Göreme Yeraltı Şehri Nerede
Kaymaklı Yeraltı Şehri
Nevşehir&#;e 19 km. uzaklıkta, Nevşehir-Niğde karayolu üzerindedir. yılında ziyarete açılan yeraltı şehri, &#;Kaymaklı Kalesi&#;de denilen yerin altında bulunmaktadır. Antik adı &#;Enegüp&#; olan Kaymaklı köyünde halk, evlerini yeraltı şehrinin yüze yakın tünelinin etrafına yapmıştır. Yöre halkı halen avlulara açılan bu tünellerden geçerek yeraltı şehirlerinin uygun mekanlarını kiler, depo, ahır olarak kullanmaktadır. Kaymaklı yeraltı şehri Derinkuyu Yeraltı Şehri&#;nden gerek plan, gerekse kuruluş yönünden farklıdır. Pasajlar dar, alçak ve eğimlidir. Halen 4 katı açığa çıkarılmış, mekanlar daha çok havalandırma bacalarının etrafında toplanmıştır.
Yeraltı şehrinin 1. katında ahır yeralmaktadır. Bu mekanın küçüklüğü yeraltı şehrinin henüz temizlenmeyen alanlarında da ahırların varolması gerektiğini gösterir. Ahırın solundaki sürgü taşlı bir geçit vasıtasıyla kiliseye geçilir Bu koridorun sağ tarafında günlük yaşam yeri olarak oyulmuş odalar bulunmaktadır.
2. kattaki kilise tek nefli 2 apsislidir. Apsislerin önünde vaftiz taşı, kenarlarda ise oturmaya yarayan platformlar yer alır. Bu kattaki mezarlık alanının kilisenin hemen yanında olması dini özellikleri olan kişilere ait olduğu fikrini güçlendirir. Bu katta ayrıca oturma mekanları da mevcuttur.
Yeraltı şehrinin en önemli mekanları 3. kattadır. Bu miktarda erzak depoları, şırahaneler ve mutfakların bulunduğu bu kattaki çok çukurlu andezit taş oldukça ilginçtir. Son araştırmalar neticesinde bakır cevherini öğütmede kullanıldığı anlaşılmıştır. Bu taş dışarıdan getirilmeyip yeraltı şehrinin inşası esnasında açığa çıkan tüflerin altındaki andezit lavlarındandır. İhtiyaç duyulduğu için işlevine uygun olarak 57 adet kırma ezme çukurları açılmıştır. Yaklaşık 10 cm. boyutundaki bakır cevheri kırma çukurları içine konur. Kırma taşı ile kırılarak ergitmeye hazır hale getirilir. Bu teknik Prehistorik Dönemlerden beri bilinen bir yöntemdir Kaymaklı Yeraltı Şehri&#; ne getirilen bakır büyük olasılıkla Aksaray-Nevşehir arasındaki bir ocaktan getirilmiştir. (Bu ocağı Kapadokya Bölgesi&#;nin en eski yerleşimlerinden biri olan Aşıklı halkı da kullanmıştır.)
4. Katta yeralan şırahanelerde bol miktarda erzak depolarının ve küp yederinin bulunması bu yeraltı şehrinde yaşayan halkın düzenli bir ekonomileri olduğunu gösterir. Yeraltı şehri henüz tam olarak temizlenmemesine ve sadece 4 katının açığa çıkarılmasına rağmen, bölgenin en büyük yeraltı yerleşimlerinden biri olduğu kesindir. Çünkü küçük bir alana yayılan erzak depolarının sayısı gözönüne alındığında burada çok sayıda insanın yaşamış olabileceği ihtimalini güçlendirmektedir.
AşıklıEnegüpKiliseYaşam
Kapadokya'daki ünlü peribacalarının 85 metre kadar altında, binlerce yıl boyunca kullanılmış devasa bir yeraltı şehri yatıyor.
Bugün Derinkuyu olarak bilinen ve yüzyıllar boyunca saklı kalan antik şehir birçok kat şeklinde inşa edilmişti ve 20 bin kişiyi aylarca gözlerden gizleyebilecek kapasitedeydi.
Eski adıyla Elengubu, Nevşehir-Niğde kara yolu üzerinde ve Nevşehir’e 30 km uzaklıkta bulunan Derinkuyu ilçesinde, kayalara oyulmuş yeraltı şehridir.
85 metre derinliğe gömülü ve 18 kat tünel ile bunların açıldığı odalardan oluşan bu yapı dünyanın en büyük yeraltı şehri.
Friglerden Perslere ve Bizans dönemi Hristiyanlarına kadar binlerce yıl boyunca hemen hemen sürekli kullanılmış.
Son olarak 'lerde Kurtuluş Savaşı sonrasında Kapadokyalı Rumlar mübadele ile aniden topluca Yunanistan'a gönderildiğinde yeraltı şehri de terk edilmiş oldu.
Derinkuyu'da mağara odalar yüzlerce kilometre boyunca uzandığı gibi, aynı zamanda bölgede keşfedilen civarında küçük farklı yeraltı şehrinin de bu tünellere bağlanarak devasa bir yeraltı ağı oluşturmuş olabileceği düşünülüyor.
Derinkuyu bir bölge sakininin evini yenileme çalışmaları sırasında karanlık bir geçidin ortaya çıkmasıyla 'te yeniden keşfedildi. Bu, bugün bazı evlerde bulunan ve yeraltı şehrine açılan 'den fazla girişten ilkiydi.
Hemen kazıya başlanmış ve yeraltı konutları, kuru gıda depoları, ahırlar, okullar, şarap imalathaneleri ve bir şapelden oluşan karmaşık bir ağ ortaya çıktı.
Hititlerden Frigyalılara
Bu, yeraltında güvenle saklanmış koca bir uygarlıktı. Mağara şehir kısa sürede binlerce turist tarafından keşfedildi ve yılında bölge Unesco Dünya Mirası listesine eklendi.
Derinkuyu yeraltı şehrinin kesin inşa tarihi tartışmalı. Ancak Atinalı Ksenofon'un Milattan Önce civarında yazdığı Anabasis adlı eseri, Derinkuyu'ya atıfta bulunan en eski yazılı eser olarak biliniyor. Kitapta, Kapadokya bölgesinde ya da yakınlarında, bölgede iyi bilinen uçurum kenarındaki mağara evler yerine yeraltında kazılmış evlerde yaşayan Anadolu insanlarından bahseder.
Florida Eyalet Üniversitesi'nde klasik çalışmalar alanında uzman Andrea DeGiorgi'ye göre Kapadokya, toprakta su bulunmaması ve kolayca şekillendirilebilen kayaları nedeniyle bu tür yeraltı yapıları için çok uygundu.
Bölgeye damga vuran ve tüf olarak da bilinen süngertaşı, kazma ve kürek gibi basit aletlerle rahatça oyulabiliyordu. Masalsı peribacaları da bu jeolojik yapı sayesinde mevcut şekillerini almıştı.
Ancak Derinkuyu yeraltı şehrini ilk olarak kimlerin inşa ettiği konusu gizemini korumaya devam ediyor. Akdeniz mağaraları uzmanı A. Bucci'nin bölgesel mağaralar üzerine yazdığı makaleye göre, geniş yeraltı mağaraları ağının temeli genellikle "M.Ö. civarında Frigyalıların saldırısına uğradıklarında kayadaki ilk birkaç katı kazmış olabilecek" Hititlere atfedilmektedir. Derinkuyu'da Hitit eserlerinin bulunması bu hipotezi güçlendiriyor.
Art arda gelen imparatorlukların etkileri
Ancak şehrin büyük bir kısmı, Orta Anadolu'da yaşamış, Demir Çağı'nın yetenekli mimarları Frigyalılar tarafından inşa edilmiş olabilir. DeGiorgi, "Frigyalılar Anadolu'nun en önde gelen erken dönem imparatorluklarından biriydi" diye açıklıyor:
"MÖ birinci binyılın sonlarında Batı Anadolu'da gelişmişler ve kaya oluşumlarını anıtsallaştırma ve kayalara oyulmuş olağanüstü ön cepheler yaratma eğilimindeydiler. Ele geçirilmesi zor olsa da krallıkları, Derinkuyu bölgesi de dahil olmak üzere Batı ve Orta Anadolu'nun çoğunu kapsayacak şekilde yayılmıştı."
Başlangıçta Derinkuyu muhtemelen malları depolamak için kullanılıyordu. Ama Kapadokya'da yüzyıllar boyunca sürekli değişen imparatorluklar akışı nedeniyle, asıl amacı yabancı istilacılara karşı geçici bir sığınak olmasıydı.
DeGiorgi, "Art arda gelen imparatorluklar ve bunların Anadolu'daki etkileri, Derinkuyu gibi yeraltı sığınaklarına başvurulmasını açıklıyor" diyor ve ekliyor:
"Ancak bu barınakların en çok kullanıldığı dönem (7. yüzyılda) İslam'ın [ağırlıklı olarak Hristiyan olan Bizans İmparatorluğu'na] yaptığı akınlardır."
Yeraltı şehrinin yapısı
Başkalarının yanı sıra Frigler, Persler ve Selçuklular bölgede yaşamış ve sonraki yüzyıllarda yeraltı şehrini genişletmiş olsa da, Derinkuyu'nun nüfusu Bizans döneminde zirveye ulaşmış ve yaklaşık kişi yeraltında yaşamıştı.
Bugün, TL ödeyerek yeraltındaki yaşamın gerçekliğini deneyimleyebilirsiniz. Küflü, dar tüneller yüzyıllar boyunca meşale ışığıyla aydınlatıldığı için isten kararmış.
Ancak Derinkuyu'ya yayılan çeşitli imparatorlukların yaratıcılığı kısa sürede ortaya çıktı. Kasıtlı olarak dar ve kısa tutulan koridorlar, ziyaretçileri koridorlar ve konutlardan oluşan labirentte eğilerek ve tek sıra halinde gezinmeye zorluyordu; yani davetsiz misafirler için uygunsuz bir pozisyon olduğu açıktı.
Yarım tonluk dairesel kayalar 18 katın her biri arasındaki geçişleri kapatıyordu ve sadece içeriden hareket ettirilebiliyordu. Bu ağır kapıların ortasındaki küçük delikler ise işgalcilerin mızraklanması içindi.
Şarap yapılan bölmeler
Her kat belirli amaçlar için özenle tasarlanmıştı. Sığırların kokusunu ve zehirli gazları azaltmak ve soğuk kış aylarında yalıtım oluşturmak için hayvanlar yüzeye en yakın ahırlarda tutuluyordu.
İç katmanlarda ise yaşam alanları, mahzenler, okullar ve toplantı alanları yer alıyordu. Geleneksel Bizans misyoner okulu ikinci kattaydı. DeGiorgi'ye göre, "Mahzenlerin, presleme için fıçıların ve amforaların varlığı şarap yapımına işaret ediyordu". Bu özel amaçlı bölmeler, Derinkuyu sakinlerinin yeraltında aylarca kalacak şekilde hazırlık yaptıklarını gösteriyor.
En etkileyici olanı ise tüm şehre temiz hava ve temiz su sağlayan karmaşık bir havalandırma sistemi ve korunaklı bir kuyu. Aslında, Derinkuyu'nun erken dönem inşaatının bu iki temel unsura odaklandığı düşünülüyor. Kentin çok sayıdaki oda ve koridorları arasında doğal hava akışı sağlayan 50'den fazla havalandırma bacası bulunuyor. 55 metreden derin kazılmış kuyu ise şehir sakinleri tarafından aşağıdan kolayca kesilebilirdi.
Derinkuyu'nun inşası gerçekten dahiyane. Ama Kapadokya'daki tek yeraltı şehri burası değil. Derinkuyu, kilometre karelik yüzölçümüyle Orta Anadolu'daki 'den fazla yeraltı şehrinin en büyüğü. Bu küçük şehirlerin 40'tan fazlası yüzeyin üç ya da daha fazla kat altında yer alıyor. Birçoğu özenle kazılmış, bazıları 9 km'ye kadar uzanan tünellerle Derinkuyu'ya bağlanıyor. Hepsi, yer üstüne acil dönüş ihtimaline karşı acil kaçış yollarıyla donatılmış.
Ancak Kapadokya'nın yeraltı tünellerinin tamamı henüz kazılmış değil. yılında Nevşehir'de yeni bir yeraltı şehri ortaya çıkarıldı.
Derinkuyu'nun yaşam öyküsü 'lerin ilk yarısında Kapadokyalı Rumların burayı boşaltmasıyla sona erdi. Kentin muhtemelen kuruluşundan yıldan fazla bir süre sonra Derinkuyu son kez terk edilmiş, tesadüf sonucu yeraltı şehri tekrar gün ışığına çıkana kadar varlığı modern dünya tarafından unutulmuştu.