT) özellikle gelişmiş ülkelerde kolorektal kanser taraması için yaygın olarak kullanılmaktadır. Kolon kanseri, dünya çapında hem erkeklerde hem de kadınlarda en yaygın görülen kanserlerden biridir. Bu nedenle erken teşhis çok önemlidir.  Bu test yönteminin kullanımının, tarama için doğru şekilde uygulandığında, morbidite (bir hastalığın sağlıklı olanlara olan oranı) ve mortalitede (ölüm) oranlarında azalmaya yardımcı olduğu belirlenmiştir. 

Gaitada Gizli Kan Testi Nasıl Yapılır?

Ggk testi hastanede yatmayı gerektiren bir tedavinin bir parçası olarak veya ayakta tedavi prosedüründe uygulanabilen bir tanı testidir. Hastane ortamında, dışkı genellikle bir dijital rektal muayene (kalın bağırsağın son kısmının muayenesi) sırasında elde edilirken, aynı zamanda gizli test kartlarına yerleştirilir ve analiz edilmek üzere laboratuvara gönderilir.

Ayakta tedavi prosedüründe ise hasta tipik olarak evde bir dışkı örneği alır ve sonra bunu bir laboratuvara gönderir veya laboratuvarda hazırlanmış ortamda numuneyi test kitine alır ve analiz yapılacak bölüme iletir. Hangi şekilde yapılırsa yapılsın dışkı kuru ve temiz bir kapta toplanmalıdır. Bunun yanında her iki durumda da gaitada gizli kan testi yaparken öncesinde bazı hazırlıkların yapılması gerekir, bu hazırlıklar şu şekildedir;

Öncesinde

Ggk testi sonuçlarının doğru çıkması için dışkı örneklerini toplamaya başlamadan 3 gün öncesi şunları tüketmekten kaçınılmalıdır;

• Sığır eti, kuzu eti veya karaciğer gibi kırmızı et 
• Çiğ meyve ve sebzeler 
• Günde miligramdan (mg) daha yüksek dozlarda C vitamini içeren meyve suları ve takviyeler 
• Mide ekşimesi ya da mide ağrısı ilaçları
• İshali durduran ilaçlar (gevşek veya sulu bağırsak hareketleri)
• Demir takviyeleri
• Kan sulandırıcı gibi ilaçlar 
• E vitamini 
• Ayrıca diş ve diş eti ile ilgili tedavi yaptırılmamalıdır.

Ayrıca dışkı toplandığı dönemlerde şu durumlar söz konusu ise uzmana bildirilmelidir;

• Adet dönemi
• Hemoroit kanaması (anüste şişmiş damarlar)
• İdrarda kan 

Sırasında

Ggk testi için alınacak dışkı örneklerinin 3 gün arkası arkaya alınması gerekir ancak test yapacak laboratuvar ve kişinin sağlık koşuluna bağlı olarak 2 günde numune alınması da yeterli olabilir. Bu şekilde alınmasının sebebi, söz konusu kanamanın her gün gerçekleşmeme ihtimaline karşı dışkıdaki kanı bulma şansının artırılmasıdır. Şayet test alınmaya başlanacak 3 günün birinde bağırsak hareketi yoksa daha uzun sürede 3 dışkı numunesinin alınması konusunda testi yapan sağlık uzmanıyla görüşmek gerekir. 

Ggk testi için dışkı numunesinin toplanması bir sağlık kuruluşunda veya evde yapılabilir. Toplanan numunenin soğuk zincirde saklanması önemli olduğu için genellikle sağlık kuruluşunda yapılması tercih edilmektedir. Verilen toplama kabına idrar veya herhangi bir sıvı bulaşmayacak şekilde dışkı numunesi alınması sonuçların doğruluğu için çok önemlidir ve sonrasında test kitine dışkı numunesi toplandıktan sonra analizi yapılmak üzere görevliye teslim edilir.

Gaitada Gizli Kan Testi Sonuçları

Ggk testi sonuçları her üç dışkı numunesinde negatif ise testin yapıldığı dönemde dışkı örneğinde kana rastlanmadığı anlamına gelir. Şayet gaitada gizli kan testi pozitif ise bu muhtemelen sindirim sisteminin bir yerinde kanama olduğu anlamına gelir ancak bu durum kesinlikle kanser olduğu anlamına gelmez. Dışkıda gizli kan testinde pozitif sonuç verebilecek diğer durumlar arasında ülserler, hemoroidler, polipler ve iyi huylu tümörler bulunur. 

Gaitada gizli kan testi pozitif ise muhtemelen kanamanın tam yerini ve nedenini bulmak için kolonoskopi gibi ek testler uygulanması gerekir. Dışkıda gizli kan testi gibi düzenli yapılan taramalar kolorektal kansere karşı olan mücadelede önemli test araçlarıdır. Araştırmalar, tarama testlerinin kanserin erken dönem teşhisinde etkili olabileceğini ve kolorektal kanser kaynaklı ölüm sayılarını düşürebileceğini göstermektedir.

Gaitada gizli kanı tespit eden testler üçe ayrılıyor:

A.Fekal okkült kan testi (FOBT): Rutin uygulanan en sık test çeşidi. İçinde guaiak maddesi içeriyor. Ülkemizde de bu test uygulanıyor. Testten  birkaç gün öncesinde kırmızı et, brokoli, turp, bayır turpu, karnabahar, elma, portakal, mantar gibi yiyecekler ve kolşisin ve okside edici ilaçlar (iyot-borik asit gibi) ilaçlar kullanmamak gerekiyor, aksi taktirde yanlış pozitif sonuçlar çıkıyor.(1)

B.Fekal immunokimyasal test (FIT): The American College of Gastroenterology tarafından , FOBT testi yerine önerilen test.(2)

C.Gayta DNA testi (sDNA):Kan yerine gaytada polip veya kanser hücreleri kaynaklı anormal DNA taranıyor.

FOBT testinin gaitada gizli kanı tespit ederek kolorektal kanser mortalitesini azalttığına dair çalışmalar ’a dayanıyor. Avrupa ve Amerikada da yaşlar arası rutin olarak gaytada gizli kanın aranması öneriliyor. Gaitada gizli kan testini Finlandiya yılından bu yana gaytada gizli kan (FOBT) uygulamasını rutin olarak uyguluyor. Bu ülkede kişide kişilik çalışma grubu ve kişilik kontrol gruplu bir karşılaştırma çalışmasında, kolorektal kanser mortalitesi bakımından gruplar arası bir fark bulunmamış. Sonuç bölümünde araştırmacılar uyarıyor: Sağlık politikaları belirlenirken araştırma temelli olmalı.(3)

seafoodplus.info Yayla

Kaynaklar:

1. seafoodplus.info

2. Rex, DK; Johnson, DA; Anderson, JC; Schoenfeld, PS; Burke, CA; Inadomi, JM; American College of, Gastroenterology (Mar ). "American College of Gastroenterology guidelines for colorectal cancer screening [corrected].". The American journal of gastroenterology (3): – doi/ajg PMID
3. seafoodplus.info

Bu yazının tüm hakları Medimagazin'e aittir. "seafoodplus.info" biçiminde aktif bağlantı kurulabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır. ©

kolorektal kanser

gaitada gizli kan testi

erken teşhis

Gaita testi aç mı tok mu yapılır konusundan ziyade çok ağır gıdalarla beslenilmemesi gerekir. Zorundalıktan ziyade gaita testi için aç olmak gerekir mi bir öneri şeklindedir. Bu testte uyarılar yoktur. Gaita testinden önce su içilir mi için bir su bardağı olması önerilir. Diğer konuda gaita testinden önce yemek yenir mi içinde katı bir kural yoktur. Gaita testi öncesi neler yenmez adı altındaki besinlerden kaçınılmalıdır. Koşullar sağlandığında gaita kaç saat bekleyebilir üzerinde belirli saat söylenebilir. Gaita miktarı ne kadar olmalı konusunda uzmanların yorumları dikkate alınmalıdır.

Gaita Testi Aç Mı Tok Mu Yapılır?

Bazı tahliller yapılırken kan testleriyle yapılmaktadır. Bazı testlerde gaita gibi dışkı yoluyla yapılmaktadır. Bazı testlerin yapılmadan önce koşulları vardır. Koşullara uyulduğu takdirde test sonuçları doğru çıkacaktır. Gaita testi mide ve bağırsağı ilgilendiren bir testtir. Aslında tam olarak vücuttaki atıkları baz alan bir testtir. Bu test yoluyla birçok hastalığın erken teşhisi yapılarak ilerlemesinin önüne geçilebilir. Gaita testinde önemli olan kıvam, renk ve kokudur. Özellikle bu üç faktör göz önünde bulundurularak birtakım tetkikler yapılmaktadır. Gaita testinin aç mı ya da tok mu yapılması gerektiği hakkında keskin bir yargı yoktur. Gaita testi yaptırmadan önce aç gidilmesi genellikle öneri şeklindedir.

Gaita Testinden Önce Yemek Yenir Mi ve Aç Olmak Gerekir Mi?

Yukarıda da bahsedildiği üzere net olarak gaita testinden önce aç olunmalı ya da tok olunmalı gibi bir cümle kurulamaz. Fakat konuyla alakalı bazı öneriler verilebilir. Örneğin gaita testinden önce en fazla bir bardak su içilmesi önerilmektedir. Çünkü tahlil sonuçlarının etkilenebileceği düşünülmektedir. Gaita testinden önce ağır besinler tüketmek pek tavsiye edilmez. Ağır besinlerden kasıt yağlı yemeklerdir. Tabii bir de kırmızı et yemekleri de pek tavsiye edilmemektedir. Yani hayvansal gıdalardan uzak durmak gerekir. Son olarak dikkat edilmesi gerekenlerin gaita testinden üç gün önce başlanılması önerilmektedir.

GAİTADA GİZLİ KAN TESTİ(GGK)

Aile sağlığı merkezlerinde Aile hekiminizden ÜCRETSİZ temin edeceğiniz malzemelerle GGK tesitini videoda tarif edildiği gibi 15 dakikada sizde seafoodplus.infoDEN DEĞİL,GEÇ KALMAKTAN KORK!!!!

HANGİ DURUMLARDA POZİTİF ÇIKAR?

*Erken veya ileri evre kolon kanseri varlığı şüphesi

*Gastrointestinal sistemin diğer bölümlerinden olan kanamalarda (Damar çatlaması, hemanjiom)

*Barsaklarda bulunan yara veya divertiküllerde, poliplerde

*İnflamatuar barsak hastalıklarında

*Yutulan kanlar sonrası(burun ve dişeti kanamaları gibi)

*Hemoroidler

*bazı ilaçlar (demir içeren)